Alþýðublaðið - 08.09.1927, Qupperneq 2

A L P Y Ð D B LÍ A tí l Ö
PalþýðublÁðið]
« kemur út á hverjum virkum degi. |
J Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við t
í Hverösgötu 8 opin frá kl. 9 árd. í
\ til kl. 7 siðd. f
Skrifstofa á sama stað opin kl. t
9*/s — lO'/j árd. og kl. 8—9 síðd. t
Simar: 988 (aígreiðslan) og 1294 |
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á t
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 í
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan i
(i sama húsi, sömu simar). [
í
J
5
<
Lindsey dómari.
Ameríska auðvaidinu tekst að
fá einum af velgerðamðnnum
mannkynsins vikið frá starfi
sinu.
fi
Nýlega segir vestur-íslenzka
blaðið „Helmskringla" frá því, að
„eftir þriggja ára baráttu hefir
Ku Ktux Klan í Colorado-ríki“ í
Bandaríkjunum „tekist að fá B. B.
Lindsey, dómara við unglingarétt-
inn í Denver, vikið frá embætti
undir því yfirskyni, að hann hafi
ekki verið löglega endurkosinn
1924.'“ — Myndu aðfarií Ku'
Kluxanna að fá kosningu hans ó-
n>dta efni í ófagra sögu,“ segir
i blaðinu.
Lindseyr dómari er viðurkendur
meðal allra réttsýnna manna
hvaðanæfa um heim einn af braut-
ryðjendum mannúðar og réttlætis,
sem nánara er skýrt frá hér á
eftir. Ku Klux Klan er leynifélag
ti 1 eflingur dollaragengi amerískra
auðmanna og 100 °/o-þjóðrembi nga.
Var það stofnað í nú verandi
mynd sinni á stríðsáiunum til bar-
áttu og ofsókna gegn samtökum
ve.kalýðsins og jafnaðarstefnunni,
til eflingar útlendingahatri og
kynflokkahatri, einkum gegn Þjóð-
verjum, Gyðingum og gulum
mönnum, og jafnframt, gegn ka-
þólsku kirkjunni. Er því yfirleitt
stefnt gegn öllu því, sem minkað
geti veldi dollaragoðanna amer-
isku. Þykir leynifélag þetta iítt
vandað að meðulum og líkist þau
mjög tiiganginum. Ekki hefir ver-
ið auðvelt ^ð finna sakir á Lind-
sey dómara, úr því að það fór
þessa Ieiðina til að losna við hann
úr starfinu, að fá ónýtta kosn-
ingu hans. —
Þeir stjórnmálaflokkar, er fjöl-
mennastir hafa verið í Bandari’K]-
unum og ráðið þar mestu, eru sér-
veldismenn og samveldismenn..
Lindsey' dómari komst snemma að
því, á hvern hátt kosningafjár
þeirra var aflað oft og tíðum.,
Þar gat að Hta einn þáttinn í
sögu dollaragengisins.
Frásögn þá, er hér fer á eftir,
um
æfistarf Lindseys dómara,
hefir séra Magnús Helgason kenn-
araskólastjóri skrifað að ósk Al-
þýðublaðsins.
Denver er höfuðborg í Colo-
redo, einu Bandaríkjanna í Vest-
urheimi. Stendur hún á víðu slétt-
lendi skamt vestur frá Kletla-
fjöllum. Borgin er ung að a'dri,
en heldur en ekki bráðþroska, svo
Sgnr fieiri stórborgir Vesturheims.
Byrjuðu hana gullnemar nokkrir
fyrir 69 árum, en nú eru mörg ár,
síðan íbúar skiftu hundruðum
þúsunda. Fram yfir síðustu aida-
mót var borgin alræmd fyrir
flesta þá löstu, er mannlíf mega
níða; nú er. hún hin glæsileg-
asta menningarborg og oft köll-
uð Sléttudrotningin. Einn hennar
frægustu og beztu sona er Linds-
ey dómari, sem hér er nefndur.
Hann átti örðuga æskudaga, niisti
ungur föður sinn frá litlum efn-
um og þremur systkinum, sem
yngri voru en hann; vann hann
fyrir sér og þeirn af mesta kappi,
en las lög á kvöldin og i tóm-
stundum öflum, þvíað hann lang-
aði til að verða málfærslumaður.
