Tíminn - 10.04.1958, Blaðsíða 6

T í MIN N, fimmtudaginn 10, apríl 1958
6 ,
Útgefandi: Framsóknarflokkurlnn
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb.)
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu.
Simar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðsliusími 12323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
-------------------------------------------- -- - ----
Innvortis eða útvortis?
MORGUNBLAÐINU fer
stundum eins og hómópat-
amrni í Þórðar sögu Geir-
mundssonar. Það læzt ekki
vita lif andi ögn um það, hvað
gengur að sjúiklingnum. „Er
það innvortis eða útvortis?“
spyr hómopatinn og Gröndal
læbur bæði Þórð og Odd í
Fólagsgarðinum láta sem
þeir hafi ekki minnstu hug-
myrad um það. Maðurinn er
að eðlisfari hraustur. Þótt
hann hafi látið í sig tunnu-
sefck af sætabrauði, „basil-
isteus úr overheadmjöli frá
gróssera Guðnasen og finn-
gálkn úr gerpúlveri frá
Kryger“ kemur það ekki máli
við þá. Hraustur skal hann
vera, og sjúkdómurinn, „sem
gengur með ógurlegum skell-
um og skruðnmgum“ einn ó-
skaplegur leyndardómur.
MORGUNBLAÐIÐ stend
ur gáttað eins og hómopat-
inn. Það þykist sjá að eitt-
hvað ami að í efnahagsmál-
um og þjóðarbúskap og læt-
ur eins og það sé einn „tor-
kennilegur sjúkdömur“ og í
meira lagi óvæntur. Þjóðar-
líkaminn var sem sé ákaf-
lega hraustur og vel upplagð
ur um það leyti, sem Ólafur
Thors skildi við hann síðast.
Búskapurinn var „blómleg-
ur“. Hvaða undarlegu óhljóð
og skruðningar eru það þá,
sem berast að eyrum i dag?
Morgunblaðinu dettur ekki í
hug að setja það í samband
við fyrra lífemi. Það er bara
eittíhvað tilfallandi, líklega
ákoma frá vondum mönum,
sem tóku við stjórn úr hendi
Ólafs Thors og Bjarna Bene-
diktssonar. „Þáð lítur út eins
og það ætli aö verða dúr-
klöb“, sagöi hómopatinn og
ráðlagði meðöl samkvæmt
þvl. Sjúkdómsgreining Morg-
unbiaðsins er einmitt úr
þeirri skúffu.
ÞEIR, SEM lesa skrif
Morgunbl. um „blómlega bú-
íð“ hálfu öðru ári eftir
strandið, segja e. t. v. við
sjálfa sig sem svo: „Blómlegt
bú? Hvernig má það vera?
Var ekki talað um strand?
Var ekki strandkapteinninn
þjóðfræg persóna?11 Það er
eins og jafnvel hjartaprúð-
ustu íhaldsmenn rámi eitt-
hvað í þetta. En þeir lesa sér
ekkert til um þetta í Mbl.
Þessi blaðsíða þjóðarsögunn
ar er þar ekki til frekar en
ævisaga Bería fyrir finnst í
rússn. alfræðioröabókinni. —
Erfiðleikarnir í dag eru bara
„tilfalllandi“, og eiga sér eng
. ar rætur í fortíðinni segja
. hómópatar íhaldsins.
SJUKDOMUR Þórðar
Geirmundssonar var aö lok-
um rakinn til mataræðisins
og hagfræðileg rannsókn
þj óðarlikamans rekur vand-
ræðin til atburða og at-
hafna liðsins tíma. Maginn
þolir ekki tunnusekk af
bakkelsi og hagkerfi þjóðar
innar ekki þá meöferð, sem
það fékk i stjómartíð íhalds
ins. Saga um strand veröur
ekki afmáð, þótt takist að
koma skipinu af skerinu. —
Ef farkosturmn hefir lask-
azt við strandið, segir þaö til
sln. Menn sjá þetta líka og-
viðurkenna ef þeir staldra
við og ihuga það. Um stjórn-
arskiptin síðustu var fyrir-
sjáanlegt fjárþrot hjá ríki og
atvinnuvegum. Útveginum
var haldið gangandi um sinn
með loforðum um upphætur,
en enginn eyrir handhær til
að innleysa loforðin. Þaö
varð hlutverk þessarar
stjórnar aö taka á sig þá
víxla. Framkvæmdamálin
voru stöðvuð. Sementsverk-
smiðjan, sem nú er senn aö
hefja framleiðslu var alger-
lega peningalaus og stöðvuð
í miðjum klíðum. Raforku-
framkvæmdirnar úti um
land voru raunverulega
stöðvaðar, enginn eyrir var
tittækur til áö hefja Sogs-
virkjunina. Lán úr fiskveiöa-
sjóði og ræktunarsjóði voru
veitt upp á framtiðina, í
trausti úrlausnar síðar. —
Þannig var umhorfs á öllum
sviðum. Þj óðarbúskapurinn
var kominn í strand, vand-
ræðunum var velt yfir á
framtíðina og yfir á heröar
þeirra, sem tóku við stjórn.
