Tíminn - 30.05.1958, Qupperneq 7

ríMINN, föstudaginn 30. maí 1958.

Listamennirnír leggja sig alla fram
því að samkeppnin ér mjög hörð
eða afturför. Þessi þróun hefir T f1
leitt til þess að hljóðfæraleikararn
ir gerast jafnvígir á mörg hljóð-
færi. Með þrú móti er hægt að
fækka í hljómsveitinni og spara
f * l
A víðavangi
segir Saui Schechtman, sem stjórnar hljómsveit-
itini v.i'S sýningu á Kysstu mig Kata
í gærkveldi var frumsýnd í Þjóðleikhúsinu óperettan Kysstu
mig Kata eftir Cole Porter. Að þeirri sýningu stendur úrvals-
hópur Lsienzkra og erlendra listamanna, sænsk söngkona,
danskur leikstióri og danskiir ballettmeistari og þar að auki er
Iiljómsveitarstjórinn amerískur. Það er Saul Schechtman,
ungur maður, sem á mikla reynslu að baki sér. Hann hefir
tekið virkan þátt í tóniistarlífi New York borgar og stjórnað
hljómsveit við sýningar á Kysstu mig Kata.
Fréttamaður blaðsins náði ta-li
af hcntnu í kaffitímanum í gær og
spurði nokkurs um hans hagi.
Hljómsveitarstjó-i og tónskáld.
— Ég stundaði nám við Juilliard
skólann, segir Scechtman, þar var
ég í Kö ár.. Ég varð aðstoðar-
hljómsveitarstjóri vig hljómsveit
svarar hljómsveitarstjórinn, þar er
ekki nerua eitt söngleikhús som
flytur klassískar óperur að st.að-
aldri, Metropolitan. Öll önnur
scngleikhús eru háð duttlungum -
aimennings og verða að láta sér
lynda að flytja þá söngleiki sem |
líklegastir eru til að ná vinsæld-1
um. í Bandaríkjunum fá söngleika

Markaðiiriim B’oadway.
— Hvað um fjárhagsafkomu
söngleikhúsa á Broadway?
— Eins og ég gat um áðan njóta
þau ekki styrks fr árikinu og því
er hyllst til að velja þá söngleiki
sam líklegt er að almenningur
sæki. Það er mestan þart léttir
söngleikir, óperettur, þeir geta ver
ið eins vel fluttir og klassiskir
söngíeikir. Það kostar um það bil
300—500 þús. dollai'a að setja
einii söngl'eik á svið og hann þarf
ag ,,ganga“ í 8 mánuði til að bera
sig. Gömlu óperurnar ganga sjald
an svo lengi.
— Broadway er eiginlega verzl-
unarmarkaður, tilgangurinn er sá
að hafa sem mest fé upp úr sýn-
ingunum. En þar fyrir er ekki
sagt að listamennirnir séu slæmir.
Þeir eru þvert á móti úrvalsmenn,
annars mundu þsir ekki fá at-
vinnu, því samkeppnin er heiftar-
leg. Þeir hafa enga tryggingu fyr-
ir áframhaldandi atvinnu eins’ og
starfsbræður þeirra í Evrópu scm
eiga alltaf. sín vísu laun hjá rík-
inu hvóft sem þeir eru í framför
stórfé. Hljómsveitir okkar eru oft
ekki nema 25—26 manns. Sami
maðurinn leikur á saxófón, klarí-
net, flautu og fleiri blásturshljóð
færi. Og þeir eru jafnvígir á öll
hljóðfærin. Hér er þessu ekki til
að dreifa.
— Hvernig líkar yður sainstarf
ið við íslenzka listafólkið?
— Prýðilega. Þetta er gáfað
fólk og miklum hæifileikum húið.
Það er hörniulegt til þess að hugsa
að ekki skuli búið svo að þessu
fólki að það fái tækifæri til að
starfa í heimalandi sínu í stað
þess að þurfa að leita út fyrir
landsteinana að verkefnum við
sitt hæfi. Því það er staðreynd að
hér er mikið uni söngvara sem
búa yfir snilldarlegum hæfileik-
um.