Víst hefir mönnum fundist til um
hann, því að hann var brátt kos-
inn dómari, og þá hefst þegar i
aLgleymingi barátta hans fyrir
mannúð og réttvísi. Þar var við
ramman reip að draga og á miklu
að taka. Einkum beindist áhugi
hans að því að vernda börn og
ungmenni. Hann tók sér göngur
um borgina daga og nætur til að
kynnast ástandi og löggæzlu. Sá
hann þegar, að lögum um tak-
mörkun vínsölu og fjárhættuspil
var að engu skeytt. Spilahús voru
opin liðlangar nætur, og þar sátu
hálfstáipaðir drengir og spiluðu;
í danzkrám og drykkjustofum
hröpuðu ungar stúlkur sér hóp-
um saman í gfiötun. Lindsey rit-
aði ákæruvaldsmanni ríkisins um
þetta efni.. Hann irfsaði til lög-
reglustjóra, en lögreglustjóri til
formanns í löggæzluráðinu, en
hann var þá jafnframt formaður í
ísfélagi, sem ölheituhús og vín-
salar keyptu við, og þar að auki
atkvæðasmali fy'rir tvo bræður
sina, sem keptu til metorða á
stjórnmálaveginum. Hann sinti
málinu að engu. Þangað var ekki
liðs að leita. Lögreglustjórinn
sagðist þá ekkert geta. „Þeir
þurfa peninga hjá þes§u fólki til
kosningar,na,“ sagði hann. „Þar
í liggur það.“ Einn vínsalinn sagði
líka hispurslaust, að hann hefði
lagt 500 dali í kosningasjóðinn
gegn því, að sitt „hús“ yrði látið
í friði.. Þessu líka mótstöðu rak
Lindsey sig á i öllum áttum.
Hann síóð sjálfur fyrir utan alla
flokka og samábyrgðir og vo
hispurslaust að hverjum sem var,
dró skýluna af mútum, svikum og
svívi ðubralli í stjórn og embætt-’
jsfærslu. Það var líka eins og
allir, sem',’nokkuð áttu undir sér,
hötuðu hann.' Fyrst voru honum
boðnar mútur og rnetorð til að
þegja, en 4vo komu hótanir og
alls konar ofsóknir og svívirð-
ingar. Hvorugt beit á Lindsey.
Lítilrr.agnarnir, sem ekkert áttu
undir sér, fengu aftur á móti
ótæplega að kenn-a á lögreglu og
refsingum.. Drengir á barnsaldri
voru iðulega dregnir fyrir lög og
dóm fyrir stuldi og ðnnur stráka-
pör og dæmdir og varpað í fang-
elsi eins og öðrum sakamönnum.
Lindsey varð þess oft var, að brot
þrssara iitlu sakborninga áttu
ekki neitt skylt við glæpi né þjófs-
eðli. Einu sinni, er hann hafði
rannsakað slíkt mál, tók hann lög-
regluþjóninn á eintal og sagði:
„Ertu vitlaus að draga þessa
drengi fyrir sakamáladóm, ætla
að koma þeim undir mannahendur
og hrinda þeim þannig í glæpa-
mannaliðið kann ske æfilangt fyr-
ir þetta, sem ekkert á skylt við
þjófirað?" „Ja; það er nú svona,
dóniari góður'!“ sagði þjónninin.
„Launin eru lág, en maður fær
dálitla þóknun fyrir að ná í þeissa
stráka.“ Þetta var sa.t; til þess
að gera lögregluþjónana ötulli
hafði verið fundið upp það snjall-
ræði að borga þeim aukaþóknun
fyrir hvern sökudólg, sem hand-
samaður var og dæmdur. Þeir
voru ‘ því f jarska natnir á stráka-
veiðum, þegar þeir komust hönd-
unum imdir. Lindsey fann það
glögt, að þetta og annað eins var
symrl við strákana, mannfélagið,
réttvísina og heilbrigða skynsemi.
En hvað átti til bragðs að taka?
Hann hafði hvorki ró nótt né dag.
