Tíminn - 30.10.1958, Blaðsíða 6

6
T í j\I I N N, fimmtudaginn 30. október 358,
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINM
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Eddubúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasíml 19 523. Afgreiðslan 12323
Prenlsmiðjan Edda hf.
^ «—--—---------—.— —.— --------------—--------------------—4
„Úti er ævintýriu
Haustiö 1946 tók nýsköpun
arævintýrið enda. Til þess
lág'u einkum tvær ástæður:
Önnur var sú, að búið var
að brenna upp öllu eldsneyt-
inu. Peningarnir, sem á hafði
verið lifað, voru búnir.
Veizlukosturinn allur upp
etinn. Hin ástæðan var, að
sundur dró í utanríkismál-
um. Þjóðin var komin í líka
aðstöðu og stundum henti
fátæka bændur á fyrri öid-
um, er þeir urðu heylau.sir,
matarlausir og eldiviðarlaus
ir mitt í rysjóttri útmánaða-
tið. Ballið var búið og nú
þurftu menn að fara heim.
Skilnaðarsamsætið varð
fremur róstusamt þótt ekki
endaði það beinlínis með
pústrum og hrindingum.
Gerðist það ekki fyrr en
nokkru síðar ,að hendur voru
látnar skipta og hin lokka-
prúða hetja, Ólafur var hár7
reittur af vinum sínum en
Bjarni bjargaðist nauðulega
á flótta, Við lítinn orðstír.
Kom mönnurn þá í hug til-
raun Jóns heitins Skráveifn
til undankomu úr Grunaar-
bardaga, en sem betur fór
reyndist Bjarni giftudvýgri
en hinn lánlitli hðsmaður
Smiðs Andréssonar.
Eins og væm,a mátti voru
hinir fyrrverandi samherj -
ar ekki sérstaklega sammála
um það, hver bæri þyngstu
sök á því, hvernig komið var.
Þjóðviljinn sagði 6. nóv.
1946:
„En þannig liefir verið á
málum haldið, að fjárhags-
■hlið nýsköpunarinnar hefir
bilað, og er það vafalaust
framkvæmdinni að kenna að
verulegu leyti, en hitt mun
þó aðalatriðið, að í byrjun
nýsköpunarinnar hafði ekki
verið gengið nógu langt í
því, að skipuleggja fjármagn
þjóðarinnar, gera ráðstafan-
ir, sem afstýrðu þvi, að hægt
sé að verja mikium hluta
þjóðarauðsins að geðþótta
ábyrgöaríausra auðkýfinga,
með þeim tillitum einum, að
fjármagnið haldi áfram að
hlaða utan á sig ofsagróða
handa fámennum hóþ fjár-
plógsmanna.“
Hins vegar sagði Bjarni
Benediktsson 16. maí, 1949:
„Það stóðst hins vegar
nokkurn veginn á éndum, að
innstæðunum var lokið er
kommúnistar hurfu úr
stjórn .... Þeir vildu njóta
vinsældanna af þvi aö hafa
eytt þeim fjármunum, sem
safnast höfðu fy>ir annarra
tilverknað en þeirra . . . En
þeir sáu hitt og reiknuðu
rétt, að þessi ár, (þ. e. 1947
—1949), hlutu að verða erfið
leika ár og jafnvel líklegt
að um skeið kænu hér at-
vinnuleysi og vandræði . . .
Við getum ekki veitt okkur
jafnmikið af ýmsum lífsins
■gæðum og á meðan við átt
um á 6. hundrað millj kr.
í erlendum varasjóði og vor-
um að eyða honum.“
Stefár Jóhann Stefánsson
sagði við sama tækifæri:
„Var aðstaðan sú, er nú-
verandi ríkisstjórn tðk víð
völdum, að erlendur gjald-
eyrir var genginn til þurrð-
ar, lánsfjárþensla orðin gíf-
urieg, mjög óhagstæður verzl
unarjöfnuður, verðlag að-
fluttra vara hækkandi, baggi
bundinn með ábyrgðarverði
útfluttra vara, verðbólga
vaxandi . . . í landinu höfðu
hrúgazt saman miklar vöru
birgðir sem að nokkru leyti
höfðu verið fluttar inn
leyfislaust, en að öðru leyti
samkvæmt leyfum, en með
báðum var það sameiginlegt,
að erlendan gjaldeyri skorti
til að leysa þær út og þær
lágu þvi í vóruskemmum á
hafnarbakkanum."
