Tíminn - 30.05.1958, Síða 6

6
T í M I N N, föstudaginn 30. inaí 195f
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargöt*
Simar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12333
Prentsmiðjan Edda hf.
Gegn betri vitund
FRUMVARP ríkisstjórnar-
innar um efnahagsmálin er
nú oröið að lögum. Þaö var
Iagt fram á Alþingi 13. maí
og aifgreitt sem lög þaðan
29. maí. AJþingi hafði frum-
• varpið því til meðferðar nokk
uð á þriðju viku.
■ Þessi timi er vissulega svo
langur, að því verður ekki
haldið fram með neinum
rétti, að Sjálfstæðisflokkur-
inn hafi ekki haft nægilegt
tóm til að athuga frumvarpið
og gera tillögur til breyt-
inga á því eða að koma fram
með aiveg nýjar tillögur, ef
hann áliti það til bóta,
Þá gat Sjálfstæðisflokkur-
inn einnig notað þær all-
mörgu vikur, sem málið var
í undirbúningi og athugun
hjá rikisstjórninni, til þess
að gera sínar eigin athug-
anir til undirbúnings sjálf-
stæðum tillögum, ef hann
áieit síg geta lagt einhverjar
slíkar tillögur fram.
Þrátt fyrir allan þennan
tíma, er Sjálfstæðisflokkur-
inn hafði til ráðrúms og at-
hugunar, bar hann engar
slíkar tillögur fram. í öllum
þeim löngu umræðum, sem
urðu á Alþingi um efnahags-
málafrv. ríkisstjórnarinnar,
benti hann ekki á neina aðra
lausn efnahagsmálanna en
þ)á, sem fólst í frumvarpinu.
VISSULEGA er engin á-
stæða til þess að áfellast
‘ Sjáifstæðisflökkinn fyrir
""það, þótt hann benti ekki á
aðra lausn málsins. Ástæðan
fyrir því er einfaldlega sú, að
þegar forkólfar Sjálfstæðis-
flokksins hafa farið að virða
máiið fyrir sér, gátu þeir
ekki bent á neina aðra þetri
lausn en þá, sem fólst í frum
varpinu. Um aðra leið var
ekki að ræða, er fól í sér
.minni álögur, en leysti þó
- úr vanda útflutningsfram-
' leiöslunnar. Önnur leið var
ekki fyrir hendi, sem var lík
legri að verkalýðssamtökin
sgefetu sig betur við.
Þetta gerðu forkólfar Sj|lf
stæðisflokksins sér ijóst.
Þess vegna bentu þeir ekki
á neina aðra leið en þá, sem
fólst í frumvarpinu. Með því
viðurkenndu þeir beint og
_ óbeint, að það var bezta leið-
in eins og á stóð.
: FYRIR þetta eru forkólfar
Sjálfstæðisflokksins ekki á-
lasverðir, eins og áður seg-
ir. Þvert á móti er það hrós-
vert, að þeir hafa komist hér
að réttri niðurstöðu.
Hin eðlilega afleiðing af
þessu, hefði að sjálfsögðu
á,tt að vera sú, að þeir hefðu
veitt frumvarpinu beint eða
óbeint samþykki sitt. Þá
hefðu þeir brugðist við á
þann hátt, er sæmt hefði
. drengilegri og ábyrgri stjórn
arandistöðu.
. Sjélfstæðismenn brugðust
hins vegar ekki við á þenn-
an héXt. Þeir völdu þann
kostinn, er verri var. Þeir
hófu æsingafullan áróðiu*
gegn ffumvarpinu í trausti
þess, að þeir gætu notfært
sér stundaróánægju, sem
oft ris gegn nauðsynlegum
ráðstöfunum eins og þess-
um. Gegn betri vitund
reyndu þeir þannig að grafa
undan ráðstöfunum, sem
þeir vissu að voru réttar og
þeir voru i raun og veru
fylgjandi.
MARGT bendir til þess
í framkomu Sjálfstæðis-
manna, að þeir hafi gert
þetta gegn fullum mótmæl-
um samvizkunnar. Öll bar-
átta þeirra á þingi gegn
frumvarpinu bar á sér meiri
svip yfirskynsins en alvör-
unnar. Þannig greiddu þeir
fyrst atkvæði gegn frum-
varpinu í neðri deild við loka
afgreiðslu þar. Þegar at-
kvæði voru greidd um þær
greinar frumvarpsins, sem
fólu álögurnar í sér, sátu þeir
hjá. í umræöunum treystu
þeir sér ekki til annars en að
viðurkenna, að ýmislegt í
frumvarpinu væri til bóta.
