Tíminn - 10.04.1958, Blaðsíða 7

íí f MI-N N, fimmtudaginn 10. apríl 1958.
7
Minningarorð:
Dr. Victor Urbancic
í d.aá cr til moJdar borinn i
Iteykj'aVik dr. Victor Urbancic,
li 1 .iómsvcitarstjúri Þjóðleikhússins.
Með dr. Urbancic er fallinn í
valinn einn ágætasti og athafna-
mesli hijómlistarmaður landsins.
Þótt ekki væri hann borinn ís-
lendingur, vann hann íslenzkum
tónlistanmálum öll þroskaár ævi
sinnar, en hér á landi hafði hann
dvalizt »ær 20 ár, eða frá því 1938,
að hann réðist hingað til íslands
sem kennari við Tónlistarskólann
og stjórnandi Hljómsveitar Reykja-
víkur, og fyrir nckkrum árum
varð lrann íslenzkur ríkisborgari.
Dr. Victor Urbancic fæddist í
Vínartooíg 1903. Þar stundaði hann
tónlistarnám, píanóleik, hljóm-
sveitarstjórn og tónfræði og tók
dokbonsg.'áðu í þeirri grein við
háskóiann I Vínarborg 1925. í Vín
starfaði hann fyrstu árin að loknu
námi sean aðstoðarhljómsveitar-
stjóri vi'ð hið íræga Josefstadíleik
hús. Síðan varð hann skólastjóri
Tónlistarskólans í Graz í Austur-
íúki og jafnframt stjórnandi Aka-
demisku hljómsveitarinnar þar,
auk þess var hann hljómsveitar
stjóri , við ýmis söngleikahús í
Þýzkalandi og víðar.
Þegar dr. Urbancie kom hingað
til lands hafði hann því aflað sér
víðtaskrar þekkingar og reynslu
á sviði tónlistarinnar og þekkti
allra manna bezt hér á landi óperu
og óperettutónlist. Það var því
eðlilegt og sjálfsagt að til hans
væri leitað til þess að stjórna
tónli9tinni í fyrstu óperusýningu
ÞjóðleMiússins, er sett var á svið
hér á landi. Áður hafði dr.
Urbancic stjórnaði tónlistinni í
óperettum i Iðnó, fyrir Tónlistar-
félagið og Leikfélag Reykjavikur.
iSýningar fyrstu óperu Þjóðleik-
hússins, sem var „Rigoletto“ eftir
Verdi, vöktu geysiathygli og að-
diáun áílrá ér sáu, og var það
fyrst og fremst kunnáttu, reynslu
og dugnaði dr. Urbaneic að þakka,;
hve framúrskarandi góður flutn l
ingur óperunnar var. Síðan stjórn
aði dr. Urbancic hljómsveitinni við
alla söngleiki Þjóðleikhússins,
samtals 10. Jafnframt því sem
dr. Urbancic æfði og st.jórnaði
hljómsveitinni, æfði hann einnig
alla einsöngvara og kór fyrir alla
söngleiki leikhússins. Dugnað,
ósérlilífni, samvizkusemi cg lipurð
dr. Urbancic, þegar hann vann að
þessurn verkum, mun lcngi í minn
um þeirra, sem með honum unnu.
— Fastráðinn hljómsveitarstjóri
leikhússins var hann þrjú síðustu
árin.
Auk starfs sins hjá Þjóðleikhús
inu vann harin fjölmörg önnur
störf, enda var hann aldrei ó-
vinnandi. Hann kenndi í Tónlist-
arskólanum, samdi tónverk, var
organisti Landakotskiikjunnar, lék
undir hjá fjölmörgum einsöngvur
um, sljórnaði stundum Sinfóníu-
liljómsveitinni og kenndi í einka-
tímum. Það var ótrúlegt hvað
hann komst yfir að gera.
Það yrði of mikið efni í stutta
dánanninningu að greina frá öll-
um vérkum hans. En fyrir tónlist-
arstörf sín hér var hann sæmdur
riddara'krossi Fólkaorðunnar.
Að síðustu vil ég þekka dr.
Victor Urbancic fyrir sérstaklega
ánægjulegt samstarf öll þau ár,
sem við uririum saman að tónlistar
málum Þ.jóðleikhússins. — Hann
var mér ómetanlégur styrkur við
öll m’ál, er tónlist snerti. Skarð
hans verður vandfyllt. Áhugi hans
var alltaf samur og jafn og um-
hyggja fyrir leikhúsinu var ein-
stök. All'taf var hann boðinn og
búinn til þess að vinna á hvaða
tíma sem var, þegar þörf var á
í'yrir leikhúsið, og með hverjum
sem var, enda var hann hvers
manns hugljúfi og aldrei heyrði
ég hann leggja nokkrum manni illt
til. Hann var einstaklega úrræða-
góður um allt það er snerti tón-
listarflut.ning og svo fljótur og
snjall við útsetningu fyrir hljóm-
sveítina að það vakti aðdáun allra
er tii þekktu. Hann var í einu
orði framúrskarandi leiikhúsmað
ur og góður drengur. Hann var

ir.TQi’i i
maður, sem allir, er með honurn
störfuðu, sskna.
