Tíminn - 11.06.1959, Blaðsíða 6

6
T í MI N N, fimmtudaginn 11. júní 1959.

Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargðtn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18303, 18304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 1232S
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13948
Sívaxandi andstaða gegn
kjördæmabyltingunni
HVAÐANÆFA af land-
inu berast nú þær fréttir, að
andstaðan gegn kjördæma-
byltingunni rísi hærra og
hærra með hverjum degi.
Þessi alda fer jafnt vaxandi
í sveit og við sjó. Svo er kom-
ið, að kjördæmi, er Sjálf-
stæöisflokkurinn taldi sér
áður alveg viss, eru nú kom-
in í mestu hættu. Allt bendir
til, að andstæðingar kjör-
dæmabyltin garinnar verði
mjög liðsterkir á næsta þingi.
Ef andstæðingar kjördæma
byltingarinnar verða liðsterk
ir á næsta þingi, mun áreið-
anlega veikjast áhugi margra
i þríflokkunum fyrir því að
knýja hana fram. Allt bend-
ir til, að þá muni fást sam-
komulag um að rétta hlut
þéttbýlisins, án þess að núv.
kjördæmi verði lögð niður
og hlutfallskosningar stór-
lega auknar.
INNAN allra þríflokk-
anna hefur frá upphafi verið
meiri og minni andstaða
■gegn kjördæmabyltingunni,
en sú andstaða hefur eflzt
mjög í seinni tíð. Þessi and-
staða myndi margfaldast, ef
andstæðingar kjördæmabylt
ingarinnar yrðu liðsterkir á
næsta Alþingi.
Það er kunnugt, að meðal
Sjálfstæðismanna hefur ver
ið slikur áhugi fyrir því að
taka frekar upp annað kosn
ingafyrirkomulag en auknar
hlutfallskosningar. Seinasta
flokksþing Alþýðuflokksins
lýsti yfir því, að það gæti vel
hugsað sér aðrar leiðir til
lausnar kjördæmamálinu en
þá, sem nú er ætlað að fara.
Iiinan Alþýðubandalagsins er
víðtæk andstaða gegn kjör-
dæmabyltingunni.
Allt bendir þetta til þess,
að: kjördæmamálið yrði tekið
til nýrrar og heppilegrar
meðferðar, ef andstæðingar
kjördæmabyltingarinnar
yrðu öflugir á næsta þingi.
ÝMSAR ástæður valda
þvi, að andstaðan gegn kjör-
dæmabyltingunni fer vaxl-
andi. Langsamlega mikil-
vægastar eru þó þessar ástæð
ur:
Með niðurlagningu allra
núv. kjördæma eru slitin
fornhelg og mikilvæg tengsl
viö sögu og land. Með því er
rofið hið nána persónulega
samband milli þingmanns og
kjósenda og áhrif dreifbýlis-
ins þannig veikt. Þessi breyt
ing myndi því veikja lands-
byggöina og ýta undir fólks-
flutninga til þéttbýlu stað-
anna, er yrði þeim þó ekki til
ávinnings.
Með því að auka stórlega
hlutfallskosningar frá því
sem nú er, er flokksvaldið
stórlega eflt og jafnframt
stuðlað að fjölgun flokka og
aukinni sundrungu í þjóð-
félaginu. Þetta myndi miklu
fremur veikja stjórnarkerfið
en styrkja það, en tilgangur
allra stj órnarskrárbreytinga
á vissulega að vera sá að
bæta og styrkja stjórnar-
farið.
Með því að gera breytingu
á einum þætti stj órnarskrár-
innar nú, er komið í veg fyr-
ir, að stjórnarskráin verði
í náinni framtíð tekin til
þeirrar heildarathugunar,
sem þörf er á.
Sannarlega eru þessar rök
semdir svo veigamiklar, að
þær réttlæta það fullkom-
lega, að kjördæmabyltingin
sé stöðvuð og fundin önnur
leið til að rétta hlut þétt-
býlisins.
NÚ kunna ýmsir að
spyrja: Verður það ekki til
þess að tefja þessa eðlilegu
leiðréttingu, ef kjördæma-
byltingin verður stöðvuð nú.
