Tíminn - 20.08.1958, Page 7

TÍMINN, miðvikudaginn 20. ágúst 1958.
7
Heimilí þeirra í Höfn sem íslenzkt
stuðlaberg á grænni grund Danmerkur
„Vegna Steinunnar og
ÞórSar Jónssonar hefir lengi
veriS til ísland í Kaup-
mannahöfn. Heimili þeirra
hefir verið sem íslenzkt
stuðfaberg á grænni grund
Danmerkur". Eitthvað þessu
lík voru orðin, sem mennta-
máiaráðherra mælti, er
hann bauð þau velkomin til
sín, frú Steinunni Ölafsdótt-
ur Jónsson, hjúkrunarkonu
og Þórð Jónsson, yfirtollvörð,
og munu margir hafa reynt
sannmæli þeirra orða.
— Ja —■ eins og. hvað ætti
é'g að segja! Ekkert hef ég gert
annag en vera til, sagði frú
Steinunn, er ég bað hana um
viðtaí, og brósti svo að æskusvip-
ur léfc um andiit hennar, hinnar
hvítiiærðu, höfðinglegu' konu. Ég
maldaði í móinn — taldi að svo
margir straumar hefðu lei'kið um
hana í Iífinu, að ýmislegt frétt-
næmt mætti þaðan segja og að
lokum samdist svo með okkur,
að hún segði mér nokkuð af æsku
sinni og hjúkrunarnámi.
— Mér finnst, að í Kaupmanna
höfn hafi ég haft starf að vinna,
en um það er ó'stæðulaust að tala,
seg’ir hún og frá því verður henni
ekki haggað, er við hittumst
heinva hjfá frú Victoríu Blöndal,
en þar dvelja þau hjónin þenn-
an iS'Uimartíma, sem þau verja til
að hitta fjölmiarga vini sína hér-
lenda.
Frú Sigrííur Thorlacius ræftir vi<S Steinunni
Jónsson, hjúkrunarkonu í Kaupmannahöfn

svifum
Halldór
Æskuárin
— Hvar ei'gum við þá að byrja?
K'ainnski á því þegar ég fædtíist?
Ónei, óþarft er það. Ég missti Sæmund afsökunar
móður mína tveggja ára gömul og framhleypni minni.
var á MTfgerð'um flækingi milli Sæmundur setningu
hennar fólks næstu árin. Ég var gleymi aldrei, og klappaði á öxl- mér nema
fyrst tifá ömmu minni, Ses'selíu hia á mér um l'eið. — Það þarf kjst:~ ■
Þó'i’ðardóttur, en hún hafði svo ekki að biðja afsökunar, mér lízt
ofit (sjtúMinga fyrir Schierbeck vel a þessa stúlku. Og næs'ta dag
landtekni, að henni var ómögu- var e= komin á spítaiann.
— Hve lengi voruð þér þar?
— Ég var þar hátt á fjórða ár.
Þá var Kristín Hallgrímsdóttir þar
hjúkrunarkona og hivn kenndi
mér. En ekki var ég búin að vera
í Laugarnesi nema hálft ár, þegar
Kristín f'ór og þá tók ég við
og bað mund Björnsson, landlækni, sem
þessari vildi fá mig sem forstöðukonu
til að byrja með, sagði hann
alltaf þegar ég vildi ekki ganga
að þessum kostakjörum og spurði
hann hvað gert yrði, ef ég ekki
tæki stöðuna, kvaðst hann mundi
fá danska hjúkrunarkonu. — Og
haldið þér, að þér fáið danska
hjúkrunarkonu fyrir 200 króna
laun á ári? spurði ég. — Nei,
svaraðí land'læknir, við yrðum
vafalaust að horga benni meira.
Einkahjúkrun
Þá ræddi ég málið ekki framar
og þetta varð til þess, að ég
sigldi aftur til Kaupmannahafnar.
Þar fékk ég strax atvinnu á sjúkra
húsi, en ég reyndi líka einkahjúkr
un til að kynnast sem flestu. Já,
það var áður en ég gifti mig, en
ég mátti ekki vera að því að gifta
mig fyrr en ég var orðin svo
gömul — alltaf kölluðu störfin að.
Mér féll ekki að vera við einka-
hjúkrun. Það var ekki nema ríka
fólkið, sem hafði efni á slíku. —
Og svo fékk ég öðrum slörfum
að sinna og finnst ég enn hafa
starf að vinna í Kaupmannahöfn,
sem ég vil reyna að gegna meðan
ég stend uppi, en um það er
á'stæðulaust að ræða, segir frú
Steinunn ákveðin, og eftir það
þori ég ekki að bregða penna á
blað, þó að við spjöllum margt
það, sem mig hefði langað að láta
fljóta með. Frú Steinunn hefir
'iaft kynni af ótalimiörgum íslend-
'ngum, sem dvalizt hafa lengur
eða skernur í Danmörku, .og lik-
lega ekki sízt þeim, sem liðsinnis
hafa þurft á einn eða annan hátt.