Um r.vipað leyti sagði Vis-
ir:
„Eldhúsdagsumvæðurnar
scnnuðu, að erfiðleikar þeir,
sem þjóðin á nú við að búa,
stafa að öllu leyti frá stjórn
arárum kommúnjsta". Vísir
gleymir bara að geta þess,
að fleiri voru í stjórn á þess
i m árum en kommúnistar.
Á árinu'1949 vor tveir hag-
fræðingar, þeir Benjamin
Eiríksson og Ólafur Björns-
son kvaddir til ráða im það
hvaða úrræða beri að leita
til lausnar á vandamálunum,
eins og þá var komið. í á-
liti sínu segia þeir m. a.:
„Hefði sú leið verið valin
í lok styrjaidarinr.ar, að
koma á jafnvægi í þjóðarbú-
skapnum, þá hefði eignatil
færzlan og óbeini skattur-
inn hvoru tveggja orðið
miklu minni. Þjóðin myndi
nú búa við þann hag, sem er
aö frjálsri innfluíningsverzl
un og jafnvægi i þjóðarbú-
skapnum, þá hefði eignatil-
færzlan og 6bej.m skatturinn
hvoru tveggja oröið miklu
minni. Þjóðin myndi nú búa
við þann liag, sem er að
frj álsri innf!ur,ningsverzlun
og jafnvægi í þjóöarbúskapn
um. Orsök hæknandi verð-
lags þessi ár, er misræmið
milli innlends og erlends
verðlags. Skortur á jafnvægi
við útlönd, þ. e. taprekstur
á útflutningsframleiðslunni
og greiðsliihalii við' útlönd,
stafar ax' misvægi innan-
lands.“
Hér er drepiö. á kjarna
málsins. í xtað þess „að korna
á jafnvægi í þjóðarbúskapn
um“ var jnisræmið aukið. Þó
var vitanlegr, aö meö hverju
árinu sem leið, hlutu þessi
mál að' verða torleystari. Rík
isstjórn Stefáns Jóhanns
fékk lítið að gert. Að vísu
var viðleitni sýnd til þess
að veita viðnam gegn vax-
andi verðbólgu með ýmsum
bráðabirgðaráðsíófunum og
var vísitalan fest i 300. En
í Ijós kom, að jafnvaigisieys-
ið var orðið of mikið til þess,
a'ð á því yrði ráðin nokkur
viðhlítandi bót með einskon
ar sambræslustefnu í við-
skiptamáLnm, þegar þar við
bættist svo þaö, að fjármála
forystan var i lakara lagi
Því knúðu Framsóknar-
menn fram kosningar 1949.
Upp úr þeim myndaði Fram
Frá starfsemí Sameinuðu þjóðanna:
Aldrei hafa verið byggð fleiri íbúð-
arhús í Evrðpti en á siðastliðnu ári
Nýskipanir í þrjár SÞ stofnanir — Metár í íbúíarhúsabyggingum — Skortur
á byggingarefni — Launakjör og vinn ifkilyrÖi hjúkrunarkvenna — Alþjófe-
hafransóknarskip — For'eti Ailsberjarljings S. Þ.
Allsherjarþing S.Þ. hefir
skipað nýja aðila í þrjár
stofnanir Sameinuðu þjóS-
anna: Öryggisráðið, Fjár-
hags- og félagsmálaráðið og
Gæzluverndarráðið. í Ör-
yggisráðið var kjörin Argent
ína, Italía og Túnis í stað
Kólumbíu, Svíþjóðar og
Israels, en tveggja ára kiör-
tímabil þeirra rennur út í
lok þessa árs.
Fjárhags- og félagsmálaráðið
hefur 18 meðlimi og 6 landanna
voru í kjöri. Við fyrstu kosningu
voru k.iörin í fyrsta sinn: Búlgaría,
Bandaríkin, Nýja Sjáland, Spánn
og Venezuela, en sjötta sætið var
ekki ákveðið fyrr en við 5. kosn-
ingu. Hlaut það Afganistan.
Þriggja ára kjörtímabil þessara
sex landa rennur út: Brazilía,
i Kanada, Bandaríkin, Grikkland,
Indónesía og Júgóslavía. Gagstætt'
því, sem gildir um Öryggisráðið,
má endurkjósa meðlimslönd í Fjár-
hags- og félagsmálaráðið, er tíma-
bil þeirra rennur út.
Tvö af þremur meðlimalöndum,
sem voru í kjöri til Gæzluverndar-
ráðsins — Burma og Sameinaða
arabíska lýðveldið — voru endur-
j kosin, en Paraguay kosið í fyrsta
■ sinn í stað Gualemala. Gæzluvernd
! arráðið hefur 14 meðlimi, þar með
1 taldir hinir fimm fastameðlimir
Öryggisráðsins.
