Tíminn - 03.04.1958, Blaðsíða 7

tÍMINN, fiinintuðaginn 3. apríl 1958.
7
Spreft úr spori á íslenzkum hesfum á þýzkri grund.
Mikil eftirspum
Gunnar sagði, að mikil eftirspurn
væri eftir íslenzkum hcstum í vest-
anverðri Evrópu og færi hún vax-
andi. Einkum vildu Þjóðverjar óð-
fúsir kaupa íslenzka hesta. Spurt
hefir verið um hestana frá Austur-
riki, Belgiu, Hollandi, Sviss, Frakk
iandi, Spáni og jafnvel Monaco.
Fyrirspurnir hafa einnig tiorizt frá
ísrael. Flestir æskja eftir tömdum
hrossum. Þá hefir, þótt undarlegt
megi kalla, verið óskað eftir göml-
um spökum hestum. Er líklegt, að
sagnirnar af „Tulle“ séu að ein-
hverju leyli undirrót eftirspurnar-
'nnar eftir íslenzkum „öldungum".
Þeir 'hestar, sem fluttir voru út
með Hvassafellinu, voru 4—10
vetra. Var hægt að selja yngri
hesta og þeir voru til tamdir.
Komu tveir stæðilegir þriggja
vetra folar frá Hólum, en Gunnar
agði, að samkvæmt lögum, mætti
skki ílvtja út yngri hesta en fjög-
urra vetra á þesaum árstíma. Kvað
hann útlendinga eiga bágt með að
kilja slíkar hömlur.
3 þús. krónur við
skipshlið
íslenzki hesturinn að nema
í flesíum ríkjum Vesíur-
Gunnar Bjarnason, kenn-
ari og ráðunaufur á Hvann-
eyri er kunnur fyrir óbif-
andi trú og aðdáun á tslenzka
hestinum. Hefir hann færzt
allur í aukana nú, þegar
mjög hallar undan fæti hvað
stöðu hestsins í íslenzku þjóð
lífi viðkemur, en eins og al-
kunnugf er, þá hafa bifreið-
ar, flugvélar og dráttarvéiar
víða leyst hestinn af hólmi
og sækja annars staðar ört
inn á verksvið hans. En þótt
hestúrinn sé að kveðja sín
gömlu verkefni hér á landi,
heilsar hann nýjum suður í
Evrópu, en þar er hann að
verða yndisgripur barna og
fullorðinna fyrir atbeina
Gunnars Bjarnasonar.
Markaðsmöguleikar fyrir is-
lenzka hesta í Evrópu fara ört vax-
Erlent yfirfi*
(Framhald af 6. síðu)-
sem þá verður ikeppt á, en á hern
aðarsviðinu nú. Þess vegna er mik
ilvægt að Atlantshafsbandalagið
snúi sér ag því að efla samstarf
ið á sviði menningarmála og efna
hagsmála og athugi hvaða form
eru þar tiltækilegust. í þeim efn
um þai’f sennilega að hafa ramm
an viðtækari, svo að þar geti fleiri
ríki verið með en þau, sem beint
lieyra til bandalaginu nú.
Á næstu áratugum munu verða
iniklar breytingar í heiminum,
þótt ek'ki kcmi lil slyrjaldar. Því
veldur hina öra þróun, sem nú á
sér stað í Asíu og Afrí'ku. Ef
vestrænu þjóðirnar eiga að halda
lilut sínum og hafa holl áhrif á
þessa þróun, iþurfa þær að vinna
náið saman, hvort sem stríðshætta
er yfirvofandi eða ekki. Með Atl-
antshafsbandalaginu hefir verig
lagður þýðingarmikill grundvftllur
að slíku samstarfi.
ÞAÐ eru áreiðanlega einlægustu
óskir þióða Atlantshafsbandalags-
ins, að þeir tímar komi sem fyrst,
að samtök þeirra geti snúið sér
að öðrum vezkefnum en vígbúnaði.