Dr. Urbancic var kvæntur dr.
Melittu Urbancic. au-turrkkri
gáfukonu, en þau höfðu þekkzt sið-
an þau voru saman við nám í tón-
listarskólanum í Vínarborg. Þau
eiga 4, einkar mannvænlag, börn,
Pétur, Sibyl og Eriku, scm öll eru
hór í Reykjavik og Ruth, gift í
Ameríku. Frú Urbancic og börn
um henrar flyt ég mínar innileg
ustu samúðarkveðju \ En minn-
ingin um sannan l’stamann og góð
an hcimilisföður lifir.
Gúðl. Rósinkranz.
I)r. Victor Urbancic lézt að
heimili sínu Iiinn 4. þ. m. eftir
eiutta legu, aðeins hálf sextugur
að aldri.
Varla hefir dr. Urbancic grunað
er hann var ungur maður í fæðing
arlandi sinu að hann ætti eftir
að starfa beztu ár ævi sinnar á ís-
landi. Sú varð þó raun á. Hann
kcm hingað árið 1938, og vann
hór til dauðadags. Hann hafði fyr
ir lcngu hlotið ríkisborgararétt,
og hafði tekið miklu ástfóstri við
sitt nýja föðurland.
Strax og dr. Urbancic kom hing
að gerðist hann athaínasamur í
tónlistarmálunum, og eru mönn-
uin enn í fersku minni hin stóru
kórverk er flutt voru hér undir
stjórn hans. Hann var mjög góður
undirleikari, og leituðu því bæði
innlendir og erlendir einsöngvarar
og einleikarar mjög til hans um
aðstoð, og var meðal annars kenn
ari við Tónlislarskólann frá þvi
er hann kom hér, til dauðadags.
Hann var orgelleikari við Krist-
kirkju í Landakoti. Þegar s^o Þjóð
leikhúsið hóf að sýna söngleiki
var dr. Urbancic falin tónlislar
stjórn þeirra, og hefir hann stjórn
að öllum þeim söngleikjum er leik
húsið hefir tekið lil sýningar til
þessa, auk þess sem hann hefir
stjórnað tónlist við fjölda leikrita.
Á þeim tuttugu árum sem dr.
Ui'bancic starfaði hér hefir ís-
lenzkt tónlistarlíf tekið meiri fram
förum en á nokkru öðru tímabili
í sögu þjóðarinnar. Hlutur hans
í þeim framförum var vissulega
mikill, og mun seint gleymast.
Hann var óvenju vel gefinn maður,
og hafði til að bera sérstaka tón-
listarhæfileika. Hann var hámennt
aður tónlistarmaður, og með af-
brigðum fróður. Þröng sórhæfni
var ekki hans, tónlistin var hans
líf, og hann þjónaði henni á öll-
um sviðuni.
Við sem störfuðum með dr.
Urbancic eigum á bak að sjá, nú
þegar hann er liorfinn, góðum
drcng, og starfsmanni og vini, er
var ætíð boðinn og búinn að leysa
hvers manns vanda, og hlífði frek-
ar öðrum en sjálfum sér. Við
kveðjum hann með virðingu og
þakk.
Þors'ieinn Ilannesson.
Fél! niður í djúpa jökulgjá í Lang’
jökli, en sakaði ekki
Tveir og háiíur tími IeiíS frá bví maíurinn féll
i gjána og þar til hann var kominn upp
Það óhapp vildi til, er tíu manna hópur á vegum Ferða-
íelags íslands var að ganga á Langjökul síðast liðinn laugar-
dag, að einn göngumanna lenti niður í 15—20 metra djúpa
jökuisprungu. Náðist hann upp eftir tvær og hálfa klukku-
stund. Manninn Djörup bókbindara í Bókfelli, sakaði ekki
og má það mildi kallast-
Þegar menn vita ekki
um hvað þeir tala
Ferðafélagið efndi til tveggja
ferða um hátíðina. Var önnur
farin að sæluhúsinu við Hagavatn
og í henni tíu manns. Frá Haga-
vatni var gengið á næstu fjöll á
föstudaginn langa, en á laugar-
daginn var haldið á Langjökul.
Þurfti að sækja kaðal.