1957 var metár íbúðarhúsa
bygginga í Evrópu.
Evrópunefnd S. Þ. í efnahags-
málum (ECE) 'hefur nýskeð sent
út skýrslu „European Housing
Trends and Policies in 1957" og
segir í henni, að á árinu 1957 hafi
verið sett met í íbúðaframleiðslu í
Evrópu síðan ófriðnum lauk.
í skýrslunni, en í henni eru
margar töflur og ríkulegt hagfræði-
legt efni, er slegið föstu, að fjölgun
íbúðarhúsa á árinu 1957 var meiri
en árið áður. í nokkrum Vestur-
Evrópulöndum virlist þegar á ár-
inu 1956 stefna að því að minnka
byggingaframkvæmdir, og gera má
ráð fyrir, segja sérfræðingarnir,
sem að skýrslunni standa, að um
verði að ræða nokkra lækkun á
tölu fullgerðra bústaða á árunum
1958 og 1959. Hér um bil í öllum
löndum Vestur-Evrópu, þar sem
byggingaframkvæmdir á sviði íbúð-
arhúsa ef-tir stríðið voru mj'ög litlar
í samanhurði við þörfina, átti sér
stað mikil hækkun og í ráði er
meiri aukning ibúðaframleiðsl-
unnar.
í mörgum löndum Austur- og
Vestur-Evrópu, er enn mjög veru-
leg húsrlæðisvöntun. Aftur á móti
segir í skýrslunni að hægt sé að
fullyrða, að nýju íbúðirnar séu
næstum alls staðar stærri og betri..
en áður var byggl'. Enn fremur
sóknar f 1 j kk u >. inn s t j órn,
undir forystu Stcingriir.s
Steinþórssonar. Sú rikis-
stjórn gerói ýmsa ^ófía bluti
og ýmsir vouuðu, að nú væri
stefnuhvörf framuncian. Og
með visst’m hætti varð þ.tð
líka svo, þór.f ú annar, vc-g
færi en '>o.»úr stóóa til. Brask
araöfl ihaiJsms tóku a'ð ger
ast óvær. Sú manntcgund
þrífst bezr. > jarö'vegi efna-
hagslegr&r upplausnár Þcss
ir menn heimluöu nu an’.ám
fjárfestingareffrlit’sins. Og
eins og fyrri dagin-n reyndist
betri helmingur íhaldsins
veikari hinum ver.’i.
Jafnframt því. sem fleiri hús eru
byggð í Evrópu, verða þ3u einnig
stærri. Hér sést ein stærsta bygging,
sem reist hefir verið í álfunni síð-
usfu árin, Jirelliskýjakliúfurinn í
Mílanó á Ítalíu, sem er 128 metrar
að hæð.
segir, að í mörgum löndum Evrópu
séu einkaf.ami ök í bygg'.ngum
íbúðarhúsa í stöðugum vexti. Á
þetta rætur sinar í breyttri fjár-
málast'efnu með auknum bygginga-
leyfum.
Skortur á byggingarefni í
Austur og Vestur-Evrópu.
í næstum öllum löndum Veslu'-
Evrópu, var nægil. byggingarefni
fyrir hendi árið 1957 í.l óhindraðra
framkvæmda á fyrirætluðum bygg-
ingum, segir enn fremur í skýrsl-
unin, en vöníun á byggingarefni
tafði fyrir bvggingaáætlunum í
Austur- og Suður-Evrópulöndun-
um. Verðhækkun byggingakostnað-
ar hélt áfram í næstum öllum þai-m
löndum, sem skýrsla ECE nær yf'r.
í flestum landanna hækkuðu vitinu
launin tiltölulega meira en verð á
efni, en í mörgum löndum fylg-di
samtímis aukin framleiðsla í kjol-
far launahækkananna.
Skýrsla sú, sem hér hefur verið
vitnað í um þróun húsnæðisbygg-
inga í Evrópu 1957, er byggð á
hagfræð.legu efni, sem sumpart er
almennt aðgengilegt en sumpart
látið í té af stjórnum hinna ein-
stöku landa. sérstaklega til afnota
í „Quarterly Bulletin of Höúsing
and Bu ldin-g Staflstics for Eu-
rope“. Enn fremur hafa ríkis-
stjórn'rnar gef ð viðbótarupplýs-
ingar í skrifum til skrifstofu ECE,
með sérstöku tilliti til samningu
skýrslunnar.
Þjóðfélagslég aðstaða
hjúk unarkvenna.
