Tíminn - 03.05.1958, Qupperneq 5

TÍMINN, laugardaginn 3. maí 1958.
Drðið er frjálst
— Heggur sá, er hlífa skyldi
séra Stefín Eggertsson: Harry Martinson hefir haldið nokkra
fyrirlestra um Island í Svíhjóð
Frá aðalfundi Islenzk-sænska félagsins
ÞEGAR Gísli Jónsson, þáver-
■andi þingmaður Barðstrendinga,
flutti fyrir nokkruiii árum frum-
varþ þess efnis að leggja. niður
Skiþaútgerð rikisins, og fela starf-
semi hennar einkafyrirtækjum, rit-
aði maður nokkur margar greinar
og lángar i „Timann", ráðsályktun
Gísla til •andmæla. Hinn gunnreifi
andmælandi Gísta, var enginn ann-
ár en Guðjón Teitsson, er nú situr
forsfjórastól Skipaútgerðarinnar.
Vestfirðingum, — og sjálfsagt öðr-
um, er S'kipaútgerðinni áttu góða
þjónustu að gjalda, — féliu þessi
skrif Guðjóns vel' í geð. Voru þeir
honum sammála um, að ekki væru
einkafyrirtæki til þess líklegri en
Skiþaútgerðin, að yeitá dreifbýl-
inu þá ferðaþjónustu, er því var
brýn jiauðsyn að njóta.
V'onhrigði okkar hér vestra urðu
því ekki Ktil, er Guðjón Teitsson
lét það verða meðal fyrstu gjörn-
inga srnna úr forstjórastólnum, að
ýmist afneraa, eða brengla páska-
ferðÍT „Heklu“ og „Esju“ hingað
vestur. Hafði fyrirrennari Guð-
jóns, Pálmi heitinn Loftsson tekið
ripp þessar ferðir nokkru áður, og
urðu þær brátt afburða vinsælar,
ekki sízt hér í vestfirzlcu sjávar-
þorpunum. Var farið úr Reykja-
vík síðdegis á miðvikudaginn fyrir
skirdag og því komio hingað tíman
lega næsta dag. Hér komu svo
skipin við á suðurlcið síðdegis á
ann-an í páskum. Með þessum ferð-
mn komu jafnan vestur fjöldi
heimamanna, er dvalizt hafði vetr-
arlangt í Reykjgvík við nám og
störf. Voru þeir að vonum aufúsu-
gestir, og gerðu sitt til þess að
setja hátíðasvip á bænádagana og
og páskahelgina. En vestfirzkir
Adamsniðjar voru ekki lengi í
þeirri paradís, er skipaferðirnar
þannig skópu þeim. Hinum nýja
forstjóra virtist það eitt kappsmál
að 'koma innisetiifólki úr Reykja-
vík á skíði í ísfirzkurh snjó. —
Kom þar, að vísu, fram lofleg um-
byggja forstjórans fyrir heilsufari
félaga hans úr hópi langsetu-
manna, en um hitt virtist minna
skeytt, að í þorpunum fjórum, milli
Patreksfjarðar og ísafjarðar, væri
til fólk, er þyrfti á þjónustu Skipa-
útgerðarinnar að halda, og teldi-
sig eiga tilkall til henn;ar..Um þetta
ber Ijósan vott áætlun Skipaút-I
gerðarinnar undanfarin forstjóra-j
ár Guðjóns Teitssonar, bfeði bók--'
stafur hennar og framkvæmd. . |
í sambandi við páskaferðina nú
á dögunum, keyrði þó fyrst um
þverbak tillitsleysi forstjórans við
Bílddælinga, Þingeyringa, Flateyr-
inga og Súgfirðinga. í ferðaáætlUn
útgerðarinnar, er birt var um nýj-
ársleytið, var ákveðin viðkoma á
öllum þessum höfnum, í báðum
leiðum páskaferðarinnar. Á þriðju-
daginn í dymbilviku er svo þessi
áætlun staðfest og áréttuð með
auglýsingu í „Vísi“ og e. t. v. fleiri
blöðum. Ifugðu menn nú gott eitt
til, og töldu að taka ætti upp þá
skemmtilegu nýbreytni í rekstrín-
um, að virða gefin loforð. En, viti
menn! Hér fór sem oftast ella::
Mennírnir álj'.kta, — en Guðjón
ræður. „Esja“ lét úr höfn daginn
eftir, og þeir farþegar hennar, er
til framantalinna staða ætluðu,
töldu sér vísa góða ferð og útúr-
dúralausa, og fóru hana í trausti
þess. En þeim varð ekki aldeilis
að von sinni. Frá Patreksfirði var
haldið beina leið til ísafjarðar, far-
þegum þangað hleypt á.land, og
losaður í rólegheitum álitlegur
vöruslatti. Þá fyrst talcli forsjón
Skipaútgerða-rinnar að rétt væri
að fara nú að hugsa til að koma
þeirn heim til sín, „körlunum úr
krummavíkunum“. En í stað þess
að taka hafnirnar suður með fjörð-
unum í réttri boðleið, var nú hald-
ið án viðkomu fil Bildudals, og
farþegum þangað loks sleppt í
'land, er skírdagur var að kvöldi
kominn. Hingað til Þingeyrar kom
svo skipið nærri ná.ttmálum, og
þótti nú flestum farþegum, sem
skírdagur þeirra á. skipsfjöl gæfi
lítið eftir um lengdina, föstucleg-
inum, sem í liönd fór. Enn seinna '
komust þeir svo heim, sem norðar I
bjuggú, nema hvað flestir farþeg-
anna til Fþateyrar munu hafa farið
í land á ísafirði um morguninn,
haldið heimleiðis gangandi, og
þannig háð ákvörðunarstað langt
á undan ,,Esju“.
