Tíminn - 13.07.1958, Side 4

4
TÍMINN, sutmudagmn 13. júlí 1958.
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINM
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur f Edduhúsinu við Lindargðt*
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 1232S
Prentsmiðjan Edda hf.
Efling dreifbýlisins
r
í»AÐ var elct af stefnu-
málym núverandi ríkisstjórn
ar, þegar hún kom til válda,
að' vinna að auknu jafnvægi
í 'byggð landsins. Alveg sér-
stakiega setti hún sér það
markmið að vinna að eflingu
atvinnulifsins á þeim stöð-
um, sem höfðu dregist aftur
úr. í atvinnulegri uppbygg-
ingu. Slíkir staðir voru orðn
ir aitt-of margir og átti það
sinn þátt i hinum óeðlilega
fólksflótta úr ýmsum sjávar-
þorpum og sveitum.
í Þjóðviljanum er þvi ný-
lega lýst, hvernig staðið hef-
ir verið við þetta fyrirheit á
Austurlandi og þykir rétt að
birta hér nokkurn kafla úr
þeirri lýsingu:
„ATVTNNUuppbyggingin er
öruggust í sjávarþorpunum
og er 'það ekki óeðlilegt, því
þar var ástandið viða ugg-
vænlegt. En margt hefur
líka veriö gert til að efla
landbúnaðinn. Einna þýðing
airnest mun það vera, að
ræktunarstyrkur til minni
býla, þeirra, sem ekki höfðu
a.m.k. 10 ha. ræktað land,
var stóraukinn. Þetta muii
sérstaklega þýðingarmikið
fyrir Austfirðinga, þar sem
mikið er um smábýli í fjórð
ungnum. Þá er og þess að
gæta, að aukið atvinnulíf og
vaxandi velmegun við sjávar
síðuna er mikil lyftistöng
fyrir landbúnaðinn, því vax
andi eftirspurn eftir búvör-
um fylgir almennri velmeg-
un i kauptúnum.
Til efningar sjávarútveg-
inum hefur ríkisstjórnin
ekki látið þar við sitja, að
hlutast til um aukning skipa
stólsins og eflingu fiskiðnað
arins. Hún hefur ekki lagt
á það minna kapp að bæta
kjör sjómanna. og tryggja
rekstur útvegsins. Svo er
líka komið, að útgerð er orð
in álitlegur atvinnurekstur;
sjómennska á fiskiskipum er
líklegri til að gefa meira í
aðra hönd en nokkur önnur
líkamleg vinna. Fiskverð
hefur verið stórhækkað til
hagábóta fyrir sjómenn og
útgerðina. Og í lög hafa ver-
ið leidd geysimikil skattfríð-
indi fyrir fiskimenn. Aö-
streymið í sjómannastéttina
hefur líka vaxið mjög mikið,
ekki aðeins til hags fyrir
þjóðarheildina, heldur sér-
staklega til hagsmuna fyrir
þau byggðarlög, sem byggja
tilveru sína á fiskveiðum,
því til Títils er að eiga glæsi-
legan flota, ef enginn fæst
til að stíga á hann.“
ÞAÐ, sem hér er rakið,
á raunar ekki fremur við
um Austfirði en landið allt.
Aukinn stuðningur við smá-
býli og bætt kjör sjómanna
koma allsstaðar að sama
gagni. Atvinnuleg' uppbygg-
ing hefur ekki síður átt sér
stað á Vestf jörðum og Norð-
urlandi en á Austfjörðum
tvö seinustu árin. Þá ber síð
ast en ekk-i sízt að nefna það,
að tvö allstór raforkuver
verða tekin til notkunar á
þessu ári, annað á Austur-
landi og hitt á Vestfjörðum.
Þær framkvæmdir munu i
framtíðinni mjög stuðla að
viðhaldi og eflingu byggð-
anna í þessum landshlutum,
er í þessu tilliti höfðu dregist
aftur úr öðrum.
