Tíminn - 01.04.1958, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, þriðjudaginn 1. aprtt'1958,
Útgefandl: Framsóknerflokkurm*
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þrtr»min»ii« (ib.)
Skrifstofur í Edduhúsinu vi3 Lindargötm.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusfml 12338.
Prentsmiðjan Edda hi.
Endurreisn biskupsstólsins
í Skálholti
«av
ÞVÍ BER að fagna, að
fyrir Alþingi hefur nú verið
lögð tillaga um að toiskup
landisins hafi aðsetur í Skál-
holti. Tillagan er fiutt af 14
■þingmönnum, sem eru úr öll
um flokíkum þingsins. Sjálf-
sagt er að búast við því að
tillagan njóti almenns þing
fylgis, j>ótt fiutningsmenn-
irnir séu ekki fleiri og engin
annarleg sjónarmið fái nú
truiflað framgang hennar.
Slik tillaga dagaði hins veg-
ar uppi í fyrra, enda þótt
hún væri þá flutt af
þingmönnum úr öllum flokk
um. Slíkt má ekki endurtaka
sig nú.
Meginrökin fyrir flutningi
biskupsstólsins að Skálholti
em tvö. Önnur eru þau að
veita Skálholti aftur forna
virðingu sína og varðveita
tengtslín við söguna. Hin eru
þau, að tryggja þjóðkirkj-
uimi fomstumann, sem ekki
sé of bundin skrifstofustörf-
uim og ýmsu vafstri í höfuð-
staönum, heldur geti sem
ræst hélgað sig hinni and-
legu leiðsögn kirkjunnar.
FLUTNINGSMENN áður-
nafndrar tillögu segja í
greinargerð fyrir henni, að
góðlu heilli hafi nú veriö haf-
ist handa um endurreisn
Skálholts með byggingu veg-
legTar kirkju þar og myndar
legs Ibúðarhúss. Það sé vel
fariö, að svo hafi verið á
málum haldið við endurreisn
stáðarins, að sá húsakostur,
sem þar hefur verið reistur,
gæti hæft hinu tigna em-
bætti biskupsins yfir Íslandi.
ÖH nútímaþægindi eru fyrir
hendi á staðnum: Vegir í all-
ar áttir. Brú yfir hið mikla
fljót Hvitá; sími, raforka,
jarðhiti. Læknir búsettur hið
næsta. Fjölbyggt og frjósamt
hérað umhverfis. Fjarlægð
frá höfuðstað íslands tæp-
lega tveggja tíma akstur í
-biíreiö. Ró og tign íslenzkrar
náttúru hvílir yfir staðnum,
og sögulegar minningar
vakna þar við hvert fótmál.
FLutningsmenn. minna á
hvemig stofnun biskupsstóls
í Skálholti bar að höndum.
■ Gisur ísleifsson biskup lét
reisa kirkju í Skálholti, þrít-
uga að lengd, og vígði hana
Pétri postula. Hann lagði
kii-fkjunni til mörg gæði,
bæði í löndum og lausafé,
og kvað á síöan, að þar skyldi
ávallt biskupsstóll vera, með-
an ísland væri byggt og
kristni má haldast. Þær fram
kvæmdir, sem undanfarið
hafa verið gerðar í Skálholti,
gera það mjög vel kleift að
farið verði eftir þeim fyrir-
mælum, er fylgdu gjöf Giss-
urar biskups.
Hinar kirkjusögulegu minn
ingar, segja flutningsmenn
ennfremur, sem tengdar erú
Skálholti, og sú lind guðs-
trúar og mennta, sem þaðan
streymdi, var aflvaki is-
lenzku þjóðarinnar um dimm
ar aldir ánauöar og öreiga-
mennslu undir útlendu valdi;
þar sem kirkjan var hin
guölega móðir þjóöarinnar
og hennar ljós í lágu hreysi.
Við slíka háborg rslenzkr-
ar menningar sem Skálholt
var á liönum öldum hefir
þjóðin skyldur að rækja —
skyldur við fortíðina og við
sjálfa sig í nútíö og framtíð.
ÞÁ SEGJA tflutnings-
menn að telja beri vízt, að
með tíð og tíma byggi þjóð
in upp á hinum sögulega
stað fjölþætt menntasetur,
eftir því sem þörf þjóðar-
innar krefur og geta leyfir.
En byi'junin hlýtur að verða
sú, að flytja biskup hinnar
íslenzku þjóðkirkju í Skál-
holt og gefa staðnum þann-
ig aftur þaö líf og þá tign,
sem hann áður hafði í vit-
und kynslóðanna. Konungs-
tilskipun frá 29. apríl 1785
kvað svo á, að biskupsstóll-
inn skyldi færður frá Skál-
holti og settur niður í Reykja
vik. Konungstilskipunin er
í raun og veru freklegt brot
gegn sögulegTi hefð og grund
vallarrétti kirkjunnar, eins
og Gissur biskup lagði hann
með góðu samþykki allra í
uphafi hinnar kristnu kirkju
sem stofnunar hér á landi.