SJÚKDÓMURINN var því
ekkert leyndarmál um stjórn
arskiptin. Hann var öllum
augljós. Það er því ekkert
merkilegt, að hans verði vart
í dag og ýmsir heyri tor-
kenniiega skruðninga og
skelli. Það er aðeins eðlileg
afleiðing þess, sem á undan
er gengið. Þegar Mbl. spyr
eins og hómópatinn: Er þaö
innvortis éða útvortis, er emg
inn meöalgreindur íslending
ur í vandræðum með að
svara spurningunni. Sjúkl-
ingurinn hefir hvorki dottið
eða verið barinn. En hann
hefir „gróteskar innantökur"
af skiljanlegum ástæðum. —
Og um fjas Mbl. um „blóm-
legt bú“ hæfir ekkert betur
cn þessi orð úr Þórðarsögu; y
„Putt, hér ducar ekkert
sniksnak“. Skrafið um blóm-
ann og hreystina fvrir hálfu
öðru ári er ekkert nema
ómerkilegt snakk og áróður.
Þokast aS réttu marki í Gení
ÞAÐ MÁ TELJA einna
augljosastan árangur af ráð-
stefmunni um landhelgismál
in í Genf, að Bretar hafa á
nokkrum vikum þokast úr 3
mílna landhelgi í 6 mílur og
hefði það þótt ótrúleg saga
um það bil, sem löndunar-
bannið var sett. Raunar þyk-
ir þetta ótrúleg saga enn í
dag. Brezk blöö votta, að
hin nýja afstaöa brezku
stjórnarinnar hefir komið
gersamlega á óvart. Þetta
undanhald Breta sýnir þó, að
nú þokast að réttu marki i
landhelgismálinu. Það sýnir
líka, að í viðskiptum stór-
veldis og smáriiús má rétt-
lætið sín stundum minna en
ERLENT YFIRLIT:
Utanríkisráðherra á f jórða áratug
Josel Bech hefir mjög aukiÖ álit Lúxemborgar á alþjóðlegum vettvaisgi
NÝLEGA var sagt frá því í út-
lendum blöðum, að Josef Bech,
forsætis- og utanríkisráðherra í
Luxemburg hefði óskað eftir að
láta af störfum sem forsætisráð-
heri'a, en myndi verða utanríkis-
ráðherra áfram. Ástæðan til þess,
að Bech óskaði aftir að losna við
stjórnarforustuna, var ekki sögð
sú, að iieilsa eða aldur væri honuni
að meini, enda þótt hann sé orðinn
71 árs, heldur vekti það fyrir hon-
um að geta gefið sig einhliða að
utanríkismálum og þó einkum
þeim þætti þeirra, sem snertu auk-
ið samstarf Evrópuþjóða á sviði
efnahagsmála og stjórnmála.
Þótt yfirleitt hafi ekki iborið
mikið á Bec'h á 'sviði alþjóðamála,
nýtur hann þar mikils trausts
þeirra manna, sem mestu ráða.
Því veldur Ihin milda reynzla hans
og farsæl stjórn á utanríkismálum
Luxemburg. Beeh hefir nú verið
léngur samfleytt utanríkisráðherra
cn nokkur annar maður í Evrópu
eða samfleytt í 32 ár. Hann tók
þátt í störfum Þjóðabandalagsins
gamla á annan áratug og hann
hefir tekið þátt í störfum Sam-
einuðu þjóðanna, Atlantshafs-
bandalagsins og Evrópuráðsins frá
upphafi. Hann hefir og tekið mik-
in þátt í hinum ýmsu efnahágs-
samvinnustofnunum, er hafa ris-
ið upp í Vestur-Evrópu eftir síð-
ari heimsstyrjöldina. Vegna þeirr
ar miklu reynzlu, sem Bech hefir
öðiast, og þess álits, sem hann nýt
ur, er jafnan mikið tillit til þess
tekið, sem hann hefir íram að
færa. Hann gætir þess líka vei, að
hann er fulltrúi litils ríkis og
'hefir sig því -ekki í frammi, nema
hann haíi eitthvað sérstakt til mál
anna að leggja og eftir að hafa
hlustað vandlega og kynnt sér það,
seim aðrir höfðu haft fram að
færa. Mál sitt flytur hann lika
þannig, ag það styggi helzt eng-
an.
uðu þar með harðri hendi. Öflug
mótspyrnuiireyfing reis gegn þeim
en þeir 'bældu hana m. a. niður
með því að flytja fjölda fólks úr
landi. Talið er, að Þjóðverjar hafi
flutt um 30 þús. mann frá Luxem
'burg 'á stríðsárunum cða meira en
10% íbúanna.