— Mér lízt vel á mig hér á Is-
landi, ég er að hugsa um að
ferðast um landið þegar mér gefst
tækifæri til. Hér er sérkennilega
fagurt. Reykjavik er skemmti-
legur bær og kemur manni á óvart
á margan hátt. Eitt verð ég að
segja yður að skilnaði. Ég rakst
- inn í bókabúð hér urn daginu og
það fyrsta sem ég rak augun í
var amerísk bók sem ég var bú-
inn að leita að í tvö ár í Banda-
ríkjunum árangurslaust.
rt
SAUL SCHECHTMAN
skólans og árið 1950 stofnaði ég
minn eigin óperuflokk, Ca-op'era.
Árið 1951 brautskráðist ég úr
skólanúm og tók til starfa á Broad
way. Þar stjórnaði ég hljómsveit
við sýningar á ýmsu.m söngleikj-
um, svo sem „I wish you were
here“, „Lil Abner", ,.Jamaica“ og
fleiri. Þá vann ég mikið við sjón
varpið við tónlistarflutning.
— Hafig þér samið tónlist sjálf-
ur?
— Ég hef talsvert fengist við
það svarar Scechtman, ég hef sam
ið kammermú-sík, sönglög og píanó
verk. Nokkur verka minna hafa
verið flutt í Carnegie Hall. Ég
hef ekki sarnið tónlist við neina
óperu enn sem komið er.
Samkeppnin lifi.
—• Hvers kon'ar óperur eru vin-
sælastar meðal almennings í
Bandarikjunum?*
— Óperur eiga nokkuð érfitt
uppdráttar vesíra eins og stendur,
húsin engan stuðning frá ríkinu
eins og hér í Evrópu og verða að
reiða sig á aðgangseyri ellegar
gjafir auðugra stuðningsmanna.
Það er því engin hætta á að
bandarískir listamenn verði vænt-
kærir og makráðir, samkeppnin
kemur í veg fyrir það. Það er
engin hlutgengur nema hann leggi
sig stöðugt fram. og leitist við að
ná sem beztum árangri.
Óperuflokkar eru einnig starf
ræktir í flestum háskóium vestra,
þeir eru styrktir af fé skólans
og geta því leyft sér frjálst val á
óperum. Stúdentarnir ráða gjarn-
an einn eða tvo atvinnusöngvara
til að leika aðalhlutverkm og
; velja sér viðfangsefni úr flokki
l gamalla söngleika því þeir eiga
alltaf vísa aðsókn í litlum borg-
um þar sem sýningar eru ekki
nema tvisvar til fimrn sinnum á
ári. Allir söngleikir eru nú þýdd-
ir á ensku, það hefir komið í ljós
að útlendur texti fælir fólk. frá.
Ég hefi sungið hlutverk Köíu þrjú
hundruð sinnum,, segir Ulla Sallert
„Ég er hálfhrædd um, aí fólk skilji mig ekki
til fulls, }íar sem ég syng á sænsku“
TíðindamaSur blaðsins átti einnig tal við sænsku
söngkonuna Úlía Sallert, sem hirtgað er komin til að syngja'
aðalhlutverkið í óperettunni Kysstu mig Kata, sem Þjóðleík-
húsið er að hefja sýningar á.
Ulla Saltert syngur hlutverk sitt — Mér liggur næst að svara
á sænskri tungu, og hóf hún máls eins og flestar aðrar leikkonur.
með því að segja, að hún væri dá- Mér finnst það hlutverkið skemmti
lítið' kviðin vegna þess, að áheyr-
endur myndu ef til viíl ekki skilja
sig s:em bezt. Þeir kynnu að missa
af einstökum tilsvörum. — Annars.
vona ég, að þessi ótti minn reynist
ástæðtilaus.
— Þér hafið sungið og leikið
hlutverkið mjög oft áður, er ekki
svo?
•— Jú, um þrjú hundruð sinnum.
Ég veit ekki nákvæml'ega, hversu
oft, en þessi taia er ekki fjarri
lagi. Ef nokkru skeikar, hef ég
sungið hhitverk Ivötu oftar en þrjú
hundruð sinnuni, Ég söng það
fjTst fyrir sjö árum í Stokkhólmi,
og síðar í Osló og Vínarborg. Bæði
í Stokkhólmi og Osló var það
Svend Aage Larsen, sem setti leik
inn á svið. Það var fyrir tv.eimur
árum, sem ég söng í Vínarborg,
og tók þar listafólk af ýmsu þjóð-
erni þátt í sýningunni.
