Tíminn - 24.09.1958, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, miðvikudaginn 24. september 1958
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórariim Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu vi3 Lindargðta
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasíml 19 523. AfgreiSslan 12323
Prentsmfðjan Edda hf.
Landhelgismálið og Jjjóðareiningin
EŒNN geysifjölmenni og
glæsilegi fundur Framsóknar
manna í Reykjavík um land-
helgismálið í fyrrakvöld var
talandi tákn um þjóðarein-
inguna um þetta mál, hvik-
lausan vilja manna og rólega
stefnufestu, er mun tryggja
þjóðinni sigur í málinu.
Hann bar ljósan vott um
það, hver afstaða Framsókn-
armanna hefir verið í þessu
máli frá öndverðu, hver á-
hugi þeirra hefir verið og
vilji til þess að sækja það
bæði með kappi og forsjá.
t>etta sjónarmið hefir ekki
aðeins mótað starf forystu-
manna flokksins í þessu
máli, allt síðan 1946, er þeir
Hermann Jónasson og Skúli
Guðmundsson báru fram til-
löguna um uppsögn dansk-
brezka samningsins, heldur
einnig viðhorf allra Fram-
sóknarmanna.
Á fundinum kom fram ein-
dregin þökk til forystumanna
flokksins fyrir einarða og
gifturíkýi baráttu í þessu
máli. Það er öllum ljóst, að
það voru ráðherrar Fram-
sóknarflokksins sem áttu
drýgstan hlut að því að alger
samstaða og þjöðareining
náðist .um framkvæmdaat-
riði málsins á s. 1. vori, en
það er einmitt það bjarg,
sem við byggjum nú á. Ef sá
grunnur bilaði, væri málið
allt tapað.
HERMANN Jónasson for
sætisráðherra, ræddi eink-
um viðhorfin í málinu í dag
í framsöguræðu sinni. Hann
tók skýrt fram, að íslending-
ar mundu halda áfram að
beita sér fyrir setningu alls-
herjarregl'na um fiskveiði-
landhelgi á allsherjarþingi
S.I>., en þeir mundu aldrei
ganga inn á, að landhelgis-
mál íslands yrði tekið fyrir
sérstaklega. Þeir mundu held
ur ekki fallast á neins konar
takmarkanir, sem ekki væri
hlýtt af öllum þjóðum sam-
takanna, hver sem afgreiðsla
málsins yrði á þingi S.Þ. Þeir
teldu ekki réttmætt, að smá-
þjóð, sem á allt sitt undir
fiskveiðum, hefði ekki eins
stóra fiskveiðilandhelgi og
þau ríkf, sem hnfa hana
stærsta. Það væri ekkert rétt
,læti í því, að við ættum að
sætta okkur við minna vegna
þess eins, að við getum ekki
tekið og varið slíka fiskveiði
landhelgi með vopnavaldi.
Forsætisráðherra minnti
einnig á það, að landhelgis-
gæzlunni hefðu verið gefin
fyrirmæli úm að beita ekki
vopnum og senda óvopnaða
menn um borð í togara, yrði
það gert. íslendingar gerðu
a.llt sem þeir gætu til þess
að koma í veg fyrir slys og
árekstra, sem haft gætu
manntjón í för með sér. En
framferði erlendra .skipa, er
þau reyndu hvað eftir ann-
að að sigla á íslenzk varð-
skip byði geigvænlegri hættu
heim, og ef slys hlytist af
mundi það hafa ófyrirsjáan-
legar afleiðingar fyrir sam-
búð Breta og íslendinga. Þá
benti hann einnig á það, hve
greinilega það hefði komið í
ljós, að ekki væri hægt að
stunda veiðar við ísland
nema njóta margskonar
fyrirgreiðslu í íslenzkum
höfnum og hafa skjól og not
af landinu um leið. Þetta
teldu íslendingar líka sjálf-
sagt og væru reiðubúnir að
veita góðum nágrönnum alla
aðstoð, en þetta sýndi hve
nátengd og óaðskiljanleg
fiskimiðin eru landinu og til
heyra því einu, og hve frá-
leitt er að stunda þar fisk-
veiðar með ofbeldi. íslend-
ingum er það mikið harms-
efni, sagði forsætisráðherra,
aö þjóð, sem þeir hafa talið
forystuþjóð vestræns lýðræð
is, skuli hafa beitt þá slíkum
tökum — eina allra þeirra
þjóða, sem fært hafa út fisk-
veiðilandhelgi sína.
