Tíminn - 19.02.1959, Blaðsíða 4

TÍMINN, fimmtudaginn 19. fcbrúar 1959.
Þórarinn Helgason
Orðið er frjálst
Dvalarheimiii aldraðs sveitafólks
Þessi er fyrirsögn ritgerðar eftir
rú Svövu Þórleifsdóttur í júlí—
;ept.-hefti Húsfreyjunnar 1958. Ég
el mér ekki óskylt a<5 leiðrétta
ranghermi í ritgerðinni, sem eigi
'iv meinlaust að óleiðrétt sé. Hin-
run skaplega áróðri, sem greinin
r haldin af, mun ég einnig koma
íálítið að, enda hefur frúin eytt
1 hann mestu bleki. Eitt sjónarmið
'iefur hún sýnilega umfram allt
mnað: aö eigna samtökum kvenna
bá hreyfingu, sem orðin er um
ivalarheimili aldraðs sveitafólks.
iuðvitaö kann frúin að bera á
orð og allt lítur þolanlega út á
firborði eins og þetta:
—Siðast.a Búnaðarþingi mun
afa borizt bréf frá öldruðum
veitamanni.
Málsgrein þessi minnli mig á
: 'amtal, sem ég átti eitt sinn við
óliannes Kjarval. Hann spurði:
— Lastu fyrirsögnina i Morgun-
' slaðinu í gær?
Ég mundi enga fyrirsögn, er
akti sérstaka athygli.
— Elcki það? Svo að hún snart
■ig ekki'þessi fyrirsögn: „Aldraður
íaður bjargar manni frá drukkn-
n.“
— Ég finn ekkerl athugavert við
etta, segi ég.
— Ekki það? Finnur þú ekki,
vað að baki felst: þrátt fyrir ald-
rinn? ®n þessi fyrirsögn hefði svo
í em getað staðið í livaða blaði
ðru sem vera skal. Mergurinn
naálsins er sá, að manninum varð
■jargað, ekki satt? Skipti það
; .okkru máli, hvort sá, sem björg-
narstarfið vann, var ungur eða
i amail?
Fáum mun heldur finnast sem
'að skipti nokkru máli, hvort
bréfið“, en svo nefnir frú Svava
■rindi mitt, var frá ungum manni
ða öldruðum. En í þessu sam-
andi er þess að gæta, að frúin
r með áróður í huga og aldraður
r vei teygjanlegt orð og getur
uðveldlega náð til kalkaðrá gam-
■ Imenna. Hél- mun frúin þó standa
;:okkuð höllum fæti, því að ég
etla, íó hún hafi slítið fótum á
'örð vorri vel einum áratug leng-
r en sá, er hiin aldraðán nefnir.
Ekki vefengi ég, að frú Svava
ari rétt með, að málinu um dval-
rheimili hafi verið hreyft á fundi
Borgarfirði, áður en það kom
yrir á Búnaðarþingi. Hinú furðar
nig á, að hún skuli ekki í ritgerð
inni vitna í fundarsamþyklctir
aðan, ér sýni, að málinu hafi ver-
ð komið á umræðugrundvöll.
Annars er ég henni alveg sammála
un tilgang og nauðsyn dvalar-
iieimila aldraðs sveitafólks, og það
vo, að mér fannsf sem ég væri
ð lesa mínar eigin hugsanir, mjög
ikt því, sem ég lagði fram í til-
'öguformi með erindi mínu til
Lúnaðarþings.
Það skal fúslega játað, að minn
báttur er lítill í þessu stóra rnáli,
n þ.ó hefur frú Svövu Þórleifs-
dóttur ekki tekizt að sannfæra mig
um, að ég hafi til einskis komið
því inn á Búnaðarþing, til þess
upplýsir hún nægilega vel, að
af hálfu Sámbands borgfirzlu-a
kvenna, hafi aldrei verið hugsað
um nema Borgarfjarðarhérað í
þessu sambandi. Ég fæ ekki betur
séð en frú Svava sé með annan
handlegg, þó ©ð hún rugli svo öllu
saman. Engúvn var að seilast eftir
eignarrétti á málefni því, er hér
um ræðir ög þó lætur frú Svava,
sem hún hafi hér eign að verja fyr-
ir samtök bvenna. Svo fas( liggur
henni þetta á hjarta, að hún endar
ritgerð sína með þessum orðum:
„Þá mætti það vera minnisstælt,
að það voru samtök kvenna, sem í
upphafi tótfu málið upp.“ Ekki
mun málefninu af veita að hafa
öflugan stuðning kvenþjóðarinnar,
en betri er hann annar og í öðru
fólginn en að leggja á það höfuð-
kapp í upphafi að gína yfir þakk-
læti fyrir málsaðdraganda, sem
Svava dregur ekki af því að það
séu tíðindi mikil og inerkileg, þeg-
ar hin borgfirzka heiðurskona hóf
máls á því, að koma upp dvalai-
heimili, en þó lætur Svava þess
að engu getið fyrr en eftir að
„bréfið" kom til tafgreiðslu á Bún-
aðarþingi. Auðvitað niá frú Svava
í friði vera fyrir mér að auglýsa
hugkvæmni liinnar borgfirzku
ikonu, en rétt er að upplýsa hana
um, að í Vestur-Skaftafellssýslu
var gefin jörð fyrir rúmlega þrjá-
tíu árum undir elliheimili, svo að
hugmyndin er ekki ný af nálinni,
hvorki á Búnaðarþingi né uppi í
Borgarfirði. Og það mun fleh-um
en mér finnast frú Svava furðu
snör í fullyrðingum að ákveða
fæðingu þessarar hugmyndar vor-
daginn einhvers 1957. Hitt mundi
trúlegra, að mál þelta hefði komið
til umræðu hin síðari ár á fundum
félagssamtaka sveitafólks víðs veg-
ar nm land.