í samtalinu minnist hún m.a. á
þá fágætu alúð, sem, frú Georgía
3jörnsson, fyrrverandi forsetafrú,
'iafi ætíð sýnt þeim, sem erfitt
ittu þau ár, sem hún var sendi-
herrafrú í Danmörku, og bermjög
i'aman kynnum okkar af þeirri
öðlingskonu.
Þá stund, sem við frú Steinunn
1 höfum setið og spjallað saman,
hefir hvað eftir annað verið knúð
dyra — fólk hefir komið og sagt
að það mætti til með að taka
í hendur þeirra hjóna, áður en
þau hverfa aftur lieim lil Kaup-
mannahafnar. Þau eru vafalaust
mörg og hlý handtökin, sem hér
að
á
Þá sagði að spítalanum. En sá var hæng- hafa heilsað þeim og verma leng
sem ég urinn á, að hann vildi ekki borga ur en meðan hönd mætir hendi.
200 krónur á ári — Sigríður Thorlacíus.
—• I-—1 *
legt aið hafa annan eins fjörkálf
og tmig til lengdar. Svo þegar ég
var sex ára, þá bauðst afi minn,
Hjörtur Eyvindsson í Austurhlíð,
og seinni kona hans, Guðr-ún
Magnúsdóttir, til þ.ess að taka mig
og tt'rá iþerm degi, að ég var tekin
Ferðamannastraum-
ur tiS Danmerkur
meiri en nokkru
sinni fyrr
frá ömrnu minni, hef ég verið gangínum, en spítalanum var
sjálfsteeð m'anneskja. Mér varð skipt í karla- og kvennagang.
munaðarleysi mitt snemma ljóst . — Hve margir holdsveikissjúk-
og var ekki nema fimm ára þeg- lin8ar veru Þá á spítalanum?
ar ég fór einförum af harmi yfir Þeir vor,u á milli 65 og 70
því, að eiga ekki móður. Þá alls’ voru ákaflega mikið veikir,
hevrði ég krakkana í kring um Því margir höfðu fengið svo illa
mig toalla á m'ömmii' þegar eitt- m«0fer» að'ur en þeir komust á . . .
hvað amaði að, og það var sárt spítalanm Þeir höfðu víða iVerið jstu þraatm «m,. «* Þegar er straumfirði á Grænlandi. Verkið
að vita, að mínu kalli gat engin emangraðir í utikofum eftir að ohætt að segja að meiri votviðn
farið var að upplýsa fólk um, að hafa sjaldnast verið i manna mmn
Kaupmannahöfn, 6/8 1958.
Sumarið í Danmörku í ár hefir
verið eitt hið rigningasamasla Síð-
móðir svarað.
Hjá afa mínum var ég til tólf
ára aldurs, en eftir að ég flór það-
an reyndi ég að koma mér áfram
eins O'g ég bezt gat og var þá
búin að ákveða, að ég vildi verða
hjúkrunarkona. Ég vissi ekkert
hvernig ég átti að fara að því —
vissi ekki, að til þes's þyrfti ýmis-
legt að læra, heldur hélt óg, að
ég gæti blátt áfram starfað við
það að hjúkra s.júkum. Hér var
þá ekkert sjúkrahúsi og þaðan af
síður farið að kenna hjúkrun.
Móðiu'bræ'ður mínir voru alveg
mótsnúnir þésSúm áfbrmum mín-
um, sögðu að éjg váeri alltof iíf-
leg tiil að vera nálægt sjúklingum,
al'lt annað væri mér nær að reyna
að gera.
holdsveiki væri smitandi.
um. Þetta hefir þó ekki orðið land
hófst fyrir rúmum mánuði síðan.
Danmörk er orðin fremsta ferða
Fór til Hafnar
Þau h.jónin Sæmundur Bjarn-
héðinsson og kona hans voru mér
eins og beztu foreldrar allan þann
tí'ma, sem ég var í Laugarnesi.
búnaði til tjóns, uppskeruhorfur niannaland Norður-Evrópu. Tölur
eru mjög góðar, og má jafnvel bú- Sýna, að Danmörk hefir á þessu
ast,við metuppskeru, 1,8 milljarðar
króna að verðmæti.