Þær óskir mega hins vegar ekki
\'erða til þess að menn gleymi
vöku sinni meðan hætta er enn
á fcröum. Hér gildir gamla reglan,
að sameinaðir stöndum vér, en
sundfaðir föllum vér. Það, sem
cr í hættu, er hin frjálsa mennig
og réttanþjóðfólagið sem beztu
menn vestrænna þjóða hafa verið
að byggja uop öldum saman. Atl-
antshafsbar.dalagið er nú örugg
asti vörður þess. Hin frjálsa mcnn
ing á nú mest undir því, að sá
vörðui- bregðist ekki. Þ.Þ.
Nýtur sívaxandi frægSar og vinsæída í Þýzka-
landi, segir Gunnar Bjarnason í viStali viS
Tímann
andi. Kemur þetta sér vel, einkurn
fyrir hrossarík héruð, þar sem
maikaður. fjárskiptaáranna er
ekki lengur fyrir hendi. Þá var
töluverður markaður fyrir afslátt-
arhross og átti hann sinn þátt í að
fleyta fjárlausum héruðum yfir
örðugasta hjallann. Hins vegar hef-
ir liíhrossamarkaðurinn verið ólíkt
aðgengilegri á öllum tímum, þar
sem meira verð fæst fyrir hrossin.
Nýr hópur flytzt út
Blaðið bað fréttaritara sinn á
Akranesi að liafa tal af Gunnari
Bjarnasyni um síðastiiðna helgi, en
þá í vikunni á undan hafði fjöru-
tíu og sjö hrossum verið skipað
út í Hvassafellið, en þau fara til
Þýzkalands. Hross þessi voru úr
nágrenni Reykjavikiu', úr Skaga-
firði og Borgarfirði. Þau voru öll
tamin. Hrossunum var skipað út
á Akranesi og rómaði Gunnar mjög
alla aðstöðu þar á staðnum við út-
skipunína. Skagfirzku hrossin, sem
voru fjórtán að tölu, voru flest frá
kynbótabúinu á Hólum í Hjaltadal.
Tutlugu og eitt hross kom úr Borg-
arfirði og tólf úr nágrenni Reykja-
víkur.
Kaupa ótamið og temja
Gunnar sagði, að hrossin úr
Borgarfirði hcfðu verið tamin á
Hvanneyri. Sagði hann, að 6kóla-
piltar gerðu töluvert að því að
kaupa ótamin hross og selja þau
síðan tamin á erlendan markað.
Sagði Gunnar jafnframt, að tvær
til sex vikur þyrfti til að fulitemja
hross til útflutnings. Veldur vitan-
lcga mestu um tamningartímann:,
hvort hi'ossið er auðvelt viður-
cignar, en eins og alkunna er, þá
geta sum hross verið það baldin,
að miklum erfiðleikum er bundið
að gera þau sæmileg í umgengnii.
Tvær til scx vikur er skammur
tamningatími, en þessber að gæta,
að Hvanneyrarmenn kunna fag sitt
og áralangar athuganir hafa leitt
af sér tamningakerfi, ef svo mætti
segja, sem hefir bæði reynzt i'ljót-
virkt og árangurisríikt. Þess ber og
að geta, að íslanzki hesturinn er
yfirlaitt geðgóð og ljúf skcpna,
scm auðvelt er að heroja.
Tvenn viðhorf
Gunnar lét mjög vel yfir að-
stöðu til útskipunar á hestum á
Akranesi. Kvað hann viðhorf þar
til hrossaútflutningsins hin ákjós-
anlegustu og lét í ljós ósk um, áð
hestum, scm seldir yrðu utan í
framtíðinni, yrði skipað þar út.
Fór hann jafnframt nokkrum orð-
um um andúð þá, sem harni hefði
orðið var við vegna hrossaútflutn-
ingsins og sagði, að hún ætti rót
sína að rekja til fyrri útflutnings
á iífhrossum, sem seld voru sem
dráttardýr í kolanámur. Kvaðst
hann vel hafa geta skilið andúðina
vegna sölunnar á námuhestunum
á sínum tíma. Nú gegndi allt öðru
máli, enda væru þeir hestar, cr nú
seldust til Evrópu, hafðir til augna
yndis og skemmtunar og nytu hinn
ar beztu umhyggju eigandanna,
e.ngu siffur en önnur gæludýr á
heimilum.