Hjúkrunarkonur virðast vera til-
tölulega illa launaðar í samanburði
við launþega í iðnaði, scgir ; álits-
gerð Alþjóða-vinnumálastofnunar-
'nnar, ILO.
Auðsýnilegt er, að í mörgum
’.öndum er mönntun, vinnue.rfiði,
tarfsvið og áby gð hjúkrunar-
kvenna aðeins að litíu leyti metið.
Tismunur byrjunarlauna »g hæstu
launa er ekki svo mik'll, afl hann
ivetji hjúkrunarkonur til að takast
i herðar h:3 mikla ábyrgðarok,
em fylglr mörgum æðri stöðum í
tarfi þeirra. í me’ra en helmingi
'e'rra 54 landa um alian heim, sem
litjgerðin tekur yíir, hsfa kjúkr-
markonurnar að jafnaði 48 vinnu-
íundir eða mefa á viku auk yfir-
vinnu, sem er algeng á sviði hjúkr-
xnarstarfa. I morguiu löndiim er
yfirvinna allt árið frekar, régla en
xndantekning.
Hjúkrunarkonur í flestum lönd-
um eiga fri e'nu s'nni á viku, en
frítíminn er tilíoltilega stuttur (24
klukkustundir á fteslum st'Jðum)
jg áhrif hans takmarkast við, að
jft er- tengd við hann skylda til
að mæta í'.l sía fa, ef nau'ðsyn
krefur, eða af þvi að hann er veitt-
ur með of stuttum fyrirvara.
Álitsgerð'.n ber með sér, að vönt-
un á hjúkrunarkoninn er um næst-
um allan heimins. Pkortur á út-
lærðum hjúk unarkonum er meira
áberandi en á áðstoðarSfarfsliði.
Veigamikil ástæða t'l vöntunar á
í'ullgildum hjúkrunurkonum er ó-
viðunandi vinnu- og bústaðaskil-
yrði og þjóðfélagslegar aðstæður,
sem ekki samsvara menntun, starfi
og ábyrgð.
í álitsgerðin-n; er að lokum kom-
izt að raun um, að hagur hjúkr-
únarkvenna í mörgum löndum er í
nánu sambandi við aðstæður
kvenna yfirleitt, og niunu senni-
lega verða bættar samhliða.
UNESCO undirkvr alþjóða-
liafrannsóknaskip.
Frumvarp um aiþjóða-hafrann-
sóknaskip, er geti aðstoðað mörg
lönd við rannsóknir þeirra á h’óf-
unum og unnið að iausn þeirra
haffræðilegu vandamála, sem könn
uðir hinna einstöku landa megna
ekki, var mjög stutt á fundi, sem
nýlega lauk , að.afaðseiri UNE<3CO
í París. Meðal hinna 13 þátttöku-
landa var Danmörk, Noregur, Sví-
þjóð og Finnlaná.
Samkvæmt frumvarpinu á r.ann-
sóknaskipið að vera 12—1300 smá-
les'ti *, og útbúið rannsó'knastofum
handa 6 fastráðnum vísindamönn-
urn. Auk þess á að vera rúm fyrir
15 ’aðstoðarmenn — tilkvadda sér-
fræðinga, námsmenn o. fl. Á fund-
inum kom til tals .sá möguleiki, að
UNE3CO le'gði nnkku.r rannsókna-
skip, sem reka ætti á alþjóðlegum
grundvelli.
Allir þátttakendur fundarins
voru: Frá Danmörku: dr. Anton F.
Bruun, Noregi: dr. H. Mosby, sern
var forseti fundarins, Svíþjóð: dr.
B. Kullenberg og Finnlandi: dr.
tlmo Hela.
CIIARLES II. MALIK
Þegar utanríkisráðherra L'íban-
on, dr. Cha.les Habib Malik, var
kjörinn forseti 13. fundar Allsherj-
arþings S. Þ., er nú sit'ur, var val-
inn mætur atkvæðamaður innan
S. Þ. Malik hefur íekið þátt í öll-
um Allsherjarþingum S. Þ„ að und-
anskildu því tíunda. Um þær
mundir var hann fulltrúi lands
sins á öðru þýðingarmiklu alþjóða-
þingi, Bandung-ráðslefnunni.
Malik hóf starfsferil sinn með
nárni og prófi í stærðfræði og 'eðlis
íræði við ameríska háskólann í höf-
uðborg Líbanon, Beirut. Hann
hneigðist þó æ meir að heimspeki,
og 1937 — þá 31 árs'að aldri —
lauk hann doktorsprófi í héim-
speki við Harvard-háskólánn. Hann
Framhald a n siðu.