Tíminn - 10.12.1958, Blaðsíða 7

7
T í M I N N, Miðvikudaginn 10. desemebr 1958.
Vinurinn
fréttir af
góði á Morgunstjörnunni
lífshlaupi heiðarbóndans
Hinumegin vií heiminn, skáldsaga eftir Guí-
mund L. Friífinnsson. Utgefandi: Isafoldar-
prentsmiíja
Þegar farið er veginn norður hafi orðið eftir hjá þeim, seni rálu
og komið skammt frá Silfrastöð- kyrrir i heiðinni. Þessi bók er því
sum í Skagafirði, blasir Egilsá við um margt merkileg hugsmíð og
í hliðinni handan Norðurár. Þar gott plagg fyrir þá, sem fóru og
skín sól, og þar rignir og þar hafa ekki mátt vera að því að
gnauða vindar, og þar situr bónd- hlusta á þá sem eftir sátu fyrir mal
inn og rithöfundurinn Guðmund- andanum í sjálfum sér. Sagan fær
ur L. Friðíinnsson og skrifar bæk- líka aukið gildi vegna þess að höf-
ur á hnó sér mcðan olían heldur undur hennar er bóndi. og hún er
lampakveik hans rökum. Qg nú á köflum pi-j'ðileg af þeirri ástæðu.
gerist það, að komin er skáldsaga Maður kemur engum hugsunum
frá honum, sem nefnist Hinumeg- við um vélabrögð og dikt meining-
in við heiminn og byrjar eftir stutt unni til ómerkingar. Ilún er cinnig
an opnunarkafla á ávarpsorðun- drjúgur vottur þess, að fleira en
um: Vinur minn góður á Morgun- gras grær á Egilsá í Norðurárdal.
stjörnunni. Það er út af fyrir sig Guðmundi L. Friðfinnssyni hefir
uppáfinningarsemi að stíla bók í nefnilega tekizt upp í þessari bók,
nær öllu tilliti til vinar síns á og hann er vel að því kominn.
Morgunstjörnunni, einkum þegar Þótt Guðmundur L. Friðfinnsson
slíkt er ekki látið ofgera öðru í hafi þarna tvímælalaust náð merk-
verkinu. Kemur raunar i ljós, að um áfanga og maður ætti þess
söguhetjan, Börkur Arason, hefir vegna kannski að láta staðar num-
finr.jt
í sér andanum frammi við hurð og
veit, að nú er sálin óánægð í afa.
Samt ætlar hann í réttirnar. þegar
hann verður stór, og þá drekkur -
hann sig víst fullan. Svoim er lífið
undarlegt, litauðugt ævintýri, og
ábyrgð er óþekkt hugtak.“ (
Næsta málsgrein hefst á þessari
setningu: „Suml' er óttalegt og eggj
andi í senn — ef það er.í hæfilegri
fjarlægð.“ Manni finnst þetla tal
eiga illa heima í bók um Börk
Arason. |
Guðmundur á Egilsá hefir mikla '
afsökun. Svona tungumál er lenzka
í bókmenntum okkar upp og ofan. t
Gullið sekkur í því'sem höfundarn j
ir telja snilld, þótt það eigi ekki í
endilega við um Hinúmegin við!
heiminn. Eg leyfi mér þá frekju
að segjást gjarnan viljá-lifa þann
dag, að lesa bók eftir Guðmund á
Egilsá, þar sem setningar á borð
við fvrrgreindar, verða viðskil.a við
handritið í öðru eða þriðja upp-
skrifi. Og ég vil jafnframt vona að
olían á íampa skáldsins þverri
ekki. Eg hefi aftur á móti engar
óskir fram að færa varðandi hné
þes-s; ég veit það bregst ekki. Það
er alltaf leiðinlegt að láta snjöllum
hugsmíðum , liggja við köfnun í
vangaveltum, sem ekkert erindi
eiga í bækur, og að lokum spái ég
því, að í næstu framtíð spyrji
fólkið á þjóðv.eginum eftir Egilsá,
lýta þessa prýðilegu máls- þegar það ekur fjallið sunnan
Guðmundur L. Friðfinnsson
Lítill drengur heldur niðri *
Silfrastaða.