. FURÐAR NÚ NOKKURN, er
þettá les, þótt Vestfírðingar séu
fofstjóranum ekki sérlega þakk-
látir fyrir íramkomu hans í þeirra
garð og þyki sem nokkurs mis-
ræmis gæti milli orða hans og
gjörða? Við það, sem nú hefir
verið rakið, bætist svo það, að
Skipaútgerðinni láðist al'gjörlega
að láta afgreiðslumenn sina hér
vestra vita um breytta röð við-
koniuhafna í þessari ferð, var það
því ekki fyrr en eftir dúk og disk
á skírdag, að þeir fréttu það á skot-
spónum. Af því leiddi svo það, að
meo vissu 50—60 farþegar á fyrr-
nefndum höfnum voru sviknir um
ferð til ísafjarðar, þar sem skipið
kom þar alls ekki við á síðari leið
sinni norður með Vestfjörðum, í
þessari sögulegu ferð. Munu hvorki
farþegarnir, er fyrir þessu urðu,
né heldur forráðamenn skíðavik-
unnar á ísafirði, kunna forstjóran-
um neinar þakkir fyrir þann Bjarn-
argreiða.
NÚ ER ÞAÐ SVO, að sjálf-
sögðú, að jafnvel þeir, er mönnum
þykir mest misgjöra við sig, eiga
sér oftast einhverjar málsbætur.
Þess vegna eru það eindregin til-
mæli mín til forstjóra Skipaútgerð-
ar ríkisins, að hann geri Vestfirð-
ingum fyrir því skýra grcin og
refjalausa, lrver gild rök
lagu til þess, að þeir hafa að und-
anförnu verið svo grátt leiknir,
sem. um getur í þessari grein. Svo
vel þykist ég þekkja drengskap
þeirraj að þeir muni, ef þeir meta
þa'u rök gild, verða manna fúsastir
tií að fyrirgefa ráðsma.nni sínum í
forstjórasfóli Sk.ipaútgerðarinnar
þau glöp, er þeim þýkir að undan-
förnu hafa orðið á ráðsmennsku
háns.
Stefán Eggertsson
Aðalfundur íslenzk-sænska félagsins' var háldinn í Leik-
húskjallaranum laugardaginn 26. apríl síðast liðinn. Formað-
ur félagsins, Guðlaugur Rósinkranz, þjóðleikhússtjóri, gerði
grein fyrir starfi félagsins á síðast liðnu ári. Félagið bauð
á .síðast liðnu hausti sænska rithöfundinum Harry Martins-
son, sem jafnframt er einn af átján í Sænsku Akademíunni,
hingað til lands.
Iíarry Martinsson dvaldi hér í
hálfan mánuð og hélt fyrirlestra
í ísl.-sænska félaginu og í Háskól-
anum og las úr verkum sinum hjá
Rithöfundafélögunum. Þá ferðað-
ist hann nokkuð um landið. Síðan
hann kom til Svíþjóðar hefir hann
haldið nokkra fyrirlstera um ís-
land og hefir það verið góð kynn-
ing á landi og þjóð. Þá hafði fé-
lagið nokkra skemnilifundi þar
sem haldnir hafa verið fyrirlastr-
ar um ýms sænsk efni, flutt sænsk [
músik og söngur, og sýndar kvik|
myndir. Mjög fjölmenn Lúeíuhátíðl
var haldin að venþu- Félagið fékk
alImiMð af nýjum sænskum bó'k-
um, sem félagsmenn fá lénaðar og
eru þær geymdar í bókasafni
sænska lektorsins og sér lektor-
inn um útlán bókanna.
