Tíminn - 22.04.1958, Qupperneq 6

6
TÍMINN, þriðjuffagúm 22. aprii 1958.
:miwi —
Útgefandl: FramsóknarflokkwrlM
Rltstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn ÞAraxtMean táb.)
Skrifstofur í Edduhúsinu vi3 Lindarg&tu.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, ÍSSM
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusfml 133Z3
Prentsmiðjan Edda hi.
Norsku kaupgjaldssamningarnir
1 SEINASTA blaði Tím-
ans var birt frásögn Vinn-
oinnar, tímarits Alþýðusam-
bands íslands, um liina
nýju kaupgjaldssamninga
mil’li verkalýðssamtaka og
atvinnurekenda 1 Noregi. —
Það tfer varia há því, að þessi
frásögn veki mikla athygli
hér á landi.
í fnásögn Vinnunnar segir
svo um það atriði, sem talið
er veigamest:
>rÞað, sem mesta athygli
vekur 4 sambandi við þennan
nýja samningsgrundvöll er
það, að aJllir samningar, sem
norska Vinnuveitendasam-
bandið á aðild að og ganga
úr giWi á árinu 1958, skulu
framlengjast urn þrjú ár.
■Þessi vinnubrögð norska
verkalýössambanda sýna,
hvilíka höfuðáherzlu þau
leggja nú orðið á stöðugt
kaupgjald og löng samnings
tímabil, og er ekki að efa, að
norskir atvinnurekendur
kunna líka vel að meta það
öryggi, sem slíkir samningar
veita atvinnulifinu."
HÉR Á LANDI er þess-
um 'málum því miður á allt
annan veg farið. Hér semja
möt»g tfélög út af fyrir sig og
venjulegast til eins árs í
mesta lagi. Afleiðingin hef-
ir nrðið sú, að oft hefir kom-
ið trl verkfalla fámennra fé-
laga, er meira og minna hafa
þó trutflað atvinnulifið. Þá
hetfir þetta leitt til ösam-
ræmis’ innbyrðis milli kaup-
taxta félaga og þannig ýtt
undir uppsaenir og kröfur
hjá öðrum félögum um hækk
un til samræmingar. Segja
má þvi, áð fyllsta ringuireið
hafi rikt í þessum málum,
öllum til tjóns. Þanig hefir
þvetta fyrirkomulag átt sinn
þátt i því að ýta undir verð-
bólguna.
Það væri öllum til góðs —
og verkalýðnum þó ekki sizt
— etf aiveg væri horfið frá
þessu kerfi smáskæruhernað
arins í kaupgjaldsmálunum
og heildarsamningar gerð-
ir til langs tíma á vegum Al-
þýðusambandsins eða ein-
stakra sambanda innan þess.
AÐ SJÁLPSÖGÐU vilja
launþegar, þesrar slíkir samn
ingar eru gerðir til langs
tíma, tryggja aðstöðu sína
til 'þess að geta haft samn-
inga lausa, ef verðlagskiör-
in snúast beim mjög í óhag.
Samkvæmt frásögn Vinn-
unnar, hefir saanist um þetta
atriði milli Alþýöusamands-
ins norska og Vinnuveitenda
sambandsins á þessa leið:
„Þegar Hagstofan (Statis-
tisk Sentralbyra) sýnir 7
stiga hækkun eða iækkun á
heildarvísitölu framfærslu-
kostnaðar, rniðað við vfsitöl-
una 153, getur Alþýðusam-
bandið, ef um hækkun er að
ræða og Vinnuveitendasam-
bandið, sé um lækkun áð
ræða, krafizt þess, að teknir
séu upp samningar um end-
urskoðun kaupgjaldsá-
kvæða. Hámark hugsanlegra
breytinga við slíka endur-
skoðun er sami hundraðs-
hluti og hækkun eða lækk-
un framfærsLuvísitölunnar
nemur. — Endurskoöun get-
ur ekki átt sér stað oftar en
á sex mánaða fresti.“
ÞETTA atriði er ekki
sízt athyglisvert fyrir laun-
þega hér á landi. Hér hefir
verið samið um fuJlar mán-
aðarlegar vísitöluhækkanir.
Menn hafa haldið að þetta
væri ávinningur fyrir laun-
þega, en reynslan hefir leitt
í ljós, að þetta fyrirkomu-
lag hefir einmitt orðið ein
helzta driffjöður dýrtíðarinn
ar, svo að kauphækkanir,
sem þannig hafa fengizt,
hafa tfarið fljótt í súginn og
stundum meira til. Og það er
miklu meira en fullreynt, að
vonlaust er um að fram-
kvæma hér nokkra stöðvun
dýrtiöar og verðhólgu með-
an þessu kerfi er fylgt.
