Tíminn - 24.06.1958, Blaðsíða 5

T í M I N N, þriðjudaginn 24. júni 1958.
Þórður Valdimarsson:
Hannyrðasnillingar - sýning
M. Jónsdóttur og nemenda hennar
íslenzkar konur hafa löngum
verið vel að sér í höndununi, og
kunnað að gera forkunnar fögur
listavcrk, með nál og enda, eins
og veggteppin í Þjóðminjasafninu
og listsaumaöir ættargripir víðs
vegar í borg og sveitabyggð bera
fagurt vitni um. Stundmn þegar ég
hefi staðið andspænis slíkum verk-
um hefi ég falliö í stafi af uudrun
og aðdáun á þeirri elju, áhuga og
smekkvísi, sem Iiggur á bak við
það margra ára starf og milljónir
uálspora, scm í þeim liggur, og
svo mun um fleiri.
Listsaumur er ein elzta listgrein,
sem til er, og var í hávegum höfð
meðal arískra þjóða, þúsundum
ára fyrir Krist, t. d. Indo-írena,
Ásarmata ' Rússiands og arískra
Litlu-Asíuþjóða, svo nokkrar séu
hefndar. Eins og kunnugt er, voru
Jþessar þjóðir herskáar og hugaðar
mað afbrigðum og-fátt kvenlegt í
fari þeirra. Það vakti því undrun
ándstæðinga þeirra-, að þeir skyldu
láta skreyta föt sín með listsaumi.
Ástæðan til þess var sama aöiis
og ’ sú, sem ræður þvi að margt
kristið fóik gengur með krossa um
hálsinn. Fornaríar voru sem sé
frjósemisdýrkendur og trúðu á
Ask Yggdrasils, lífstrcð mikla,
sem veíur sig um heim allan og
felur í sér allt sem lifir. Til þess
að hljóta náð þess guðlega máttar,
sem þeir skynjuðu í hinu helga tré,
létu þeir gera „Stíliseraða“ Aska
Yggdrasils á fatnáð sinn, reiðtygi
sín' og jafnvel vopn, mynstur eins
og þau, sem fólk á Norðurlöndum
hefir um aldaraðir skorið í tré og
saúmað í klæði — ásamynstur svo-
kölluð, sem voru í upphafi frjó-
semistrúartákn á verndargripum,'
rétt eins og drekinn, sem ásatrúar-
menn settu á skip sín; öndvegis-
súluna, sem verndaði heimili
þeirra, og bautasteininn, frjósemis-
táknið, sem verndaði grafir þeirra.
Þótt talið sé, að listsaumur eða
„bródering“ verði fyrst mciri hátt-
ar listgrein á miðöldum, á hún
rætur sínar að rekja aftur í grárri
forneskju arískrar frjósemisdýrk-
unar og varðveittist í henni, eftir
að Miðratrú rann saman við hana
í ásatrú. Svo langir eru þræðir
þeirrar listar, sem felst i sauma-
skap íslenzkra kvenna, frá land-
námsöld til vorra daga.
Eftir að kristni kom til sögunn-
ar á íslandi, hætti útsaumurinn að
þjóna frjósemisdýrkun og ásatrú,
og komu' tóku að gera stórkostleg-
ar bænagerðir til Hvíta Krists með
nálum og snillingshöndum í fögr-
um veggteppum og myndum, eins
og þeim, sem eru stolt Þjóðminja-
safnsius, og þar runnu kristnir
englar, helgir menn, Askur Ygg-
drasils og drekinn, saman í
skemmtilega bendu,
Listin áð sauma.
Satt að segja var það ekki fyrr
en í'yrir nokkrum dögum, að það
rann upp fyrir mér, að enn í dag
erp uppi.konur á íslandi, sem gefa
hinum óþekktu snillin’gum, sem
saumuðu teppin á Þjóðmínjasafn-
inu, ekkert eftir í listsaumi, og eru
gæddar þeim ótrúlega dugnaði,
sem þarf til að gera þau. Móðir
mín liafði íarið að sjá sýningu frú
Júlíönu á heimili hennar Sólvalla-
götu 59., og var svo hrifin af því,
sem þar var að sjá, að ég stóðst
ékki þá freist'ingu að ganga úr
skugga um það af eigin reynd,
hv.ort það væri virkilega satt að
enn vaeni 'til á íslandi jafningjar
og- jafnvel betrungar hinnar frægu
iistsaumakv'enna til forna.
Og sjón var sögu ríkari! Hand-
bragðið á verkunum á sýningu frú
Júlíonu og nemenda hennar, talaði
sínu máli um, að listsaumi á ís-
landi hefir ekki hrakað frá því,
scm var fyrr á öldum.