Þeir viðurkenndu líka full-
komlega nauðsyn tekjuöfl-
imar í þágu útflutningsfram
leiðslunnar. Þeir færðu fram
margir röksemdir, sem sönn-
uðu nauðsyn frumvarpsins.
En þegar til úrslitanna kom,
brast þá kjarkinn til að gera
rétt. Þá mátti sín meira ósk-
hyggjan að reyna að hagnast
á þeirri óánægju, sem kynni
í bili að fylgja þessum nauð-
syniegu ráðstöfunum.
AFLEIÐINGIN af þessari
framkomu Sjálfstæðisflokks
ins getur orðið örlagarík. —
Hinir úbyrgðaminni leiðtog-
ar Sósíalistaflokksins bogn-
uðu fljótt fyrir þessum á-
róðri Sjálfstæðisfl. Einar
Olgeirsson reið þar fyrstur
á vaðið og síðan ýmsir
smærri spámenn kommún-
ista og Alþýðuflokksins. —
Innan verkalýðsfélaganna
hefir þetta sett skriðu af
stað, er vel getur leitt til
nýrrar verkfallsöldu. Með á-
róðri sínum hafa forkólfar
Sjálfstæðisfl. komið þessari
skriöu af stað og róa líka
enn kappsamlega undir.
Vel getur farið svo, að
þetta framferði Sjálfstæðis-
flokksins leiði til þess, að hin
nýja efnahagsmálalöggjöf
beri ekki tilætlaðan árang-
ur og nýjir erfiðleikar út-
flutningsframleiðslunnar séu
því framundan á næsta ári.
En hitt er ekki víst, að gróði
Sjálfstæðisflokksins verði
mikill, þegar upp verður stað
ið. Menn munu gera sér ljóst,
að hann hefir hér snúist
gegn réttu máli, gegn betri
vitund, í von um stundar-
hagnað og metið hann meira
en hag þjóðarinnar. Ef þjóð
in dæmir rétt í þessu máli,
mun þessi framkoma Sjálf-
stæöisfl. hvorki auka veg
hans eða fylgi.
ERLENT YFIRLÍT:
Hvað hyggst de Gaulle fyrir?
Öhæf kosningaskipan og Moskvutrú kom^iúnista hafa eyiSilagt fjór’Sa iýíSveldií
— Þér inntu mig eftir svörmn
við spurningum Guy Mollets. Ég
vil byrja á því að svara yður, að
ég hefi mikið álit iá Guy Mollet. Á
slríðsárunum lagði hann allt í
sölurnar til þess að berjast fyrir
Fi’akkland. Við vorum þá sam-
herjar. Nokkru cftir styrjöldina,
hittumst við í Aiwas. Ég talaði af
svölum ráðhússins þar og Guy
Mollet stóg við hlið mér. Slíkar
stundir gleymast ekki. Síðan höf-
um við Mollet ekki sést. Hvers
vegna ekki? Ég veit ekki ástæð-
una. Ég hefi hins vegar fylgzt
með pólitískum ferli Guy Mollets.
Ég Tiefi ekki alllaf verið sammála
honum í þvi, sem hann hefir gert
eða reynt að gera. En ég get hins
vegar sagt, að framkoma hans á
undanförnum árum hefir ekki
dregið úr áliti anínu á honum. —
Framangreind ummæli um Guy
Moliet, aðalforingja franskra jafn
aðarmanna, lét Charles de Gaulle
hershöfðingi falla á fundi, sem
hann hélt með blaðamönnum í
París 19. þ. m. Af urmnælum þess
um má fastlega draga þá ályktun.
að de Gaulle hefir viljað ná sam-
starfi við jafnaðarmenn um vænt-
anlega stjórn sína og sennil. helzt
viljað fá sluðning aiira flokka.
nema þá helzt kommúnista. Fyri:
honum hefir bersýnilega vakað að
mynda þjóðstjórn, sem væri undir
persónulegri forustu hans.