PÓLITÍSK átök innan
verkalýðshreyfingarinnar ís-
lenzku, hafa átt sinn þátt
í því, að hér hefir ríkt allt
annar háttur í kaupgjalds-
málum en í nágrannalönd-
unum. Hér hafa verið lögð
mikil áherzla á yfirboð og
jafnvel sjálfur flokkur at-
vinnurekenda tekið fullan
þátt i þeirri keppni. Þetta er
ein höfuð orsök vandans,
sem nú er glimt viö í efna-
hagsmálunum. Það þarf að
vera hlutverk allra ábyrgra
verkalýðssinna í öllum flokk
um að stuðla að því, að horf
ið verði af þessari braut og
tekin upp þau vinnubrögð,
er gefist hafa bezt erlendis.
Og þá hlýtur fordæmi Norð-
manna mjög aö koma til
greina sem fyrirmynd, því
að hvergi er verkalýðshreyf
ingin nú öllu sterkari og á-
hrifameiri en þar, bæði fag-
lega og pólitískt. Það gefur
glöggt til kynna, að þessar
starfsaðferðir hafa reynzt
vel.
Islenzka sendinefndin í Genf
í REYK JAVÍKURBRÉFI
Mbi. á sunnudaginn er nokk
uð rsett um landhelgismálið
og m.a. látið i það skína, að
sjónarmiö íslands hafi ekki
verið túlkúð nægilega vel á
erlendum vettvangi. T.d. seg-
ir þar á þessa leið:
„Ef íslenzkir valdamenn
hefðu eytt broti af þeirri
orku, sem hefir farið i öflun
samskotalánanna, til áð út-
skýra þýðingu fiskveiðiland-
helginnar fyrir samstarfs-
þjóöum okkar í Atlantshafs-
bandalaginu, þá væri að-
staða okkar styrkari.“
Eins og kunnugt er, hefir
ísland haft þrjá fasta full-
trúa á ráöstefnunni í Genf,
þá Hans Andersen, Davíð
Ólafsson og Jón Jónsson. —
Hlutverk þeirra hefir ekki
aðeins verið að kynna mál-
ERLENT YFIRLIT:
Stjórnarkreppan í Frakklandi
VertSur þrautalendingin annao hvort Mollet efta de Gaulle?
ÞVÍ er almennt spáð, að stjórn
arkreppan, sem hófst í Frakklandi
að þessu sinni, geti orðið lang-
vinn. Það þykir einnig sýnt, að
dragist stjórnarkreppan á langinn,
muni það mjög ýta undir þá
stefnu, að vart sé um aðra lausn
að ræða en að veita de Gaulle
hálfgert einræðisvald. Þó er talið,
að forkólfar þingflokkanna muni
í lengstu lög reyna að komast
hjá því, að de Gaulle verði kvadd
ur til stjórnarforustu á nýjan leik.
Qttinn við það, að sú verði þrauta
lendingin, ef stjórnarkreppan
dregst á langinn, mun sennilega
flýta meira fyrir lausn hennar en
nokkuð annað.
Á FRANSKA þinginu eiga sæti
619 þingmenn, þar af 75 þing-
menn frá nýlendunum. Af þeim
eru 30 frá Alsír, ene þaðan mæta
nú engir þingmenn, því að kosn
ingar hafa ekki farið fram þar
vegna borgarastyrjaldarinnar. Af
þeim 554 þingmönnum, sem kosn-1
ir eru í Frakklandi sjálfu, er um i
150 kommúnistar og 50 Poujad-I
istar, og hafa hinir flokkarnir hafn
að öllu samstarfi við þá. Ríkis- j
stjórnir þær, sem hafa farið með
völd eftir kosningarnar í janúar
1956, hafa því orðið að styðjast
við þá 350 þingmenn, sem fylgj-
andi eru öðrum flokkum en komm
únistum og Poujadistum, en þessi
hópur er mjög sundurleitur. Fjöl-
mennasti hópurinn eru óháðir í-
haldsmenn, sem eru um rúmlega
hundrað, næst jafnaðarmenn, sem
eru um 90, þá katólskir, sem eru
70, þá radikalir undir forustu
Mendes-France og Daladier, sem
eru um 40, þiá radikalar undir
forustu Faure, sem eru um 30,
svo ýmsir minni miðflokkar.