Stór vörusýning og kaupstefna
hefir nú verið optfuð í Fredericia,
Þegar é-g var’ búin að vera þar í og ;er það 48 danska kaupstefnan. honum ^^4!» ma^ón^toóna
sem eru þnoju hæstu „útflutnings
sviði náð til jafns við Sviss og
Ítalíu og er komin fram úr Frakk-
landi og Spáni. Ferðamannastraum
urinn i fyrra varð meiri en nokkru
sinni fyrr, og gjaldeyristekjur af
þrjá imánuði fór frú Bjarnhéðins- I ár er aðalefni kaupstefnunnar
son að kenna mér dönsku og lét danskur iðnaður og þýðing hans
mig l'esa hjúkrunarfræði á því fyrir þjóðfélagið. Þar er m. a.
máli. Það var algerlega þeirra skýrt frá því að danskur iðnaður ^^rtekjhilTður tífaldazt Talið
verk, að ég fór til Danmcrkur til greiði arlega 3 5 milljarða i laun að ferðamannastraumurinn í
náms, þau sögðu, að ég ætti ekki og 315.000 verkamenn og aðrir
að eyða 'lengri tíma á holds'veikra starfsmenn vinni að iðhaði. Dansk
spítalanum. Svo fór ég fil Kaup- ur iðnaðarútflutnmgur er nú 3,5 JarS króna.
mannahafnar og var þar á veg- milljarðar að verðmæti árlega.
um hjúkrunarkvennafélagsins Ennfremur er frá þvi- skýrt, að iðn
danska. Bjó ég ókeypis í húsi, sem aðarframleiðsla Dana sé verð 14,5
félagið átti og komst strax að á milljarða á ári og leggi þar með
en auðvitað stærst framlag til þjóðarteknanna.
tekjur“ Dana, næst landbúnaði og
iðnaði. Á síðu'stu 12 árum hefir
cr,
ár
verði enn meiri en fyrr, og tekj-
urnar fara upp fyrir hálfan mill-
,c . ' Komm.unehospitalet,
Hjúkrunarkona vann ég þar kauplaust. Eftir ár í Kaupmannahöfn er fjórða
Árið 1898 #ár svo stofnaður tók ég próf og fékk mitt merki stærsta lofthöfn Vestur-Evrópu, og
holdsveikraspi'ta-Linn i: Laugarnesi '°§ upptöku-í. hjúkrunarkvennafé- hjá S.A.S. starfa nú 12.000 manns.
og Iþá heyrði ég taiað um, að þar lagið. Held ég, að ég hafi verið Þar af starfa 2453 við útlandaflug,
sern féfck
væn starfandi: hitíkrunarkona. fyrsti Islendingurinn.
Einn dag -stóð-.<ég og var að tala. þau réydndi.
við Halldór móðurbróður minn,; Eftir það var mér boðin staða
þegar ég s'á- Sæmirad jBjarn'héðins við 'Franska spítalann hér í Reykja
son,lækni, koma riðandi niður vík og mikið varð ég fegin að
götu á S'kj'óna.v-siimiiii, Ég stö’kk komast aftur heim til ísl'ands.
út í veg fyrir hann. og' bað hann 1
að tala vi0 mig, , .Ég vil verða Danmörku tók geðveikraspítalinn geta þes
spurði hann. — Ég vil verða á Kleppi
3734 í Sviþjóð, 1345 í Noregi og
2.344 í Danmörku. Á Norðurlönd
unum þremur er það ails staðar
sameiginlegt að flestir starfsmemi
eru í tæknilegum deildum, síðan
við flugstöðvarnar og í söludeild-
Vöruumsetning Grænlands vex
jafnt og þétt. Samkvæmt upplýs-
ingum, er birtar hafa verið, nam
útflutningurinn 1957 63 milljónum
króna til móts við 44 milljónir
1956. Innflutningur vex einnig.
1957. var flutt inn fyrir 91 milljón
króna móts við 78 milljónir árið
áður. Bæði þessi ár hefir innflutn
ingur til Grænlands þannig numið
meira en útflutningur.
Árið 1957 var jafnvægi í við-
skiptum Færeyja við útlönd, fhitt
inn og út fyrir um það bil 91
milljón króna. Árið áður nam inn-
Árið eftir að ég kom heim frá unum. 1 sambandi við S.A.S. má . „„ .
að nú hefir verið tekið flutnln§ur 99 nnlljonum en utflutn
tii istarfa. Ég átti þá til starfa af fulium krafti við að in“ui 011 lon lona'
lijúkrunarkona, svaraði ég. I þeim1 oftar en einu sinni tal við Guð- reisa ílugvallarhótel i Syðra
Geir Aðils.