Svo þarf ekki að vera. Ef
kjördæmabyltingin yrði
stöðvuð, yrði að sjálfsögðu
strax hafizt handa um það,
að taka stjórnarskrána alla
til heildarathugunar og
ljúka því starfi sem allra
fyrst. Sú athugun ætti ekki
að þurfa að taka langan tíma
ef sæmilega væri aö því unn-
ið. Við þá stuttu athugun
myndi það svo vinnast, að
stjórnarskráin öll yrði endur
skoðuð og endurbætt og
hlutur þéttbýlisins yrði rétt
ur, án þess að leggja þá skip
an niður, sem á sterkar sögu
legar og landfræðilegar ræt
ur og vel hefur reynzt.
Það yrði því þjóð og landi
til bóta, að kjördæmabylting
in yrði stöðvuð nú. Þetta
skilja líka fleiri og fleiri. —
Þess vegna vex nú dag frá
degi andstaðan gegn henni
um allt land.
Vinir eða brezkir agentar?
ÞÆR fregnir berast frá
ráðstefnu Atlantshafsbanda-
lagsins í London, að utan-
ríkisráðherrum Noregs og
Hollands sé ætlað að finna
lausn á landhelgisdeilu ís-
Iendinga og Breta.
Ef þessir ágætu ráðherrar
vilja vinna að þeirri lausn,
að Bretar hætti ofbeldi sínu
og viðurkenni tólf mílna fisk
veiðilandhelgina, þá mun því
vel tekið af íslendingum. Ef
þeir ætla hins vegar að reyna
að fá íslendinga til einhverr
ar tilslökunar við Breta, þá
mun aðeins litið á þá sem
brezka agenta og málaleit-
un þeirra tekið samkv. því.
í þessu máli er ekki til
nein önnur lausn en að
Bretar hætti ofbeldinu og
bandalagsþjóðir okkar í Nato
viðurkenni tólf mílna fisk-
veiðilandhelgina. Afstaða ís-
lendinga til vestræns sam-
starfs mun markast af þessu
í framtíðinni.
Grein eftir Truman um alþjóðamál:
Truman mælir eindregið með heim-
sókn Kruschevs til Washington
Telur nauðsynleg* atS halda mikilvæga fundi
um alþjóðleg deilumál fyrir luktum dyrum
Ég held, að þvi fyrr sem
Nikita Khrushchev, forsætis-
ráðherra Sovétríkjanna, kem
ur til Washington, sem mér
hefir borizt til eyrna, að
hann langi til, því fyrr mun-
um við lægja öldurnar og
nálgast á raunhæfan hátt
höfuðdeiluefnin, sem nú þjá
heiminn.
Það eru sumir, sem halda að
það sé hægt að jafna allan ágrein,
ing, aðeins ef herra Khrushchev
settist niður og ræddi auglitis til
auglitis við forseta Bandaríkjanna.
Þetta er fólk, sem hefur enga
reynslu í samskiptum við Sovjet-
Rússland, eða það hefur mjög lé-
legt minni, hvað snertir hina löngu
upptalningu á undanbrögðum
Rússa, og hefur ekki í huga hinar
fjölmörgu misheppnuðu tilraunir,
sem gerðar hafa verið til að reyna
að þoka í samkomulagsátt.
Ég held hins vegar að engu væri
tapað við slíkan fund æðstu
manna, jafnvel ekki hinni ólíkleg.
ustu leið til samkomulags.
Við megum fyrir alla muni ekki
gefa áróðursmönnum kommúnista
tækifæri til að koma inn hjá al_
menningi fölskum vonum um frið
samlegan tilgang þeirra, með því
að snúast klaufalega við þeh'ri yfir
lýsingu Khruschev, að hann vilji
koma til Bandaríkjanna til við-
ræðu við forsetann. ,
i
Engin ástæða til hræðslu
Ég sé enga ástæðu fyrir neinn
að hræðast það, að herra Khru_
schev kæmi hingað til viðræðna á
næstunni. Látum hann sjá með eig
in augum, hve ákveðin við erum
sem þjóð, að viðhalda frelsi okkar
o,g standa einhuga gegn sérhverri
tilraun, sem gerð kann að vera, til
þess að kljúfa okkur frá þanda-
mönnuni okkar í hinum frjálsa
heimi. Og hann mun komast að
eigin raun um, að við munuin ekki
láta sefjast af fagurgala eða skelf.
ast af vígtannaglotti, og erum ein.
huga og einörð þjóð.