Eitt aí verkunum á sýningunni
Sópar að sér athygli manna öðrum
fremur. Það er eftirmynd frú Júíí-
önu af 300 ára gömlu teppi, í eigu
Þjóðminjasafnsins, af hinum helgu
dyg'ðum.
Teppin á Þjóðminjasafninu gefa,
sem kunnugt er, glögga innsýn í
trúarheima forfeðra vorra, og eru
svo vel og vandlega gerð, að þau
vekja hrifningu flestra, sem þau
sjá. Hrifning frú Júlíönu var svo
mikil, að hún fann hjá sér löngun
ög getu til að gera annað eins,
sem sonur hennar gæti átt eftir
hennar dag. Og hún hikaði ekki
við að leggja í 3 ára erfitt starf til
þess að gera hugmyndina að veru-
leika. Það er enginn smásaumur á
hinu fánastóra teppi í Þjóðminja-
safninu, eða eftirmynd frú Júlíönu
eins og marka má af því, að
í því eru hvorki meira né minna
en 498 litbrig.ði. Það þarf mikla
ást, natni og trúnaðartilfinningu
'til að leysa slíkt starf eins vel af
hendi og frúin hefir gert.
Ósérplægni og dugnaður.
Foringjar allra íslenzkra stjórn-1
málaflokka eiga það sameiginlegt
að þeim verður tíðrætt um mikla
og skaðvænlega eigingirni, sem sé
eitur í þjóðfélagi voru, og sé á
góðri leið með að naga grunninn
undan því. Enginn hugsi vit-und
um neina eða neitt, nema sjálfan
sig. F’ólk skeyti ekki hætis hót um (
almennings- og þjóðarhag og beri
hann miskunnarlaust fyrir borð
þegar persónuleg gróðavon sé ann-l
ars vegar. Þeir harma það hástöf-;
um í blöðum og útvarpi að þegn-j
arnir almennt semji sig ekki aðj
þeirri fögru fyrrimynd í sparsemi, j
ættjarðarást og ósérplægni sem
þeir geíi þjóðinni. Ef til vill er
eitthvað, eða kannske mikið til í;
orðum þeirra, þó ég fyrir mitt'
leýti sjái ekki betur en að enn
leynist ótrúlega mikið með þjóð
vorri af ósérplægni og vilja og
löngun einstaklinganna til þess að
lóta gott af sér leiða og koma þjóð
arheildinni að gagni, engu síður
en sjálfum sér. Hinir fjölmörgu á-
gætu listamenn vorir sem leggja á
sig langt nám og oft og tíðum ift.t
arðbært starf til þess að geta hald-
ið merki íslcnzkrar listar hátt á
löft, vinna óeigingjarnt starf í
þágu þjóðarinnar. I-Iinar fjölmörgu
mæður um allt land sem leggja
kapp á að ala upp börn sín sem
bezt og koma þeim til mennta og
hvetja þau iðulega til þess að
leggja frekar stund á fræðigreinar,
sem þær telja að þjóðarheildin
hafi mikla þörf fyrir, en þær sem
veita öruggast og mest lífsviður-
væri, eru ekki ofurseldar þeirri
blindu eigingirni sem forkólíum
allra stjórnmálaflokka blöskrar
svó mjög í ræðu og riti, og sögð er
eitra þjóðfélag vort, nema þá helzt
æðstu staði þess, hina fögru gróð-
urreiti sjálfsafneitunar, ættjarðar-
ástar ög óeigingirni.
Konur eins og frú Júlíana, sem
leggja á sig margra ára starf í
þágu þjóðminjvarðveizlu og ís-
lenzkrar listar, með því að gera
eftirmyndir af veggteppum Þjóð-
minjasafnsins, og gera það að slík-
um hagleik og vandvirkni að þau
bera af fyrirnvynidunum, vinna ó-
eigingjarnt starf í þágu þjóðar-
heildarinnar, og eru ekki pikkaðar
áfram af óhóflegri eigingirni eða
ofsalegri gróðavon. Laun
þeirra eru fyrst og fremst og ein-
vörðungu starfsgleðin og ánægjan
sem, í því felst að vita. að þeir
eru að gera ættargripi, sem afkom
endurnir geta verið stoltir af, og
eru öðrum hvatning tii dáða á
sviði lislarinnar.
Skapandi kraftur.