Skylda Alþingis til að gera
fyrirmæli Gissurrar biskups
gildandi aö nýju er því aug-
ljós. Og telja má víst, að
sögúþjóðin, sem byggir þetta
þetta land, mundi fagna.
slikri ráðstöfun af hendi
hins aldna löggjafarþings.
GREINARGERÐ sinni
Ij úka flutningsmennirnir
meö þessum oröum:
„Skálholt er í sögu og sam-
tíð eign allrar þjóðarinnar.
Ný vegsemd Skálholts eyk-
ur frama hennar og getur
orðiö kirkju landsins nýr afl
vaki og stutt og eflt andlegt
lif og siöræna menningu
komandi kynslóða.
Nú, þegar farið er að sjást
fyrir endann á þvi, að lokið
verði hinum miklu bygging-
um i Skálholti, kirkju og
biskupssetri, þá þykir flutn-
ingsmönnum þessarar til-
lögu orðið meira en tíma-
bært að Alþingi ákveði, að
biskup Iandsins hafi aösétur
í Skálholti.“
Það er vissulega orðið tíma
bært að endurreisa biskups-
stólinn í Skálholti. Næsti
biskup íslands á að verða
Skálholtsbiskup. Þegar aö
því kemur, aö rétt þykir að
hafa biskupsembættin tvö,
á hinn biskupinn að sitja á
Hólum. Vel mætti hugsa sér,
að Hólar yrðu aftur biskups
setur, þegar 900 ár verða
liðin frá stofnun biskups-
stólsins þar. Meö þessu móti
verða böndin ekki aðeins
hnýtt við sögu fyrri kyn-
slóða, heldur kirkjunni sköp
uð tra/ustari andleg leiðsögn,
sem hún og þjóðin munu
sannarlega þarfnast á þeim
timum sem eru framundan.
ERLENT YFIRLIT:
Eftir kosninguna í Torrington
Nær Frjálslyndi flokkurinn oddastöðu í brezka þinginu?
í ERLENDUM blöðum er nú
imikið rætt um úrslit aukakosn-
ingarinnar í Torrington-kjördæmi,
sem fram fór á fimmtudaginn var,
og lauk með sigri frambjóðenda
frjálslynda flokksins. Þetta er í
fyrsta sinn síðan 1929 sem frjáls
lyndi flokkurinn vinnur þingsæti
í aukakosningu. Þar sem frjáls-
lyndi flokkurinn hefir að undan-
förnu aukið mjög fylgi sitt í auka
ikosningum, hefir sigur hans í
Torrington mjög eflt þá spá-
dóma, að flokkurinn kunni nú að
rísa upp aftur og ná verulegri á-
hrifastöðu í brezkum stjómmálum.
Það kemur að vísu ekki til í ná-
inni framtíð, að flokkurinn nái
meirihluta á þingi, en hitt er ekki
útilokað, að hann geti náð odda-
aðstöðu þar. Að því vun hann
lí’ka vafalaust stefna í næstu
kosningum.
VIÐ NÁNARI athugun verða þó
varla dregnar neinar ályktanir
um þetta af úrslitunum í Torring-
ton. 'Frjálslyndi flokkurinn hafði
þar að mörgu leyti góða aðstöðu.
Torrington er bændakjördæmi, þar
sem flokkurinn hefir löng-
um haft sterkar raatur. Þegar
hann bauð þar seinast fram, fékk
hann um 10 þús. atkv. Rétt fyrir
aukakosninguna nú, lækkaði ríkis-
stjórnin verð á landbúnaðarafurð-
um, og hlaut fyrir það verulega
andúð bænda. Við þetta bættist
svo, að frambjóðandi Frjálslynda
flokksins reyndist mjög snjall á-
róðursmaður, en studdist auk þess
við frændsemi og forsögu, er dró
að honum athygli kjósenda.
Frambjóðandi frjálslynda flokks
ins var Mark Bonham Carter, 36
ára gamall bókaútgefandi í Lond-1
on. Móðir hans hefir lengi verið |
einn helzti leiðtogi Frjálslynda
ílokksins, en faðir hennar var
Asquith, sem var um skeið for-
sætisráðherra flokksins. Systir
Bonham Carters er gift Jo Gri-
mond, þingmanni Orkneyja og
núv. formanni þingflokks Frjáls-
lynda flokksins. Eftir að hafa
stundað nám í Eton, gekk Bonham
Carter í herinn, og barðist í einni
frægustu hersveit Breta á stríðs-
árunum. Þjóðverjar tóku hann
höndum, en honum tókst að sleppa
úr gæzlu þeirra og varð frægur
fyrir. Síðar varð hann góðkunn-
ingi Margrétar prinsessu og voru
þau um skeið orðuð saman. Af
þeim ráðahag varð þó ekki, því að
Bonham Carter giftist nokkru. síð
ar fráskildri amerískri konu.