ÞAÐ VERK, sem núv.
ríkisstjórn hefur unniö á
þessu sviði, hefur líka sýnt
ótvíræðan árangur. Mjög
verulega hefur dregið úr
fólksflutningum til Súður-
nesja. Atvinna út um land
hefur verið með allra mesta
móti. Þær fregnir berast t.d.
nú hvaðanæva utan af landi,
að atvinna hafi sjaldan eða
aldrei verið jafnmikil eða
jafnbetri en á þessu ári.
Hér er vissulega að ræða
um góðan og þýðingarmik-
inn árangur. Efnahagslegt
sjálfstæöi þjóðarinnar í fram
tíðinni toyggist ekki sízt á
því, að hæfilegt jafnvægi
haldist í byggð landsins og
náttúruauðæfi þess verði
þannig sem bezt hagnýtt.
Jafnvægi byggðarinnar er
líka ekki síður mikilvægt
fyrir hið menningarlega
sjálfstæði. Núverandi ríkis-
stjórn héfur unnið mikið
starf og gott á þessu sviði og
náð betri árangri á skömm-
um tíma en áður eru dæmi
til um alllangt skeið. Þess
ber íbúum dreifbýlisins ekki
sízt að minnast. íbúar hinna
þéttbýlli staða eiga einnig að
meta þetta starf að verðleik
um, lrví að það er raunar
ekki síður beint og óbeint i
þágu þeirra að jafnvægi hald
ist í byggð landsins.
Sjálfstæðisflokkurinn og veltuútsvör
SKRIF Tímans um veltu
útsvörin hafa nú orðið til
þess, að Sjálfstæðisflokkur-
inn er að verða hræddur við
þetta afkvæmi sitt. í Mbl. í
gær er því reynt að eigna
það núv. fjármálaráðherra.
Fyrir Bjarna Benediktsson
er það alveg sérstaklega
klaufaleg vörn, því að öll þau
ár, sem hann var borgar-
stjóri í Reykjavík, var fjár-
málaráðherrann úr flokki
Sjálfstæðismanna og hefðu
þá verið hæg heimatökin
fyrir Sjálfstæðisflokkinn að
iagfæra þetta, ef hann hefði
haft nokkurn áhuga fyrir
því. Sannleikurinn er sá, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
livorki á þingi né í bæjar-
stjórn flutt tillögu um af-
nám veltuútsvara né bent á
tekjuöflun í stað þeirra. —
Hann hefur talið þau hina á-
kjósanlegustu skattlagningu
þangað til nú, að Timinn
hefur farið að benda á órétt-
mæti þeirra.
Af þvi má bezt marka þann
áhuga, sem forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins hafa haft
fyrir réttlátri skattlagningu
atvinnufyrirtækja.
Bókaútgáfa í Sovétríkjunum orðin
mest í heimi og athyglisverð um margt
Metsö 1 ul)ækurnar í Sovétríkjun-
um árið 1957 voru nitjándu aldar
verk, Feður og synir eftir Turgen-
jev, Kvæði eflir Nekrassov og
Skopsögur eftir Saltykov, og kom
iiver þeirra í 800.000 eintaka upp-
iagi. Aðeins eitt nútímaverk komst
nokkuð í átt við þessi, það var
Btutlt saga eftir Milchail Sjolokov,
Lygn streymir Don, og nefnist Ör-
lög manns, fjallar um rússneska
hermenn í heimsstyrjöldinni síð-
ari. Þessi bók kom í 450.000 ein-
tökum.