Ég hef ætíð haldið, að frú Svava
Þórleifsdóttir væri gætin kona og
vönd að málfutningi. Koma mér
þvi mjög á óvart rangfærslur
hennkr, sem erfitt er að færa til
betri vegar, slík sem staða hennar
er. í framhaldi af því, sem áður
er tekið orðrétt upp úr ritgerð
hennar segir:
„Vísaði Búnaðarþing málinu til
Alþingis og þar mun það liafa
hafnað um einn.“
Gegn þessari staðfestingu er á-
þreifanlegast að birta ályktun þá,
er Búnaðarþing samþykkti ein-
róma um málið:
„Búnaðarþing viðurkeniiir, að
mál þetta sé athyglisvert, og þess
virði, að þv! sé gaumur gefinn,
en telur, að til undirbúnings sé
nauðsynlegt að fá álit sem flestra
aðila í sveitum landsins um íyrir-
kómulag og framkvæmdir. Álykt-
ar Búnaðarþing því að fela etjórn
Búnaðarfélags íslands, að leita
Heilbrig'ðismál
Esra Pétursson, læknif
ftœkur ocj höfunboí
Ly riskur hörpuleikari
Kristján Jóhannsson: Mjöll
hefur fallið. — Ljóð.
Hinn landskunni hlaupagarpur,
Iristjan Jóhannsson, hefir aftur
agt út í þá tvísýnu — að hleypa
káldfáki sínum. Hvernig gengur
|>á keppnin við listina og tímann?
— Að mínu áliti hefir Kristján
axið af þessari bók. En þó má
lann aga sig betur. Kvæðin eru
nörg laláhdi vottur um átakaleysi
löfundar, skorta dýpt og hæð.
Innra samhengi laust í reipum. Þo
r ekki því að neita, að höfundur
ýnir víða skáldleg tilþrif í bók
! innL Meðal annars eru kvæði
iians' nú í mun knappara formi en
; fyrri bók hans, og bendir það
i il váxandi skilnings höfundar á
List sinni. Þrátt fyrir þótt j’rkis-
efni hans séu mikið til hin sömu
:g áður, virðast mér þau gædd
meira lífi, skynjun höfundar dýpri
og innifbgri.
Kristján er barn náttúru og
lands síns, vinur gróðurs og mold-
ar — þess vegna er honum hætt-
ara við að gleyma sér í örmum
náttúrunnar en hinum, sem feta
hinn mjóa veg listarinnar — í
borgum. Samt leysir það liann
ekki frá því að vera listamaður
listarinnar vegna, og á skeiðvelli
listarinnar er þörf þolgSeðis og
tamningar, ekki síður en á hlaupa-
brautinni. Og það er einmitt þetta,
sem mér virðist skorta hjá Krist-
jáni. Samt ber að þakka hans
góðu viðleitni, og eitt er víst/að
bók hans spillir engum. Maður
finnur, að maður er í návist góðs
mahns, sem fer lýriskur hörpuleik-
ari —- óbundinn af kreddum list-
arinnar.
Kristján RÖðuls.
umsagna allra sýslunefnda, um til-
lögur Þórarins í þessu máli.“
Eins og ályktunin ber með sér,
er hvergi orði að því vikið að
leggja málið undir Alþingi. Aftur
á móti felur hún í sér að Búnaðar-
þing er að kanna fyrir sér og svör
sýslunefnda liggja sennilega fyrir
til athugunar á Búnaðarþingi í
vetur.
