Tíminn - 22.05.1958, Qupperneq 7

$ÍMINN, fimmtudaginn 22. maí 1958.
7
MINNINGARORÐ:
Guðmundur Ólafsson kennari Laugarvatni
„Því aö hvorki með lceti, ull né
fiski einu saman verður menning
vor treyst, heldur og með þekk-
ingu, m-enntun og manndómi“.
Pálmi' Hannesson.
f.*
Gu&tmndur Ólafsson var fæddur
11. fefcrúar 1885 að Fjósatungu í
Fnjóskadal og dó 16. maí 1958 í
Reykjav., fullum þrem árum meira
en sjötugur. Hann var sonur Ólafs
bónda a«ð Söriastöðum, Guðmunds-
eonar bónda og hreppstjóra, Reykj-
um, Ðavíðssonar bónda þar, Bjarna
sönar bónda þar. Jónssonar bónda
þar Péturssonar. Er þetta Reykja-
ætt í Fnjóskadal. Föðurmóðir Guð
mundar var Guðrún Ólafsdóttir
bónda, Sandhaugum, Eirikssonar
og Guórúnar Jónsdóttur bónda,
Fellsseli, Benediktssonar, bónda,
Finnsstöðum. Var Guðrún Jóns-
dóttir systir Bjarna, bónda, Fells-
seli. Kunn ætt og kynsæl. Móðir
Guðmundar var Guðný Jónsdóttir,
bónda, Vatnsleysu, Kristjánssonar
og Jórunnar Arngrímsdóttur,
’bónda, Víðivöllum, Jónssonar, en
fbðurmó'ðir Jórunnar, Hugrún Arn
grímsdóttir, bónda, Lundarbrekku,
BjarnítrSonar, lögréttumanns, Laug
um, Reykjadal, Arngrímssonar, d.
1700, sýslumanns, Laugum, Hróifs
sonar sýslumanns Sigurðssonar. Er
h,ér um að ræða niðja Hrólfs
sterka Bjarnasonar með ívafi úr
frægustu forhættum íslenzkum.
II.
Guðlmunduf var fóstraður í föð-
urgarði Gg vandist allri sveitavinnu
jafnskjótt og aldur og orka leyfði.
Hann mannaðist vel og þótti
snerrema námfús og framgjarn og
mjög-vnrrfram unga menn í sinni
sveit. Naut fræðslu í foreldrahú's-
u-m Gg var settur til mennta í Gagn-
fræðaskóla Akureyrar 1902. Lauk
þar prófi 1904 með ágætiseinkunn.
Tók þá að kenna börnum og ungl-
ingum á Ljósavatni, Skútustöðum,
Djúpavogi og víðar 1904—09. Var
einn vetur í Kennaraskólanum og
tók þar kennarapróf vorið 1910
með ágætum vitnisburði. Sumarið
1921 réðist hann til Englands og
var þar á námskeiði í ensku tal-
máli fyrir erlenda kennara, er
haldið var í University College í
Lundúnum. Enn brá hann sér 1939
á kenuaranámskeið í Askov. Eftir
þennan lærdómsframa var einsætt
að Guðmundur helgaði sig kennara
starfinu. Gerðist hann kennari
við arlþýðuskólann á Hvítár-
bakka árið 1910—1912, far-
fcennari í Fnjóskadal 1912—20,
kennari barnaskólans á Akranesi
1920—28 og héraðsskólans á Laug-
arvatni 1928—55. En búskap stund-
aði harm í Fnjóskadal um skeið
jafnframt kennslunni.
III. I
Guðmundur Ólaísson var 15
vetra, er 20. öldin gekk í garð.