•
ÞAÐ er áreiðanlega með öllu
rangt að líkja de Gaulle við ein-
ræðissinna á toorð við Mussolini*
Hitler, Stalin, Knistjoff, Franco og
aðra slíka. Hjá de Gaulle hefir
aldrei komið fram að hann að-
hyltist einræðisstefnur á borð við
fasisma, nazisma eða klommún-
isma. Vafalaust hefði hann getað
komið fótum undir einræðisstjórn
eftir styrjöldina, ef hann hefði
sózt eftir því. í stað þess vann
hann ag þvi að endurreisa lýð-
ræðisskipulagið að nýju, þótt það
fengi hins vegar aðra mynd en
hann taldi æskilega. Hann hefði
helzt kosið að taka upp hina banda
rísku tilhögun, þ. e. að forsetinn
væri valdamikill og glöggur að-
skilnaður milli framkvæmdavalds
og löggjafarvalds, enda tryggir
það form lýðræðið áreiðanlega
miklu betur en þingræðið. Þótt
fjórða lýðveldið franska tæki þann
■ ig á sig aðra mynd en de Gaulle
i taldi æskilega, greip hann ekki í
j taumana til að hindra það, held
ur lét af stjórnarforustu. Síðustu
árin hefir hann dregið sig að
mestu í hlé, ekki haft um sig neinn
flokk og ekki tjaldað neitt skoð
unum sínum. Það er eins og hann
hafi fundið, að til hans yrði leit-
að fyrr en síðar.
Charles de Gaulle
TAKMAItK de Gaulle með valda
tökunni er áreiðanlega ekki að
koma upp einræðis'skipulagi í
Frakklandi. Ifann vill hins vegar
fá aðstöðu til að ráða sj'álfur
miklu persónulega meðan hann fer
með völd, til þess að koma betri
skipan á mál Frakklands bæöi inn
á við og út á við. Áður en hann
hverfur úr valdasæti aftur, mun
hann vilja setja Frakklandi nýja
stjórnarskrá, sem tryggi landinu
starfhæfa lýðræðisstjórn í fram
tíðinni, líkt og hann beitti sór fyrir
eftir styrjöldina. Hann virðist
þannig dreyma um að brúa bil
milli óstaifhæfs lýðræðisskipu-
lags og starfhæfrar lýðræðisstjórn
ar.
Hitt er svo annað mái, hvort
de Gaulle tekst þetta. Hefir hann
hin réttu úrræði á höndum í Al-
sírdeilunni og efnahagsmálunum
og getur hann framkvæmt þau,
án þess að grípa til meiri valdbeit-
ingar og ófrelsis en hann
sjálfur vill? Leiðir því stjórn
hans ekki til einræðis í stað end
urbættra lýðræðislegfa stjórnar
h'átta? Þessum spurningum, get-
ur reynzlan ein svarað. Hitt er
sennilega rétt, að eins og á stend
ur, er de Gaulle eini maðurinn,
. sem virðist hafa möguleika til
þess aðl geta gert Iþetta. Það
veltur svo á skapsmunum hans,
hyggindum og aðstöðu, hvort
honum heppnast þetta vanda-
sama hlutverk.
EINS og horfurnar eru í dag,
virðist mega fullyrða það ihiklaust,
að fjórða lýðveldið franska er
úr sögunni, en svo hefir stjórn
kipulag Frakklands ver.ið nefnt,
;r reis upp úr rústum síðari heints
tyrjaldarinnar. í sjálfu sér er
:kki mikiis að sakna, þar sem
'jórða lýðveldið franska er, því
ið það bar í sér dauðameinið frá
tpphafi, er var kosningafyrir1-
íomulag, sem skapaði tnöguleika
yrir marga sundurleita flokka, er
fluðu sér nteira fylgis með því
sð rífa niður og ófrægja það, sem
gert var, en með því að bjóða upp
: jákvæða stefnu og úrræði. Þetta
jerði það að verkum, að næsta
'gerlegt var að mynda starfhæfa
íkisstjórn, eins og marka má á
>ví, að 25 ríkisstjórnir hafa setið
ið völdunr í Frakklandi, síðan
tyrjöldinni lauk. Þetta fyrirkonni
ag gat ekki endað nema illa, þar
sm allar tilraunir til lagfæringar
því höfðu líka rnisheppnast.
ÞAÐ hefir svo að sjálfsögðu
tjálpað til að flýta fyrir falli
ijórða franska lýðveldisins, hve
miklu fyigi kommúnistar hafa náð.
Með því að greiða Komimúnista-
flokknum atkvæði, dæimidi stór
hluti þjóðarinnar sig eins og úr
leik, þar sem samstarf lýðræðis-
flokkanna við foringja Kommún-
istaflokksins var útiiokað. Eins og
stjórn Kommúnistaflokksins hefir
verið háttað, hefir hann raunveru
lega ekki verið franskur flokkur.
Yfirstjórn hans hefir vrerið í
Moskvu. Foringjar fiokksins hafa
alltaf viðurkennt forustuhlutverk
rússneskra komniúnista. Þeir
gerðu þag nú seinast á dögunum,
er þeir skipuðu sér undir merki
Moskvu í deilunni við Tító og aftur
kölluðu fulltrúana, er áttu að
mæta á þingi júgóslafneska komm
únistaflokksins. Ef franski komm
únistaflokkurinn hefði lotið þjóð-
legri stjórn, en ekki verið und-
ir yfirstjórn Moskvu, myndi þró
unin í Frakklandi hafa getað orðið
allt önnur.
