Tíminn - 21.04.1959, Blaðsíða 2

T í M I N N, þriðjudagiim 21. apríl 1959.
St iórnarflokkarnir og verðbólgualdan
(Framnald af 1. síðu)
vr líklegt; að samþykktar verði.. og
nemur þetta samtals 30 millj. og
94 þús. k-r.
Hér er því óbrúað bil, sem nem
ar a.m.k. 249 millj. kr., og þó
-ennile'ga mun meira í reynd
vegna þéss, eins og áður segir, að
iekjur útnutningssjóðs eru í þessu
dæmi miðaðar við hærri innflutn
mg hátqilavara en mögulegt mun
eynast að framkvæma (hvað þá
iskynsantiegt), þrátt fyrir áætlun
am m'eirí notkun lánsfjár en
lokkrú.sinni áður.
Framkvæmdafé fari
í svelginn
Tekjuþörf úlflutningssjóðs ætla
,-tjórnarflokkarnir að mseta til
málamynda með því að hækka
eyfisgjald af bifreiðum úr 160%
. 300%r,- eg telja, að það muni
gefa 25 milij. ki’., þótt alls ekki
i;é hægt að sjá, að svo mikið geti
upp úr slíku hafzt. En því, sem þá
verður eftir af hallanum, ætla
stjórnarstuðningsmennirnir að
demba á fjárlögin til útgjalda,
eða hvorki meira né minna en
154 millj. 'kr. Augljóslega er stefnt
að því að taka nauðsynlegt fram-
kvæmdáfé ríkissjóðs og önnur
framlög til þjóðnytjamála og
fleygja þessu í niðurgreiðslusvelg
inn, sumpart *strax, sbr. tillögur
1. minni hl., og þó vafalaust meira
síðar.
Þessu erum við undirritaðir al-
gerlega mótfallnir og leggjum því
til, að tiiiaga 1. minni hl. hér að
lútandi verði felld.
Eins og að fctman greinir, telja
stjórnarstuðningsmennirnir, að
mæta þurfi 229 millj. kr. útgjalda
aukningu hjá ríkissjóði og út-
flutningssjóði samanlagt, því að
þeir sleppa hreinlega úr því fram
tali 20-millj. *kr. halla útí'lutnings-
sjóðs......
Þörfinni telja þeir sig ætla að
mæta þannig:
I. Með nýjum álögum:
1. Hækkun á áfengi og tóbaki ....... 25 millj. kr.
2. Hækkun á leyfisgj. á bíla í 300% 25 — —
50 millj.
jtl. Með lækkunum:
1. Niðurskurður verkl. framkvæmda 26.3 millj. ikr.
2. Lækkaðar útgjaldaáætlanir, sem
engin áhrif hafa á raunveruieg
útgjöld ............................ 21.4 — —
3. Hækkuð skipaskoðunargjöld og
greiðslur fyrir vörumat (fram-
leiðslugjöld) ...................... 1.0 — —
4. Raunverulegur sparnaður (afnám
oflofsmerkja) .................... ,0.5 — —
49,2
II. Me,ð hækkaðri tekjuáætlun, án þess að nokkuð nýtt
komi til ........................................... 63.6
V. Með tolltekjum af Sogsvirkjuninni (ef lán fæst til
greiðslu tollanna) ................................. 30
'V. Með; ^reiðsluafgangi 1958 ......................... 25
Stórfelldur greiSslu-
halli
Með þessum ráðstöfunum stjórn
nrflokkanna öllum og lillögum
heirra um afgreiðslu fjárlaganna,
u* stefnt að stórfelldum greiðslu
halla, sem vafalaust nemur mikið
i annað hundrað millj. kr.
Hins og að framan greinir, er
•áðgert að kasta í þann halla 25
nillj. kr. af .greiðsluafgangi fyrra
irs og 30 millj. fcr. af tollum frá
‘iogsvirkjuninni, ef tekst að út-
vega virkjuninni ián til þess að
•reiða þá, en slíkt er alveg undir
'iælinn lagt.
En skammt mun þetta og annað,
uem t:ii er tínt, hrökkva í hailann,
>ótt reynt sé að láta líta svo út á
jappírnurh, að ekki vanti nema
úmlega 9 millj. kr. upp í hann
' it i.kissjóðs og 20 millj. til út-
lutningssjóðs.
