Tíminn - 01.09.1959, Page 3

TÍMINN, þriðjtidaginn 1. sepember 1959.
3
LiSsforingjnn, bruggarinn, lyfjafræðingurinn
Döc ætlaði að gera nýtt lyf
Hann hrærði með ár í brugginu, sem
áffi að verða lyf við taugaveiklun
Flestir kókarar í suðurríkja-
bær.utn Atlanta settu hfera
fyrir búðarglugga sírta og
drógu fínu fötin upp úr möl-
varnarpokunum, þegar hinn
virti og dáði efna- og lyfja-
fræðircgur bæjarins, John
Styth Pemberton, skyldi til
moldar borinn eftir lanot og
erilsamt líf Þetta skeði á 9.
tug 19. aldar.
Yfir moldum han-s fóllu mörg
fögur or'ð og þakklát vegna hinna
fjölmörgu pillugerða, sem hann
hafði fundið upp og hnoðað: Ó-
brigðular lifrarpillur og áhrifa-
■miklar hóstasaftir.
Hins vegar sagði enginn neitt
um .svaladrykkinn, sem hann
Nafmeyjan í Reykja-
vikurtjörn afhjúpuö
Á iaugardag var afhjúpuð í
Tjörninni í Reykjavík mvnda
stytta Nínu Sæmundsson, Haf-
meyjan. Styttan var sett þar
upp í sumar, en afhjúpunin
fór ekki fram fyn- vegna þess
að beðið var eftir að vátns-
borð tjarnarinnar kæmist í
eðiiiega hæð miðað við fót-
stall styttunnar.
Reykjavíkurbær keypti þessa
höggmynd fyrir þremur árum, en
hún var upphaflega gerð í gips Afhjúpunin
í Hollywood þar sem listakonan
'býr. Síða nvar hún steypt í bronz
í Florenz undir umsjá Nínu. Er
myndin var fullgerfs var hún sýnd
í Palazzo Strozzi, en það þykir mik
ill sómi.
á æskuárum og síðustu árin átt
heimili í Hollywood. Síðustu 4 ár
hefur hún þó dvalizt hér að mestu
og unnið að ýmsum höggmyndum,
•t.d. gert brjóstmynd af Þorsteini
Erlingssyni sem reist var í Fljóts
hlíð í fyrra. Þá hefur Nína einnig
gert stóra höggmynd af Jóni Sveins
syni, Nonna, fyrir menntamála-
ráð, en sú mynd verðuv væntan-
lega reist á Akureyri. Af verkum
Nínu erlendis er kunnúst „Fram-,
kvæmdahugur“ í anddyri hótels-
ins Waldorf Astoria í New York.)
hafði bruggað 10 árum áður. —
Coca cola öldin var enn ekki runn
in upp
Taugalyf og Coca cola
Þegar hann var ungur maður og
í blóma lífsins reið hann með
blaktandi yfirskegg og blikandi
sverð gegnum götur Atlanta. Þá
var hann liðsforingi í borgarastríð
inu, en þegar Suðurríkin höfðu
tapað orrustunni afklæddist hann
einkennisklæðnaði og fór í hvítan
kyrtil. Og eftir því sem árin liðu
í aldanna skaut, varð hinn ungi
og glæsilegi liðsforingi í æ rík-
ara mæli hinn viðkunnanlegi lyfja
bruggari „Doe“ Pemberton, sem
aldrei dó ráðalaus og alltaf gat
hnoðað einhverju saman, til þess
að iækna slæmskur manna.
Þetta var á æsku- og uppgangs
árum lyfjanna, og Doc kunni að
hagnýta sér slík vísindi. Aliar
sínar frístundir dvaldizt hann við
tilraunir í því merkilega herbergi
sem í senn gegndi hlutverki eld-
húss og tilraunastofu. 1885 lét
hann skrá taugalyf, sem hann
nefndi Taugalyfið French Wine
Cola.
Ameríski rilhöfundurinn E. J.