Fél'agsmenn eru nú um 130. Úr
stjórninni áttu að ganga formað-
urinn, Guðlaugur Rósinkranz, vara
formaður Árni Tryggvason hæsta-
réttardómari, Sigurður Hafstað
stjórnarráðsfulltrúi og Jón Magn-
ússon fréttastjóri, og vöru þeir
allir endurkjörnir í einu hljóði,
en í stað Helga Hjörvar rith., sem
ba'ðst undan endurkosningu var
einnig einróma kosinn Gunnar
Steindórsson framkvæmdastjóri,
Fyrir. eru í stjórninni dr. Sigurð»
ur Þórarinsson og Ilalldór Kiljan
Laxness. Endurskoðendur voru
endurkjörnir Halidór Jónsson
arkitekt og dr. Björn Sigfússon.
Svar frá f orstjóra Skipaútgerðarinnar
Út af ofanritaðri grein, seni
Tímhm hefir vinsamlegast gef-
iö undirrituðum tækiíæri til að
svara jafnhliöa birtingu, skal
eftirgreint tekið fram:
Nokkur togstreita hefir ríkt
um í'eröir Esju og Heklu, sem á
undaníömum árum hafa til
skiptis fariö vestur um land til
Akureyrar um páskana.
Var um skeiö af haifu ísfirð-
ingá lögð á pað mikil áherzla,
aö Skipaútgeróin léti bæói Esju
og Hekiu, pegar þær voru til-
tækar, sigla vestur um land
miðyikudagxnn fyrir skirdag, og
skyídi annað skipið sigla beint
til isafjarðar og liggja par sem
fljótandi hótel um pásltana, en
hitt' skipio þræða venjulegar
hafnir til farþegaflutnings og
losiinai’ og lestunar varnmgs á
báðum leiöum.
Samkvæmt reynslu virðist ekki
vafi á þvi, að hægt væri að
fá fulit skxp af í'arpegum í slík-
urn bemum íeröum mini Reykja-
víkur og isafjarðar um páskana,
en þó treysti Skipaútgeroin sér
ekki til þess að veroa viö oskum
um þetta, þar eð varla gat talizt
sanngjamt gagnvart Austiirð-
ingum að láta þá ekki njóta
þjónustu annars farþegaskipsins
á nefndum ái'stima, eí bæði
voru i föi'um, þótt rninna væri
um farþegaílutning á Austur-
landsieiö á þessum tíma.
Reynt var það í'yrirkomulag
að : láta Vestfirðinga fá annað
fai'þegaskiþið á allar Vestfjaroa-
hafnir fram og til baka rétt fyr-
ir páskana, en láta siöan sarna
skip sigia um hæl beint til
ísafjaröar miðvikudaginn fyrir
skírdag og svo áfram til Siglu-
fjarðar og Akureyrar og til baka
aftur sömu leiö, miðað við koniu
til Rvíkiir að morgni þriðja í
páskum. Þetta fyrirkomulag
virtist geta gefið skipinu há-
markstölu farþega og mestar
fáanlegar tekjur fyrir farþega-
flutning, að þvi undan skildu að
láta skipið liggja sem hótel á
ísafirði. En ekki þótti samt fært
að hafa þetta fyrirkomuiag
! vegna sífelldra beiöna um
; flutning fólks í þessum ferðum
til og frá Vestfjaröahöfnum
sunnan ísafjarðar.
Enn var reynt þaö fyrir-
komulag aö láta hlutaöeigandi
skip sigla um allar Vestfjaröa-
hafnir í venjulegri röð vegna
fólks og varnings i báðum leið-
um, en þetta olli sem áður óá-
nægju þeirra, sem hugsuðu sér
að fara til ísafjarðar, og drap
niður áhugann til að fylla far-
Höfn
Dagur Komið Farið
þegarúm skipsins.
Hlutaðeigandi fólk setti það
eftir atvikum mest fyrir sig að
komast ekki til ísafjarðar fyrr
en á skírdagskvöld. Hitt þótti
síður mikilvægt, þótt 2. dagur
páska frá rnorgni færi allur í
ferö heim á leið. Eru fyrir þessu
ástæður, sem ónauðsynlegt yirð-
ist að skýra í þessari grein.