Indriði G. Þorsteinsson.
Fjárar skemmtilegar litabækur,
sem Preutsmiðjan Litbrá geíur út
Einnig myndabók um Island og myndakotra
— dægradvöl — fyrir börn
varia öðrum að skrifa. Heiðin er ið og skrifa honum hitt í bréfi, gre.n. Rétt er hún svona:
á bak við hann og sviptivindasam- þar sem allar aðfinnslur á þessari
ir og stundum hláiegir þróunar- hólöld verka eins og verstu skamm-
tímar honum á brjóst. Á þessu af- ir, þykir samt eftir ástæðum vert
markaða svæði heyr Börkur sitt að ræða um veraldlegri hlið þess
lífsstríð, sem ekki er einungis arar ágætu sögu, einkum vegna
fólgið í erjum jarðarinnar, heldur þess, að 'hún ber búningslega keim
í þeirri einveru, sem sækir að hon ýmislegs í íslenzkri skáldsagnarit
um, unz hann stendur eftir gam- un á síðari tímum, sem fyrr eða síð
all með minningar um dáið fólk ar verður að fjalla um. Menn segja
eða brottflutt, og engir hafa neitt gjarnan að heppni ráði hversu vel
við hann að tala, nema til að tekst um uppbyggingu sagna, og
trufla fyrir honum gjökt í stopulli satt er, að stundum virðist heppni,
ráðskonu eða hafa undan honum hafa ráðið. Samt eru til grundvall Prentsmiðjan Litbrá í Rcykjavík hefir nýlega sent frá sér
silungsána, svo þeir sem efnuðust aratriði, sem geta orðið henni til fjórar ágætar lita- og leikjabækur fyrir bövn. Litbrá hefir
á alf!yl;Va Úr heiðarsporðin- stuðnings og þau er ekki vert að einkaleyfi hér á landi á Walt Disney‘bókum, og eru það því
um geti dundað ser milli spekula- forsma. Yfirleitt eru skaldsogur , . , . , , J ® , 1 ,
sjóna við laxadráp, jafnvel þótt hér mjög snjallar hugsmíðar. Hug §amhr kunnmgjar 1Slenzkra barna, sem aðalleikendur eru t
það kosti eitt eyðibýli í viðbót — myndirnar ryðjast bókstaflega þessum bókum, það er að segja Andrés Önd, Mikki Mús Og
bæ Barkar Arasonar. fram á hverri síðu, en úrvinnslan; aðrir slíkir heimsfrægir sprellikarlar Disneys.
En Guðmundur skrifar ekki svo Það sem ræður úrslitum, ef við
fábrötna bók við lainpaljós norður ætlum almennt að standa undir Hingað til lands flyz.t talsvert
í dainum sínum, að lífsstríð Bark nafni sem sagnaþjóð, vill æði oft af erlendum litabókum, sem erfitt
ar Arasonar eigi ekki fleiri orrustu verða tilviljunarkennd. rr fyrir íslenzk útgáfufyrirtæki að
velli en einveru og búskaparamst- 'Það sem ég hnýt helzt um við keppa við hvað verð' á bókunum
ur. Tafl-hans við konur endar mest lestur skáldsögunnar Hinumegin snertir. Á þessum litaþókum Liit-
anpart í biðskákum og fer vel á við heiminn, er sú tilhneiging höf- órá er þó ekki mikill munur, en sá
því um mann á svo æsingarlausum undar, að ræða heimsspekilega um mikli kostur er við þsssar bækur,
stað sem þessum heiðarsporði, er ýrnis atvik. Vélflestir höfundar eru aö þeim fylgir íslenzkur texti,
iendir ihinumegin við heiminn veikir fyrir þessu; sumpart vegna þannig, að auðvelt er fyrir börn að
fyrr en varir. Ævi Börks Arasonar vantrausts á lesandanum og sum- skilja þá leiki, sem í þeim eru, og
er ekki hávaðasöm. Meðan samtið Part vegna spakmælaástar og löng- brellur aðallsikendanna.