EYSTEINN Jónsson, fjár
málaráðhérra’, ræddi einkum
um meöferð landhelgismáls-
ins í ríkisstjórninni í fram-
söguræðu sinni, og minnti
m.a. á þá staöreynd, sem
glöggt hefði komið í ljós, að
sigurvissan í málinu er ein-
mitt í því fólgin, hve örugg
forysta ríkisstjórnarinnar
var og er i framkvæmd þessa
máls og ákvörðunum. Ein-
hver mesti vandi rikisstjórn
arinnar hefði verið að velja
hinn rétta tíma til útfærsl-
unnar —• gera það hvorki of
snemma né of seint.
Að gera það fyrir Genfar-
ráðstefnuna hefði verið of
snemmt, en hins vegar hefði
það stefnt málinu í beinan
voða, ef það hefði verið dreg-
ið eftir að Genfarráðstefn-
unni lauk. Rikisstjórnin bar
gæfu til þess að velja sér
rétta aðferð og rétta stund.
Eftir athugun málsins frá
öllum hliðum var það bjarg-
föst sannfæring ríkisstjórn-
arinnar að rétturinn væri
okkar megin, og lífshagsmun
ir þjóöarinnar í framtíðinni
væru undir því komnir, að
ekki væri hikað nú. Ríkis-
stj órnin var einnig sannfærð
um það, að öll þjóðin mundi
sameinast sem einn maður á
örlagastundu, þótt stundum
liti út fyrir annað í dægur-
karpi. í þessari trú var á-
kvörðunin tekin og síðan
staðið við hana, töfum og
fleygum hafnað, hvaðan sem
þeir komu og settri stefnu
haldið. Þetta reyndist rétt.
Þjóðin stóð sem órofa fylk-
ing að baki þessum ráðstöf-
unum ríkisstj órnarinnar. —
Þegar mælirinn var fullur
kvað almenningsálitið niður
allar hjáróma raddir og
sundrungarstarfsemi. Og
þannig mun þjóðin standa
um þetta höfuðmál sitt, unz
fullur sigur er unninn.
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Ríkisstjórn USA berst fyrir sameigin-
legri skólagöngu hvítra og svartra
Fyrir undirrétti var nokkr
um spurningum beint til mr.
Richard C. Butler, sem var
málsvari skólastjórnarinnar í
Little Rock. Af þessum
spurningum og þeim svör-
um, sem mr. Butler gaf, er
loks hægt að átta sig á af-
stöðu Faubusar ríkisstjóra.
„Þessir árekstrar", sagði
mr. Butler „hafa skýrt sig
sjálfir og frá sjónarhóli okk
ar í skólastjórninni er þetta
ósamkomulag ríkisstjórnar-
innar og fylkisráðsins; ekki
eins og forsetinn vill skýra
það: árekstur skrílsins og
laganna. — Engin von er til
að dæma málið réttilega,
utan þess að virða stað-1
reyndir.
Harlan dómari hóf að spyrja
og skýrði afstöðuna. Hann sagðist
ekki efast lun samvizkusemi og
velvilja skólastjórnarinnar. Hann!
benti á, að skólastjórnin hefði
lagt fram áætlun um samstöðu
svartra og hvítra. Þá spurði hann
mr. Butler hvort aðgerðir fylkis-
; stjórnarinnar hefðu ekki kastað
! rýrð á velvilja skólast.jórnarinnar.
| Mr. Butler játti því og sagði, að
skólastjórnin, sem væri undir
. handarjaðri fylkisstjórnarinnar,
• hefði verið boðið að gera eitt,
tmeðan fylkisstjórn Arkansas
hafði verið gert að haga sér
öðruvísi.