Sýning á myndnm ValgerSar Áraad.
Haislað í salrnim vi8 Hveriisgöin
í gærkveldi var opnuð fyrsta sjálfstæða málverka-
sýning Valgerðar Árnadóttur Hafstað í sýningarsalnum við
Hverfisgötu. Fyrir almenning var sýningin opnuð í dag kl. 1
e. h. og verður opin daglega kl. 1—7.
Valgerður Árnadóttir Hafstað er
Skagfirðingur að ætt og uppruna.
Hún stundaöi nám við Handíða-
Bkólann i Reykjavik vetuma 1948
■—1950, fór utan til framhaldsnáms
haustið 1951, var við Akademie d'e
la Grande Chaumiere í París tvo
Tetur, keimdi síðan við barnadeild
Ir MynxilistarsJcó 1 ans veturna 1953
—1955 og hefir nú davlizt þrjá
undanfarna vetur við myndlistar-
nám í París og einnig lagt stund á
mosaik.
Valgerður hélt sýningu í Galerie
la Roue í París í janúar s. 1. ásamt
gerði Ilelgadóttur. Á sýningunni,
sem opnuð verður í kvöld, eru 14
olíu- og vatnslitamyndir, tvær
mosaik- og átta gouache-myndir.
Vel tekið í Vínarborg.
—- Eins og þér vitið, eru söng-
leikir eins og Kysstu mig Kata,
nýjung í tónlist ennþá, og ekki sízt
i Þýzikalandi og Austurríki. Þetta
eru gamanleikir með tónlist og
söng, og það bæði undraði mig og
gladdi, hversu leiknum „Kysstu
mig Kata“ \rar vel tekið í Vínar-
borg, þessu gamla höfuðmusteri
tónlistarinnar. Ég dáist að því,
hversu fólk er þar opið fyrir nýj-
ungum og nýjum straumum í list-
inni. Má segja, að gamanleikir með
söng og tónlist af þessu tagi hafi
farið eins og eldur í sinu um Þýzka
Jand og Austurríki, og í Austur-
ríki hefir verið efnt lil samkeppni
meðal tónskálda um innlenda
söngleiki í' svipuðum anda. En til
þessa hafa þeir veKlestir verið
bandarískir.
— Hafið þér sungið og leikið í
mörgum söngleikjum með þessu
sniði?
— Nokkrum, til dæmis South
Pacific, Guys and Dollis, Oklahoma
og Wonderful Town, fyrir utari
Kiss me Kate.
— Hvaða söngleikjum og hlut-
verkum geðjast yður þezt að?
legast, sem ég fæst við í það og
það skiptið. Og auðvitað er leikur-1
inn Kiss me Kate mér afar kær.:
Ég vil taka fram, að ég hef mjög
mi'klar mætur á þessari tegund
leiklistar, vegna þess, að hún er
svo sönn, sprottin úr dagiegu lííi
venjuiegs fólks.
— Hvað hyggist þér fyrir, þeg-j
ar þér farið írá íslandi aftur?
— Þá ætla ég að taka mér frí
til hvíldar, fer líklega til Miðjarð-
arhafsstrandarinnar. 27. júli fer ég
til Brussel til að taka þátt í tón-
leikum. Þeim verður útvarpað uin
\úða veröld. Mér finnst dásamlegt
að ferðast og kynnast nýju fólki
og lifsháttum. úlér finnst mjög
ánægjulegt hérna. Leikhúsið ykk-
ar er prýðilegt, og það rikir einkar
skemmtilegur andi innan veggja
Þjóðleikhússins.
Að endingu benti listakonan á
steinum skreyttan hring á liendi
sér: Þetta hef ég strax haft upp
úr íslandsferðinni. — Hún sýndi
um leið, hvar einn skrautsteinn
inn hafði verið, en var nú horfinn.