Itiklu af hallanum er sem sé
eynt að ieyna með því að hækka
ekíuáæthin fjárlaganna og út-
lutningssjóðs og hyggja þær á-
etíanir á áætlunum um stórauk-
nn innflutning hátollavara á kostn
nð aunarra vara. Þetta er óverj-
• inói, og þar að auki mun það ekki
’eynast framkvæmanlegt. Einnig
aó fá þessa" niðurstöðu með því
að iækka. ýfnsa áætlunarliði ríkis-
'átgjaldariná alveg út í hláinn, enda
V >ót*fc vitað,:sé, að slíkt getur engin
ihrif haft á.hin raunverulegu úl-
r jöid. Þessar fyrirhuguðu hagræð
: ngar stjórnarliðsins á fjárlögun-
un nema, að okkar áliti um 60
nilli. kr... .
^Sparnaftimnn^
'if.ími sÉj, sem ríkisstjórnin hefur
v.aft til þegs að endúrskoða fjár-
agafrumyavpið, er orðinn 3%
nánuður, syo sem í uppliafi er á
Voent og. rakið. Á þeim tima hefur
©ft heyrzt úr herbúðum liennar
iiiávaði um, að hægt sé að spara
'átgjöld ríkissjóðs, — og oft hafði
tijálfstæðisflokkurinn hátt um
>að, að' spara ætti, meðari hann
var í stjórnarandstöðu. En hver
vr svo niðúrstaðán, þegar tiilögur
inkisstjóriiiafflokkanna eru komnar
fi dagsljósiÖ eftir hina lörigu um-
tJ.ugsun?
Skulu nú hér á eftir teknar til
athugunar nokkrar helztu einstak-
ar tillogur stuðningsmanna stjórn-
arinnar, þ.e. 1. minni hl., til út-
gjaldalækkunar á þskj. 393.
14. till.: Lækkun alþingiskostnað
ar 500 þús. kr. — Engar líkur
benda til, að áætlun um þessa
lækkun geti staðizt, þar sem gert
er ráð fyrir aukaþingi í sumar og
síðan reglulegu þingi með haust-
inu. Enn fremur stefna stjórnai’-
flokkarnir að fjölgun þingmanna
— og telja sig munu koma henni
í kring fyrir haustþingið. Varla
getur áætlun um fjölgun þing-
manna leitt af sér lækkaða áætl-
un iim þinghaldskostnað, ef rétt
er á iitið. — Tillagan er bæði
furðuleg og Ibrosleg, af því að
stjórnarliðið stefnir að lengra þing
haldi en dæmi eru til.
15. till.: Lækkun hjá ráðuneyt-
um, annar kostnaður, 500 þús. kr.
— Tillögumennirnir taía um fækk
un, sem orðin sé á ráðherrum, og
háa áætlun „annars kostnaðar“,
sem rök fyrir tillögunni.
Fram að miðju ári eru samt 8
ráðherrar á launum (fjórir þeirra
á biðlaunum skv. lögum). Ólíklegt
er, að síðari hluta ársins verði
færri ráðherrar á launum en venju
lega. En hvað sem þessu llður,
teljum við ekki ósanngjarnt, að
stjórninni verði lofað að spreyta
sig á því ,að sýna, hvað hún getur
í því að lækka kostnað „á sínu
heimili", — og þar af leiðandi mæl
um við ekki á móti tllögunni.
16. tiíl.: Lækkun tollgæzlukostn
aðar 500 þús. kr. — Ekki verður
séð, að þessi tillaga sé raunhæf.
Fjórir snánuðir eru Íiðnir af árinu,
án þess að ráðstafanir hafi verið
gerðar lil famkvæmda á lækkun
þessa liðar. Sé ætlunin að fækka
tollvörðum, eins og látið hefur ver-
ið í skina, þarf að segja þeim upp
með minnst sex mánaða fyrirvara.
Það sýnist líka vera mjög vafa-
sarnur húhnykliur að draga úr
eftirliti, sem vitnð er að hefur haft
stórkostleg álirif til aukningar á
tekjum ríkissjóðs, vegna þess að
það hefur vei’ið eflt.
17. till.: Lækkun til Skipaútgerð
ar ríkisns 6 millj. kr. — Frum-
varpið gefir ráð fyrii’ 16 nniHj. kr.
reksturshalla. Stjórnarstuðnings-
mennirnÍT áætla ihann 10 iriiiíj. kr.