Hann samdi skýrslu og reiknaði
út, hvað þessi sakamál kostuðu
bæinn beint í peningum, og sýndi
fram á, að þeim peningum væri í
raun réttri varið til þess að gera
mannsefni að glæpamönnum. Því
meira og lengur sem hann leit-
aði, því .grátlegri ósóma rakst
hann á. Hann fann drengi hnepta
i klefa, fulla af alls konar óþrifn-
aði, og börn lokuð inni hjá ger-
spiltum glæpamönnum. Þau voru
þar koinin í glæpaskóla, lögðu
sólgin eyru við sögum um verstu
klæki. Hann komst að raun um,
að margir verstu glæpamenn
höfðu mótast og þroskast í þess-
um skóla, sem þjóðfélagið kost-
aði handa þeim og hnepti þá i. I
fangelsunum voru strákamir oft
barðir til meiðsla; þeir komu til
TJndseys og sýndu honum á sér
sáraförin. Honum virtist öll með-
ferðin miða til þess að vekja í
þessum ungu brjóstum hatur á
lögum og landsrétti og kenna
þeim að skoða alla þá, sem laga
ættu að gæta, sem svarna óvini
sína. Og Lindsey var ráðinn í
að gera það, sem unt væri, til
að hrinda þessu öfugstreymi í
réttara horf. Hann var á þönum
daga og nætur. Hann ritaði i
blöðin, talaði á mannfimdum og
elti uppi hvern, sem hann hugði
að einhverju gæti um þokað í
þessu efni. Á sunnudögunum var
hann í fangelsunum, inni í klef-
unum hjá afbrotamönnunum. Bær-
inn hafði ekki frið fyr.r honum.
Það var farið að Stinga saman.
nefjum um, að hann væri ekki
með öllum mjalla, og Iasknir
hans gaut því að honum, að hann
-sfcyJdi vara sig á ofreynslu. En
Lindsey sagði, að sér væri svo
innan brjósts, sem hann væri
staddur hjá húsi, er stæði i björtu
báli og drengirnir inni að kalla
á hjálp, „og ég get ekfci verið
með svo öllum mjalla né svo
hræddur við ofraun að ganga
fram hjá eins og aðrir og segja:
Þetta kemur ekki mér við, eða
það verður ekki við þetta ráðið.“
Og bráðurn fóru kappsmunir hans
að bera árangur. Fyrsta nýmæl-
ið, sem hann fókk framgengt, var
að fella úr gildi ákvæðið um
aukaþóknun þá, sem fyrr er getið.
F>að vanst árið 1902. Eftir það
rak hver umbótin aðra; bamahæli
fcomu í stað fangelsanna, hert var
á lögum . um skölaskyldu, stofn-
aðir unglingaskólar, böð og leik-
svæði handa almenmngi og það,
sem mest var vert, settir á stofn
sérstakir dómar, er í skyldu koma
brot barna og brot gegn börnum;
fyrir þá mátti draga foreldra og
húsbændur, er vanræktu skyldur
sínar við börn, vínsala og fjár-
spilasfcratta, er freistuðu og
stjórnmálaflokkarnir héldu ann-
ars verndarhendi yfir. í þjónustu
þessara dóma skyldu vera sér-
stakir þjónar með lögregluvaldi;
eru þeir oft sjálfboðaliðar og taka.
engin laun. Málaréksturinn ger-
breyttjst á skömmum tíma, þvi að
Lindsey komst brátt að þeirri nið-
urstöðu, að öll löggjöfin um þessi
efni hvíldi á ramvitlausum grund-
velli. Alt miðaði að því að hræða
börnán frá því að gera rangt í
stað þess að laða þau til að gera.
rétt; en hræðslan er móðir lyginn-
ar og Iygin móðir allra lasta..
Lindsey fanst hann engu áorka
við börn, meðan þau voru hrædd,
en óðar en hann hafði náð trausti
þeirra og þeim var runninn óttinn,
gat hann fengið þau til hvers, er
hann vildi. Hann rak sjálfan í
rogastanz á því, hversu þau urðu
honum þá eftirlát. En mest undr-
uðust lö:egluþjónamir. Þeim hafði
aldrei komið til hugar að beita
öðru við strákana en ógnunum Og
ofbeldi, héldu, að ekkert annað
dygði. Lindsey fenst ekkert duga
— og ekkert þurfe — annað en
samúð, innilegan, einlægan,
skrumlausan kærleikann. „Fyrst
þurfum við,“ segir hann, ,,að sann-
færa strákinn um, að við séum
vinir hans,_ en jafnafdráttarlaust
óvinir alls þess, sem ljðft er í farj
hans, að við höfum einlægan vilja
á að gera hann að góðum og nýt-
um manni, en getum ekki neitt,
ef hann vill endilega sjálfur gera
það, sem ilt er og ljótt, og hrapa
sér þannig í hundana. Það þarf að
fá hann til að játa brot sín, korna
bonum í skilning um, að þau séu
ijót, og af hverju þau séu röng,
og hjálpa honum svo til að breyta
rétt.“
Barnadómarnir dæma sjaldnast
börn í betrunarhælið fyrir fyrsta
b:rot; því er 'frestað til frökari
reynslu; en þau standa þá undir
sérstakri umsjón dómarans og
þjóna hans. Þeir kynna sér allar