Maður skyldi ætla, að hér væri
að nmiíð svo, að frú Svövu mæl'ti
vel líka, eftir því sem henni farast
orð á einum stað í ritgerð sinni í
Húsfreyjunni. Þar segir:
„Karlar jafnt sem konur þurfa
að gera sér Ijóst, að hér er á ferð
stórt velferðarmál og merkilegt,
sem að þarf að vinna með gætni,
samhug og mikilli fyrirhyggju, ef
•vel á að takast.“
Þó að frú Svava dragi ekki í efa
góðan vilja Alþingis og ríkisstjórn-
ar til málsins, segir hún: „cn fulí-
víst er, að Alþingi er ekki rétti að-
’ ilinn til þess að hafa hér for-
göngu.“
Enda þótt þessi ummæli séu
fram komin, að líkindum, vegna
villu hennar sjálfrar í málinu, vil
ég segja hið sama. En því skyldi
þó ekki gleyma, að án stuðnings
og góðvilja Alþingis verður aldrei
komið fótum undir dvalarheimili
aldraðs fólks í sveitum landsins.
Um það aná deila, hvort eigi
hefði fíemur átt við fyrir Búnaðar-
þing og verið heppilegra að beina
málinu til umsagnar búnaðarsam-
banda og kvenfélagasambanda,
heldur en sýslunefnda. En augljóst
er, að öllum aðilum ér hægur nær
að koma tillögum sínum að hjá
Búnaðarfélagi íslands, ef áhugi er
fyrir hendi að 'leggja til málanna.
Og ég get ekki skilið annað en
sveitafólk yfirleitt Jíti svo á, að
forustan sé hezt komin í höndum
Búnaðarfélags íslands.
Lrslit kosninga í
Múrarafélagi Rvíkur
Kosning stjórnar og trúnaðar-
mannaráðs Múrarafélags Réykja-
víkur fyrir yfifstandandi ár fór
fram 14. og 15. þ. m., að viðhafðri
allsherjaratkvæðagreiðslu. Tveir
listar komu fram; Adisti, borinn
fram'af meirihluta uppstillingar-
nefndar félagsins og B-listi, bor-
inn fram af Guðha yilmundarsyni
o. fl, Úrslit ui:ðu þau að A-Iistinn
hlaut 91 atkvæði og alla menti
'kjörna, en B-listinn hlaut 61 at-
kvæði, einn seðill var auður og
einn ógildur.
Stjórn félagsins verður þannig
skipuð:
Formaður, Einar Jónsson, vara-
formaður, Jón G. S. Jónsson, ritari
Ásmundur J. Jóhannsson, gjald-
keri félagssjóðs, Hilmar Guðlaugs
son og gjaldkeri Styrktarsjóðs,
Þráinn Þorvaldsson. Varastjórn:
Þorsteinn Ársælsson, Jón V.
Tryggvason og Baldvin HaraldS'
eon.
Trúnaðarráð skipa: Guðni Hall-
dórsson, Hreinn Þorvaldsson, Jón
Guðmundsson, Ólafur Bjarnason,
Sighvatur Kjartansson og Stefán
B. Einarsson. Varamenn: Þórir
Guðnason, Þorsteinn Einarsson og
Sig. Guðmannn Sigurðsson.
Fráfarandi formaður, Egger.t G.
Þorsteinsson haðst undan endur-
kosningu.
„SÁLARLÆKNINGAR
u
Hva'S er sálin?
Hugtakið psychotherapy, sálar-
lækning, felur í sér þá fyrirfram
skoðun, að sálin sé eitthvað, sem
geti orðið sjúfct og þjáðst af sálsýki.
f Við erum því til neydd, áður en
■ lengra er haldið, að reyna að gera |
! ofckur grein fyrir því hvað sálin!
er. Kemur þá fljótt í ljós að það er
ærið rannsóknarefni, sem leiðir
okkur inn í margar víðtækar vís-
| indagreinar. Sjónarmiðin eru mörg
I og fjallað hefur verið um sálina
frá heimspekilegum, sálarfræðileg-
uni, eðlis- og efnafræðilegum og
trúspekilegum sjónarmiðum. Til-
vera sálarinnar snertir einnig véru-
lega fræðigreinarnar um eðli og
| tilgang lífsins og tilverunnar í
l heiid (ontolögy).
Málið er að vísu flókið, en ekk-
ert mál varðar okkur jafn miklu
cins og það. Það er erfitt viðfangs-
efni og krefst bæði hugrekkis og
staðfestu, en er um leið ein þroska-
vænlegasta og heppilegasta þjálfun
hugrænum hæfileikum okkar.
R aunveruleika-kenningin (actúal
ity theory) heldur því fram, að
það, sem er raunverulegt, sé ekki
hlutirnii- sjálfii- né kyrrstaða, held-
ur athöfn eða framrás. Kenningin
er mjög gömul, og má rekja hana
aftur a. m. k. til Heraclitusar,
sem uppi var um 500 f. Kr. Heim-
spekilegai- kenningar Spinoza
byggja að vei'ulegu leyti á þessum
liugmyndum.