Hann naut bess á ýmsa lund að
alast upp í andrúmslofti aldamóta
anna. Aldamótakynslóðin ól hug-
sjónir og bjartsýni. Hún efldi trú
sína á landið og lífið. Hún átti
einnig manndómsþrek og skyldu-
rækni við foroan menningararf og
var ráðin í að treysta þá menn-
ingu á þ-jóðlegan hátt. Guðmundur
ihafði ungur gengið á hönd hug-
sjónum aldamótamanna. Þeim var
liann trúr til 'aldurtilastunda’r. Þó
að ég, sem þetta rita, þekkti ekki
sjálíur hæfni og aðferðir Guðmund
ar semJcennara, þá hefir mér orðið
Ijóst af orSspori góðu, að meginefni
lífsskoðunar þeirrar, er hann boð-
aði nemendum sínum hafi verið á
þessa'lund: Því að hvorki með keti,
uU né fiski einu saman verður
miennmg vor treyst, heldur og með
þeklcingu, menntun og manndómi.
Guffimundur leitaði sér þekkingar
og aflaði sér menntunar alla ævi.
Manndóm átti hann ærinn svo og
manukosti. Hann var sómi sinnar
stéttar. SLikum mönnum er sjald-
an þakkað og aldrei fullþakkað
það, sem þeir hafa bezt gjört. Þó
eru þeir kjalí'estan í knerri kyn-
slóðanmæ
IV.
Guðmundur var kvæntur gerðar-
legri höfðingskonu, Ólöfu Sigurðar
dóttur frá Dyrhólum í Mýrdal aust-
ur. Lifir hún mann sinn. Þeim varð
8 barna auðið, 6 sona og 2 dætra.
Lifa 7 þeirra og heita: Ólafur lög-
reglumaður, Reykjavík, Guðný, gift
á Akranesi. Sigurður lögreglumað-
ur, Akranesi, Guðbjörg, gift í Vest-
urheimi, Karl verkfræðingur,
Rey'kjavík, Björn klæðaskurðar-
maður þar og Ingólfur kennari þar.
Ég sem þennan þátt rita, hef
þekkt Guðmund Ólafsson og verið
handgenginn fjöiskyldu hans í 30
ár. Kynni okkar hófust ekki fyrr
en hann kom til Laugarvatns, þó
vorum við samsýsl'ungar. Guðmund
ur var viðræðugóður, gamansamur
og glettinn í svörum. Hagyrðingur
góður, ættfróður og hefir skráð
nokkuð af því tagi. Nú er þessi
tryggi vinur horfinn til Furðu-
stranda. Ég árna honum fararheilla
og þakka góð kynni og vináttu.
Björn Sigurbjarnarson.
Guðmundur Ólafsson, fyrrum
kennari á Laugarvatni, lézt í
sjúkrahúsi á Akranesi 16. maí s.
1. 73 ára að aldri. Nú á tímum
telst það ekki sérlega hár aldur.
Aðeins þrjú ár eru liðin síðan
hann hætti kennslu á Laugarvat.ii.
Þó að hann kenndi þó nokkurs
lasleika vonuðu allir að hann væri
ekki alvarlegur, enda var Guð-
mundur sístarfandi og lengi enn
hefði hann unað glaður við vinnu
sína ef líf og heilsa hefði leyft.
Hann lifði af þrjá holskurði,
en leið miklar þjáningar síðustu
vikurnar sem hann lifði.
Guðmundur Ólafsson var kenn-
ari á Laugarvatni í 27 ár (1928—
1955) áður hafði hann kennt í
22 ár telst mér^ til.
Guðmundur Ólafsson var hár
maður vexti og' þrekin i. Andlitið
var karlmannlegt, svipurinn hreinn
og gáfulegur. Hann naut lífsins í
starfinu, en engin vifema mun
honum hafa verið jafn hugleikin
og kennslan enda var hún reist
á mikilli kunnáttu og sönnum
vilja á því að beina nemendum
inn á hina réttu og sönnu leið í
nárninu. Ylgeislar og fjör hins
mikla fræðara sköpuðu hlýju,
•ánægju og gleði í kennslustundum
hans. Um þetta munu nemendur
I hans bezt .vitna.