Það er einmitt sá góði gamli
íslenzki andi, sem er krafturinn á
bak við verkin á sýningu frú Júlí-
önu og nemenda hennar, sem lík-
legastur er til þess að geta bjarg-
að þjóð vorri út úr þeim ógöngum
sem hún er í, og skapað henni var-
anlega efnahagslega farsæld,
með hagnýtingu stóriðjumöguleika
íslands til hi'ns ýtrasta, með hjálp
erlends fjármagns og íslenzks
dugnaðar), tvöfaldað arð hennar
af fiskimiðum landsins og sett þá
máttarstólpa undir þjóðarbúið sem
tryggja það að hinar gömlu og
góðu dyggðir, dugnaðurinn, vinnu-
senvin og ósérplægnin vcrði iaun-
aðar senv veirt er, og tryggt það að
orka þjóðarinnar fari ekki í skað-
lega og t.ilgangslausa úlfúðarbar-
áttu við sjálfa sig, heldur til sam-
hentra átaka fyrir bættri lífsaf-
komu.
Frú Júlíana hefir brennandi á-
huga á því að miðla öðrunv af þekk
ingu sinni í iistsaum og keppist
við að þroska hæfileika nemenda
sinna, af því nær trúarlegum á-(
huga. Verk þeirra á sýningunni'
gefa góða bendingu um hvílíkum
árangri er hægt að ná undir hand-
leiðslu frúarinnar. Þar gefur að
líta forkunnarvel saumaða nvynd
eftir Halldóru Ólafsdóttur af burt-
rekstri Adams og Evu úr Paradís.
Eftirtektarv.ert verk eftir Sigríði
Ólafsdóttur af eldgosi og útsaum-
uð' ínynd af 'h'esti, þannig saum-
uð, að hún verkar eins og lág-
mynd, en frú Júlíana er einmitt
fræg í bænum fyrir að kenna lág-
nvyndasaunv af því tagi flestum öðr
um betur. Frá sjónarmiði okkar
karlmannamva, sem ekki getum
sloppið við að stinga okkur í fing-
urna, ef við neyðunvst til þess; af
illri nauðsyn, að sauma tölu á
skyrtu, gengur það galdri næst að
hægt sé að gera með nál annað
eins listaverk, og þessa upphleyptu
hestmynd. Þarna er og hesthaus,
engu verr útfærður og fjölmörg
önnur listaverk, sem of iangt yrði
upp að telja. Þar á meðal er verk
eftir stúlku, sem nvér var sagt að
hefði slasast í hendi af sprengju,
þótt myndin benti vissulega ekki
til þess og konur nveð óskaddaða
hendi gætu verið stoltar af því
handbragði.
Á sýningunni er meðal fagurra
muna' borð, með plötum, skreytt-
um útsaumi, hinir eigulegustu
gripir, og síðast en ekki sízt, ein-
hver fallegasta engilnvynd sem ég
hefi nokkurn tíma séð, saumuð eft
ir útskornu öskjuloki eftir útskurð
armeistarann Ríkarð Jónsson. —
Askjan er iíka á sýningunni, svo
að við getum skoðað hvernig tveir
snillingar í höndununv útfæra
sömu hugmynd, annar í tré hinn í
listsaum. Þarna er og hin fræga
mynd Einars Jónssonar af Drottn-
ingu dagsins, saumuð af þeirri
snilld sem samboðin er svo ágætri
hugmynd. Eftirminni'lega útfærð
mynd af konu við hafið og margt
fleira sem gaman er að sjá fyrir
karlnvenn, sem kunna að nveta fal-
legt handbragð og lærdómsríkt fyr
ir konur.
Þarft kennslustarf.
Starf frú Júlíönu í þágu íslenzks
listsaunvs og varðveislu þjóðlegra
veggteppahugmynda, er ónvetan-
legt og verður seint fuilþakkað.
Þeir, sem til þekkja segja mér að
frúin sé bráðskanvmtilegur og á-
hugasanvur kennari, i þeirri list
sem hún nam hjá Klenvensíu
nunnu fyrir 58 árum og hefir síð-
an nær sleitulaust unnið að því að
fullkoinna hjá sér og öðrunv, með
al annars með því að rannsaka ít-
arlega þær listsaumsaðferðir, sem
hannyrðasniliingar áður og fyrr
notuðu til þess að ná þeim árangri
sem þær urðu frægar fyrir, og
fullkomna þær og endurbæta.