Bonham Caríer hefir einu sinni
áður boðið sig fram til þings. 1945,
og hlaut þá allmikið fylgi. í kosn
ingabaráttunni nú þótti hann sýna,
að hann hefði erft marga helztu
liæfileika móðui-afa síns sem
stj órnmálamaður.
ÚRSLIT aukakosningarinnar í
Torrington voru ekki aðeins óhag
stæð fyrir Éhal/Lflokkinru, sem
missti þingsætið, heldur lika fyrir
Verkamannaflokkinn, sem lækkaði
verulega í atkvæðamagni, þrátt
fyrir 10% meiri kosningaþátttöku
nú en 1954.
Úrslit aukakosninganna, sem
fram haífa farið í Bretlandi undan
farið, bera þess merki, að veruleg
óánægja ríkir nú með báða aðal-
flokkana. Þessi óánægja veldur
sennilega mestu um fylgisaukn-
ingu Frjálslynda flokksins. Það
er annars ekki óalgengt, að brezk-
ir kjósendur láti slíka óánægju í
ljós í aukakosningum með því að
fylkja sér þá um ýmsa smáílokka.
í almennum þingkosningum snúa
þeir hins vegar yfirleitt baki við
smáflckkunum og skipa sér í sveit-
ar aðalflokkanna. Sú reynsla veld
ur því, að Frjálslyndi flokkurinn
verður nú að taka sigrum sínum
með hóflegri bjartsýni.
EF niðurstaðan yrði sú, að
Frjálslyndi ftokkurinn hefði svip
að fylgi í næstu almennum þing
kosningum og hann fær nú í auka
1 ’l... ' * > '
Mark Bonham Carter
kosningunum, myndi það örugg-
lega hafa í för með sér ósigur
íhaldsflokksins. Frjálslyndi flokk
urinn fær nú fylgi sitt aðallega
frá honum. Tækist Frjálslynda
flokknum hins vegar ekki að vinna
þingsæti að sama skapi, myndi
þetta örugglega tryggja sigur
Verkamannaflokksins. Eins og nú
horfir, byggjast sigurhorfur Verka
mannaflokksins meira á þvi, að
fylgi andstæðinga hans sundrist
þannig en að hann auki raunveru
lega fylgi sitt.
íhaldsmenn byggja nú vonir sín
ar á því, að þeir kjósendur, sem
nú kjósa Frjálslynda ílokkinn,
komi til þeirra aftur í næstu kosn
ingum. Ef svo yrði, myndu úrslit
þeirra geta orðið tvísýn. Frjáls
lyndi flokkurinn treystir hins veg
ar á það, að í mörgum kjördæmum
verði frambjóðendur hans taldir
sigurvænlegri en frambjóðendur
íhaldsflokksins og þvi muni and
sósíalstar fylkja sér um þá til að
hindra sigur Verkamannaflokks-
ins. Úrslitin í Rochdale og Torring
ton styðja þessar röksemdir þeirra.
Á þennan hátt gera þeir sér vonir
uim að geta fengið oddaaðstöðu á
þingi.
SIGUiRHORFUR Frjálslynda
flokiksins í næstu almennum þing
kosningum munu að sjálfsögðu
fara mjög eftir þvi, hvernig hann
hagar stefnu sinni og vinnubrögð-
um fram að þeim. Eftir kosninga-
sigra hans að undanförnu, mun
flokknum verða gefinn miklu
meiri gaumur en áður.
Því er ekki að neita, að stefna
flokksins virðist að ýmsu leyti
nokkuð óljós. í innanlandismiálum
telur hann sig mjög andvigan vax
andi íhlutun og höftum rfkisins
og vilja efla frelsi og framtak
einstaklinganna á allan hátt. í þess
um áróðri gengur hann jafnvel
öllu lengra en íhaldsftokkurinn og
í sumum tilfellum lengra en raun
sætt er. Þá hefir flokkurinn tekið
það upp i stefnuskrá sína, að
koma á hlutdeild verkafólks í arði
og rekstri fyrirtækja, og virðist
sú stefna háns eiga fylgi að fagna.