JÓSEF Bech er fæddur 17.
febrúar 1887. Faðir hans rak lít-
inn banka og hafði því aðstöðu til
að styrkja son sinn til náms. Bech
stundaði laganám bæði við há-
skóla í Sviss og París og hóf mál-
■flutning að loknu námi. Fljótlega
sneri hann sér þó alfarið að stjórn
málunum. Hann var fyrst kosinn
á þing 26 ára gamall og hefir átt
þar sæti síðan. Á þingi varð hann
brátt einn af leiðtogum kristilega
fiokksins. Hann varð ráðherra
fyrst, er hann var 34 ára gamall.
Fimm áruni síðar varð hann for-
sætis- og utanríkisráðherra. Hann
hefir verið utanríkisráðherra stöð-
I ugt síðan og oft forsætisráðherra.
|Á stríðsárunum dvaldi Bech er-
ekki um ráð fram. Dugnaður og
hyggindi hans hafa líka hlotið al-
menna viðurkenningu í . Luxem-
burg. Hann er manna alþýðlegast
ur i viðmóti. Venjulegast gengur
hann á morgnana tii stjórnarskrif
stofunnar og heilsar þá fjölda
manna á leið sinni. Hann hefir
alla tíð lifað' óhrotnu Tífi og bor
ist litið á. Áður fyrr stundaði hann
golf og veiðar í tómstundum sín-
um, en nú hefir hann lagt hvort
tveggja að mestu á hifluna og fer
nú helzt í gönguferðir út um sveit
ir, þegar hann tekur sér hvíld frá
störfum. Hann heilsar þá upp á
fólkið, sem er að vinna á ökrum
SÍnum,*og dregur það etoki úr
persónulegum vinsældum hans. A
síðari árum hefir hann lagt stund
á að safna gömlum málverku :n
og á hann orðið gott málverka-
safn.
Bech er kvæntur maður og á
tvo uppkomin börn, son og dótt-
ur. Heimilislif hans hefir verið
mjög gott og hefir oft verið gest-
kvæmt á heimili hans, því að
flokksbræður hans hafa vanið þar
mjög komur sínar. Heima fyrir er
Bech sagður hrókur alls fagnaðar
og segir þá oft ýmsar kýmnisögur.
Bech þykir léttur og þægilegur
sainkvæmismaður.
Á RÁÐSTEFNUM leggur
Bech ekki mikig til niála, eins og
áður segir, en hins vegar er vel
tekið eftir því, sem hann segir.
Hann telur oft kjark í þá, sem
gerast óþolinmóðir, og hvctur
menn til að gefast ekki upp, þótt
ferðin gangi stundum hægt í því
sambandi minnir hann stundum á
sérstaka hátíðagöngu í Luxetn-
burg, setn fer þannig fram, að
menn ganga fimm skref áfram og
síðan þrjú til baka. Þegar illa
hefir horft, hefir Beeh stundum
sagt lausnarorðið. Þatmig íeit t.
d. út fyrir það, að Kol- og stál-
bandalag Vestur-Evrópu' myndi
LUXEMBU31G er annað minnsta
ríkið, sem tekur þátt í alþjóðleg-
um samtökum, næst á eftir íslandi.
Það hefir hehningi fleiri íbúa en
ísland eða utn 320 þús, en er marg
fallt minna að flatarmáli eða utn
2590 ferkm. Luxemburg er hins-
vegar auðugt land, því að þar eru
miklar járnnámur og landbúnað-
arskilyrði góð. Landið er mjög vel
ræktað og iðnaður er þar á háu
stigi, m. a. alhnikill stáliðnaður.
Atvinnuvegirnir ’bera þess merki,
að þjóðin sé dugleg og framtaks-
söm.
Þingið í Luxemburg er skipað
52 þingmönnum eins og Alþingi
íslendinga. Ráðherrar eru h.ins-
vegar tveimur fleiri en hér. Þing-
menn eru kosnir til sex ára, en þó
þannig, að helntingur þingsins er
kosin með þriggja ára millibili.
Eftir kosningarnai* 1954 höfðu
kristilegir sósíalistar 26 þingsætr,
jafnaðarmenn 17 þingsæti, demó-
kratar 6 þingsæti og kommúnistar
3 þingsæti. Undanfarið ‘hefir
samsteypustjórn kristilegra sósíal-
ista og jafnaðarmanna farið með
völd.