I höfuðatriðum hafa þessir
fiokkar verið sammála um utan-
rikisstefnuna, en greint verulega
á um innanlandsmálin og þó mest
um stefnuna í Alsírmálinu. Þar
vilja hægri menn ekki slaka neitt
til, en margir þingmenn miðflokk
anna og jafnaðarmanna vilja að
reynt sé að prófa samningaleið.
ÞAÐ VORU hægri menn, sem
felldu stjórn Gaillards, ásamt
j kommúnistum og Poujadistum. Á-
■ stæðan er sú, að þeir töldu
I málamiðlunartillögur Breta og
Frakka í Túnisdeilunni, sem Gaill
ard hafði fallist á, óhagstæða
Frökkum. Af hálfu þeirra var þvi
mjög haldið fram, að Bandaríkja
stjórn hefði þvingað stjórn Gaill
ards til að fallast á þessar tillög-
ur. Þessar fullyrðingar ásamt
þeim orðrómi, að Bandarikjastjórn
viiji láta Frakka semja við upp-
reisnarmenn í Alsír, hefir anjög
ýtt undir láróður gegn Bandarilcj-
unum í Frakklandi og æst gegn
þeim þá, sem enga tilslökun vilja.
Kommúnistar taka mjög þátt í
þessrnn áróðri, þótt þeir látist jafn
framt vilja semja við uppreisnar
menn. Þeir halda því fram, að
umrædd afstaða Bandaríkjamanna
byggist á því, að þeir vilji ná yf-
stað íslands á ráðstefnunni,
heldur og fyrir hinum ein-
stöku sendmefndum.
Ummæli Mbl. virðist helzt
að skilja þamiig, að þessir
menn hafi ekki sinnt hlut-
verki sínu nógu vel, og að
hin furöulega tillaga Banda
ríkjanna kunni því að vera
sprottin af óljósum upplýs-
ingum tun afstöðu íslands.
Það er illt verk hjá Mbl.
að ætla að skella sök Banda
ríkjanna á sendimenn okkar
í Genf. Við þurfum nú mest
á því að halda að standa
saman um þessi mál og eig-
um heldur aö fylkja liði sam-
an en að vera að ófrægja
þá, sem verið hafa okkur til
fyrirsvars.
RENÉ COTY
irráðum yfir olíulindunum í Sa-
hara.
ÞAÐ ER rökrétt afleiðing á því,
að hægri menn felldu stjórn
ards, ag Rene Goty forseti veit-
ir þeim fyrst færi á að mynda
nýia stjóm. Hann hefir því falið
Bidault stjórnamiyndun, en hann
hefir verið einn af leiðtogum kat-
ólska flokksins, en er nú að veru
legu leyti viðskila við hann vegna
öfgaíullrar afstöðu í Alsírmálinu.
Bidault telur sig líklegan til að
geta lagt x-áðherralista sinn fyrir
þingið um miðja næstu viku, en
mjög vafasamt er talið, að jafn
aðarmenn og radikalir fáist til að
styðja 'hann. Ef þeir gerðu það,
yrði það sennilega helzt gert til
að láta það sjást í verki, að stefna
Bidault sé óframkvæmanleg í
Alsírmálinu. Stjórn Bidaufts er
því spáður skammur aldur, ef hún
þá kemst nokkurn tíma á laggirn
ar.
Ef Bidault misheppnast stjórnar
myndun, er ekki ósennilegt, að
einhver að leiðtogum hægri manna
verði látinn gera aðra tilraun, t. d.
Soustelie, sem var formaður í
þingflokki de Gaulle áður en hann
var leystur upp.
Misheppnist hægri mönnum all
ar tilraunir til stiþrnarmyndunar,
sem yfirleitt er búizt við, mun
Coty sennilega leita til miðflokk
anna og fá einhverja foruotu-
menn þeirra til að reyna stjórnar
myndun. Vafasamt er einnig tal-
ið, að nokkrum þeirra muni tak
ast það. Böndin myndu þá bei-ast
að jafnaðarmömum og mai’gir
telja nú einna liklegast, að tak-
ist einhverfjuim nú að mynda
stjórn, er geti orðið eitbhvað
meira en til bráðabirgða, sé það
helzt Mollet, foringi jafnaðar-
mann. Mollet myndi þó senni-
lega ekki takast á hendur stjórn
armyndun, nema með það fyrir
augum að reyna einhverja samn-
inga í Alsírmálinu, en hætt er við
því, að hann myndi þar fljótt reka
sig á andstöðu hægri manna. Moll
et er líka sagður mjög tregur til
að laka ag sér stjórnarmyndun.