Fyrir aðrar þjóðir er margt að
læra af því, sem nú er að gerast í
Frakkiandi. Dimmir skuggar hvrla
nú yfir framtið lýðræðis og frelsis
þar í landi. Það er von allra vina
þeirrar þjóðar, sem svo oft og eft-
irminnilega hefir sýnt ást sina á
frelsinu, ag úr því hreti, sem nú
gengur yfir, megi hún kama með
traustara lýðræðisskipulag en Inm
‘4‘d 'em>{s ui,n gu ginq .iijaij
ÞAÐ ER mjög vafasamt hvort
de Gaulle 'hafi haft nokkuð sam-
band við herforingjaklíkuna í
Alsír, sem stóð að uppreisninni þar
og setti skriðuna af stað, sem nú
virðist ætla að enda með valda-
töku hans. Þótt einkennilegt megi
virðast hefir de Gaulle ekki átt
neinu sérstöku fylgi að fagna með-
al hershöfðingjanna. Eftir að
þeir höfðu gert byltinguna í Alsír,
stóðu þeir hins vegar uppi án
merkisbera og vonlaust hefði ver-
ið fyrir einhvern þeirra að ætla
að gerast einræðisherra, án þess
að því fylgdi hogarastyrjöld í
Frakklandi. Þeir gripu því til ráðs
að gera de Gaulle að merkisbera
sínum. De Gaulle hefir hvorugt
| gert ag játast þeim eða hafna lið
jveizlu þeirra. Hann ætlar sér auð
sjáanlega að komast til valda, ón
þess að vera háður einum eða
öðrum aðila. í dag veit enginn,
hvort hann muni fremur eftir
valdatökuna framfylgja yfirgangs
stefnu hershöfðingjanna i Alsír
málinu eða fara inn á friðsamiegri
leiðir. Meðal þeirra, sem gera sér
vonir um hið síðarnefnda, er
Bourguiba, forseti Túnis.
'RAÐSrOFAA/
Það er að verða sumarlegt og grasið
þýtur upp. þótt enn sé heldur
þurrt. Stakkaskiptin, sem gras-
blettirnir vi'ð húsin í Reykjavík
hafa tekið síðustu tvo dagana,
eru undraverðir. F.vrir tveim dög
um var lóðin framan við Lands-
bókasafnshúsið við Hverfisgötuna
l. d. fölgræn og grálcit og blóm-
laus me'ð öllu. En um hádegis-
bilið í gær, vrar bletturinn orðinn
fagurgulur af nýútsprungnum
fíflum og grasiö orðið dökkgrænt.
Svona geta umskiptin orðið snögg
þegar komið er fram á sumar og
hlýindin haía iátið bíða eftir sér.
Fái jörðin nokkra vætu og hlý-
indin haldist svo sem eina viku,
mun landið verða fljótt að klæð-
ast sumarskrúðanum. Þá gæti
svo farið, að mönnum fyndist
t. d. á Norðurlandi, að þeir hefðu
ekkert vor lifað að þessu sinni,
heldur stigið beint úr fannaveldi
vetrarins imi í dýrð sumarsins.
Það yrðu skemmtilega snögg um-
skipti.
Vestmannaeyingur hefir sent bréf
í baðstofuna og kvartar sáran
undan óreglulegum póstsending-
um til Eyjanna. Hann segir, að
pósturinn komi oítast með flug-
vélum. Oft komi það fyrir, að
ekki sé flugveður til Eyja dögum
saman. Þá liggur pósturinn í
Reykjavík og bíöur flugs, og er
raunar ekkert við þvi að segja.
.En svo batnar ve'ður og flúgvél
leggur aí' stað til Eyja. Þá liefir
auðvitað safnazt fyrir allmikill
flutningur, farþegar og vörur, og
er þá oft ráðgert að fara tvær
eða þrjár ílugferðir til Eyja
sama dag. Kemur þá oft fyrir, að
pósturinn- er ekki látinn fara
með fyrstu ferð, og jafnvel ekki
annarri, heldur hinni síðustu. Fer
svo stundum, að lendingarskilyrði
spillast i Eeyjum, og ekki eru
farnar eins margar flugferðir
þann daginn og ætlað var. Situr
þá psturinn eftir, og svo er kann-
(Fiamh. á 8. gíöu)