Tíminn - 30.03.1958, Blaðsíða 7

TÍMTNN,; sunmi(!aginn 30. marz 1958.
7
— SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ
ViSræSur stjórnarflokkamia um efnahagsmálin, - AðgerðaleysiværimestakjaraskerSingin.
- Hin ofmikla fjárfesting. - Hið merka fordæmi Búnaðarfnngs. - Álmenn þekking um efna-
hagsmál þarf að aukast. - Almennur lifeyrissjóður. - Þýzkættuð málfundafélög. - Rógur
MbL um Bandaríkin. - Listafólkið og dreifhýlið. - Niðurníðslan á Þjóðvinafélaginu.
I*
Eins og tskýrt hefir verið frá
liér í blaðinu, hefir ríkisstjórnin
unnið að því með scrfræðingum
sínum að finna nýjan grundvöll
fyrir lausn efnahagsmtálanna.
Viðræðum iþessum er nú komið
svo langt, aö það mun sjást mjög
íljótlega, hvort jákvæður árangur
næst eða ekki, en eins og sézt-
hefir á bloðum stjórnarflokkanna,
hefir v-eríð ágreiningur um veiga-
mikil atriði. .
Það mun föllum Ijóst, sem í-
huga þessi mál hleypidómalaust,
að ’það er fekkert áhlaupaverk að
'ná saiHkomulagi um meðferð þess-
ara mála. Síðan dýrtíðarflóðið
mi'kla fór af stað undir stjórnar-
íorusta Ólafs Thors sumarið 1942,
hefir aldrei verið náð tökum á
þessum málum og útflutnings-
framleiðslunni verig haidið uppi
með nýjum og nýjum bráðabirgða
ráðstöfumrm. Ólafur og flokkur
hans hafa enn ekki komið með
„penuastrðdð", sem hann talaði
svo dignrbai'kalega um, þegar
hann var að ieysa dýrtíðina úr
böndúnúm. Þvert á móti, hefir
Sj’álfstæðisflokkurinn aldrei ver-
ið úrræðaminni og ráðvilitari í
þessum málum en hann er í dag.
í flestum löndxrm er nú meira og
minná yilínt við efnahagsmálin og
þar bdra stjórriarandstæðingar yf-
irleitt Cram.ákreðnar tiliögur um
það, trveúhii þeir vilja haga lausn
efnalia'gsnfálanna. Þeir láta sór
ekki nægja 'það eitt að gagnrýna.
Hér hafa forkólfar Sjálfstæðis-
flokksins ‘Ihíhs vegar ekki neitt
annað fram að færa en neikvætt
nöldur.
iH-ri w r.-rAíý- vf-T-J.. ...
Mesta kjaraskerðingin
Ef farið yrðl eftir þvi, sem
nú \drSM einkum vera stefna Sjálf
stæöisfl’ofeksins í þessum máliun,
yrði það helzt niðurstaðan að láta
reka á reið'anuni og gera ekki neitt.
Einn færásti hagfræðingur Sjálf-
stæðisfldkksins Jét þó nýlega svo
ummælt að álgert aðgerðarleysi
í þessum efnum myndi leiða af sér
mestu kjaraskerðinguna fyrir al-
menning.
Þetta liggur líka í augurn uppi.
Ef ekkcrt væri gert, myndi út-
ílutningsframleiðslan fljótt stöðv
ast og aðrar atvinnugreinar á eft
ir. Atvinnuleysi myndi koma til
sögu í stórum stól.
Ríáðstafanir til eflingar atvinnu
vegunum, ,sem í biii virðast liafa
nokkra kjaraskerðingu í för með
sér, eru því raunverttlega gerðar
til að afstýra enn þ’á stórfelldari
og víðtækari ’kjaraskerðingu, er
myndi felasi. í stöðvun atvinnuveg
anna og aimennu atvinnuleysi.
Þessa staðreynd er nauðsynlegt
að gerá’sér full ijósa.
Fjárfestingin
Uhdantekningarlítið allir hag-
fráeðiiígar, sem hafa kynnt sér
eínahitgsmá! íslendinga undanfar
in 15 ár, toljia hlutfallslega ofmikla
fjárfestíngu eina helztu meinsemd
þeirra. Stjórnarvöldin hafa hins
vegar cfeki þorag að grípa hér í
tauniáha. Tafcmörkun fjárfesting
ar niyndí hafa iþað í för með sér
að draga yrði í bili tir ýmsum fram
kvarmdmn, sem ei* évinsælt að
stöðva eða tefja. Forystumenn
irnir haifa ekki Verið nógu djarfir
og gengið beint framan að fól’ki
og fylgt því fram, sem þeir vissu
þó að var réít.