hans byltist fram fyrir utan, hugar unar til að segja eitthvað snjallt'.
hann ,að lömburn sinum. Einn dag Þetta verður þó í flestum tilfellum
má hann upplifa það, að leikbróðir eins og að hringja klukkum sín-
hans úr æsku er kominn aftur eftir um eftir að messan er hafin. Að
að hafa verið á pólitísku nám- haki öllum verkum liggur ákveðin
skeiði. Kannski hefði þessum nám- heimspeki eða lífsskoðun og við- ______________ ____
skeiðsmanni verið nær að sitja horf höfundar. Aldarandi mótar agta •(jægradvöl fyrir börn, að
kyrr á jörð forfeðranna í stað hka verk, og sæmilega skyggn les- komhinum ýmsu hlutum fyrir í
þess að setja bana í eyði og koma andi finnur þennan aldaranda í éina st(jra imynci. Myndakotra hefir
svo til að frelsa heiðarsporðinn. gegnum söguna, se hun rett sögð, bi áður verið notað, sem heiti á
Berki finnst þetta hundalógik hja an þess að hann se að nokkru jdægradvöl, en hér er um að
manntetrinu og heridir dauðri mús skýrðui, og það er þokstaflega raeða nýyrði, sem fræðslumála-
upp i kjaftinn a honum þegar hæst hættulegt að ætla að hokra að o- ,§ tj ói- n i n lagði til að notað yrði um
lætur, að vísu fullur. Manni finnst skyggnari lesendum. _ Flestir, sem þatta.
það iiafi verið gott kast. Æskuást eitthvað hafa lesið í íslendingasög
Barkar hafði flækzt burt með þess- um, komast ekki hjá því að finna, MynHabók um Island
um námskeiðsmanni og gifzt hon- af orðræðum og atburðarás, að
um. Seinna kemur hún aftur, „of- menn þeirrar tíðar lifðu eftir siða- This is Ieeland nefmst mynda-
urlítil, titrandi, björt sljarna á Iögmáli sprottnu af ásatrú. Þrátt hók, sem Lvlbrá gefur út. I bók-
himni óvissunnar og hinna miklu fyrir þetta dettur höfundum eru um ^ uiyndir frá ýmsum
drauma og mannlegu örlaga. Það þessara sagna ekki í hug, að láta s.töSuih á landinu, bæði landslags-
eru tvær undirhökur, andlitið fylgja sögunum tilvitnanir í sið- °S atvinnuiífsmyndir. Myndirnar
slappt, málað, baugar undir aug- speki þessara tíma. Eg minnist er.u teknar af mörgum kunnustu
unum. Tannbrot, og brjóstin eins þess ekki, að lýsingu á hefnd í liósmyndurum landsins. Formáli
og slapandi jökulhengja". Hún þeim bókum, fylgi skýring á heim- eftir Benedikt Gröndal er á tveim-
verður full á staðnum, þessi æsku- spekinni að baki hefndinni, enda ur tungumálum, ensku og þýzku.
ást, og segist einu sinni hafa ætl- hefði hvorki kálfskinnið né sagna- Mjmdirnar í bóxinni eru hinar
að að fara í klaustur. andinn leyft þann munað. Hins veg -----------------------------------
Mér vitanlega hefur ekki komið ar Serir þetta íslendingasögurnar
út önnur nýtízkulegri bók um við- að djúpum verkum. Að ég gerist | yjpr htiniRhapksSr
horf bóndans til þeirra, sem fara, svý langorður um þetta, stafar af
og koma síðan aftur, ýmist til að I3''*’ að skáidið á Egilsá beygir sig Bókaútgáfan Björk hefir gefið Davíðsson; gjaldkeri: Óskar Lárus
frelsa þá pólitífcskt, sem eftir sátu, stundum undir það ok pappírsald- út tvær barnabækur, sem báðar son; meðstjórnandi: Jónas Kr.