í utanríkismálum leggur hann
mikla áherzlu á gott samstarf lýð
ræðisrikjanna, en telur það vera
nú bundio of einhliða við víg-
búnaðinn. Grimond sagði nýlega í
ræðu, að hann hefði takmarkaða
trú á fundi æðstu manna, því að
allt benti til, að það myndi laka
langan tíma að ná samkomulagi
við Rússa. Þess vegna ættu um-
ræðurnar ekki að snúast svo mjög
um slíkan fund, heldur bæri lýð
ræðisríkjunum fyrst og fremst
að snúa sér að því að éfla sitt
eigið samstarf á sviði stjórmnála,
menningamriála og efnahagsmála.
í sambandi við kjarrrorkumálin-
vii’ðlist FrjáPtslytndi fiokkurinn
helzt aðhyllast þá stefnu, að Bret
ar afsali sér þeim og láti Banda
ríkjunum einum eftir af vestur
veldunum að hafa þau með hönd
iun. Bretar geti betur fullnægt
hluta sínuan í hinum sameiginlegu
vörnum með þvi að sinna öðrum
þáttum þeirra.
ÞÓTT það hafi rnikið að segja
fyrir Frjálslynda fickkinn, að
hann geri stefnu sína ljósari og
raunhæfari en hún virðist á rnörg
lun sviðum rni, gctur það þó serini
lega reynzt honurn þýðingarmcst,
að forustumönnum flokksins tak
ist að vinna sér álit og traust.
Brezkir kjósendur virðast ekki sið
ur miða val sitt við persónur en
stefnur. Báðum aðalflckkunum há
ir það nú, að þeir eiga ekki neina
sérlega viðunkennda eða vinsæla
foringja. FrjáMynda ftakknum er
(Framh. á 8. síðu)
7?AÐSrOFAN
Hundahald í Reykjavík er bannað.
Ýmislegt má að Reykjavík
finna en að einu leyti hefir hún
þó skarað fram úr öðrum höfuð-
borgum og sýnt á sér mcnningar-
brag meiri en al'dagamlar stór-
borgir útlanda. Yfirvöldin hafa
bannað hundahald í bænum. Bæj
arbúar hafa látið sér það vel líka
og ekki annað að hoyra cn allir
væru ánægðari. Reykvíkingar eru
ennþá það miklir sveitamenn að
að þeir vita hver er hinn rétti
staður hundsins, sveitin og eng-
inn annar. Þar kemur hundurinn
að gagni og þar unir hann sér
bezt, sveitin er hið upprunalega
umhverfi liundsins, hann á ekki
heima í borgum og bæjum frem-
ur en sauðkindur og kýr.
Fínar frúr með hund í bandi.
Nú upp á síðkastið liefir þess
orðið v*rt að fóik er farið a
spóka sig hér á götum með hunda
í bandi og jafnvel laushlaupandi.
Einkanlega eru það virðulega
frúr ,sem tekið hafa upp á þess-
um ósið og eru sýnilega stoltar
af því. Vér vitum ekki betur en
að hundahald sé bannað í lög-
sagnarumdæmi bæjarins en samt
fær fólk að spásséra óáreitt með
dýr sín um göturnar. Erlendis er
mikið um hunda á götum stór-
borga og fylgja þeim ails kyns ó-
þrif og sóðaskapur, sem ekki er
þröf að lýsa nánar hér. Þar eru
hundar jafnvel í meiri metum en
mannanna börn, sérstök vísinda-
grein að ala þá upp, sérstakt
mataræði fyrir hunda, þó að fólk
verði að láta sér nægja það sem
að kjafti kemur, þar geta menn
rakið ættir hunda sinna iangt aft
ur x aldir, þótt þeir viti engin
deili á sinni eigin ætt, þar eru
sérstakar stofnanir, sem sjá um
að baða hunda, snyrta þa og
snurfusa eftir nýjustu tízku, og
eru oft hreinustu pyndingar-
stofnanir. Hundarnir eru gej-mdir
í hlýjum stofum á mjúkum þúð-
um; þeir missa fljótt hið upp-
runalega eöli sitt og verða ekki
annað en geðlausir og leiðinleglr
kjölturakkar eliegar sálarlífs-
ástand þeirra snýst upp í hreina
geðveiki. Það eru ill örlög einum
hundi að veslast þannig upp í
umhverfi, sem er andstætt allri
hans náttúru. En fólk spyr ekki
um það, því er mest í mun að
geta státað af ættstórri skcpnu
og hreinræktaðri, hundurinn er í
stórborgum lítið annað en virðing
artákn, er gefur til kynna hvar
rnenn eru staddir í þjóðfélagsstig-
anum likt ag bíiar, loðfeldir og
klúbbmerki.
Það er illa farið, ef hér á nð
viðgangast sá ósiður að teyma
veslings dýr í bandi um stein-
lagðar stéttir o-g malbikaðar göt-
ur. Við skuhxm vona, að yfir-völd-
in sjá sóma sinn í þvx aö koma f
veg fyrir að hundaástin breið.ist
hér meir út en er.