Luxemburg fylgdi lengi vel hlut
leysisstefnu og var því til árétting
ar ákvæði í stjórnarskránni um
hlutleysi landsins. Þrátt fyrir her-
nám landsins í fyrri 'heimsstyrjöld
inni, var hlutieysisstefnunni fylgt
áfram. Árið 1948 var hlutleysisá-
kvæðið fyrst numið úr stjórnar-
skránni, svo að landið gæli gerzt
aðili að varnarbandalögum. Reynsl
an í síðari heimsstyrjöldinni hafði
breytt viðhorfi þjóðarinnar til hlut
leysisstefnunnar. Þjóðverjar her-
riániu landið vorið 1944, og stjórn-
lendis, ásamt ríkisstjórninni, eða
á meðan landið var hcrnumið af
Þjóðverjum.
Bech er sæmilega máli farinn,
en þó ekki ræðuskörungur. Hann
hefir einkum unnið sér traust með
hinni hógværu og hlýlegu fram-
komu sinni. Menn gera sér ljóst,
að þar er maður á ferð, sem rasar
stranda á ósamkomulagi um það,
hvar aðalstöðvar þess skyldu
iverða. Hvernig væri að hafa þær
í Luxemhurg til bnáðabirgða,
sagði þá Bech. Á þetta var fallist.
En allar horfur eru nú á, að
bandalagið muni hafa varanlegt
aðsetur þar.
(Framhald á 8. síðu).
'SAÐsromN
valdið. — Þegar stórveldi
lieimta 12 mílur tala Bretar
um 6; þegar smáríki talar
um 4 mílur er það sett í
j bann. Ráðstefnan í Genf
I minnir m.a. á þessa stað-
1reynd.
Auglýsingar í útvarpinu.
PÉTUR sendir þennan pistil: —
„Um páskana heyröi ég æsilegar
augiýsingar í útvarpinu. Þær
voru frá tímariti um flugmál.
Hefir amerísk flugvél _ misst
kjarnorkusprengju yfir íslandi?
spurði útvarpið fyrir hönd tíma-
ritsins. Spurningin er lieldur
fjarstæðukennd. Hér eru engin
kjarnorkuvopn í Iandinu og verða
ekki. En hvorki útvarpið né tíma
ritið svöruðu spurningunni. Þau
eftirlétu hlustendum að glíma við
gátuna. í annarri tilkynningu frá
sama tímariti var æsileg frétt
um ferðalag í sundurskotnum
fiugvélarskrokk yfir íslenzkri
byggð. Eg er ékki að hneyksl-
ast á þessum auglýsingum í
sjálfu sér. Sölumaður hefir
smurt kryddinu heldur þykkt á.
Það er allt og sumt. En þessi
hi-yliingslestur varð til þess að
beina athygli minni að reglugerð
inni um útvarpsauglýsingar. —■
Varla finnst skrýtnara plagg á
voru iandi. Er þá langt jafnað.
Bann á sjálfsögðum hlufum.
,.í ÞESSARI reglugerð er bann-
að að nefna orðið dans. Það er
ámóta synd og að nefna gengi
í Þjóðviljanum. En það má
„skemmta“ í samkomuhúsum
hringinn í kring um l’and, og
hljómsveitir Kalla og Jonna
mega „Ieika“ til eyrnagamans
fyrir unga fólkið. Útvarpið út-
breiðir þennan vísdóm af stakri
alúð fyrir eitthvað um fimm
krónur orSið og leggur þannig
sinn skerf fram til almenns vel
sæmis og mcnningar. Það er líka
bannað í þessari reglugerö að
dagblöðin fái ;að birta auglýs-
ingar í útvarpi ef í þeim er fjalL
að um efni'blaðanna. Af því gæti
hlotist hroðalegt hlutleysisbrot.
Þannig gæti Tíminn til dæmis
ekki auglýst það í útvarpi að
blaðið í dag flytti fréttir og
myndir af því að amerísk flug-
vét hefði raunverulega' misst
kjarnorkusprengju yfir íslandi.
En tímarit um flugmál getur lát
ið útvarpsþul margendurtaka
spurningu um, hvort amerísk
flugvél haíi gloprað niður kjarn
orkusprengju rétt við nefið á
okkur og 'látið óíðan vera að
svara spurningunni.“
Hjákatlegar aðfarir.
„ÞETTA ER dæmaiaust 1 hjákát-
legt. Auðvitað á að afnema þetta
lieimskuiéga auglýsingabann. Ef
menn vilja greiða 5 kirónur fyr-
ir orðið eiga þeir að fá að gera
það innan almennra reglna lun
orðbragð og velsæmi. Ilitt er .fá
ránlegt, að láta tímarit sem Pét
ur og Páil gefa út fá lausan
tauminn í útvarpinu, en setja
dagblöðin, sem öll þjóðin les, í
bann. Eitt á yfir alla aö ganga.“
Pétur telkur upp hanzkann fyr-
Ir blöðin með myndarskap og er
furða, hversu lengi þau liafa ver-
ið þögul um þetta skammtaða
óréttlæti útvarpsins. —Finrmr.