| Síðar í málflutningi mr. Butlers
kom fram, að almenningur í Little
Rock hefði verið meðmæltur til-
lögum skólastjórnarinnar, ef
stjórnin, og er þar átt við Faubus,
hefði ekki hvatt til andstöðu.
synlegt er, eigi að fyLgja lögun-
unum. fast eftir þarna í Suður-
ríkjunum. Sameiginleg skólaseta
ivartra og hvítra er baráttumál
ríkiss'tjórnarinnar og á því verður
hún að bera ábyrgð, en getur ekk'
Iátið réttinum eftir að útkljá
Jeilumál, sem risið geta af slíktt.
Andstaða Faubusar ríkisstjóra e'r
staðreynd,. og geti Eisenhower
ekki brotið hana á bak aftur,
verður hann að gera samning,
sem viðunandi er og léyst getur
vandann.
Slíkt er ekki óhugsandi, þar
sem í ýmsum skólum í Arkansas
er jöfnuður meðal svartra og
kvítra og í upfhafi voru menn
í fvlkinu slíku ekki mótfallnir.
Það er einnig aðgætandi, að upp-
haf samgöngu hvítra og svartra
var í Little Rock, þar sem nokk-
ui__svört börn gengu í skóla með
að koma til lagabreytingar og tvö þúsund hvitum, þó að slíkt
fjlk^í0^1111 * ^rani^væmc* ^3§a hafi aðallega verið gert til fyrir-
JÞað‘ner engin von til þess, að nlyndar öðrum' Samningar koma
rétturinn geti leiðrétt og ráðið Því U1 greina, en það sem skortir
við þá skipulagningu, sem nauð- er ábyrg og úrræða ;'öð forústa.
Waltor Lippmann
írðmgar sigruOu
nnga,
í írjálstim íþróttum
Afstaða Eisenhowers
Hefði Eis'enhower fyrir ári
skilið aðstöðuna, þegar Faubus
notaði hermenn Arkansas til að
varpa skólastjórninni að halda
iögin. Þessi mótstaða er mesta
móðgun af Faubusar hálfu, sem
'hefir sérstöðu meðal allra gagn-
aðgerða, sem framdar hafa verið
í Suðurrikjunum.
Þjóðin bíður í ofvæni eftir af-
stöðu réttarins. En eftir því sem
málin horfa nú, virðist sem ríkis-
stjórnin geri ekki skyldu sína.
Heiðvirð og löghlýðin skólastjórn
er hindruð af ríkisstjóranum í
Arkansas að leyfa nokkrum svert
ingjahörnum: aðgang að skólan-
um. Rikisrétturinn segir að börn-
unum sé heimilt að sækja skól-
ann, en rikisstjórnin gerir ekkert
í bvrjun skólaársins til að brjóta
á bak aftur andstöðu ríkisstjór-
ans, virða lagarétt og atkvæða-
rétt hvitra manna. í vandræðum
isínum biður skólas'tjórnin um
frest, sem undirrétturinn neitar
um. Þá er hún neydd til að leyfa
svertingjum aðgang að skólanum
gegn fylkislögunum, sem^meina
svörtum börnum inngöngu.
Þar sem ekki er hægt að nota
herinn til að opna skólana, sem
ríkisstjórnin 'heíir lokað, verður
ríkisstjórnin að krefja undirrétt-
inn um skýringu á lögunum, sem
fylkisstjórnin hefir nýlega sett
og ibeitir, lögum sem eru ekki
samkvæml stjórnarskránni.
Breytingar á lögunum
Helztu erfjðleikarnir í þessu
máli er vandamálið viðvíkjandi
andstöðu Suðurríkjanna, þar sem
þessa andstöðu er ekki hægí. að
leiða til lykta með lagalegum
samningum stjórnarvaldanna.