Margir mútíma sálfræðingar
stj’ðjast við raunveruleika kenn-
inguna er þeir leitast við að skýra
eðli sálarinnar og hugans. Álíta
þeii- að sálin sé nokkurs konar
samnefnari eða kerfi, sem felur í
sér alla áthöfn, lífsreynslu og fram-
vindu mannsins, og annað ekki.
Tll samanburðar og í nokkurri
andstöðu, þó ekki sé um fulla mót-
sögn að ræða, er hin algenga
skoðun mikils þorra almennings,
áð sálin Sé eitthvað varanlegt en
afar fínlegt efni, sem eignast hina
andlegu lífsreyhslu, sem er í því
fólgin, að læra að þekkja Mutina,
finna til og vilja eitthvað; eða
efni, sem þessi lífsreynsla kemut’ ■
fram við.
Kenning þessi hefur í för þá
tvíhyggju, að líkanii og sál sé eitt-
hvað tvennt aðskilið. Þá kemur sá
vandi að skýra það livernig sálin
hafi áhrif á líkamann, og hvaða
samband sé á milli þeirra. Skýr-
ing sú, sem er nærtækust og styðst
við „heilbrisða skynsemi" er nefnd
interactionismi og scgir að hug-
lægir atburðir geti bæði orsakað
og orsakast af efnislegum atburð-
um. Fleiri kenningar um samband
líkama og sálar eru npni, og eru
þær nefndar j'msum nöfnuni epi-
nhenomalismi, behaviourismi og
fleiri ismar!
Nokkrir nútíma sálfræðingar og
sálkönnuðir eru farnir að halda
því fram. að innsta eðli allra manna
sé eitthvað dvrniætt, gott og var-
anlegt'. Égvitundin, sú vitund, sem
segir ég er, sé sameiginleg öllum
mönnum á öllum tímum og sé
innsti kjarni hins sanna bræðra-
lags þeirra. Hún sé eilífðareðlis,
óbreytanleg og heil, en þó hluti
hins mikla og eilífa anda, sem í
öllu og alls staðar bvr, líkt og drop-
inn í reginhafinu. Innst í myrk-
viði mannlegs líkama, persónu-
leika og huga hans, í diúoum meðV
vitundar og undirvitundar, Ijómi
hessi skæri andi, líkt og stjarna
eilífðarinnar. Sé miðað við þessa
kenningu, sern er unnrunalega trú-
snekileg. eetur sálin í sjálfu sér
aldrei verið siúk. það leiðir óhjá-
kvæmilesa «f því að hún er þá
óumbrevtanleg. íuílkomin, eilíf og
hei'l. og bar af leiðandi ávallt heil-
hrieð. Siúkdómar þeir, sem hrjá
mannirtn hlíóta há að fcoma frara
á öðrum eðlisbátfum hans. annað-
hvórt líka'ma. huga eða persónu-
leika. og felist þvi mikil cnótsögn
í orðinu sálsvki. E. P.
Sameining Afengis-
og Tóbakseinkasölu
Magnús Jónsson og Pétur Otte-
sen flytja frv. um sameiningu
Áfengis- og Tóbakseinkasölu rikis
ins. Segir svo í grg. m.a.:
„Þar sem einmitt nú výrðist
mikill áhugi á að freista allra
úrræða til þess að draga úr út-
gjöldum ríkissjóðs, hafa flm.
þessa frv. talið rétt að laka upp
frv. frá 1950 um sameiningu þess-
ara tveggja ríkisstofnana, og er
það því endurflutt 'hér efnislega
óbreýtt“.
Aðalsafnaðarfundur
Hallgrímspresfakalls
- verður haldinn í kirkjuhúsi safnaðarins sunnudag-
inn 22. febrúar að aflokinni síðdegisguðsþjónustu,
sem hefst kl. 5 síðdegis.
Fundarefni:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Önnttr mál.
Sóknarhefndin.
W.V.V/AV/.V.V.VV.V.V.VVAV.W.W.V.V.V.V.WAV
Sendi hjartans þakkh’ og kveðjur öllum þeim, sem
glöddu mig mcð gjöfum og heimsóknum á sjötugsaf- jS
m^eli mínu 17. jan. s.l. S
S
Björn Þorkelsson,
Bakkastekk, Borgarfirði eystra.
W.V.VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV.VVVVVVVVVVVVVVVWÍ
Inniiega þökk fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og
jarðarför
Kristínar Jónsdóttur,
Árfúni, Ljósavatnshr.
Börn, barnabörn og tengdabörn.
JSF'
Eiginmaður minrt,
Sigurður Jónsson,
skólastjóri,
andaðist að heimiii sínu, Mýrarhúsaskóla, aðfaranótt miðvikudags-
ins 1B. þ. Im.
Þuriður Helgadóttir.