Tíminn - 11.06.1958, Page 5

TÍ MTN N, miðvikudagmn 1L júní 1958.
5
skipti um einkaleyfi til hagnýt-
ingar muna, er finnast á ösku-
haugunum, en verið synjað.
Pétur var að bæta rauðmaga-
net fyrir framan skúrinn sinn í
Selsvörinni, og hafði sinn af
hverju um málið að segja.
— Allt er þá þrennt er. Það
var nú meira af glettni, að ég
sótti einu sinni enn. En þeir
sögðust vera svo hjartagóðir,
að þeir vildu leyfa hinum aum-
ingjunum að hafa citthvað úr
krafsinu lika. Þeir vilja enga
mónópóla, Sjálfstæðismenn —
þeir eru víst svona góðir dreng-
ir! Annars er orðið fullt af geð-
biluoum mönnum, dæmdum
þjófum, staðfestulausum og
hvergi hlutgengum vesalingum
á haugunum — enginn friður
fyrir þeim. Já, mér var sýnt
banatilræði þar í desember —
PÉTUR
— allt er þá þrennt er
það er svo sem ekki svo eftir-
sóknarvert að vera þarna, ef
ma'ður 'erj. lífghættu ....
Konfert — fá eSa nei?
Magnús Jónsson óperusöngv-
ari var að koma ofan ,úr útvarpi
— líklega verið að syngja á
segulband.
— Ég er í tveggja mánaða
fríi. Fer út aftur í haust, syng
þá aftur í Grímudansleiknum
og 11 trovadore, svo' hefir mér
verið boðið hlutverk í nútíma
óperu. Annars hefi ég gert
tveggja árá samning við Kon-
unglega leikhúsið, var boðinn
þriggja ára sanmingur, en
fannst har.n of langur. — Ég
verð, liklcga neyddur til a'ð
halda konsert hér í leyfmu.
Ólafur Tryggvason:
Orðið er friálst:
þann 4. júní 1958
Bréf til ríkisstjórnarinnar og þjóðarinnar
Rctt áðan hluslaði ég á það í allur heimurinn fylgist með þessu
íslenzka útvarpinu, að brezka rík- hagsmunamáli okkar íslendinga
isstjórnin hefði lýst yfir, að hún með nokkrum áhuga. Á ég hér við,
viðurkenndi ekki útvíkkun ís-: að ég tel nauðsynlegt, að öllum
lenzku fiskveiðilandhelginnar úr ’almenningi sé gefinn kostur á því,
fjórum sjómílum í tólf og teldi bæði hér á íslandi og í Bretlandi
hana ólöglega og kvæðist mundu einnigv að hafa auðveldan aðgang
verja fiskiskip sin gegn. „öllum .að’ allri fræðslu í öllum höfuðatrið
ólögiegum afskiplum“ eins og það um, sem varða íslenzka fiskveiði-
var- orðað. landhelgi og sögu hennar, og þó
Það mun kannske sumum finn- alveg sérstaklega fræðslu um hin-
a-t, að bóndi, þó íslenzkur sé, eigi ar vísindalegu athuganir og niður-
að halda áfram að hirða um sínar stöður, viðkomandi minnkun og
lambær og sitt tún, eins og ekkert aukningu fiskstofnanna við ísland
hefði í skorizt, þó hlustað hefði á á síðari áratugum, eftir veiðinni á
slíkt'. Vér íslendingar, sem þjóð, hverjnm tima, svo og fræðslu um
munum heldur ekki verða svo .annað, þessu hliðstætt. Þar með
hnipnir út af s-líkum ýfirlýsingum gæti ■ skapazt almenningsálit um
stórþjóðar, sem þykist hafa í öll-
um höndum við smáþjóð, að við
hættum vorum dagiegu störfum í
bráð og lengd. En enginn íslend-
ingur getur látið sig þetta litlu
varða. Hver hugsandi ísleiidingur
hiýtur að reyna að leggja það nið-
ur fyrir sér, hvað bezt muni nú
til ráða.