Lagaþvinganir koma ekki að
ihaldi, heldur verður að breyta af-
S'töðu almennings og rétturinn er
ekki þess megnugur; þar verða
Hin árlega keppni í frjálsum í-
þrótlum milli íþróttabandalags
Keflavíkur, íþróttabandalags Ak-
ureyrar, Ungmennasamb. Kjalar
nesþings og Ungmennasamhands
Eyjafjarðar fór fram á Akureyri
sunnudagin i 7. september sl. í
góðu veðri. Keppt var í 10 greinum
og voru ‘veir keppendur frá hverj
um aðila í hverri grein. Helztu út-
slit urðu þessi.
100 m. hlaup.
1. Höskudur Karlss. ÍBK 11,1 sek.
2. Þóoddur Jóhannss. UMSE 11,3
400 m. hlaup.
1. Jón Gíslaon UMSE 53.3 sek.
2. Guðm. Þorsl'eins. ÍBA 53,3 sek.
1500 m. hlaup.
1. Jón Gíslason UMSE 4:21,3 m.
2. Stefán Árnason UMSE 4:21,9 m.
4x100 m. boðlilau.
1. Sveit ÍBA 4S.2 sek.
2. Sveit UMS'E 47.0 sek.
3. Sveit ÍBK 47.7 sek.
4. Sveit UMSK 48,4 sek.
Kúluvarp.
1. Gestur Guðm.ss. UMSE 13,72
2. Þóroddur Jóhannss. UMSE
13.48 m.
Ki'inglukast.
1. Halldór Halldórsson ÍBK
39,11 m.
2. Gestur Guðmundsson UMSE
37.6S m.
Spjótkast.
1. Halldór Halidórsson ÍBK 56,17
2, Ingimar Skjóldal UMSE 51,24
Langstökk.
1. Helgi Valdimarsson UMSE
6,41 m.
2. Björn Jóhannesson ÍBK
6,14 m.
Þrístökk.
1. Helgi Valdimarsson UMSE
13,38 m.
2. Ingólfur Hermannsson ÍBA
12,92 m.
Hástökk.
1. Helgi Vaklimarsson UMSE
1,70
2. Hörður Jóhannsson UMSE
1,65 m.
Ungmennasamband Eyjafjarðar
vann móiið, hlaut 134 stig.
íþróttahandalag Akureyrar varð
nr. 2, hlaut 103 stig.
i íþróltabandaiag Keflav. varð nr.
3 hlaut 96 stig.
! Ungmennasamband Kjalarnes-
þings varð nr. 4, hlaut 48 stig.
Ungmennasamband Eyjafjarð-
ar sá um mótið. — Mótst'jóri var
Hreiðar Jónsson Akureyri.
Samkeppni um til-
íöguuppdrætti
Borgarstjórn Kielar í Þýzkalandi
liefir ákveðið að efna til sam-
keppni um till'öguuppdrætti að
stóru veggmálverki, s'em ætlaður
er staður i fordyri leikhúss borg-
arinnar. Ennfremur er ei'nt, til
samkeppni nm höggmynd (Frei-
plastik) á Seegartenplatz, þar í
borg.
Hafa ráðuneytinu b'orizt skjöl
er varða þessa samkepþni.
Segir í þeim, að takmark þorg-
arstjórnarinnar í Kiel með sam-
keppni þessari sé að styðja um-
ræddar myndlistargreinar og
íegra borgina.
Fyrir bcztu tillÖguuppdrætti að
málverkinu verða veitt þrenn
verðlaun: Fyrstu verSlaun 3500
mörk, önnur verðlaun 2000 og 3.
verðlaun 1000 mörk.
Rétt til þátttöku hafa allir listá-
mens í þýzka samb-andslýðveldinu
og á Norðurlöndum, er hafa list-
grein sína að aðalstarfi.
• Frestur til að skila uppurátt-
um rennur út hinn 1. janúar 1059.
Öll gögn og frekari upplý^ing-
ar varðandi satnkeppnin fást í
skrifstofum borgarstjérnar Kíelar
í ráðhús'inu þar í borg.
Menntamálaráðuneytið,
9. septembfc!' 1953.