Bókaútgáfan og almenningur
Þess ber að geta í þessu sam-
bandi, að öll bókaútgáfa og bók-
6ala í Sovótríkjtinum er skipulögð
a’f tó'tóisBtjóminnii og kommúnista-
iflðkfcntim og undir yfirstjórn
iþeirra, og því leiðir af sjálfu sér,
að stj órntnáIaástæður ráða miklu
í útgáfustarfinu. Hin margum-
deilda toók. Ekki af einu saman
brauði eftir Dudintsev kom þann-
ig aðeins í 50.000 eintaka upplagi
þótt fullvist sé að tifalt stærra
uppiag hefði sielzt á skömmum
tima. Annað mál1 er það að þótt
tyfirvöldiin geti liindrað útkomu
bóka, sem þeim eru móti skapi,
geta þau með engu móti fengið
félfc til að kaupa bækur, er það
kærir sig ekki um að lesa. Þe-ss
vegna fer ekki hjá því að smekkur
almennings inóli bókaútgáfuna að
miklu leyti. Bóklæs almenningur
ber mikla virðingu fyrir öllu
prentuðu máli, og áhugi alli'a
þessara lesenda hefur fyrst og
fremst beinzt að bókmenntum frá
því fyrir byltinguna. Þetta setur
svip sinn á utigáfustarfsemina.
Það er vafamál hvort sígildir
höfundar, innlendir og erlendir,
eiga n'oldkurs staðar í heimi öðr-
um eins vinsældum að fagna og í
Sovétríkjunum. Nokkur skýring
iþessa er sú byfting, er orðið hef-
ur í m'enningarmálum þar í landi,
nú fyrst er öll alþýða manna
orðin læs á bók og milljónir nýrra
áhugasamra lesenda hafa bætzt í
hópinn úr lægri stéttunum. Þess
utan eru sovézkar mitímabók-
menntir bæði leiðinleg'ar og til-
breybingarlausar, eldri bókmennt-
ir eru skemmtilégri og hafa mei'ra
bókmenntagildi til að bera en mis-
fóstur sósíalrealismans nú á dög-
um. Sovétlesandinn les kannske
verk nútímahöfunda einu sinni,
en hann getur horfið aftur og
aftur til bóka hinna klassisku höf-
unda, Puskins, Turgen.jcvs, Tol-
stojs og annarra.
|
Vinsældir sígildra höfunda
Bókasöfnun er nýtt og heillandi
ævintýri fyrir hina nýju lesendur
í Sovétríkjunum. Það sRýrir þær
vinsældir, er ritsöfn einstakra höf
unda hafa átt að fagna síðasta
áratuginn. Hægt er að fcaupa á-
skrift að verkuin allra hinna
helztu höfundá: Toistojs, Dosto-
jevsldjs, Turgenjevs, Gorkis o. s.
frv., útgáfum I allt frá tíu til þrjá-
tíu toindum, sem komia út í stórum.
upplögum. Verk ýmissa annars
Sovézkur almenningur hefur lifandi ábuga á bókum.
flokks höfunda frá 19. öld, njóta
einnig mikilla vinsælda og koma
út í stórum upplögum.
Einstakar bækur nltjándualdar-
höfunda njóta einnig vinsælda og
seljast í hundruð þúsunda eða
|jafn|vel máillljóna upplögum'/ Af
yngri höfundum nfá nefna útlag-
'ann Ivan Bunin, eina Rússann, er
hlotið hefur Nóbelsver'ðlaun, en
verk hans seljast í slórum upp-
lögum.
Sígildir, vestrænir höfundar
eru einnig í góðu gengi. Þetta ár
komu út m. a. verk Dickens í 30
bindum (upplag 600.000 eintök),
Mark Twa'ins í 12 bindum og
Thomas Manns í 10 toindum. Verk
eftir: Moliére, Heine, Tagore, Ca-
pek og Jules Verne, seljasf ört,
skáldsögur Hugos og Dumas slá
öH sölumet, og Balzac fylgir þeim
fast eftir. Af enslcum höfundum
er H. G. Well's stöðugt mjö vin-
sæll, og nokkur verk Galsworthys
hlutu góðar undirtektir á árinu
sem leið, komu út í 240.000 ein-
tökum. Þá mlá geta þess, að ró-
mantísk skáldsaga, Broddflugan,
eftir Ethel Lillian Voynich, er
fjallar um frelsisbarátitu ítala og
kom út 1897, er enn metsölubók
í Sovétríkjfuium, og liefur verið
það síðustu 50 árin. f yfirlitsritum
um enskar bókmenntir, er þessari
skáldkonu skipað næstri á eftir
Wells, Hardy, Shaw og Galswort-
hy. Ameriskir höfundar ýmsir,
eru einnig mikils metnir, t'. a. m.