Eitt mesta ógæfusporið í þess
um efnum var stigið við stjórnar-
myndimina 1953, þegar Sjálfstæð
ismenn gerðu það að ófrávikjan-
legu ’fikilyrði ag allar raunveruleg
ar fjáEfestingarbömlur yrðu brotn
ar niður. Með því var þeirri skriðu
hleypt af. stað, er eyðilagði að
mestu' áhrif gengislækkunarinnar
1950, ýtti undii- kaupkr. og verk-
SÖGULEGUR ATBURÐUR: NikiVa Krostjoff situr álútur meðan ÆSsta ráS Sovétríkjanna kýs hann forsætisráð-
herra og afhendir honum völd þau, er Stalín hafði. Lýkur þar hinni „samvirku stiórn1' og einveldi er opinber-
iega innleitt á ný. Á meðal þeirra, sem samþykkja Krusjoff með handauppréttingu eru Mikoyan (t. v.) varafor-
sætisráðherra, Voroshilov (t. h.) endurkjörinn forseti, og Bulganin fyrrv. forsætisráðherra (t. h. í annarri röð).
föll og kallaði á auknar uppbætur.
Niðurstaðan varð því sú, að
uppbótarke.-fio var strandáð, þeg
ar stjórnarskiptin urðu 1956.
Þessi reynzla er vissuiega þann
ig, að menn ættu ekki að gleyma
henni. Hún á að vera víti til varn-
aðar.
Fordæmi BúnaSarþings
Hér hefir áður verið vikið að
því athyglisverða fordæmi Bún-
aðarþings að fella tillögu um að
bændur á Suðvesturlandi fengju
eftirgefin óþui-rkalánin svonefndu.
Þetta er vissulega eftirtektarverð
samþykkt á núverandi öld eftir-
gjafa og uppbóta.
En Búnaðarþingig gerói meira.
Það ákvað að beita sér flírir aukn-
um jarðvegsrannsófcnum og lagði
til að bændur öfluðu fjár til
þeirra með sérstöku álagi á tilbú
in áburð. Þá ákvað það, að beita
sér fyrir því að hraðað yrði að
koma upp nauðsynlegu húsnæði
fyrir stofnanir bænda, en húsnæð
isskortur stendur þeim nú fyrir
þrifum. Búnaðarþing Iagði til, að
fjár til þessa yrði aflað með vissu
álagi á landbúnaðareörur, sem
yrði greitt af bændum, en ekki
neytendum.
Með þessu hefir Búnaðarþing
beitt sér fyrir framgangi tveggja
stórmála bænda, án þess að gera
kröfur uni fjárframlög frá öðrum,
heldur með því að bændastéttin
tæki sjálf á sig nokkrar auknar
byrðar i því skyni.
Ef víðar væri fáriö þaniiig að
í þjóðfélaginu, myndi verða auð
veldara að fást við lausn efna-
hagsmálanna.
Aukin þekking um
eínahagsmál
í sambandi við meðferð efna-
hagsmálanna kemur það oft í Ijós
að almenn þekking á gangi efna-
hagsmálanna er hvergi nærri nægi
leg. Þetta skapar jarðveg fyrir á-
róður sérhagsmunaafla og póli-
tískra sundrungarmanna sem vilja
hindra eðlilega lausn þessara
mála.
Ýmsar hugmyndir hafa verið
uppi um það að undanförnu, hvaða
leiðir væru tiltækastar til að auka
þokkingu manna á þjoo'-iúgs -og
efnahagsmálum. Framsóknarmenn
hafa fhvtt um það tillögu á Al-
þingi, að unnið yrði að þ\ú að
auka slíka fræðslu í skólunum.
Alþýðuflokksmenn eru nú með
tillögu um, að ríkisstjórnin láti
undirbúa frumvarp um fræðslu-
stofnun launþega. Hannibal Valdi
marsson hefir beitt sér fyrir stofn
un sérstaks verkalýðsskóla í lík-
ingu við þá, sem reknir eru af
verkalýðssamtökum á Norður-
löndum.