Það er vonandi að senv flestir
geri sér það ómak að sjá þessa
hannyrðasýningu, og þeir aðilar,
sem sjá um þátttöku íslands í sanv
norrænu hannyrðasýningunni, sem
haida á í Lovre í París, hafi vit á
því að hafa eitthvað af mupunum
á sýningu frú Júlíönu nveð í þeirri
landkynningarsýningu. Þeir rnunu
verða landi og þjóð til sóma, því
að þeir eru gott sýnishorn af list-
sauini á íslandi eins og hann er
béztur og vandaðastur á vorum
dögum.
Aðalfundiir FrjálsíþróttaráSs Rvíkur
Aðalfundur F.Í.H.R. var haldinn 21. maí 1958 í skrifstofu
Í.B.R. kl. 20,30. Fundarstjóri var kjörinn Jens Guðbjörnsson,
formaður Armanns. Mættir voru fulltrúar frá sambandsfélög-
unum í Reykjavíkurumdæminu, þ. e. frá Glímufélaginu Ár-
manni, frá Knattspyrnufélagi Reykjavíkur, frá íþróttafélagi
Reykjavíkur og Ungménnafélagi Reykjavíkur.
Fráfarandi formaður, Bjarni
Linnet, gaf skýrslu yfir síðasta
starfstímabil. Það kom fram i
skýrslu hans, að ráðið hafði staðið
fyrir þremur íþróttamótum á ár-
inu. Aðgangseyrir hafði nægt til
að standa undir kostnaðj á tveim-
ur þeirra. en nökkuð tap lvafði
orðið á einu þeirra.
. Á eftir skýrslu fornvannsins
konv fram i uvnræðunum ,að full
þörf væri orðin á því að endur-
skoða reglur F.Í.R.R. og samræma
þær við fengna reynslu. T.d. væri
s'kýrt tekið fram í 1. gr. starfs-
reglnanna, að F.Í.R.R. æt'ti að fara
með framkvæmdastjórn frjáls-
íþróttanvanna í Reykjavík í urn-
boði F.R.Í. Það ætti að vinna að
vexti og viðgangi frjQlsíþrótta-
manna í höfuðstaðnum og sjá unv,
að leikreglum væri fylgt. Hins veg-
ar vantáði algjörlega ákvæði um
viðuríög, ef félögin hlýddu ekki
settum reglunv, hliðstæð því, sem
væru um hliðstæð tilfelli gagnvart
knatspyrnufélögunum., Einnig
konv’ fram það sjónarmið, að upp-
hafiégi tilgangurinn nveð stofnun
F.Í.R.R. hefði verið, að þag væri
fyrst og fremst skipuleggjari
íþróttamótanna í unvboði F.R.Í. —
Það ætti að sjá um niðurröðun
þeirra og deila þeim niður á
íþróttafélögin fyrir keppnistíma-
bilið og fela þeim að sjá uih fram
kvæmd þeirra. Með því ætti að
vera hægt að koina í veg fyrir
margs' konar óþægindi og árekstra,
senv gætu átt sér stað með því
fyrirkomulagi, að hin ýnvsu ílþrótt'a
félög væru hvert í sínu lagi að
ákveða að halda íþróttamót eða
að fara í keppnisferðir án þess að
hafa samvinnu við hin félögin,
sem sVo rækju sig á það, að íþrótt'a
vellinum hefði verið ráðstafað til
annars, eða að beztu í'þróttanvenn-
irnir væru fjarveravvdi, þegar vuesf
á riði..
Hins vegar hefði ekki verig ætl-
unin, að ráðið héldi sjálft íþrótta-
vnótin. íþrótlafélögin væru í bezt-
um tengslum við íþróttamennina,
og bæri því að halda nvótin, en
eftir fyrirmælum F.Í.R.R. til að
fyrirbyggja árekstra. Með því
mundi ráðið geta unnið íþróttun-
um rneira gagn en meg því að
standa sjálft fyrir mót'ununv. Eftir
þessar umræður var ákveðið að
stofna nefnd til að endurskoða
Próf við Háskóla ís-
lands í maí og júní
Embættispróf í guðfræði:
Hjalti Guðmundssön
Jón S.' Bjarman
Oddur Thorarensen
Sigurvin Elíasson
Embættispróf í Iæknisfravði:
Árni Ingólfsson
Borgþóra Sigurðdrdcj'itir
Danlel Guðínason
G/rt(tar Ólafsson
Guðmundur Bjarnason
Guðmundur Þórðarson
Hcilmfiýður Magijásdótjt'ir
Jónas Hallgrínvsson
Lárus Helgason
Per Lingaas
Sverrir Haraldsson
Kandídatspróf í tannlækniivgum:
Guðmundur Árnason
Guðrún Gísladóttjr
Sigrún Tryggvadóttir
Embættispróf í Iögfræði:
Auður Þorbergsdóttir
(Framhald á 8. MtliJ1
starfsreglur F.Í.IÍ.R í samræmi við
þau sjónarmið, sem konvu frara
í unvræðunum.
