Tíminn - 20.08.1958, Blaðsíða 6

i ERLENT YFIRLI7
7
T í M I N N, nxiðvikudagjnn 20. ágúst S958.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Simar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og folaðamenn)
Auglýsingasimi 19 523. Afgreiðslan 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
Mútubrigsl grama mannsins
HIÐ NÝJA orkuver, sem
er að risa upp við Efra-Sog,
er merkur áfangi í framfara
sögu þjóðarinnar. Það verð-
ur eitt af mestu orkuverum
landsins og kemur í veg fyrir
alvarlega stöðvun, sem ann-
ars vofði yfir hinum nýja
stórlönaði, áburðarverksmiðj
unni og sementsverksmiðj -
unni, og fleiri framleiðslu-
greinum.
Þegar núverandi ríkis-
stjórn kom til valda,, vofði
sú hætta yfir, að ekki myndi
takast að koma þessu orku-
veri. upp í tæka tíð. Ríkis-
stjórn Ólafs Thors hafði
leitað fyrir sér hátt á þriðja
ár og reynt að fá lán til fram
kvæmdarinnar, en ekki tek-
izt. Erindrekar hennar höfðu
farið land úr landi, en án
árangurs.
ÞAÐ var eitt af fyrstu
viðfangsefnum núv. ríkis-
stjórnar að reyna að afla
lánsfjárs til þessa fyrirhug
aða orkuvers. Horfurnar
voru ekki álitlegar, þar sem
var reynsla fráfarandi
stjórnar. Það bætti ekki held
ur úr skák, að af hálfu hinna
nýju stjórnarandstæðinga,
er áður höfðu árangurslaust
unnið að þessari lántöku og
þá réttilega talið hana bráð-
nauðsynlega, var nú hafinn
skipulegur undirróður gegn
því, að slíkt lán fengizt.
í því sambandi er skemmst
að minna á viðtalið, sem
„Wall Street Journal“ birti
við hinn „grama“ leiðtoga
Sjálfstæðisflokksins, rétt áö-
ur en gengið var frá lántök-
unni vestanhafs. Þar komst
hinn „grami“ foringi Sjálf-
stæðisflokksins svo að orði,
að með því að veita íslend-
ingum lán, væri verið að
tryggja stjórnarþátttöku
kommúnista.
Þrátt fyrir þennan og ann
an áróður stjórnarandstæð-
inga til að spilla fyrir lán-
tökunni, tókst að koma
henni fram eigi að síður.
Þess vegna mun hið nýja
orkuver verða komið í not-
kun í tæka tíð.
ÞÓTT hið nýja orkuver
komi til með að afstýra al-
varlegri stöðvun og treysta
afkomu þjóðarinnar, eru það
þó ekki allir, sem fagna til-
komu þess. Þeir stjórnarand
stæðingar, sem héldu uppi
undirróðri gegn lántökunni,
geta ekki dulið gremju sína
yfir því, að hún skyldi takast.
Yfir málgögnum þeirra svíf-
ur enn andi grama mannsins
er talaði við „Wall Street
Journal" forðum. Gremja
hans snýst nú einkum gegn
Bandaríkjunum og eru þau
ásökuð fyrir það að vera að
reyna að múta íslendingum
með lánveitingunni til Efra-
Sogsvirkjunarinnar. í Mbl.
er nú sungin nákvæmlega
sami söngurinn um þessa lán
veitingu og Þjóðviljinn söng
áður fyrr um Marshallaðstoð
ina og aðra efnahagslega að
stoð Bandaríkjanna.
Þessum mútubrígslum
grama mannsins er bezt svar
að með því, að Bandaríkin
hafa veitt mörgum þjóðum
lán, án þess að binda það
nokkuð við herstöðvar í lönd
um þeirra. Þetta veit grami
maðurinn líka mæta vel. En
gremjan er þekkingunni og
skynseminni yfirsterkari og
þess vegna endurtekur hann
nú gömlu mútubrígslin úr
Þjóðviljanum. í stað þess aö
fagna yfir hinni nýju og
merkilegu framkvæmd, set-
ur hann upp graman og súr-
an svip og ræðst með mútu-
brigslum gegn stjórn Banda
ríkjanna fyrir að hafa beitt
íslenzku stjórninni aðstoö
sína til að koma fram þessu
mikilvæga nauðsynjamáli
þjóðarinnar.