Þegar hagsmunir og áhugamál
manna rekast á, er yenjan sú að
reyna að finna sanngjarna leiö
til úrlausxxar, og þetta hefir
einnig veiúð reynt i framan-
greindu máli. Var því sú skipan
höfð í fyrra og í ár að láta hlut-
aðeigandi strandferðaskip taka
Vestfjarðahafnirnar í breyttri
röð frá venju á norðurleið. Fara
hér, á eftir nánari upplýsingar
um umrædda ferð Esju nú í vor:
Farþegar skv. skráningu við
bui'tför frá Reykjavík
kl. kl. í svefnkl. Án svenxkl. Sanxt.
Reykjavík 2/4 18.10
Patreksf j. 3/4 04.22 07.00 26 20 46
ísafj. — 11.35 15.00 87 15 102
Bildud. — 19.25 20.25 6 5 11
Þiixgeyri 3/4—4/4 22.38 01.24 12 5 17
Flateyri 4/4 03.30 04.45 7 3 10
Súgandafj. — 05.52 06.00 4 4
Siglufj. — 15.47 19.00 6 6
Akureyri 22.35 2 — 2
150 48 198
Svo sem sjá má af þessu, var nxargir og allir farþegar án
rúmlega helmingur allra far- svefnklefa til xxoi'ðlægari hafixa.
þega, er með skipinu fór frá
Rvík, til ísafjarðar. En langsam-
lega næstflestir farþegar voru
til Patreksfjaröar, næstu hafnar
við Rvík á leið skipsins. Af þeirn
farþegum (til Patreksfjaröar)
voru 20, sem ekki höíðu rúm í
svefnklefum, en fai'þegar þang-
að í svefnklefum voru álíka
Þótti því eftir atvikum eðli-
legt og sanngjarnt að haga ferð
skiþsins eins og gert var, og
korna á norðurleið skipsins til
móts við eindregnar óskir yfir-
gnæfandi meirihluta farþeg-
anna. Aö vísu varð þetta ekki
gert án þess fáeinum mönnum.
þætti sér í íxxóti gert, enda viður-
kennt, að ekki er liægt að gera
öllum til hæfis.
Töf fai'þeganna til Mið-Vest-
fjaröanna af nefndri tilhögun
ferðar skipsms var tæplega 10
kist., þar af vegna viðstöðu á ísa-
firöi 3,25 klst. Ekkert aukafar-
gjald var reiknað vegna þessa,
en fæðisgjald, miðað við neyzlu,
meö hinurn hóflega taxta: dags-
fæði • (morgunvei'ður, hádegis-
vei'ður, síðdegiskaffi, kvöldverð-
ur og kvöldkaffi) á I. farrými kr.
75.00 + 9% og 15% = kr. 93.00.
Á II. farrými kr. 55.00 + 9% og
15% = kr. 68.20. — Er því dags-
fæðið' þarna á I. farrými selt á
svipuöu verði og aðeins ein sanx-
bærileg máltíð kostar í hinum
betri veitingahúsum hér i bæn-
lum. .
I Má„ því segja, að farþegar á
hlutaöeigandi strandferðaskip-
um fái góðan viðurgerning út á
greidda fæðispeninga.
Viö gi'eind skilyrði rná því gera
ráð fyrir, að um leið og fai'þeg-
um til ísafjarðar var gerður
greiði með nefndri tilhögun
fei'ðar á norðurleið, hafi margir
farþegai' til Miö-Vestfjarðanna
haft gagn og ánægju af því að
véi’ja nokkrunx. klukkutímum til
þess að skreppa til höíuðstaðar
Vestfjarða, isafjarðár.
Aftur á móti urðu svo farþeg-
ar frá ísafirði að fara fyrr af
stað en hinir á 2. páskadag, og
eyða þá tíma og fæðisgjöldum í
þaö að heimsækja allar suður-
hafnirnar.
j Röð hafna í hinni árlegu
ferðaáætlun Skipaútgerðarinnar
er auðvitað sett eiixs og hafn-
irnar liggja á strönd landsins,
og þarf ekki óhjákvæmilega að
þýða það, að skipin skuli rekja
hafnir í þeirxú röð, enda eru
breytingar oft gerðar i samræmi
við svohljóðandi heimildarskil-
daga á ferðaáætlunínni:
„Útgerðin áskilur sér rétt til
aö fella niður áætlunarferðif
og breyta þeim eiixs og nauð-
synlegt kann að þykja, koma:
á aukahafnir eða taka áætl-
unarhafnir í annarri röð- en
áætlunin greinir.“
Röð hafna í umræddri ferð
Esju var auglýst i öllum dagblöð-
unx hér áður en skipið fór, en
misritun átti sér stað i einu blað-
anna, Visi, og var hún leiðrétt
næsta dag í sama blaði. Mun
þetta ekki hafa orðið til baga
fyrir nokkum rnann.