Forstjóri skipaútgerðarinnar tel-
ur engar líkur til þess, að útkoma
skipaútgerðarinnar geti á þessu ári
orðið hetri en svo, að áætlun frum
varpsins standist, nema -dregið
verði til muna úr þeirri þjónustu
er skipin veita. Færir hann fyrir
því margar ástæður.
Skpin hafa að vísu, eins og til-
lögumenn benda á, verið tekin úr
tryggingu nema fyrir álgeru tjóni,
en slíkur sparnaður er ekki ábyggi
legur og furðu djarft af ríkisstjórn
inni að gera slíka ráðstöfun án
samráðs við Alþingi.
Við teljum ekki fært að fallast
á tillöguna, álítum hyggilegra að
láta áætlunarupphæðina standa,
eins og :hún er í frumvarpinu. Fyr-
irtækið er áhættusamt að því er
rekstur snertir og ekki sízt nú,
vegna þess að tryggingar hafa ver
ið niður felldar, eins og áður
segir.
20. till.: Frámkvæmdir i Skál-
holti' lækki um 500 þús. kr. — Á
fjárlögum 1958 var framlag til end
urbyggingar Skálholtsstaðar lækk
að um helming, eða úr 2 riiillj. kr.
í 1 miilj. Nú ei’U' áfallnar skuld-
bindingar á þessu ári til þessara
framkvæmda sem næst 760 þús.
kr. og því alger stöðvun á fram
kvæmdum þar, ef fjárveiting er
elcki eitthvað umfram þá upph. Get
ur áætlunin því tæpast verið oriirini
en 1 nvillj. eins og hún er á frum-
varpinu.
21. 'till.: Kaup á jarðræktai’vél-
um, lækkun 2 millj. kr. — Búnað-
arfélag íslands hefur sýnt fram á
hrýna nauðsyn þess að halda áfram
að styrkja ræktunarvélakaup og að
innflútningsþörfin er slík, að fjár-
veitingin þarf að standa. Það sýn-
ist hvorki meira né minna en vaka
fyrir stuðningsmönnum stjórnar-
innar :að hætta aö veita fé til
stuðnings kaupum á ræktunarvél-
um. Mótmælum við alveg slíki’i
slefnu.
22. 'till.: Mat á sjávarafurðum,
lækun 500 þús. kr. — Hér mun
vera átt við síldarmalið, og nýjar
álögur fylgja á síldarsaltendm', er
lækkuninni nemur. UndiiTitaðir
eru á móti þeirn álögum. Laga-
•hreytingai’ mun og við þurfa, sem
engin trygging er fyrir að afgreidd
verði á þessu þingi, sem væntan-
lega fer að ljúka. Tillagan er þess
vegna nýjar álögur eða markleysa.
Þurrka út framlög til
raforkuframkvæmda
24. till.: Nýjai' raforkuframkv.,
10 millj. kr. liðurinn falli niður.
— Þetta jafngildir því að þurrka
út fjórveitingar af ríkisfé 'til raf-
væðingar úti um land, þar sem
rekstraúhalli á rafveitum ríkisins
og aðrar áhvílandi kröfur gleypa
ríkistiliagið að öðru leyli Þó að
einhverjum framkvæmdum kynni
að verða haldið uppi með láritök-
um, t.d. fram yfir kosningar, þýð-
ir þelta sama sem stöðvun, áður
en iangt líður.
Undirritaðir mæla 'harðlega
gegn þessari tillögu, sem er illvíg
i garð sveita og kauptúna, sem
bíöa rafvæðingar.
25. till.: Framkvæmd orlofslaga,
lækkun 500 þús. kr. — Þetta er til-
laga um að hætta við orlofsmerkja
kerfið. Bkki gera undirritaðir á-
greining um það, enda hreinn út-
gjaldasparnaður fyrr ríkð.
28. till.: Ríkisáhyrgðir, lækkun
10 millj. kr. — Engar líkur henda
til þess, að lækka megi áætlun
ársins um greiðsiur vegna áhyrgða.
Ábyrgðirnar eru miklar og hafa
hækkað árlega um langt skeið, á-
föll af þeim einnig farið ört 'hækk
andi. Hér er um það að ræða að
hafa fé til þess að standa við gerö-
ar skuldhindingai’. Það væri að
brenna sig á baki að lækka þenn-
an áætlunarlið.