Guðmundur OlafsSon var mik-
plantna, margt fleira mætti telja
en hér verður staðar numið. Öll
þessi störf báru vott um óvenju-
legan áhuga og aðgæzlu. í öllum
viðskiptum var hann sanngjarn
og enginn maður kom með vægari
reikninga fyrir vinnu sína en Guð
mundur Ólafsson. Þannig var
hann í starfinu bæði sanngjarn
og nákvæmur.
Guðmundur Ólafsson kennari
var fæddur og uppalinn í fögru
héraði norðanlands, Fnjóskadaln-
um. Hann unni sinum æskustöðv-
um að sjálfsögðu, en hann tók
lí'ka ástfóstri við Suðurlandið.
Á Laugarvatni undi hann sér
vel og ég efast um að honum hafi
þótt vænna um annan stað á
þessu landi en Laugarvatn. Hér
starfaði hann lengst, hér sá hann
verk sín dafna og þróast með
hundruðum nemenda í námi og
síðar í störfum þeirra sjálfra, þar
sem þáttur kennarans hafði gert
sitt til að undirbyggja lífsstörf
unga fólksins.
Eftirlifandi kona Guðmundar er
Ólöf Sigurðardóttir frá Dyrhólum
í Mýrdal. Þau voru í hjónabandi
í 46 ár. Ólöf er mikilhæf kona
og vinsæl. Þau hjónin Ólöf og Guð
mundur eignuðust átta börn, eitt
dó í æsku, hin eru öll upplcom-
in og gift. Auðsætt er að hér er
mikið lífsstarf af hendi ynnt. —
Lengst af voru laun Gúðmundar
fremur lág, en hin mikla hag-
sýni, iðjusemi og farsæl sjónar-
mið beggja hjónanna leiddi hinn
friða barnahóp til hins bezta
þroska, sem nú birtist í lífi þeirra
sjálfra og störfum. Þannig eru þá
ill námsmaður á sínum skólaár- minningarnar um þennan ágæta
um. Sem • kennari var hann ó- látna samverkamann, æskulýðsleið
venjulega jafnvígur á allar to°a.. °° fjölskylduföður.
kennslugreinar. Þetta er miktli Börn þeirra hjóna og tengda-
kostur einkum í heimavistarskóla 1)01-11 eiu -þessi. Olafur, lögreglu-
í sveit, þar sem erfitt er að ná í Þj°nn 1 heykjavík, mjög þekktur
stundakennara. Við þessa ágætu “afur, giftur Guðrún.u Einars-
hæfileika bættist svo ástúðin á doU111! Guðný, gift To.fa Hjartar-
kennslustarfinu og góðviljinn. sem ®\nl’ Akranesi; Sigurður, lögreglu-
fram kom í því að vera æ-tíð til Akranesi, giftur Ásg. Gísla-
taks ef með þurfti að vinna enn
meira en skyldan krafðist. Ég mun
aldrei gleyma fórnfýsi hans' o.
dóttur; Guðbjörg, gift í Ameríku;
Karl verkfræðingur í Reykjavík,
var giftur Rósu Þorgeirsdóttur, en
hjálpsemi ef þarfir skólans eða missti hana; Björn, klæðskeri í
okkar samstarfsmanna hans voru Rpyhjavík, giftur Astu Guðjóns-
annars vegar. Betri samvei’lcamann óottur; Ingólfur, kennari, nú við
ér vart hægt að hugsa sér eins og
sjá má á því, sem nú hefir lýst
verið og ekki er aúðvelt að fylla
skarð slíks' kennara.
Guðmundúr 'átti mörg hugðar-
efni og unni þeim mjög. Honum
féll því þungt ef honum fannst
treglega ganga, en gladdist inni
lega ef bétur fór, enda var hann
mjög næmur og viðkvæmur mað-
ur gagnvart öllu, sem honum
fannst ranglátt, sjáKur var hann
sérlega hreinskiftinn og loforð
hans' hárviss.