Það væri áreiðanlega mikils-
vert, ef það tækist að sameina
allar þessar hugmyndir og skapa
þannig grundvöll fyrir aulcna al-
menna þekkingu um þessi mál.
Vissulega væri það æskilegt, að
stéttasamtökin ætíu nofckurn hlut
að slikri fræðslustarfsemi, því að
eins og aukið öryggi í framtíð-
ini og greiðari aðgangur að láns
fé til að koma upp eigin húsnæði.
Það má vissulega ekki dragast
lengur, að sú athugun fari fram,
er fjallað var um í áður nefndri
tillögu Framsóknarmanna.
Málfundaíélög Sjálf-
stæ<Sisverkamanna
Mbl. skvrði frá því í gær, að
nú væru 20 ár liðin frá stofnun
fyrsta málfundafélags Sjálfstæðis
verkamanna.
Mbl. minntist hins vegar ekkert
á það, að þetta fyrsta málfunda-
félag Sjáifstæðisverkamanna var
stofnað eftir þýzkri fyrinnynd.
Á námsárum sínum í Þýzkalandi
hafði Bjarni Benediktsson kynnt
, . . , sér, að Hiller starfrækti hlið-
svo þyömgarmikmn þatt e.ga þau stÆðan félagsskap meðal verka.
orðið i framvindu þessara mála,
að mjög mikilsvert er, að þar
bresti ekki á þekkingu um gang
þeirra.
Þá num það að sjálfsögðu hafa
mikla þýöingu, að jafnan séu fyrir
hendi sem víðtækastar og gleggst
ar upplýsingar um efnahagsmál.
Grundvöllur að þvn hefir nú verið
lagður með hinni nýju hagdeild
forsætisráðuneytisins.
Áfmennur lífeyrissjóíiur
Á seinasta þingi, var sainþykkt
tiliaga frá Framsóknarniönnum
manna.
Þá minntist Mbl. ékki heldur
neitt á það, hvert var fyrsta verk
efni þessa félagsskapar. Það var
nefnilega það að hjáipa kommún-
istum til að brjóta völd Alþýðu
flokksins á bak aftur innan verka-
lýðshreyfingarinnar. Frá þessu
má efcki segja nú, því að nú er
þessi félagsskapur látinn vinna
með Alþýðuflokknum. En vissu-
Iega er það , ekki gert af góðurn
hug'a til Alþýðuflokksins, því að
hugurinn til hans er enn hinn
sami og uphafíega. Þetta skapar
hins vegar bætta aðstöðu til
um athugun á þvi að stofnaður skemmdarverka í verkalýðshreyf
yrði lífeyrissjóður fyrir sjómenn,; mgunni og þá er ekki horft í
verkamenn, bændur, vitgerðar-' það með hverjum er unnið þá
menn og aðra þá, sem nú eru, og þa stUndina.
geta ófrægt ríikisstjórnina, er, ekki
hifcað við að svívirða jafnframt
vinsamlegt nágrannariki. Þannig
getur glórulaust ofstæki og valda
græðgi ruglað sumt fólk.
Sannleikurinn um Bandaríkin er
sá, að þau hafa veitt fjölmörgum
hlYllausum og óháðum ríkjum
svipuð lán og þau, sem ísland hef-
ir fengið. Þessar lánveitingar
þeirra eru efcki bundnar neinum
pólitískum skilyrðum, heldur eru
iprottin af þeirri víðsýni þeirra
íð styrkja efnalega viðreisn þeirfa
þjóða, sem verr eru settar. Blað,
em þykist styrkja vestrænan mál
stað eins og Mbl., gerir sig að
fuUkomnum ómerkingi með því
ið ófrægja þessa merfcilegu \ið-
eitni Bandarikjanna og kalla hana
rútustarfsemi.
Listafólkið og dreifbýlitS
Núv. menntamálaráðherra hefir
sýnt mikinn áhuga fyrir því að
efla Menningarsjóð, enda orðið
svo vel ágengt, að sjóðnum era
nú trygððar árlega um 3 millj. kr.
tekjur í stað 500 þús. kr. áður.
Þetta hefir gert það mögulegt- að
auka mjög hina merkilegu starf
semi sjóðsins og færa haná út
á ýmsum sviðum.