ÞJÓÐIN er hins vegar á
allt öðru máli en grami
maðurinn. Hún fagnar því,
þegar mikilvægum og stórum
framkvæmdum er komið í
höfn eins og hinni nýju stór
virkjun við Sogið. Hún met-
ur það við núv. ríkisstjórn,
að henni hefur tekizt að
koma upp þessu þýðingar-
mikla mannvirki. Og hún
mun heldur ekki gleyma
hinni grömu stjórnarand-
•stöðu, er reynt hefur að
spilla fyrir framkvæmdinni
vegna fjandskapar við ríkis-
stjórnina. Stjórnarandstæð-
ingar, sem sýna jafn greini-
lega í verki, að þeir setja
valdabaráttu ofar þjóðar-
hagsmunum, verðskulda allt
annað en tiltrú og fylgi
fóiksins.
Ríkið og Reykjavíkurbær
Æ>AÐ má oft lesa það í
MW„ að fjárstjórn Reykja-
víkur sé í hinu bezta lagi,
og bærinn njóti því mikils
trausts bæði innanlands og
utan. Með ríkið gegni þetta
hins vegar öðru máli.
Nýlega hefur fengizt all-
góður vitnisburður um þetta
atriði. Ríkið og Reykjavíkur-
bær byggja hina nýju Sogs-
virkjun í sameiningu. Þessi
aðilar hefðu því að réttu lagi
átt að útvega fé til fram-
kvæmdarinnar að jöfnu. —
Niðurstaðan hefur hins veg
ar orðið sú, að ríkið hefur út-
vegað allt fjármagn til virkj
unarinnar, en Reykjavíkur-
bær ekki einn einasta eyri.
Ef dæma ætti eftir mál-
flutningi Mbl., ætti þetta að
vera alveg öfugt. Reykjavík
urbær ætti að hafa útvegaö
allt fjármagnið, en ríkiö
ekki neitt.
ÖJlu betri vitnisburð er
ekki hægt að fá um það,
hve lítið er að marka skrif
Mbl. um ágæta fjárstjórn
Reykjavíkurbæjar og öflugt
lánstraust hans. Og þess-
um vitnisburði" verður ekki
haggað, því að hann er fólg-
in í staðreyndunum sjálfum.
Rockefeller, Knowland, Kennedy, Gore, Williams og Symington
VEG-NA atburða þeirra, sem
hafa gerzt á sViði alþjóðamála
undanfarnar vikur, hefir beinst
minni athygli en ella að unclir-
búningi kosninganna, sem fara
fram í Bandaríkjunum í byrjun
nóvember næ’ftkomandi, en þá
verður kosið til allrar fulltrúa-
deildarinnar og til þriðjungs öid-
ungadeildarinnar. Auk þess fara
fram ríkisstjórakosningar í all-
mörgum ríkjum.
Yfirleit't hefur því verið spáð,
að demokratar myndu vinna á í
þessum kosningum. Þó er talið,
að það kunni að bæta eitthvað
fyrir republikönum, að Eisen-
hower hefur verið öllu skeleggari
í utanríkismálum upp á síðkastið
en áður. Framvinda mála heima
fyrir gengur hinsvegar enn heldur
á móti honum og republikönum,
t.d. dregur ekki að riáðu úr at-
vinnuleysinu. Ef það breytist
ekki, verður það vafalítið þungt
á metunum í kosningahríðinni.
AÐ undanförnu hafa farið
fram prófkosningar í ýmsum ríkj-
um og hafa sum þeirra vakið veru
lega athygli. Þannig var t. d. mjög
fylgst með því, hvorf Faubus ríkis
stjóri í Arkansas yrði aftur kjör-
inn frambjóðandi demokrata, en
hann hefur verið talinn einn helzti
andstæðingur svertingja eftir at-
burðina í Little Rock á síðast-
liðnu hausti. Hann vann prófkosn
inguna glæsilega og vakti það fögn
uð republikana, því að þeir töldu
þetta myndi auka klofning meðal
demokrata og spilia aðstöðu þeirra
í norðurríkjunum. Hagur demo-
krata batnaði hins vegar nokkuð
við það, er tveir frjálslyndir öld
ungadeildarmenn þeirra í suður-
ríkjunum, Ralph Yarborough í Tex
as og Albert Gore í Tennessee,
sigruðu í prófkjöri gegn afturhalds
sinnuðum keppinautum. Einkum
vakti sigur Gore athygli, en hann
er meðal þeirra, sem oft eru nefnd
ir sem líklegustu forsetaefni derno
krata. Sigur þeirra Gore og
Yarborough þykir benda til þess,
að aðstaða frjálslyndra demokrata
sé heldur að styrkjasf í suðurrákj-
unum, þótt Arkansas sé undan-
tekning, enda hafi íhlutun Eisen-
howers þar orðið vatn á myllu
Faubus.