A víðavangi
SkrafiS um „forréttindin"
Jlbl. er öðru hvoru að ympra
á því, að Franisóknarmeiin liafi
skapað sér einhver „---for
réttindi í skjóli ranglátrar kjör
dæmaskipunar", eins og því þókn
ast að orða það. Er helzt nð
skilja á Moigganum, að Fraiö
sóknarflokkurinn hafi átt öðrum
flokkum meiri þátt í að móta
þá kjördæmaskipun, sem nú er
í gildi á landi liér. Hvag er að
heyra þetta? Áreiðanlega eru
þetta ný vísindi fyrir íslendinga,
jafnt lesendur Mbl. sem aðra.
Hingað til hafa menn haft það
fyrir satt, að enginn stjórnmála
flokkur eigi minni „sök“ á- nú-
giUlandi kjördæmaskipun' en
Framsóknarflokkurinn. Það‘ er
líka svo að sjá, að Mogganum
hafi orðið eitthvað bumbult af
þessum ósannindum, — og þá, má
nú eitthvað ganga á, — því, bann
segir sílar: „Framsóknarfliokk
urinn hefir aldrei fenigizt ,til
þess að bera fram neinar heilleg
ar tillögur um kjördæmaskipuu“.
Ilvernig má það nú vera a® flokk
ur, sem engar tillögur liefir 'flutt
eigi sök á núverandi skipan þess
ara mála? ;.
Sígur á ógæfuhlið
Þó'tt Mbl. sé óánægt með kjör
dæinaskipunina, þarf ekki und
an því að kvarta, að engar breyt
ingar hafi á lienni verið gerðar
á umliðnum árum. Það er nú
öðru nær. Árin 1933—1934 fór
fram gaigngerð breyting á henni
og góð, mun Mbl. hafa þótt', þá a.
m. k. Enn var henni svo breytt
1942. Þaff. er rétt, að Framsókn
armenn stóðu ekki að þessum
bryetingum. En ihverju skipti
það? Aðrir stjórmnálaflokkar
höfðu nægilegt bolmagn til þess
að ráða því hvað gert var og
þeir gerðu það. Ábendingar
Framsóknarmanna voru að engu
hafðar. Sjálfstæðismenn voru yf
ir sig hrifnir af þessu meistara
stykki. Þá, sem muna eftir fram
boffisfundunum 1942, 'rámar
kannski í, að á íhaldinu var helzt:
svo að heyra, að nú væri loksins
Iiámarki réttlætisins náðl Það
bjóst nefnilega við, að þingmönn
um þess myndi stórfjölga vié
breytinguna og hafði þá: í liuga
„steiktu gæsirnar“. Hér fór þó
nokkuð á aÖra leið. Að vísu
fengu Sjálfstæðismenn fleiri
þingmenn en áður en þó færri
en þeir áttu von á. „Steiktu gæs
irnar“ reyndus’t rýrari en ráð
hafði verið fyrir gert. Og nú er
svo komið, að Sjálfstæðismenn
eu með fátt óánægðari en þá
kjördæmaskipun, seni þeir áttu
sjálfir megin þátt í að mynda.
Hver er tillagan?
Auðvitað er það fjarstæffia, affi
tala uni að einhverjum einum
flokki séu sköpuð einhver for-
réttindi í skjóli kjördæmaskipun
ar. Ef um forréttindi er hæigt að
tala í þessum efnum, þá eru
þau hjá íbúum vissra landshluta.
Það er rétt, að dreifbýlið hefir
færri alkvæði á bak við hvern
þingmann en þóttbýlifi Deila
má um hitt, hversu mikil for-
réttindi það eru. Þótt þegnaruir
kjósi þingmenn til öess aff.
tryggja sér áhrif á löggjafarsam
komu þjóðarinnar, þá -r liægt
að liafa áhrif þar með fleira
móti. Alþingi situr í Reykjavík
og það veitir íbúum liöluðstaðar
ins og þéttbýlinu kringi m Faxa-
flóa óunideilanlega aðsiöðu til
þess að hafa hönd í > agga um
inótun mála þar, unúiam aðra
landsmenn. Því skyloi heldur
ckki gleymt í þessu sain: andi, affi
allir flokkar liafa söu i aðstöðu
til þess affi keppa un ili kjós
enda í dreifbýlinu u;; er því
einnig af þeirri ásiærfa, öfug-
nteli aS tala uin forn ; ; idi eins
flokks.
En meðnl annárra > rf : Hverj
ar breytingar vill bh tsstæðis-
floltkuri, :' gera á kjcrnn inaskip
uninni?