Ef herra Khruschev vill samn_
inga og óskar eftir friði af heilum
hug, þá mun hann komast að raun
um að hinar frjálsu þjóðir eru
ætíð til reiðu til samkomulags og
það strax.
Hann mun reyna hið sama og
Anastas I. Mikoyan reyndi þegar
hann dvaldi i Bandaríkjunum —
hvað Bandaríkin eru einbeitt að
halda frelsi sínu og hve mikinn
mátt þau hafa til að standa við þá
ákvörðun sína, og bandaríska
þjóðin lætur ekki sefjast og er
ekki ginkeypt fyrir gylliboðum
eða samningum, sem gerðir yrðu á
kostnað einhverrar annarrar þjóð-
ar.
En þessi einurð má ekki verða
misskilin, sem sú tegund óbilgirni,
er Rússar hafa beitt, sem lið í
áætlun sinni um heimsyfirráð. j
Við höfurn aldrei sótzt eftir
heimsyfirráðum, eða að vinna
nokkra þjóð, eða þvinga upp á
nokkra þjóð stjórnarháttum okk.
ar, þótt við séum ákveðin í að
viðhalda því .lýðræðisskipulagi,
sem við búuna við. Óbilgirni Rússa
og misbeiting þeirra á aðild sinni
að Sameinuðu þjóðunum hefur
gert það ókleift að ræða við þá
nokkurt málefni á raunhæfum
grundvelli og á hljóðlátan • og
skilningsríkan hátt.
Vegna þessa og vegna hinnar
stöðugu undirróðurs- og sundrung
arstarfsemi Rússa heiminn um
kring, höfurri við neyðzt til að líta
á hernaðarlegan og efnalegan
styrk okkar sem höfuðvígi til
gæzlu frelsis okkar og öryggis.
Fórnir Bandaríkjanna
Og það er þess vegna, sem við
höfum orðið að færa stórar fórnir
og leggja til hliðar stóran hluta af
tekjum okkar til þess að hjálpa
öðrum þjóðum hins frjálsa heims
að viðhalda frelsi sínu. Og herra
Khruschev skyldi hafa hugfast, að
við munum aldrei hrasa eða þreyt.
ast — hvað sem það mun kosta
og hvað lengi sem baráttan mun
standa — í viðleitni okkar til að
viðhalda frelsi okkar. Ef Khru.
schev skilur ekki hinn einbeitta
ásetning bandarísku þjóðarinnar
að sporna við harðstjórn, þá mun
heimsókn hans hingað reynast
gagnslaus. Ef Khrusehev heldur
áfram að telja sjálfum sér trú um
að Kreml geti annað hvort með
því að viðhalda hinu kalda stríði,
eða ógna okkur í Berlín eða ein_
hvers staðar annars staðar, veikt
viðnámsþrótt okkar, þá mun heim-
sókn hans verða tækifæri fyrir
forsetann, að leiða hann úr þeirri
villu og gera honum málin ljós
auglitis til auglitis.
Ég held að heimsókn Khruchev
til Washington myndi hleypa
kjarki í stjórnmálamenn okkar og
í bandamenn okkar, sem eiga
sömu hagsmuna að gæta.
Ég er sannfærður um það, að
bandamenn okkar hafa enga raun-
hæfa ástæðu til að mistúlka slíkar
viðræður í Washington, eða ótt_
ast að slíkar viðræður gætu leitt
til þess að við breyttum ákvörðun
okkar um að skilja okkur aldrei
framar frá bandamönnum okkar.!
Ég er mjög á móti leyniviðræð-
um eða baktjaldamakki, en ég
held að það sé fyrirfram dauða.
dæmt að ætla sér að gera mikil
væga alþjóðlega samnin:ga á vett
vangi, sem svipar til útiflundar i
eða torgsölu. Slíkur háttur færir
andstöðu- og áróðursmönnum í
hendur tækifæri til að rífa niður
lið fyrir lið sérhverja tillögu eða
áætlun áður en hún er komin í
fullkomið form til að leggja undir
samþykki þjóðanna.
Ég vil þess vegna leggja til að
allar undirbúningsviðræður og
■samningar fari fram fyrir luktum
dyrum, þar til samþykktar hafa
verið nýkilvægar ákvarðanir, sem
komnar eru í það form, sem út-
ræddar o,g sameiginlegar, að hægt
er að leggja þær fyrir þjóðirnar
til breytinga eða lagfæringa.