Ekki treysti ég mér til að gera
mér þess neina ljósa grein, hvern-
ig brezka'rikisstjórnin muni við
snúast, er islenzka ríkisstjórnin
hefur nú viðræður við hana um
málið og þeir íslenzkir aðilar með
réttmæti krö'fu okkar Islendinga á
að færa út okkar fískvbiðiland-
helgi — ás'ámt því,. að tekið sé
fram, hver hlutur _ í útflutningi
sjávarafurðir okkar íslendingá eru
og hve mikill hlutur eða þáttur í
framieiðslúatvinnu íslendinga fisk-
véiðar eru.
Ég vert, að ekki mun skorta stór
orð meðal sumra íslendinga út af
afs'töðu Breta í landhelgismáhim
okkar; á ég- þar við meðal almenn-
ings, og von er, . að mörgum ís-
lendingum iíki stórlega miður af-
síaða brezku ríkisstjórnarinnar,
eftir. Ég Iegg það, sem sagt, mjög
stórþjóð að halda með rökum á
máli sínu. Skapa almenningsálit
við það meðal beggja þeirra þjóða
>— og fjölmargra annarra þjóða —
þau rök, sem bezt duga í baráttá;
þar sem rök skulu ráða.
Ég hefi trú á því, að málstaður
okkar íslendinga í fiskveiðiland-
helgismálum nái framgangi og viff-
urkénningu áður en lýkur — og
það kannske mjög fljótt — og sv.o
sem Jón Sigurðsson, okkar for-
vígismaður, sagði, efnislega, að e£
ákveðið til, og geri ráð fyrir, að við höldum vel á okkar mál&taff,
mjög margir séu mér þar sam- munum við með Guðs hjálp ná
sigrí.
mála..
Ég þykist' liafa reynslu fyrir
því mjög ljósa, hverju almenn
fræðsla geti orkað einmitt með út-
gáfu sérprentaðs máls, sem fyrir
um það bil aldarfjórðungi var sent
hverjum íslenzkum bónda, að ég
ætla. Það var að vísu um vissa
grein landbúnaðarins, til upp-
fræðslu og þá um leið til hvatn-
ingar. Það vakti áhuga og gaf
mönnum betra færi á að taka þá
nauðsynlegu framleiðslugrein rétt-
ari tökum en áður. Þess bar fram-
leiðslan í þeirri grein landbúnað-
arins-næsta ár Ijósan vott. Veit ég
velj að þetta er ekki að öllu hlið-
stætt við það mál, sem um er að
ræða viðkomandi íslenzku fisk-
veiðilándhelginni. En smáþjóð hef-
h’ það sitt vopn í hönd gagnvart
Olafur Tryggvason,
Kothvammi, V.-Hún
Ungur íslenzkur vísindamaSur
starfar við danska kjarnorku-
rannsóknarstöð
henni, sem til þess verða kvaddir. sem kom fram í fr-étt ríkisútvarps-
Vonandi er, að allt gangi það bet- ins í dag. Það er svo annað mál,
ur en hin mjög svo ákyeðnu orð -að stóru orðin eru ek-ki alltaf sig-
ríkisstjórnarinnar brezkú gefa til- urvænlegust í baráttunni. Hitt
efni ti'l að ætla. hefir góða reynslu að beita í’éttum ,, ... _ . ^ .._ TT-,
Enda þótt sjálfsagt sé að ræða rökum með kostgæfni. rannsoknai'stoðin a Hnsey (Riso) 6 km. noiðan við Hioarc-
við opinbera brczka aðila um málið, Vohandi er, að þetta bréf mitt keldu vígð sem tákn þess að nú vseri lokið við sjálfa uppbygg-
er það annað atriði sem ég get ekki sé algerlega óþarft og að ríkis- inguna og að héðan í frá yrði'aðaláherzlan lögð á rannsóknar-
ViStal við Ara Bryajólísson
Kaupmannahöfn, 6. júní: — 6. júní var danska kjarnorku-
látið hiá líða að minnast á og sem stjórnin muni jafnt án þess
að líkindum mörgum er meira eða gefa út sérprentað með vægu
minna ijóst, og það er hin upp- verði, svo að sem flestir kaupi, rit
fræðslulega hlið málsins, til þess
að skapa almenningsálit, bæði hér
á lándi og erlcndis, og þá ekki síð-
ur i Bretl. en annars staðar, en þó
vitanlega um gervallan heim, því
eða bók um þessi áminnztu efni
En það er ákveðin meining mín,
að þurfi. að gera, fyrst og fremst
á íslenzku og einnig, og -kannske
alveg jafnnauðsynlegt, á- ensku á
Heilbrigðismál Esra Fétursson, læknir
KaiiSir hundár og misliiigahróðir
starfið.