Gunnar sagði, að verðið á tömdu
hestunum væri nú þrjú þúsund
krónur, greiddar við skipshlið.
Verðið á ótömdum hestum væri
tvö þúsund krónur. Til samanburð-
ar má geta þess, að afsláttarverð
mun nú vera frá 1000—1200 krón-
ur.
Gunnar sagði, að áður hefði
norski Vesturlandshesturinn verið
löggiltur á þýzkum markaði. Nú
væri hins vegar svo komið, að
þýzkum ráðunautum í þessum efn-
um litist betur á íslenzka hestinn
og hefir það ekki Mtið að segja
hvað markaðsmöguleikana snertir.
Annað, sem hefir ekki hvað minnst
að segja, er að málsmetandi fólk
í Þýzkalandi telur ekkert sport jafn
ast á við að hafa hesta.
Enginn sérstakur maður fór ut-
an með hestunum að þessu sinni.
Skipverjar á Hvassafelli, sem marg
ir hveriir eru þaulvanir sveitastörf
um, kváðust mundu taka þá í sína
umsjá og sagði Gunnar að lokum,
að vel hefði verið um hestana búið
og rnundi þeim ekki líða verr en
mannfólkinu á leiðinni yfir hafið.
KVIKMYNDIR
RANK-KVIKMYNDAFÉLAGIÐ
brezka cr að láta gera mikla
kvikmynd um Titanicslysið, at-
burðinn, sem gerðist 15. apríl
1912, er stærsta farþegaskip
heimsips, 60.000 lestir, rakst á
ísjaka á Norður-Atlantshafi og
sökk, og á annað þúsund manns I
drukknuðu.
Kvikmyndin verður byggð á
bók Walter Lords um atburð-
inn, en> hún heitir „A night to
remember" (kom út á íslenzku
á s.l. ári á forlagi Odds Björns-
sonar á Akureyri). 1 bókinni er
atburðunum lýst mjög nákvæm-
lega eftir frásögn þeirra, sem
af komúst, og hver stund um
borff rakin unz yfir lauk.
RANK-FÉLAGIÐ hefir unnið að
þessari kvikmyndagerð í marga
mánnði i Pinewood-kvikmynda-
verinu og er myndatökumn nú
a'ð ijúka. Þetta er mesta kvik-
mynd og dýrasta, sem Rank-fé-
lagið hefir látið gera, og mun
koslnaðurinn verða um 30
millj. króna.
AÐALHLUTVERKIÐ leikur Kcnn-
eth Moore, Lightoller 2. stýri-
mann, Smith skipstjóra leikur
Laurence Naismith. Við mynda-
tökunt hefir kvikmyndafélagið
haft aðstoð manns, sem af
komst, BoxhaRs 4. stýrimanns,
sem síðar varð skipherra í flot-
anum. Hefir allt verið gert,
sem unnt er til þess að myndin
værði sem líkust veruleikanum.
Reynt er að fylgja bók Walter
Lords, sem nákvæmlegast, en
hún hefir hlotið þann dóm að
vera merkilegt rit fyrir hraða
og spennandi frásögn og ná-
kvæmni og áreiðanlegheit í
iýsingum.
Titanic-slysiS á kvikmynd, menn á sundl í fsköldu Atlantshafinu,
Kennath Moore sem Lightoller stýrimaður, fremst.