29. till.: Byggingar á jörðum dk
isins, lækkun 500 þús. kr. — Til
byggingarframkvæmda á jörðum
ríkisins á 20. gr. fjárlagafrumvarps
ins er ráðgert a3 verja 2 millj. kr.
Hór er um lagaskyldur ríkisins
§em lahd'sdrottiris að ræða,
Þegar fjárlagafrv. var samið í
s.l. septembermánuði, námu út-
gefnai’ akuldbindingar tæpum 700
þús. kr. Vorið 1958 urðu 6 ábú- ]
endaskipti á ríkisjörðum, og nú
er vitað, að samkv. lögum mun
ríkið þurfa að kaupa mannvirki af
fráfarandi ábúendum fyrir nál.
1,4 niillj. kr. og néma þá áfallnar
skuldbindingar allt að 2.1 millj.
kr. Augljóst er því, að ekki verð-
ur of há áætlun frv.’til þessara
m’ála. Hún er sýnilega miklu frek-
ar til cnuna of lág.
Dregið úr byggingu
ílugvalla
30. till.: Til flugvailargerða,
lækkun nálega 2 millj. kr. — Hér
er riiðurskurðarhnífnum beint að
í viðkvæmu efni.
Flugvallargerð er mikið áhuga-
mál þjóðarinnar, enda flugið orð-
ið mikilsverur þáttur í samgöngu
málum hennar. Enn fremur er
þarna um að ræða bættan frágang
á ýmsum flugvöllum til öryggis
lífi fólks.
Við teljum þessa lækkun ekki
mega eiga sér stað.
31. —35. og 378. till.: í þessum
tillögum leggur stjórnarliðið til,
að framlög til eflirtalinna bygg-
inga ýmist lækki eða falli niður:
1. Til menntaskólans á Akur-
eyri.
2. Til sjómannaskólans í Reykja
vík.
3. 'Til menntaskólans !• Rvík.
4. Til iögreglustöðvar á Kefla-
vHuirflugveUi.
5. 'Til stjórnarráðshúss.
Við litum svo á, að frestun á
framlögum — þvá að ekki getur
verið nema um frestun að ræða —
til þessara framkvæmda só mjög
varhugaverð, af því að féð, sem
fæst með frestuninni, á aðeins að
nota í verðbólguginið, sem verður
jafr.hungrað eftir sem áður.
Ríkið hefur t.d. skaðað sig fjár
hagslega með því að korna ekki
upp stjórnarráðshúsinu og gjalda
nú þess vegna háa húsaleigu tU
annarra. Á síaustu árum hefur
þó verið saffiað nokkru fé til
þeirrar 'byggingar, en meira þarf
með.
Hins vegar munu undirritaðir
ekki 'bregða fæti fyrir þessar til-
lögur stjórnarliðsins, sem eru til-
raunir til þess að klóra í þann háa
bakka, sem það hefur dottið niður
fyrir.
i
Atvinnuaukningarfé
36. till.: Atvinnuaukningarféð,
lækkun 3,5 millj. kr. — Stjórnar
flokkarnir bera fram þá tillögu að
lækka atvinnuaukningarféð úr
13.5 í 10 miUj., eða sem svarar
26%.
Atvinnuaukningarféð hefur á
undanförnum árum verið undir-
staða að verulegum framförum I
kauptúnum og kaupstöðum víðs
vegar um land. Er sú uppbyg'ging,
sem á þessu hefur grundvallast,
enn í miðjum klíðum á fjölmörg-
um stöðum og því sízt til þess
nokkur ástæða að draga úr þeírii
stuðningi enn sem komið er. Væri
þvert á móti fremur á því þörf
•að herða sóknina í uppbyggingar-
málum margra kauptúna og kaup
staða víðs vegar um landið. Er
blátt áfram á því hin mesta hættá,
að það, sem þegar hefur verið
gert, komi ekki að fullum notum,
ef nú er farið að skera stórlega
niður þau framlög, sem til þessa
hefur verið varið að undanförnu.
Á þessa tillögu höfum við því alis
ekki -getað fallizt og teljum hana
beina árás á hagsmuni þeirra siaða
setn ihér eiga einukm hlut að 'máii.