Daginn á undan var okkur blaða
mönnum boðið að sjá hana. Mér
var ságt að ungiir íslendingur,
eðlisfræ'ðinguriún Ari Brynjólfs
son, stæði fyrir uppbyggingunum
á kjarnageislunnarstöðinni. Það er
gleðilegt að við íslendingar eigum
unga fræðúnenn á þessu sviði,
sem eru í fremstu víglínu og fylgj
ast með þróúninni á hagnýtingu
kjarnorkunnar.
Ari Brynjólfsson lauk eðlifræði
námi við Bohrs-Institutet í Kaup
mannahöfn 1954, fór svo heim og
vann við segulmælingar í íslenzku
bergi, og fór síðan til Þýzkalands
og var við Háskólann í Göttingen,
en réðist svo til Atomenergikom
issionárinnar hér.
Ég ræddi við Ara og ba'ð hann
segja mér frá starfi hans þarna.
. Ég hef verið í rúmt ár segir Ari.
Áður en ég.fór heim vildi prófess
orinn J. C. Jacobsen ráða mig, en
mælingar í bergi. Þegar próf.
jacobsen frétti a'ð ég væri á leið
til Þýzkalands skrifaöi hann mér,
Undanfarha mánuði hefir væg- Það er þó elcki alveg einhlítt, því
ur útbrotafaraldur i þörnum geng- þeir geta líka byrjað fyrst á hand-
i'ð bér. Fléstir lækhar liafa talið leggjum, brjósti eða á fótunum.
að hér væri um. rauða hunda að Stundum renna svo útbrotin sam-
ræða (Rubella). Sumir barnalækn- an í stærri flekki á öðrum degi
ar hafa aftur á móti hent á það, veikinnar. Þau standa sjaldnast
að eitthvað af útbrotunum væru lengur en 3—4 daga. Hitinn er
,-ekki rauðir hundar, heldur „misl-, venjtilega ekki meira en 38—39
í ingabróðir“, (Roseola - iníantoru- stig.
jum).— - Fylgikvillar eru yfirleitt engir, , . .
! Erfitt reynist stundum að greina. og. veikin er alveg hættulaus, nema j 1 °ý, vin”a vl® se=n'
á milíi útbrotafaraldra af völdum hjá vanfæfum konum. Þár getur ~
mislinga, skarlatssóttar, rauðra hún valdið vanskapnaði hjá fóstr-
. hunda eða mislingabróðurs. Um' inu, jáfnvel fósturlátí í siæmum
, itvo-fyrrnefnda sjúkd'óma hefii* ekki tilfellum.
verið að ræða hér að þessu sinni, Ofnæmisútbrot vegna lyfja eða
og eftir er þá :að greina á milli matvæia og nokkrir húðsjúkdóm-
hinna tveggja, sem. hvor um sig ar geta líkzt- mjög rauðum hund-
hafa nokkur einkenni frábrugðin ttm. Venjulega eru þau útbrot ó-
■ hinum, en eru þö um márgt mjög reglulegri, koma síður á andlit, og
líkir. , valda ekki eitiaþrota aftan á hálsi.