A viðavangi
„Skipið er sterkt,
en skerið hró"
Einn af hásetunum á strand-
skútunni segir frá því í Morgim-
blaðinu í gær, að bezta leiði hafl
verið og indælt í sjóinn, þegar
Ólafur Thors strandkafteinn og
liðsmenn lians gengu af stjórnar-
skútunui sumarið 1956. Þegar
nálgast tveggja ára afmæli
strandsins, ætla þessir karlar aff
segja að allt liafi verið á floti og
ekkert að. Þeir ætla að skírskota
tii gleymskunnar — og Iieinisk-
unuar. En þeg'ar þeir voru settir
í land, voru gjaldeyrissjóðir
tæmdir og yfirfærslur raunveru-
lega stöðvaðar. Útgerðinni var
lialdið á floti með loforðum uin
uppbætur, en enginn eyrir til að
innleysa loforðin. Þeim áliyggj-
um velti strandkafteinninn yfir á
framtíðina. Framundan var fjár-
þörf ríkissjóðs og útflutningsat-
vinnuveganna upp á liundruö
milijóna, en hvorki eyrir né úr-
ræði í handraðanum lijá strand-
kafteininum. Við þessum arfi tók
uúverandi stjórn og við hann hef-
ir liún þurft að búa síðan. Það er
ekki smáræðis óskammfeilni, sem
kemur fram í því, að halda því nú
fram, að allt hafi verið í stakasta
lagi um borð í skútunni; liún hafi
verið sterk „en skerið hró“. Þarna
er kenningin um „pennastl•ikið,,
afturgengin. Ólafur ætlaði að
sigla skerið niður með snilli sinul
og skipstjórnarláni!
Skerið rís enn úr sjó
Það, sem síðan hefir gerzt, svn«
ir mönnum betur en flest annað,
hvert kariaraup þetta er. Þrátt
fyrir náið samstarf stærstu fram-
leiðslu- og vinnustéttanna og
kyrrð á vinnumarkaði öflugustn
stéttarfélaganna, reyndist skerið
svo þétt fyrir, að skipið flaut
ekki yfir það fyrr en búið var a3
dæla hundruðum milljóna til út-
flutningsatvinnuveganna, og enn
rís það úr sjó og ógnar nýju
strandi. Við þann vanda er glímt
í dag.
Hin stórfeUdu svik
Fruniorsök þessara vandræða
er, að’ þjóðarfleyinu skyldj
uokkru sinni hafa verið siglt inn
á hina viðsjálu Ieið dýrtíðarinn-
ar. Þar rísa sker á bæði borð.
Eftir að Sjálfstæðisflokkurinn
sleppti algerlega tanmhaldi á
dýrtíðinni 1942 hefir aldrei tek-
izt a'ð komast út á dýpra farvatu
til frambúðar, enda ekki ætíð
verið vilji til þess. Með afnámi
fjárfestingareftirlitsins 1953 var
stefnt út í mjög tvísýnt veður,
og beint til stránds cftir að Sjálf-
stæðisflokkurinn hófst Itanda ura
að svíkja það litla eftirlit, sera
átti að vera öryggisventill fyiir
„frelsið". Minnisvarði þeirra að-
gerða er Morgunblaðshöllin. 1
hvert sinn, sem menn líta hana,
er húu áminning um stórfelldustu
sviksemi, sem um getur í stjórn-
málasögu seinni ára. Foringjalið
Sjálfstæðisflokksins vann það til
fyrir liagsæld gæðinganna, áð
svíkja einn meginþátt viðreisn-
arstefnunnar, sem átti að gilda,
og steypa þjóðinni út í liamslaust
fjárfestingarkapplilaup, sem
keyrði lánsfjármál í sjálfiieldu og
dýrtíðiua enn upp um mörg
þrep.
Nægjusamt !iS
Þetta er baksvið ræðumennsku
Jóhanns Ilafstcins og hans nóta
uppi í HolsteirJ. Skýring þeirra
á efnaliagsásitandiiiu í dag er
mest blekking, af því að ætíð er
reynt að firra strandkafteininn
ábyrgð. Framfarirnar eru Iionum
að þakka, en „uavigajonin" og
strandið öðrum áo’ kenna, einkum
þó þeim, sem tóku við skútunni
á skerinu! Þegar þessi ræðuhökl
eru svo skóðuð í Ijósi líðandi
stundar eða framtíðar, stingur
helzt í augun, að bvergi örlar á
nokkurri stefnu eða nokkrínn
tillögum af hendi Sjálfstæðis-
flokksins, um hvað gera skuli til
styrktar atvinnulífi og fram-
leiðslu. Skanimirnar eiu enn látu
(Fi'amh. á 9. síðu)