í laganefndina voru kosnir sóiv
Bragi Friðriksson, Stefán Krist-
jánsson og Sigurg. Guðnvannssor.
Þá var kosinn stjórn fyrir næst,
kjörtímabil. Þessir hlutu kosr-
ingu: Formaður var kjörinn Þor-
kell Sigurðsson, vélstjóri, fulltrú’.
frá Glímufélaginu Ármanvvi, og
oddanvaður Ingi Þorsteinsson, við-
skiptafræðingur. Hann er jafr.-
framt varaformaður, eftir að
stjórnin hefir skipt nveð sér verk-
unv. Gjaldkeri er Helgi R. Traust,.
son,. fulltrúi frá K.R. Rit'ari er
Marteimv Guðjónsson, ÍR. Bréfrit-
ari er Árnvann J. Lárusson, lög-
regluþjónn, frá U.M.F.R. Vara-
stjófn: Aðalsteinn Kristinsson frá
Glímufélaginu Ármanni, Þórðu
B. Sigurðsson frá KR, Björgviu
Hólm frá ÍR, Margréf Hallgríms-
dóttir frá U.M.F.R. Varaoddama'
ur var kjörinn Anna Friðriksdótt-
ir.
Að loknu stjórnarkjöri þakkaði.
hinn nýkjörni formaður, Þorkel.
Sigurðsson, fyrir þann sóma og
það traust', sem honum hefði verið
sýnt með því að velja hann til for-
manns í F.Í.R.R. fyrir næsta starf;
timabil. Hann hét á samstarfs-
menn sína í Ihinni nýkjörnu stjórn
að vinna vel og ötullega að frair -
gangi íþróttamálanna, því að undi.
iþví væri árangurinn kominn.
Á fyrsta sljórnarfundi hinna.
nýkjörnu stjórnar var samþyklc:
að fara þess á leit við íþróttafélög-
in, Árnvann, KR og ÍR, ag þav
tilnefndu hvert 2 menn í móta-
nefnd, sem hefgi þag hlutverk að
standa fyrir og sjá um íþróttamó:
þau, sem haldin yróu á vcguvv
F.Í.R.R., og ekkert eitt af téðum.
íþróttafélögunv tæki að sér að sj .
um.
Þá var samþykk að senda til
allra félaganna framlagt hréf fré
útbreiðslunefnd F.R.Í. viðvíkjand;
norrænu unglingakeppnivvni árið
1958, s.em samþvkkt var af íþróttf-
leiðtogum Norðurianda á seinast
hausti, að fela íslandi að sjá un ,
Kepprvin fer franv á tímabilim
7.—29. júní í sumar að háðum dög-
unv meðtöldum. Þátttökuríkin eru
Danmörk, Finnland, ísland, Noreg
ur og Svíþjóð. Keppnisgreina:
eru: 100 m. hl., 1500 nv. hl., stang-
arstökk, langstökk, kúluvarp og
spjótkast. Þátttaka er heimil öll-
um pilum, sem fæddir eru árið
1938 eða síðar. Stig eru reiknuð
hjá 25 beztu mönnum hver;
lands, nerna á íslandi hjá 15 bczt
mönnum.
Eins og þetta bréf útbreiðsh-
nefndar F.R.Í. ber með sér, þá e::j
lvér einstætt tækifæri fyrir upp-
vaxandi íþróltanvannsefni að fí
lvér samanburð við uppvaxandi i-
þróttaæsku Norðurlanda. Keppnis-
tíminn er þegar byrjaður, eða frí
7. júní, og má segja, að árangu:
á fyrsta mótinu hér í höfuðstaðr.-
um gefi allgóð fyrirheit um fran-
haldið. En drengjameistaramótij
fór fram 7. og 9. júní.
Stjórn F.í R.R. skorar á alla ac?-
ila, senv íþróttir stunda, að fylkja
vel liði við íþróttaæfingarnar oj
nvæta til leitos, þegar menn er.-:
kvaddir til keppni. Með því vinna
þeir sjálfum sér og þjóðinni mest
an sóma.
Að mæta til kcppni í djörfui;
leik í sönnunv íþróttaanda e--.’
draunvur allra þróttmikilli
drengja. Það skapar heilbrigða sá'i
í hraustum líkama. En það er ein-
vnitt lvöfuðmarkmið íþróttahu,-
sjónarinnar.