UM þessar mundir beinist
athygli manna að prófkjörunum
í New York-ríki, en þar fer fram
kosning á ríkisstjóra og öldunga-
deildarmanni. Ifarriman, sem hef
ur verið ríkisstjóri undanfarin
fjögur ár, verður sjáifkjörinn
frambjóðandi demokrata, en með-
al republikana hefur verið hörð
barátta um það, hver mótfram-
bjóðandi hans eigi að vera. Það
er nú hins vegar nokkurn veginn
ráðið, að Nelson A. Rockefeller
verður fyrir valinu, því að skæð-
asti keppinautur hans, Leonard
W. Hall, dró sig til baka nú um
helgina og verður sennilega fram
bjóðandi flokksins sern öldunga-
deildarmaður. Óráðið er enn hver
verður franibjóðandi demokrata
I til öldungadeildarinnar.
Það þykir víst', að baráttan
verður hörð milli þeirra Harri-
mans og Rockefellers. Harri-
man sigraði með naumindum
1954 og í flestum kosningum í
New York ríki undanfarið hefur
republikönum veitt betur. Yfir-
leitt hefur verið talið, að Harri-
mann muni ná endurkosningu, en
hins vegar mun hann vart geta
fengið skæðari keppinaut en
Nelson A. Rockefeller, því að
hann hefur unnið sér mikið álit
og styðst þar að auki við fjár-
magn þeirra Rockefellanna. Ef svo
færi, að Rockefeller ynni, gæti
hann vel át( eftir að koma til
greina sem forsetaefni republik-
ana, því að oft hefir þótt sigur-
vænlegt að tefla fram ríkisstjóran
um í New' York-riki sem forseta-
efni. Ilarriman er hins vegar
Nelssn A. Rockefelier
þrengja mjög rétt þeina og muni
beita sér fyrir lagasetnmgu um
það, ef hann nær kosningu. Knight
segist hins vegar andvígur slíkri
lagasetningu. í prófkosningunum
í vor, fékk Knowland miklu færri
atkvæði en Brow’n dómsmálaráð-
herra, sem er ríkisstjóraefni demo
krata og þykir það ills vitiífyrir
Knowland. Ef Knowland tapar
kosningunni er hann sennilega þar
með úr sögunni sem forsetaefni
og auk þess myndi það eitjnig
veikja Nixon, þar sem Kalifornía
er heimaríki hans og hann hefur
lofað að styðja Knowland eftir
beztu getu. Ef Knowland ynni
hins vegar sigur, eftir að horft
hefur jafn ósigurvænl-ega hjá hon
um og nú gerir, myndi það vafa-
laust verða honum mjög til fram-
gangs. Hjá honum er því um líf
eða dauða að tefla.
kominn svo nálægt sjötugu, að
hann þykir oröinn of gamall sem
forsetaefni.
SENNILEGA mun mest at-
hygli beinast að Kaliforníu í kosn
ingabaráttunni í haust, því að þar
mun einn af helztu foringjum
republikana, Knowland, berjast
fyrir tilveru sinni. Hann hefur
undanfarið verið foringi republik-
ana í öldungadeildinni og hefði
vafalaust náð kosningu áfram sem
öldungadeildarmaður, ef hann
hefði viljað það. Hann kaus hins-
vegar heldur að verða ríkisstjóri,
því að það myndi skapa honum
betri aðstöðu til að verða valinn
forsetaefni republikana. f því
skyni neyddi hann núverandi rík-
isstjóra, Knight, til að gefa ekki
aftur kost á sér og er síðan fullur
fjandskapur milli þeirra. Knight
er ,nú frambjóðandi republikana
til öldungadeildarinnar og mun
lítil eða enginn samvinna verða
milli hans og Knowlands í kosn-
ingabaráttunni, en hins vegar
greinir þá á í því máli, sem er
aðalmál kosningabaráttunnar í
Kaliforníu, en það er afstaðan til
verkalýðsfélaganna. Knowland hef
ur lýst yfir því, að hann vilji
TALSVERÐ athygli mun bein-
ast að kosningu öldungadeildar-
manns í Massachussetts, en þar
sækir John Kennedy um endur-
kosningu. Fullvíst þykir, að hann
muni ná kosningu, en spurningin
er um það, hve nxikill sigur hans
verður. Ef hann sigrar glæsRega,
mun það mjög styrkja aðstöðu
hans til að verða forsetaefni demo-
krata 1960, en færi prófkjör fram
nú, þykir hann einna líklegastur
til að hljóta það hnoss. Vegur
hans myndi þó enn vaxa við mik-
inn kosningasigur.