Það er mikið að vinna en engu
að tapa með lokuðum fundum í
Genf, þar sem við munum halda
áfram að standa einbeittir á rétti i
okkar í Berlin. 1
Harry Truman
Flestum okkar, sem kunnugir
eru barátuaðferðum Rússa, kom
ekki á óvart að sjá þann 27. maí
— dagur upphaflega ákveðinn af
Khruschev til brottfarar okkar frá
Berlín — koma og fara án nokk.
urs sérstæðs atburðar vegna þess
að við .stóðum fast á rétti okkar.
ViSræSurnar í Genf
Ég vona, að einhver árangur
verði af viðræðum ntanríkisráð-
herranna í Genf og að viðræður
þeirra leiði til samninga, sem
telja má einhvers virði. Þetta gæti
orðið nytsöm og hagkvæm leið til
raunhæfra samninga við Rússa
•um einstök vandamál. Ég hef ekki
mælt með fundi með Khruschev
og forsetans í Washington, nema
í því skyni að íeiðrétta misskilning
Khruschevs á vissum málefnum,
sem snerta okkur.
Ef viðræðurnar í Genf skyldu
verða árangursríkar eða jafnvel
nálguðust lausn hinna ýmsu vanda
mála, og fundur æðstu manna yrði
ákveðinn, álít ég að honum yrði
bezt valinn staður í hlutleýsi Sam.
einuðu þjóðanna í New York, þar
sem hernaðarmáttur Sovétríkj,
anna nær ekki að varpa skugga.
Sameinuðu þjóðirnar eru rátti
staðurinn fyrir meiri háttar al_
þjóðlegar samningaviðræður. Ég
álít að við ættum að nota þær
meira til mikilvægra fundahalda
fyrir luktum dyrum. Við ættum
ekki að takmarka Sameinuðu þjóð-
irnar við opinberar umræður, sem
því miður markast oft fremur af
áróðri en því, að reyna að komast
að lausn á vandamálum, sem þjóð-
irnar eiga við að etja.
(EYamhalð k 8. aíBu)
Mæðiveikin í Reykhólasveit
Þegar mæðiveikin kom upp
í Reykhólasveit, flutti Sigurð.
ur Bjarnason alþingismaður til
lögu til þingsályktunar í sam-
einuðu þingi, þar sem .skorað
var ó ríkisstjórnina að fela
sauðfjársjúkdómanefnd að gera
tiltækar ráðstafanir til þess að
bindra útbreiðslu vei'kinnar.
Hingað til hefir ekki þurft að
hvetja sauðfjársjúkdómanefnd
í þessum efnum, svo fljótt og
vel hefir nefndin brugðist við,
þegar mæðiveiki hefir komið
upp.
Hitt er svo annað m'ál, hvort
Sigurði hefir fundist að núver.
andi ríkisstjórn þyrfti nokkurt
aðhald í þessu máli.
Nú eru að sjálfsögðu aðaL
varnirnar fólgnar í því, að
koma upp nýjum varnargirðing
um, en þær kosta peninga.
S'igurvin Einarsson þingmað-
ur Barðstrendinga flutti því til.
lögu við afgreiðslu fjárlaganna,
að hækka skyldi nokkuð fjár-
veitingu til nýrra girðinga, til
að hindra útbreiðslu mæðivek-
nnar.
Þessa tillögu felldu stjórnar.
flokkarnir. Alíir Sjálfstæðis-
menn og Alþýðuflokksmenn
voru samtaka í því.
Nokkrum dögum síðar kom
tillaga Sigurðar Bjarnasonar til
afgreiðslu í þinginu. Sigurvin
Einarsson mælti mjög með því
að tillagan væri samþykkt, svo
að ríkisstjórninni yrði kunnugt
að Alþingi ætlaðist ekki til að
peningaleysi hindraði sauðfjár.
sjúkdómanefnd í því, að koma
upp varnargirðingum þar
vestra, þótt stjórnarflokkarnir
hefðu flutt tillögu um hækkun
á fjárveitingu til girðinganna.
Var tillaga Sigurðar Bjarna.
sonar síðan samþykkt mótat-
kvæðalaust. Er þetta >enn eitt
dæmið um það hversu mikið er
að marka sumar upphæðir
stjórnarliðsins í gjal,dahli3
fjárlaganna.