•eða ná laxi úr þeim ám, sem þeir ar> að seSÍa langt frá því, sem bafa reynzt mjög vinsælar áður. I Jónsson.
gátu sópað gjaldlaust áður. Það mætti afSreiða í fáeinum orðum. Bambi kom út fyrir fimmtán ár-i
hefur ekki fyrr verið lýst þeim Langt mál geymir oftast nær marg um og varð þá strax feikna vinsæl; Skákmót félagsins hófst 28. okt.
yfirþyrmandi leiða, sem hlýtur að ar endurtekningar á aðalatriðuni, af börnum. Þetla er hin kunna saga °§ tiauii " -fies- Teflt var í einum
Myndakotra
Þá hefir Litbrá einnig sent frá
'sér tvo myndakotra ,púsluspil“
með teikningum frá Walt Disney
fyriríækinu. Er þetta hin ágæt-
Þannig lítur forsíðumyndin á This
is lceland út, en forsíðan er prentuð
í fögrum litum. Gefa má þess, að
baksíðan er eins.
ágætustu og prentun vönduð, en
Litbrá er offsetprentsmiðja. This
is Iceland er einkar hentug vinar-
gjöf til erlendra kunningja eða
viðskiptavina.
Fjörugt starf Tafl-
félags Hreyfils
Taflfélag S/F Hreyfils, hóf vetr
arstarfið með aðalfundi 27. okt.
I Stjórnina skipa: Form.: Guðlaugur
Guðmundsson; varaform.: Bryn-
I leifur Sigurjónsson; rifcari: Þórir
fylgja því, að hlusta á raus mis-
gæfra spekúlanta, fyrir menn, sem
eru allra þegna þjóðfélagsins laus-
astir við að þurfa á slíku rausi að
halda. Jafnframt er þessi bók upp-
gj jr einyrkja við samtíð, sem er
ekki pastursmikil, þegar hcið er að
hleypa loftinu úr henni
kemur helzt í hug, þegar Börkur
Arasnn er að leggja spilin á borð-
ið fyrir vininn sinn góða á Morg-
og í rauninni er engin saga svo Walt Disney, sem hann sendi frá j flofcki eftir Monrokerfi.
vel hugsuð, að hún þoli þannig
meðferð, ef hún á að lifa eitthvað
í volki framtiðarinnar.
,, . . . Lítill drengur heldur niðri
í sér andanum frammi við hurð og
veit, að nú er sálin óánægð innan
Mannijí afa. Samt ætlar hann í rétlirnar,
þegar hann verður stór, og þá
drekkur hann sig víst fullan . . .“
Guðmundi finnst þetta ekfci nóg
unstjörnunni, að sannleikurinii • og bætir yið setningu, sem mér
ser jafnhliða kvikmyndmni. Kvik-( Efstur var Þórður Þórðars0nt
myna.n Bambi er em hugljufasta með 9y2 vinningf annar Jónas Kr.
kvikmynd D.sney, og haldast bok- Jónsson með 8 vinninga og þri8ji
m kvikmyndm mjog i hendur. óskar Sigurðsson með 7VÍ> vinn-
Þar segirfraungahirtinumBamba:ing Þá er ákveðið að Hrevíils--
og felogum hans i skognnun. | menn keppi þ. U. þ.m. við skák-
menn frá ríkisútvarpinu, pósti og
sima.
Bamhi hefir verið ófáanlegur um
langt árabil.
Hin bókin er Stuhbur, sem alltaf
er jafn vinsæl af minnsta hóka:! Keppnin fer fram í Lands.síma-
fólkinu. ' húsinu.
" * ’
A viðavangi
Hin ráðvillta hjörS
Svo er að sjá á íhaldsblöSun-
um, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi engan veginn við því búist,
að ríkisstjórnin færi frá svo fyr-
irvaralítiff. Iiaiin liefir nú í tvö
og hálft ár hnoðast gegn öllu
því, seni ríkisstjórnin hefir gert.,
Allt átti það að horfa til óheil'a
og tjóns. Venjulegu fólki fiiui-.t
sú skylda hvíla á þeim, scm gagn
rýna, að þeir bendi á eitthva'i
betra í staðinn. Sjálfstaíðisl'l, hef
ir talið sig hafinn yfir þá'al-
mennu skyldu en liinsvegar a-
vallt látið í það- skína, áð hanu
hefði sín „pennastrik" á reiðuoi
höndum, er til þyfti 'að taka.