Auk þeirra Gore og Kennedy,
sækja tveir menn, sem einnig hafa
verig orðaðir sem forsetaefni
demokrata, um endurkjör. Það er
þeir Williams rikisstjóri í Mishi-
gan og Symington öldungadeildar
j maður í Missouri. Báðir hafa unn-
ið prófkosningu auðveldlega og
þykja líklegir til að ná kosningu.
Ef þeir sigra engu óglæsilegar en
Kennedy, mun það að sjálfsögðu
styrkja aðstöðu þeirra. Kennedy
getur því átt eftir að mæta harðri
keppni og verði hún mjög hörð,
getur svo farið, að allir nýliðarnir
verði lagðir til hliðar og Stevenson
t.eflt fram í þriðja ^inn.
Þ. Þ.
Grímur skrifar baðstofunni eftir-
farandi:
í Alþýðublaðinu 9. þ. m. spjallar
blaðamaður við Jóhann Iljálmars-
son, sem blaðið segir, að hafi fyr-
ir tveim árum gefið út Ijóðafoók,
þá aðeins sautján ára gamall, og
ætli að gefa út aðra foó'k í haust.
Fyrirsögn viðtalsins er tekin
úr einu svari Jóhanns. Hún er
með stóru letri og hljóðar þann-
ig:
„Rim nú á dögum hljómar eins
og hver önnur lygi".
Sennilega hefir blaðamaðurinn
valið þessi orð til fyrirsagnar.
Hvers vegna hefir hann gcrt það?
Er hann að gera grín að piltin-
um? E'ða er hann ekki lengra á
veg kominn í skilningi á þessum
efnum?
Látum í þessu samfoandi liggja á
milli liluta hvort rím er til bóta
eða ekki. Það er — hvað sem
öðru líður — óráðshjal að segja,
að rim foljómi „eins og hver önn-
ur lygi“. Orðið „lygi“ er þeirrar
merkingar, að það nær ekki til
þessa efnis. Þetta gerir ályktun-
ina að fouili.
Á þessu ber blaðamaðurinn
áfoyrgð með unga manninum,
nema að hann sé að gera grín.
Ungi maðurinn segir tii' írek-
ari áherzlu um rímið, að það- sé
„hjúpur ti! þess aS hylja vanþekk
ingu og kunnáttuleysi". Þetta er
mjög ungæðislega sagt. Með svip
uðum rétti mætli scgja, að hin
svonefndu „órímuðu 1 jóö“ séu
nakin vanþekklngin og blygSun-
arlaust kunnáttuleysið. — „Þó
má enginn skilja orS mín svo",
segir blessaður pilturinn, „aS ég
segi hér meS öllum rímuSum
IjóSum okkar stríð á hondur".
Ósköp er mikilsvert að vita, að
sú voðalega styrjöld er ekki yfir-
vofandi frá honum!
Nokkru seinna kemur svo þetta af
vörum piltsíns: „Sumir vilja einn
ig halda því fram, að ríinið sé
nauðsynlegt til þess aS halda mál
inu við. Aðaistyrk málsins tel ég
hins vegar, að þjóðin lesi og læri
góða Ijóðlist. Hvort hún er rímuð
eða ekki, skiptir engu máli".
Halló! Þótt rimíð sé áður í við-
talinu „hjúpur t.il að hylja van-
þekkingu og kunnáttuleysi", þá
skiptir, þegar hér er komið, engu
máli, hvort rimað er eöa ekki!
Þetta er meiri grautargerðin!
Hvað eru það svo margir, sem
læra órímuðis l'jóðin? Ilefir máiið
mikinn styrk af þeim lærdómi?
Barnaskapur er oft yndislegur
hjá krökkum, en hann er hvim-
ieiður hjá þeim, sem telja sig
geta talað um bókmenntir i blöð-
um og tímarítum.
Undir lok viðtalsíns má heyra, að
J. H. tehir heilaforot óþönf fyrir
ljóðskáld. Ljóðið á að koma án
hugarstrits, að hans áliti.
Viðtalið ber heldur ekki heila-
brotum vott. Ég vil afsaka J. H.
með þvf, hvað hann er ungur.
Hins vegar ér það óhugnanieg
staðreynd, að við Ijóðagerð og
önnur ritstörf fást nú býsna
margir, sem virðast enga ástæðu
sjá til’ þess aö leggja á sig heila-
brot, en láta allt fjúka óhnitmið-
að og sunduriaust og valda meS
því óreiðu i hugheimum að því
leyti, sem þeir hafa þar áhrif.
— Gdmcr,