Nýlega hefir menntamálaráð-
herra skýrt frá því, að hánn hafi
lag fyrir menntamálaráð uppkast
að reglugerð, þar sem svo er
mælt fyrir um, að menningarfé-
lög, hivar sem þau starfa á land-
inu, geti fyi'ir atbeina mennlngar-
sjóðs fengið hæfa lislamenn ‘til að
flytja list sína, þannig að menn
ingasjóður greiði listamönnun-
um laun fyrir starf þeirra og ferða
kostnað þeirra, en menningarfélag
á viðkomandi stað sjái um annað.
Með þessu ætti að vera öruggt,
að einnig fólkið í dreifbýlinu
geti fengið að njóta hins bezta
í listsköpun samtímans án þess að
það reisi sér hurðarás um öxl með
báu verði aðgöngumiða, en til
þessa hefir reynslan sýnt, að ekki
Iiefir verið unnt að efna til tón-
leika eða myndlistasýninga nema
meg því að hafa verð aðgögnu-
miða svo hátt, að almenningur
hofir efcki séð sér fært að sækja.
Hin nýju og myndarlegu fé-
lagsheimiii, sem hafa verið reist
víða um landið, bæta mjög að-
stöðuna fyrir þá starfsemi, er hér
ræðir um, og án efa getur orðið
hin merkilegasta.
ekki aðilar að slíkum sjóðum.
Meginrökin fyrir stofnun slíks
sjóðs eru tvö. Önnur eru þau,
að með þessu móti treysta menn
fjárhagslegt öryggi sitt í fj-am-
tíðinni. Iiin eru þau, að þannig
myndi. safnast verulegt fé, er nota
mætti til að styðja ýmsar nauð-
synlegar íramkvæmdir. Þetta skipt
ir ekki litlu máli i jafn fjármagns
litlu landi og ísland er. Það er al
kunn staðreynd, að þeir, sem nú
eru aðilar að lífeyrissjóðum, liafa stjórn Bandarikjanna.
átt greiðastan aðgang að lánsfé til Svipaður rógur var mjög al-
ibúðabygginga. gengur í blöðuni kommúnista á
Þátttöku í lífeyrissjóði fylgir tima Marshallaðstoðarinnar. Þá var
að sjiáifsögðu, að menn verða að honum harðlega og réttilega and-
leggja nokkrar álögur á sig. En mælt í Mbl. Nú er hins vegar tekið
Jilunnindin eru líka mikilsverð, undir hann þar. í þeirri von að
Ófrægingar Mbl. um
Bandaríkin
Mbl. er nú liyrjað á gamla
róginum, að lán þau, sem ísland
hefir fengið undanfarið í Banda
ríkjiuium, séu eins konar endiu'-
gjald fyrir það, að herinn hefir
ekki verið látinn fara. Lán þessi
eiga m. ö o. að vera mútur frá
ÞjófrvinaféJagiS
Eitt af mestu áhugamálum Jóns
Sigurðssonar seinustu æviár hans,
var efling Þjóðvinafélagsins, en
um tilgang félagsins segir svo í
lögurn þess, að hann sé sá, að
„reyna með sameiginlegum kröft
um að halda uppi landsréttindum
og þjóðréttindnm íslendinga, eflá
samheldni og stuðla til framfara
landsins og þjóðarinnar í öllum
greinum." Takmarki þessu, skyldi
félagið aðallega þjóna með „rit-
gerðum og tímaritum um alþjóð-
leg efni, einkum um réttindi ís-
lands, hagi þess og fram:farir.“
Tímaritið Andvari var sett á stofn
til að þjóna þessu markmiði.
Það var eitt af seinustu verkum
Jóns að koma því til vegar, að
Alþingi hefði umsjá félagsins með
höndum og kysi stjórn þess. Með
an samherja Jóns, Tryggva Gunn-
arssonar, naut við og annaðist
forstöðu félagsins, tókst þetta á
ýmsan hátt sæmilega, en síðan
hefir mjög hallað undan fæti.
Nú er svo komið, að slíkt reiðu
teysi er á félaginu, að stjórn þess
hefir ekki verið nema hálfskipuð
um nokkurt sk’eið.
Alþingi fjaWar nú um tillögu
þess efnis að minnast 150 ára áf-
i (Frarnh. á 8. síðu).