Þó að Guðmundur Ólafsson gæti
kennt vel hvað sem var mun þó
móðurmálið og náttúrufræðin hafa
háskólanám, giftur Aslaugu Eiríks-
dóttur.
Kennarar við héraðsskólann á
ast fyrir stofnun minningarsjóðs
Laugarvatni hafa ákveðið að gang
um Guðmund Ólafsson. Sjóðurinn
verði í tengslum við náttúrufræði
kennslu héraðsskólans og í vözlu
hans. Þetta verði nánar tiltekið
í skipulagsskrá sjóðsins.
Blessun fylgi hinum látna sóma-
manni og hamingja fjölskyldu
Bjarni Bjarnason.
Guðmundur Ólafsson fyrrver-
skipað öndvegi í kennslugreinum andi kennari á Laugarvatni er dá-
hans. Ef dæma má eftir hans eig
in breytni, setti hann náttúru-
fræðina hæst.
Hann veitti nokkrum sinnum
verðlaun, sem hann gaf sjálfur,
þau vorit ætíð fyrir bezta frammí-
stöðu í náttúrufræði, einkum þó
grasafræði.
inn. Hann var fyrir nokkrum ár-
um hættur kennslu vegna aldurs,
þ'á sjötugur. En hljótum við ekki
ávallt að vera við því búin, að and
látsfregn manns á áttræðisaldri
berist okkur til eyrna? — Og þó.
— Þegar ég hugsa til handbragðs-
ins á jólakveðjunni, sem ég og
fjölskylda mín fékk frá honum á
Guðmundur sinnti fieiri störfum síðustu jólum, þá finnst mér
en kennslunni. Hann var skóla- naumast mögulegt, að slík lista-
stjóri nokkrum sinnum í fjarveru skrift væri rituð af gömlum
i minni, íormaður kennarafélags manni, sem ætti ólifað aðeins í
■ héraðsskólans og ritari í stjórn faa mánuði.
j héraðsskólakennara meðan sá fé- Einnig er ég hugsa til samveru-
lags'skapur starfaði, annars sóttist stundanna á síðasta sumri,, — mér
Guðmundur aldrei eftir völdum, fannst Guðmundur jafn ungur þá,
þó hafði hann mikinn áhuga fyr- og þegar ég var nemandi hans á
ir þjóðmálum og hafði hreinar og fyrstu starfsárum skólans.
: beinar skoðanir á þeim. Bóka- Við vissum að vísu, að Guði-
safni skólans lét hann í té mikla mundur gekk þá ekki heill til
, vinnu og alúð, ég vil segja ást- skógar. Eigi að síður gat hann þá
! ríki. Meðan hann var lcennari á „smíðað stöku og kveðið kíminn
: Laugarvatni, hátt á þriðja áratug, brag“, svo að jafnvel okkur sól-
starfaði hann sem bókavörður og dýrkendunum varð það sönn á-
bókbindari safnsins' fyrir smáþókn- nægja að setjast inn og sýsla um
! un og tímum saman fyrir enga bækur, þegar sumarsólin skein
borgun. Hann gætti friðaða skógar bjartast á hlíðina, aðejns til þess
ins, grisjaði hann með nemendum að njóta samvistanna við Guðmund.
sínum og gróðursetti þúsundir trjá (Framö & 8 síðu)
Á víðavangi
Einar í Læk|arhvammi
og Ingólfur Jónsson
V>, 1. umræðu í n. deild um
efnahagsmálafrumvarp ríkis-
stjórnarinnar hélt Ingólfur Jóns-
son ræðu, sem nú hefir veriffi
birtur úr útdráttur í ísafold. I
ræðu þessari, heldur Ingólfur
því fram, að samkvæmt fruni-
varpinu sé hagur bænda fyrir
borð borinn, miðað við aðrar
stéttir, og þykist hann vera
mjög hneykslaður yfir því.