Cooper og Poe, og nýjar útgáfur
komu á bókum eftitr I-Iawthorne
og MelVile. Heldur dregur úr vin-
sældum Upton Sinclairs, en skáld-
saga eftir Frank Norris kom í
100.000 entökum.
Þrjú einkenni bókmennfa-
lífsins
Sá, Sem kynnir sér bókmennta-
líf í Sovétríiqunum, hlýtur að
gefa 'gaum þremur einkennum
þess, stjórnmálalegum, bókmennta
íegum og sáHræðiIegum. Stjóm-
málaeðlis er það, að á síðustu ár-
um Itefur mjög mikið verið þýtt
úr kinversku og einnig hversu mik-
ið er á boðstólum af toókum eftir
egypzka og arabiska höfunda
1 og ferðabókum frá Austurlönd-
um.
Áhugi manna á pólskum höfund
um frá 19. öld er fpamur af bók-
menntalegum rökum sprottinn. Rit
söfn Sienkiewies, Krazsevskis,
Prus og ffeiri, hafa komið út í
'stórum upplögum, og sonnettur
Mickiewies eru nýkomnar í nýrri
útgáfu. Einn pólskur höfundur til,
nýtur vinsælda, Joseph Conrad,
þótt hann tiilheyri enskum bók-
menntum.
Það gefur kannski nofckra hug-
mynd um sálarlif rússnesku þjóð-
arinnar nú á döguim að ævintýri
'fyrir fullorðna lesendur koma út
í risaupplögum. Nýleg útgáfa af
Þúsund Og einni nótt í átta bind-
um, hefur selzt í 300.000 eintök-
um. Japönsk, burmönsk og indó-
nesisk ævintýri hafia selzt í meira
en eini miilljón eintaika samanlagt,
og þriggja binda útgáfu af rússn-
neskum' ævintýrum bemur stöð-
'Ugt út i stórum upplögum.
Samtímabókmenntír
í Sovétrík]unum
En hvaS lesa Rússai' af sínum
eign sa mfimabókineimtum ? Fyrst
og fremst eru til ótölulegar út-
igáfur á höfuðverkum sovétbók-
m'entanna, svo s’em skáldsögum
eftir Sjolokov, Fadejev, Leonov,
Fedin og öðrum minni spámönn-
um. Askriftir eru boðnar að verk-
um elztu höfundanna, Serafimot-
'i’tis, Gladkovs og fleiri. Hvert safn
er í 8 bindum, 75.000 eintökum.
■ 40 ára afmæii byltingarinnar
ívarð tilefni fj'ölmangra minninga-
í bóka og meira eða minna sögu-
| legra skáldverka, en slíkar bók-
menntir yfirleit’t, eru mjög. vin-
sælar i Sovétríkjunum,
Sovétlesendur virðast einnig
kunna að meta verk, er fjalla .uin
nýlegri attourði, Grimimd, ágSeta
iskál’dsögu lun fyrstu ár kommún-
ismanns eítir Pavel Nilin, Pere-
(FTamhald 6 7. síðu).
Á nokkrum síðustu árumj
hafa Sovétríkin tekið foryst-
una í bókaútgáfu í heimin-j
um, og 1957 varð bókaút-
gáfa þeirra meiri en nokkru
sinni fyrr: 30.000 verk komu
út í upplagi, er nam saman-
lagt 1 billión og 100 milljón-
um eintaka. Mikill hluti af
þessari bókaútgáfu er hreint
stjórnmála- og áróðursefni
— ræður eftir Krustjoff,
verk Lenins í margbreytileg-
um útgáfum t. d. — og í
næsta sæti koma rit um tækni
efni, handbækur og kennsfu-
bækur. Skáldskapur, rit um
bókmenntir og sagnfræði og
barna- og unglingabækur
nema þriðjungi allrar bókaút
gáfunnar.
Skáldverk frá 19. öld vinsælust af almenningi
en nútímaverk í litlum metum.