Báðir sjúkdómarnir veita ónæmi Mislingabróðir er líka algerlega
en aðeins fyrir sjálfum sér, en meinlaus sjúkdómur. Útbxotin eru
efcki fyrir hinum sjúkdómunmn. föileitari og daufari en rauðu
Veipur valda báðum sjúkdóm--hundárnir. Þau koma sjaldan í and-
unum. . .litið, og eitlarnir í hnakkagrófinni
Rauðir hundar smita aðállega við bólgna eicki. Venjulega fylgir þeim
snertingu, einum til tveimur dög- hiti í 3—4 daga, nokkuð hærri,
uito' áðitr en útbrotin kömá í Ijós. 39—40 stig, en hjá rauðum
Heiibrigt fólk getur ekki borið hundum. Hitinn er yfh’lcitt all-
veikina á milli svö vitað sé. Þess-i stöðugur, en stöku sinnum eru þó
ir faraldrar ganga venjulega fyrri nokfcrár.sveiflur á honum. Oftast
hluta árs og breiðast mest út í hveríur hann að méstu eða öllu
maí- og júnímánúði. Venjúlega um sarna leyti og útbrotin köma í
líða 3—-4 ár á railli faraldra. Börn ]jós.
innan 10 ára aldurs veikjast helzt, Rétt er að halda börnunum inni
og þeir eru sjaldgæfir hjá fólki og scm mest í rúminu, eftir því
yfir þrítugt. sem tiltækilegt reynist, á meðan
Meðgöngutíminn er 1—3 vikur, útbrptin og hitinn yara, og helzt(
oftast rúmlega hálfur mánuður. í 2—3 daga á eftir.
Stundum er Mtilsháttar kvef eða SóUvarnarráðstafanir ent ekki
slæmska í hálsi undanfari veikinn- gerðar, enda ástæðulaust. Sjáffi- .
ar í 1—2 daga, og svo bólgna eitl-J sagt er .aö-for'áa barnshafandi lcon-;
og ég réðist svo til Komniissionar
innar nokkru seinna, en ég vildi
fyrst’ ljúka vi'ð að vinna úr þeira
mælingum, sem ég hafði unnið
að heima; árangurinn hefir birzt í
erlendum vísindaritum. Hér hjá
Kommissioninni fékk ég það starf
að sjá um uppbygginguna á kobolí-
geislunarstö'ðinni, og þegar því
var lokið, að sjá um kaup á elekc?
on-acceleraíor til geislunnar á
kjöti, fiski og grænmeti. Ég var
í Englandi í maímánuði að kynr.a
mér. tilsvarandi geislunarstöðvar
þar, og tala við fyrirtæki, sem.
gætu smíðað acceleratorinn, — og
nú seinni partinn í júní fér ég til
Bandaríkjanna í sömu erinduato.
Ég flýg, — og kern við heima, o.g
tek mér þar tíu daga frí. Ég á tiu.
ára stúdcntsafmæli og við .munum
koma saman tíu-ára stúdentar eg
minnnast gömlu skóladaganna.
Ég spurði svo Ara um starfíð
þarna á Hrísey og viðhorfið í þes-s-
um málum heima: „Danir byrjuðn
seint“, - segir Ari, ,,-en þeir liaia
(Framháid á 8. síðu)
MAGNUS
— verð víst að syngja
ar aftan á hálsi og í hnakkagróf-
inni. Það er eitt af sérkennileg-
ustu einkennum sjúkdómsins.
Útbrotin koma svo í ljós sem
litlir, bleikrau'ðir blettir eða bólur
fyrst á andliti, höfuðsver'ði og liálsi.
um frá veikinni eins og hægt er,
o-g hefb’ jafnvel þótt ástæða til
þess að þær flyttu í annað byggð-
arlag um stundar sakn-, til þess að
forðast veikina, ef kostur hefir
verið á því, E. P.
Ari Brynjóifsson við kobolfgeislunarstöðina.