DregiS úr margháttiumm
framkvæmdum
Þá flylja stuðningsmenn stjórn-
arinriar tiii. um 5% niðurskurð á
íjölda liða á frumvarpinu, er
snerta mjög verklegar fram-
kvæmdii’. Gerir sá niðurskurður
samlals 8297500 kr.
Eru sumar þessar. lækkanir al-
ger'ega óraunhæfar, svo sem á
framlögum til jarðræktarfram-
kvæmda. Eru þau lögbundin og
fara eftir jarðræktarframkvæmd-
um en ekki áætlun fjárlaga.
Þarna kennir margra grasa:
Sir Winston ChurchiII býður sig enn
íram til þings við næstu kosningar
NTB—Lundúnum, 21. apríl.
Sir Winston Churchill. sem
nú er 85 ára gamall, ætlar
að verða í kjöri enn einu
sinni við hæstu kosningar
til brezka þingsins. Það eru
nú meira en 60 ár síðan
hann var kjörinn á þing í
fyrsta sinn.
Gamli maðurinn hýður sig fram
í Woodford, en þar hefir hann
verið þingmaður í 35 ár samfleytt.
ÞöguJl í tvö ár
Það eru nú tvö ár liðin síðari
Churchill hefir haldið ræðu opin-
berlega, en hann rauí þögnina í
dag, er hann talaði í kjördæmi
sínu og tilkynnti ákvörðun sína
um framboðið. — Ekki er mikil
hætta að hann nái ekki kjöri, en
þótt hann sinni nú litt þingstörf-
um, þá kcmur hann af og til og
hlustar á umræður um mikilsverð
mál.
í ræðu sinni vék Churchill að
alþjóðamálum. Hann kvað Krust-
joff hafa haldið því fram, að
hann væri upphafsmaður kalda
stríðsins. Churchill kvað það rétt
vera, að hann hefði strax 1946
bent á hæltuna af útþenslustefnu
kommúnista. Ilitt væri líka jafn-
víst, að ekki hefðu það verið
Skákmótið
(Framhald af I. síðu)
á árarigur lians í þessu móti, en
þaS er í fyrsta skipti á skák-
móti um árabil, sem Fiiðrik lilýt-
ur innan við 50% vinninga.
Þá vekur það einnig athygli, að
Fi’iðrik vann tvær skákir á mótinu,
og stýi’ði hann þá í báðum tilfell-
um svörlu mönnunum. Hann tap-
aði þremm’ skákum, tveimur á
hvítt og einni á svart, og gerði
sex jafntefli.
Bretar, sem 1939 gerðu sanxning
við Hitler um skiptingu PóllandS.
Sýnt sarrmingsvilja
Churehill kvaðst hafa reynt að
ná samkomulagi við Sovétríkin á
rillan hugsanlegan hátt. Komm-
únistar skildu hins vegar ekki
nema eitt og sæju ekkert annað
markmið en tryggja hugmyndum
Karls Marx sigur um aila veröld.
Hann kvaðst nú vona, að þetta
færi að breytast, bætt lífskjör í
Lússlandi gerði leiðtogana sam-
vinnuþýðari og öruggari. Það væri
eðlilegt, að þeir óttuðust éndur-
vopnað Þýzkalaixd, enda þóít ótti
þeirra væri ástæðulaus.
Kynþáttamisrétti
og Olympíu-
Ieikarnir
NTB—LUNDÚNUM, 21. apríl. —
Fjöldi heimsfrægra manna hefir
mótmæll að kynþáttamisrétti nái
iiin á vettvang Olympíuleikanna.
Alþj óðlegu Olympí uhefndinni
hefir borizt bréf frá 20 heims-
kunnum mönnum, sem skora fast
á nefndina að láta ekki til þess
koma á leikunum 1960, að íþrótta
menn gjaldi litarháttar síns. Beri
nefndinni að notfæi’a sér heimild
um þetta efni í sáttrnála leikanna.
Undir torófið rita m.a, Tryggve
Lie fyrrv. aðalritari S.Þ., John
Hunt foringi Mont Everest-leiðang
ursins, sem sigraði fjallið, trékk-
neski •hlauparinn Emil Zapotek, og
hlauparinn frægi Jessie Owens,
sem lengi átti heimsmetið í 100
m. hlaupi.