Þegar upp á jökulinn kom, vildi
það óhapp til, að Djörup féll niður
í 15—20 metra djúpa jökul-
sprungu. Stöðvaðist hann á syllu
í sprungunni. Hanix svaraði þegar
köllum ferðafélaga sinna og þótti
þaö lán i óláni, þegar sýnt þótt,
að hann nuvndi ckki hafa meiðzt
neitt að ráði. Ekki var nógu lang-
ur kaðall með í ferðinni til að
hægt væri að draga manninn upp
samstundis og varð að hlaupa eftir
kaðli niður að sæluhúsinu.
Gekk til baka.
Voru menn fljótir í ferðum við
að ná kaðlinum. Lcið þó tveir og
hálfur tími, frá því óhappið vildi
til og þar til Djörup var kominn
upp úr sprungunni. Virðist honum
ekki hafa orðið ýkja meint af
þessu og gekk liann nær alla leið
til sæluliússms.
í DAGBLÖÐUM höfuðborgar-
innar eru háðar merkilegar um-
ræður um þjóðmálin á víð og dreif.
Okkur finnst raunar að sitthvað sé
þar sagt af takmörkuðum skiln-
ingi og er það raunar von, því að
mörgum hættir við að álykta um
það, sem jieir þekkja ekki til hlít-
ar. En til þess eru málþing, að
menn lciðrétti hver annars fram-
burð og skoðanir.
Þessi pistill á að gefa nokkra
mynd af því, hvernig við útkjálka-
búarnir hér gerum okkar athuga-
semdir við hugsunarhátt og skoð-
anir, sem öðruhvoru eru reifaðar í
blöðum.
NÝLEGA BIRTI Þjóðviljinn
klausu um rikidæmi og lærdóm
bænda, sem hefðu ráð á að byggja
höll í Reykjavík fyrir stéttarfélag
sitt og hefðu forgangsrétt á lánsfé,
svo að ærnar þeirra væru þar rétt-
hærri en börn Reykvíkinga. Mjög
jafnsnemma birti Aiþýðublaðið
aðra hugvekju um cyðibýlin, sem
fjármunum hefð verið sóað í, og
var talið að viðhald þessara þyggða
og áhrifavaid þeirra sem þar
byggju, væri eitthvert mesta böl
þjóðarinnar, fjárhagslega.
Nú virðist það liggja nærri að
hugga iþær hrelldu sálir, sem af
'þessu og þvilíku angrast, og benda
þeim góðfúslega á það úrræði, áð
fara bara og fá sér jörð. Þær fást
fyrir lítið, sumar jafnvel sæmilega
hýstar eins og blöðin sögðu. Það
kom líka fólk frá Reykjavík vest-
ur í firði, eilt vorið núna nýlega,
til að búa þar. Þar var kona, sem
spurði hvort það væri ekki nóg að
vera fjögur ár í sveit til að verða
ríkur. Ætla má að hún hafi lesið
blöðin og hugsað sér að hverfa frá
menningu höfuðstaðarins um skeið
til að safna auði til efri áranna.
Þetta fólk var reyndar ekki við
búskapinn nema til haustsins, og
er talið að það hafi farið litlu rík-
ara en það kom.
Það er satt, að jarðir hafa farið
í eyði og fara í eyði. En þó að
sums staðar séu þar nýleg niann-
virki, eru þau alls elkki eina fjár-
festingin, sem arðlaus er. Hér í
Önundarfirði höfum við fyrir aug-
unum eina af sildarverksmiðjum
ríkisins, sem ekki hefur verið nytj-
uð um allmörg ár. Ég held að þar
fari ekki minni verðmæti í súginn
en á cyðijörðum í firðinum.
í ÖÐRU LAGI er það svo
grunur suanra, að það séu allmörg
sjófær skip víða um land, sem ekki
eru gerð út. Það værí fróðlegt að
vita, hvort það muni ekki vera öllu
meiri arðlaus fjárfesting í þeim
flota, síðustu tvo áratugi, en í
mannvirkjum þeirra jarða, sem
fárið hafa í cyði.
í þriðja lagi skulum við svo'að-
eins víkja að sjálfri Reykjavík.
Tökurn til dæmis þrjú fyrirtæki:
Glerverksmiðju, Faxaverksm. og
Hæring. Ætli þau hafi ekki kostað
þessa þjóð jafnmikið og eyðibýli
í nokkrum sýslum?
ÞAÐ SÉ FJARRI mér að lasta
þá menn, scm stóðu fyrir því að
stofna til þessara fyrirtækja. Allt
var það í góðri trú. Ég hef skönnn
á þeim blaðaskrifum, sem á einu
stigi málsins töldu það regin-
hneyksli að tefja tilkomu gler-
verksmiðjunnar og kenndu það
einkum áhrifum þeirra, sem flyttu
inn gler, en snúast nú mjög uan
það að svívirða þá menn alla, sem
áttu hlut að því, að þessi tilraun
var gerð. Við erum nú einu sinni
skammsýnir, — „lítið sjáum aftur,
en elcki fram“. — Ætli það só ekki
bezt að viðurkenna það? Og svo
eru öll mannleg fyrirtæki bundin
við heppni og Ián.