,,Ég fór austur í Hveragerði, og
þar kom þetta fyrir.“
Samkeppni Einars og Áka
Talið er að nú sé risin upp>
mikil samkeppni milli hinna
gömlu Stalinista Aka Jakohsson-
ar og Einars Olgeirssonar ura
það, hvor þeirra sé meira metinrn
í Sjálfstæðisflokknum. Eftir
fregnum úr iunsta hring Sjálf-
stæðisflokksins að dæma, hefiir
Eiiiar algerlega vinninginn, enda
talin eiga miklu meira undir sér
en Aki. Nokkurt dæmi uni þetla
er það, að þegar Einar Olgeirs-
son flutti hina löngu þíngræðu
sfna um efnahagsmáliii á dög-
unum, flutti Óhfur sig úr sæti
sínu, svo að hann gæti seti®
beint fyrir framan Einar og íát-
ið hann sjá, hve mikinn áhuga
hann hefði fyrir málflutníngi
hans. Á meðan sat Áki í for-
setestólnum sem varaforseti, og
munu hafa þótt nóg um þau
virðingarmerki, sem Ólafur gerði -
sér far um að sýna Einari.
í fyrradag reyndi Áki að ná
Einari, með því að hafa ena
stærri orð um samstöðu þeirra
félag'a með Sjálfsíæðisflokknuiw,
er efnahagsírumvarpið var a£-
greitt frá neðri deild. Samt er
Einar þó áfram í meiri metium
lijá Sjálfstæðismönnum.
Úfsvarsgreiðslur
samvinnufélaga
Af hálfu Sjálfstæðismanná iteá’
ir löngum verið hamrað á þeim
áróðri, að s.amvinnufélagiia
greiddu lægri skatta til rikisína
en einkafyrirlækin. Með hiniMí
nýju breytingu á skattalögunum,
sem Alþingi hefir nýlega sam-
þykkt að frumkvæði fjármálaráð-
herra, hefir fótunum verið alveg
kippt undan þessurn áróðri. Sam
i’innufélög og einkafyfirtæM
sítja hér eftir við uákvæmlega
sarna borð, hvað skattgreiðshiit'
til ríkisins snertir.
Nú eru Sjálfstæðismenn þvi
farnir að liampa þeim áróðrt, aé)
samvinnufélög greiði Iægri út-
svör en einkafyrirtækin. Þetta
er fullkomlega ósatt. Nægir :t
þeini efnum að benda á þá stað-
reynd, að á síðastL ári greiddw
iðnfyrirtæki S.Í.S. á Akureyri
‘246 þús. kr. í útsvar og sam-
vinnuskatt til bæjarins, eit myndi
ekki hafa greitt riema 238 þús.
kr., ef þau hefðu verið skattiög®
seni hlutafélag. Mismunurinia
liggur í samvinnuskattinuni, sem
einkafyrirtæki greiða ekki.
Eftir að þessar upplýsingar
voru gefnar á Akureyri, hættia
ihaldsmenn þar líka að tala uia
útsvarsfríðindi samvinnufélaga.
Þögnin er líka svar
í forustugrein Alþýðublaðsina.
í gær er rætt um afstöðu Sjálí-
stæðisflokksins’ til efnahagsmála
tillagna ríkisstjórnarinnar. Siðaia
segír blaðið:
„Málgögn Sjálfstæðismanna
leggja ríka áherzlu á að túlfca
sjónarmið þeirra aðila, semx
gjalda varhuga við tilíög'uira
ríkisstjórnarinuar. Sú gagru’ý»i
er þó smámunir samanboríð við
afstöðu alþýðusamtakanna og
Iatmastéttanna, þegar Ólafwir
Thors og Bjarni Benediktssoia
áttu að heita landsfeður. Þá
finmst Morgunbl. ekki frásagnar
vert, þó að fjölmennustu 'saira-
tök laudsmanna væru andvíg
ráðstöfunum stjórnarvaldamia i
efnab.agsmálumtm. En nú, telur
það stórtíðindum sæta, að allir
sknli ekki á einu mált um til-
lögur og fyrirætlanir núverandi
ríkisstjórnar.
Og aðalatriðið er svo sú vönt-
un, að Sjálfstæðisfí. skuli. ekkert-
hafa til málanna að leggja. Kanra
vill ríkisstjórnina frá völdum.
Vafalaust vrakir þá fyrir honuira
að koma í hennar síað. Én 'til
hvers? Hvernig ætlar hann. að
leysa efnahagsmálin? Þeirri
spurningu fæst lfami ekki trl
að svara. Hann þegir eins og
steinn. En þögnin er líka ■svar,.
Hún staðfestir, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir ekkert trl ritál-
anna að leggja a£ því að hanra
er stefnulaus.“