■ VANDINN vid stjórnarmyndun
í Frakklandi virðist nú sá, að
þingmeifihluti er ekki fyrir hinni
ósáttfúsu stefnu hægri manna í
AJsii’deilunni, en meirihluti er
heldur ekki fyrir verulegri til-
slökun, enda hún það óvinsæl enn
meðal almennings, að engin mið-
flckkanna þorir verulega að beita
sér fyrir henni af ótta vig að
missa fyígi til hægiú manna. I
aukakosningum undanfarið hafa
hægri flokJrarnir unnið verulega
á og veldur því ekki sízt stefna
þeirra í Alsírmálinu.
Af þessum ástæðum, vex þsirri
skoðun nú mjög fylgi, að leita
verði út fyrir þingið, ef taika eigi
Alsírmálið fastari tökum og þá
só ekki urú annað úrræði ag velja
en að fela d-e Gaulle völdin, sem
sennilega myndi ekki sætta sig
við minna en. hálfgert einræðis
vald.
ÞAD er de Gaulle verulegur
styrkur í þessu sambandi, að eng
inn veit. hver stefna hans er í
Alsírmálinu. Hann hefir ekki sagt
neiit urn laiga hríð, sem gefi
til kynna, hvað hann vill í þcim
efnum. Þessvegna telur Bourguiba
fox-seti Túnis, að de Gaulie sé
manna vænlegastur til að leysa
Alsírdeiluna, en Soustelle treyst-
ir honum aftur á móti manna bezt
til ag fylgja fram hinni ósláttfúsu
stefnu hægri manna.
Slík^ringulreið rikir nú í stjórn
málurn Frakka vegna Alsirdeil
unnar, að fulikomlega ógerlegt er
að spá nokkru um framtíðina. í
sambandi við það mál, geta átt
eftir að gerast ótrúlegustu hlutir,
sem geta haft mikil áhrif á gang
alþjóðamaia, og sambúð vestrænna
þjóða. Ástandig í Frakklandi er
glöggt dæmi þess, hve yfirgangur
og öfgafui) þjóðernisstefna getur
leitt rnenn i miklar ógöngur. Þ.Þ.
'8A0STOFAM
Um skófatnað.
LESANDI hringdi til blaðsins
og talaði um skófatnað. Tilefnið
var pistilJ hér i baðstofunni frá
öðrum lesanda, sem hafði keypt
sér spánska skó. Sagði sínar farir
ekki sléttar. Hinn seinni lesandi
kvaðst líka liafa orðið fyrir sárri
iifsreynslu til fótanna. Hann
keypti spænska skó. Þeir voru
fallegir og kaupandinn allshugar
feginn að vera svo vel búinn til
fótanna. En svo syrti í lofti og
hann fór að rigna í Reykjavík.
Skórnir blotnuðu. Síðan er annar
dökkbrúnn, en hinn ljósbrúnn
með blettum hér og þar. Kaupi-
andi geymir þá síðan í skáp, en
skartar þeim lítt á fótum. Þannig
er þessi raunasaga.
Óvandaðir skór.
ÉG ER HRÆDDUR um að
nokkuð af þeim skófatnaði, sem
til landsins flytzt, sé óvandaður
varningur. Ef maður spyr um
skó eriendis, er það segin saga,
að góðir skór eru mjög dýrir,
jafnvel mun dýrari en dýrustu
skór í búðum hér. Svoleiðis skór
mundu þá kosta mórg hundruð
kr. hér á iandi. En maður sér
ekki svoleiðis skófatnað af er-
lendum uppruna liér í búðum.
Þetta hlýtur að stafa af því »5
þessi vandaði skófatnaður er alls
ekki keyptur og fluttur tillánds-
ins. Óvandaðri og ódýrari varan
er keypt., en ekki sú dýrari. Þetta
hefir mig fengi grunað. Og rauna-
sagan um spönsku skóna frifjar
það allt upp.
Innlendir skór eru vandaðir.
í ÞESSUM raunum manna rná
gjarnan minnast þess, að inn-
lendir skór eru yfirleitt vandaðir.
í þeim er ósvikin vara. Iðunn á
Akureyri er orðin nýtízku skó-
verksmiðja og notar ekki nema
fyrsta íiokks efni. Margir lands-
menn vita það af reynsiu, að
þessir ínlendu skór eru ágæt
vara. Hvers vegna á þá ekki að
halda sér við þá og láta dýra óút-
ienda dófið eiga sig, hvort það
er spaenskt eða frá öðrum lönd-
um? Þetta mundi verða mín ráð-
legging tíi þeirra, sem eiga um
sárt að binda á fótum eftir skó-
kaup. — Finnur.