Um lánsfó er svo það að segja,
að þó að auðvilað sé nauðsynlegt
að byggja yfir börnin í Reykjavík,
verður ekki hjá þvl komizt að at-
vinnuvegirnir þurfi rekslrarfé. Lát
um svo vera, að það sé kallað a3
ær og þorskar séu rétthærri c;ii
börnin mannanna. Allt um það cr
þó staðreynd, að börnin okkar íá
allar sínar nauðsynjar fyrir frana-
leiðsluna og frá henni. Þó að skrif-
stofumönnum kunni að sýnast
stundum að þeir séu látnir gefa
með sjávarútvegi og landbúnaði, er
það vitlaust bókhald. Ég ætlá ékki
að gera lítið úr starfi blaðamann-
anna við Þjóðviljann og Alþýðu-
blaðið. Þeir eru sjálfsagt fram-
verðir islenzkrar menningar á
margan hátt. Sizt ætti ég, gamaíl
blaðamaður, að vanmeta þá stétt.
En með fullri virðingu fyrir blöð-
um og blaðamönnum verðum vicí
þó að vila að það er annað, sem
brauðfæðir þjóðina og gerlr unnfc
að byggja yfir börnin.
Það væri auðvitað gott að kom-
ast hjá því, að binda fé í jörð, sem
er að fara í eyði. Hins vegar sé ég
ekki hvernig á að haga lánveit-
ingum svo, að tryggt sé að slíkfc
geti ekki komið fyrir. En á þaá
piá svo jafnframt minna, að oftast
munu lánsstofnanirnar fá sitt, þó
að jörðin fari úr byggingu.
En í þessu. sambandi má eikki
gleyma því, að fram fer í landinu
ærin fjárfesting, sem ekkert gefur
af sér og aldrei er ætlazt til, að
gefi neitt af sér. Jafnframt er svo
misráðin eyðsla, sem ekki er
gagnleg. Þetta hvort tveggja er
miklu verra en misstigin spor í at-
hafnalifi, þó að gott væri að kom-
ast hjá þeim. Það er fyrirgefan-
legt, að menn séu misvitrir, en hitt
er verra að sætta sig við, að mena
verji fé af ráönum huga til þess,
sem allir vita að ekkert skilur
eftir.
BLÖÐIN ÆTTU að sameinasfc
um það, að skapa almenningsálifc
á móti eyðslunni.
Það er engin ástæða til að reið-
ast hvatvíslegum sleggjudómum.
Okkar á milli hlæjum við að blaða-
skrifum cins og þeim, sem hér er
vitnað til. Það er gott að þeir, sem
(Frairih, á 8. síðu)
Aflabrögð á Vest-
fjörðum í marz-
mánuði
ÍSAFIRÐI í gær. — Afli ísafjarð-
arbáta í marzmánuði var sem hér
segir: Guðbjörg 198 lestir í 21
róðri; Gunnvör 163 lestir í 21
róðri; GunrihMur 162 lestir í 20
ró'ðrum; Ásbjörn 142 lesti-r í 20
róðrum; Sæbjörn 131 lest í 20 róðr
um; Már 128 lestir í 20 róðrum;
Auðbjörn 72 lestir í 12 róðrum;
Ásúlfur 92 lestir í 12 róðruim. —
Frá Hnífsdal: Páll Pálsson 170 lest
ir í 21 róðri; Ma'irnir 132 lestir í 19
róðrum. — Frá Bolungarvík:
Hugrún 198 lestir í 21 róðri; Einar
Hálfdáns 183 lestir í 21 róðri; Þpr-
lákur 169 lestir í 20 róðruim.
Frá Súgandafirði: Freyja II. 131
last í 20 róðrurn; Friðberg Guð-
mundsson 158 lestir í 19 róðrum;
Freyr 150 lestir í 18 róðrum; Ilall-
varður 135 lestir í 18 róðrum;
Freyja 156 lestir í 15 róðrum.
Eftirtalið aflamagn er miðað v:ð
óslægðan fisk.
Fná Þingeyri: Þorbjörn 218 le.st
ir í 21 róðri; Flosi 158 lestir í 20
róðrum. — Frá Bíldudal: Geysir
200 lestir í 20 róðrum; Sigurður
Slefánsson 180 lestir í 20 róðrum.
— Frá Tálknafirði: Guðmundur á
Sveinseyri 216 lestir í 21 róðri;
Tálknfirðingur 200 lestir í 22 róðr
um; Sæborg 172 lestir í 22 róðrum;
Sigurfari 180 lestir i 21 róðri. —
Miikill hluti fyrrgreinds afla er
steinbitur.
í dag kom togarinn Sólborg hing
að til ísafjarðar með 240 lestir.
G.S.