Til áréttingar því, að Ingólf-
ur fer hér með rangt mál, skal
m. a. vísað til umsagnar Stcll-
arsanibands bænda, en ieitað var
álits stjórnar þess um frumvarp-
ið áður en þa'ð var lagt fram á
þinginu. Viðstaddir fulltrúar i
stjórninni, tóku frumvarpið til
gaumgæfilegrar athugunar og
skiluðu um það áliti, þar seni
tekið er skýrt fram, að ,,meffi
frv. sé hlutur landbúnaðarins
ekki fyrir borð borinn, með hliffi
sjón af ákvæðum þess gagnvarfc
öðrum atvinnugreinum og stctt-
um.“
Meðal þeirra, sem undirriía
þetta álit, er Sjálfstæðismaður-
in Einar Ólafsson í Lækjar-
bvammi. Einar hefir lengi veriffi
fulltrúi Sjálfstæðismanna í Stétt-
arsamtökum bænda og ekki þótfc
neiiiii undansláttarmaður fyrir
hönd þeirra.
Fyrir bændur er því áreiðan-
lega óhætt að treysta því betur,
sem Einar í Lækjarhvammi segir
um þetta mál en Ingólfur Jóns-
son.
'1
Utreikningur Ingólfs
Þá birtir Ingólfur Jónssön í
áðurnefndri ræðu sinni alls kon-
ar útreikninga um þær hækk-
anir, sem myndu verða á ýms-
um vörum vegna ákvæða fruni-
varpsins. Óþarft er að taka fram,
að þeir eru meira og minna rang-
ir og villandi, eins og aðrir póli-
tískir útreikningar Ingólfs. Ó-
þarft er því að fást við það hév*
að leiðrétta þá, enda mun rcynsl-
an leiða bezt í ljós hið sanna *
þessurn efnum.
Það er líka víst, að ekki
hefðu þessar hækkanir orðið
minni, ef horíið hefði verið affi
algerri gengislækkun, eins og
helst virðist vaka fyrir Sjálf-
stæðisflokknum, þótt hann þors
ekki að seg'ja að opinberlega.
Tvísöngur Sjálfstæðismanna
um verkalýðsfélögin
Mjög kennir nú tvísöngs í mál
flutmngi Sjálfstæðisflokksins og
er það að vísu ekki nýtt. Þannig
talar Ólafur Thors um það meffi
miklum móði á Alþingi, að ríkis-
stjórnin sé búinn að framselja.
vald þingsins í hendur verkalýðs
saintakanna og það séu því raun-
veruiega þau, sem séu látin ráða,
en ekki Alþingi. Á fundurn verka
lýðsfélaganna lætur Ólafur svu
erindreka sína skammast yfir, nif
ekki hafi verið höfð samróð viffi
verkalýðsfélögin og ekkert fari'ffi
eftir vilja þeirra!
Hver er „framtiðarlausn"
Sjálfstæðisf lokksins?
í nefndaráliti þeirra Ólafs
Björnssonar og Björn Ólafssouav
mn efnahagsmálafrumvar ríkis-
stjórnarinnar, — en þeir eru full
trúar Sjálfstæðisflokksins í fjár-
hagsnefnd n. d. — segir m. a. á
þessa leið:
„í heild felur frv. í sér, að hiffi
margfalda gengi, sem verið hefiv
hér á landi í einliverri mynd'all'
Iengi og komst í algleyming meffi
þeim ráðstöfunum, sem geroar
voru um áramótin 1956—57, sé
bundið í fast kerfi sem er nokkm
einfaldara í framkvæmd en fynv
Samkvæmt þeim skoðunum, sem
við Sjálfstæðismenn höfum liaffc
á styrkja- og uppbótakerfinu, telj
um við, að slíkt kerfi sé eklci sfi
frambúðarlausn, sem beri 'a'ffi
keppa að í efnahagsmálum.“
Ekkert er svo nánar sagt um,
bver þessi „framtíðarlausn“ sé.
sem Sjálfstæðisflokkurinn vilji
keppa að. Urn það ríkir sama
(Framhald. a ». sxouj