Nú hefir það komið á daginn,
seni ýmsum bjó í grun, að for-
ystulið flokksins er einn skvalilr
andi hrærigrautur örþrotá. ráð-
Ieysingja. Þegar stjórnin er far
in frá cg þeir eru eðlilega krafð
ir sagna, þá hafa þeir bara ekk-
ert að segja frekar en fyrri dag-
inn, en grípa til þess, að afsgka
sig með því, að fyrir þeim sé
haldið einhverjum leyndarskjöl-
uin. Hvernig' í ósköpunum eig'i
þeir að geta sag't um íivað þeir
vilji fyrr en þeir fái að sjá leynd
arskjölin. í sömu greinirini segir
þó Mcggi:
„Sjálfstæðismenn þurfa ekki á
þessum upplýsingum aff. halda
til þess að marka stefnu sína i
efnahags- og fjármálum. Hún er
skýr og ótvíræð“. Já, ekki vantar
það. Ilún er meira að segja svo
„skýr og ótvíræð“, að það er
engu líkara en allt skrifstofulið
Moggans leggi hendur að þvi í
sameiningu, aff skrifa hverja þá
pólitíska 'grein, er þar birtist
þessa dagana og viti þó enginn
hvað annar hefir skrifáð.
Það, sem menn vissu
Mbl. er ákaflega hneykslað yf-
ir því, að Tíminn skuli liafa sagt
að efnahagsmálatill. Framsóknar
niauna hlytu að koma til umræffu
á þingi A.S.f. Það er einkennileg'
viffkvæmni. Málið liggur Ijóst fyr
ir. Ríkisstjórnin var grundvölluff
á því meginatriði, að haft yrði
samráð við stéttarsamtökin inn
þær ráðstafanir, sem igerðar yrðú
í efnahagsniálunum á hveirjúm
tíma. Framsóknarmenn liöfffu
sínai' till. undirbúnar í meginat-
riðum áður en Alþýðusambands-
þing kom saman. Það fór alls ekk
ert dult á þinginu að mömiuin
var fullkunnugt um, í hvaða átt
þær gengu. Qg ýmsar
óánægjuraddir lieyrffust á þing
inu yfir því, að hinir stjórnar
flokkarnir skyldu ekki hafa neitt
fram að leg'g'ja um - það, hvað
þeir teldu að gera þyrfti til aff
drag’a úr eða koma í veg fyrir
skaðvæuleg' áhrif þeirrar dýrtíff
arbylgju, sem fyrir dyrum lá! í
þessu sanibandi skiptir það auð
vitað engu máli hvort till. Frarii
sóknarmanua var formlega birt
ar fyrir eða eftir þimgið úr því aff
þær voru kunnar að megin efni.
Lýgin sett í ramma
Þjóðviljinn hefir iöngiim lifaffi
eftir þeirri reglu, að tilgangur
inn Iielg'i meðalið. Mun það og'
í fullu samræmi við þau siðalög
mál, sem gilda i hans pólltíska
föðurlandi.
Á þriffjudaginn birtir hann
rammaklausu, sem ber yfirskrift
ina: „Eysteinn vildi svifta verka
menn 4800 krónum á ári“.
Ef einliverja glóru á að vera
hægt að fá út úr þessu rugli, þá
virðist hún helzt vera sú, að hér
sé átt við tilmæli ráðherra Fvam
sóknarflokksins uni frestun á
greiðslu fitUrar vísitöluuppbótar
yfir des.mámið! Þjóffviljanum er
fullkunnugt uin, að tilmælin fólu
þetta eitt í sér, Um eftirg'jöf var
alls ekki að ræða nema því aff
eins að um þaff semdist við fuil
trúa verkamanna. Klausan er því
öll ein ósanninda kássa. Sterk
má hún vera, ósannindahneigð
Þjóðviljans, að hann skuli ekki
skirrast við að skrökva til uva
sta'ðreyndir, sem öllum lauds-
mönmun eru kuunar.