Ritari umræddrar ádeilugrein- 1
ar, Stefán Eggertsson prestur í
Þingeyrarprestakalli, segir, að
fólk í Arnarfirði, Dýrafirði, Ön-
undarfirði og Súgandafirði hafi
verið svikið um ferð til ísafjarð-
ar í umrætt sinn, og hafi meö
vissu 50—60 manns verið þol-
endur i þessu sambandi.
Undarleg er þessi ádeila. Út-
gerðln tilkynnti afgreiðslumönn
um og skipstjóra, að farþegum
frá nefndum byggðarlögum til
ísaíjarðar rnyixdi veröa veitt fyr
ii'greiösla með flutningi á öðru
skipi frá Súgaixdafirði eða með
því að Esja flytti þá inn til Bol-
ungavíkur, og var hið síðar-
nefnda endanlega ákveðið, ef til
kæmi. En frá Bolungavík, 14 km.
leið með bifreið, átti að vera vor-
kunnarlaust fyrir alla að komast
inn til isafjarðar. En ekki einn
einasti farþegi gaf sig fram ti).
ílutnings á íxefndri leið. Og að-
eins 2 farþegar voru frá Patreks-
firði til ísafjarðar, þrátt fyrir
hina beiixu fei'ð.
Verður því að líta svo á, aö
Þíngeyrárklerkur fari með all-
uxikil ósanixiixdi unx síðast nefixt
atriði, og öll er greiix Ixans furðu
legur samsetixixxgur. Má helzt af:
henxxi skilja,. að almennt gildi
straixdferða á vegum Skipaút-
gerðar í'ikisins sé rokið út í veð-
ur og vind, svo og heiður útgerð-
arstjórans, vegna framangreindr
ar tilhögunar fei'ðar á annai’i'í.
leið i eimxi einustu strandferð á
ári. Svoixa geta sumir menn ver-
ið ofstækisfullir, jafxxvel þeii’,
sem ættu þó mörgum öðrum
frenxur að hafa taixxið sér hóg-
værð og viðsýni.
í fraixxhaldi af ofanrituðu þyk.
ir rétt að vekja athygli á því, að'
rekstur farþegaskipa í strand-
erðunx íxxeð núverandi fyrirkonxu
lagi verður með ári hvei-ju erf-
i'ðari fjárhagslega, ekki sízt
vegna tafa, senx skipiix verða fyr
ir af viðkomum á smáhöfnum
íxxilli aðalþéttbýlisstöðva.
Flugvélum og biireiðum er ein
beitt að beinum samgöngunx á
íxxilli helztu þéttbýlis- og sanx-
göixgumiðstöðva, og fá því þessi
fax-ai'tæki flesta farþegana og
þar með mest af tekjunum, sem
sumpart áður féllu í hlut strand-
feröaskipanna.
En hiix góðu en tiltölulega dýru
farþegaskip, Esja og Hekla,verða
varla gerð út tii langfi-ama, ef
byggja skal að nxestu á tekjuni
fyrir flutixing farþega aðeins j.
sanxbandi við snxæstu hafnirnár.
Það er vandalaust að gera
kröfur unx straixdferðaþjóixustu
eiixskorðaðar við sérhagsmuni
fólks á hverjum stað, en undir -
rituðum, seixx oft þarf að ræða
um fjármál strandfei'ðamxa og
leita þar að úrræðum, er Ijóst,
að skipixx verða eltki starfræk -
á kröfunum eiixuxxx. Þarf þvi oít
að fara veg á milli þess, • sem
kröfunxar hljóða unx, og lxins,
senx fært má þykja fjárhagslega
Eitt í þessu er t. d. það a't'
í-eyna.eftir því seixx þröng starfs-
skilyrði leyfa, aö halda í og lað;,
að sér viðskipti.við fjöldamx, :i
stað þess að hrinda þeinx frá séi
því að svo leixgi senx strjálbýlic'
er stutt af fjölbýlinu til þess ac
njóta þjónustu góðra og fullkor.
imxa skipa, nxá búast við a'ð slíki;
blessist, eix annars ekki. Þetts,
þurfa senx flestir að skilja, eimx-
ig klerkurimx á Þiixgeyri.
I
i
Guðjón F. Teitssor^