Kahn, hefur tekið sér fyrir hend
ur að rannsaka sögu þessa drykkj
ar. Frá honum eru flestar þær
upplýsingar, sem hér fara á eftir.
í upphafi hafði þetta taugalyf
alls ekki róandi áhrif, heldur
þvert á móti olli það eilífum óróa.
Stöðugt breytti hann blöndun
þess. Fyrst fjarlægði hann vínið
og setti koffein í staðinn. Árangur
inn varð svo ferlega bragðvond-
ur, að jafnvel forhertur apotekari
sem Doc kom honum ekki niður.
Þess vegna blandaði hann drykk-
inn með Colahetuolíu og öðrum
svipuðum vessum. Þessi bruggun
fór fram í litlum skúr í bak-
garði Docs, þar sem hann stóð
með brotna ár i höndunum og
hrærði í risastórum þrífættum
járnpotti, meðan vökvinn blandað
ist og sameinaðist innbyrðis.
Ef til vill drekkandi??
Loks — eftir 'að drykkurinn
hafði margsoðið í ýmiss konar
myndum ■— lét Doc hann kólna,
og þynnti hann svo út með vatni.
Hann rak tunguna í blönduna og
hristi .síðan höfuðið, áhyggjufuli
ur á svip. Þetla var að minnsta
kosti e'kki drykkur, sem hann gat
selt sem taugalyf. Hann bragðaði
aftur: Einkennilegt kryddað bragð.
Kannske væri hægt að selja þetta
sem >svaladrykk? Hann náði sér
í nokkrar tómar ölflöskur, fyllti
þær með vökvanum og límdi síð-
an miða á flöskurnar, á hverja
hann hafði letrað með illa skrifuð
i um bókstöfum: COCA COLA.
Svo var gerð herferð á hendur
g'osdrykkjasala til þess að vekja
; áhuga þeirra á þessum nýja svala
drykk. Það var gersamlega árang
urslaust og ekkert nema fyrirhöfn
in. Þegar Doc fór gegnum reikn-
inga sína ári síðar, kom á daginn
að hann hafði selt 100 lítra af
bruggi sínu. Þess vegna varð hann
meira en lítið ánægður, þegar
hann komst í samband við mann,
sem bauð honum 2.000 dollara fyr
ir nppskriftina að Coca Cola á-
samt öllum xéttindum til þess
drykkjar. Kaupandinn var starfs
í bróðir hans, 39 ára gamall lyfja-
j fræðingur að nafni Candler, sem
1 ekki hafði nokkurn minnsta
smekk fyrir svaladrykkjum yfir-
leitt, en fann þess í stað, að Coca
Cola bætti hinn eilífa höfuðverk
hans og hægðatregðu.
Allt í einum potti
Um leið og Chandler komst yf-
ir Coca Cola, keypti hann noklcur
önnur lyf, svo sem hlóðhreLusun
arlyf, tannfrauð og ilmvatn. Lengi
j notaði hann sama koparketilinn til
þess að sjóða blóðhreinsunarmeð-
alið og Coca cola. Af þessu leiddi
einnig, að Coca cola var auglýst
með alls konar elixírum, en ekki
leið á löngu, þar til Coca cola varð
uppáhaldsdrykkur hjá Chandler.
„Pabbi hafði næstum því ofsatrú
á Coca cola‘', sagði sonur hans
einn.
Og honum varð að trú sinni.
Hinn fátæki lyfjabruggari, sem
hafði tekið sér bólfestu í Atlanta
með nákvæmlega einn dollar og
tuttugu sent í vasanum, græddi
um 50 milljónir á Coca cola, auk
þess sem hann lét eftir sig svo
áþreifanlegar minjar sem hótel,
garð, götu, flughöfn og fyrsta
skýjakljúf bæjarins, allt saman
hluti, sem hann ýmist hafði byggt
eða voru skírðir eftir honum.
120.000 á mínútu
í dag er Atlanta hin heilaga
borg Coca cola. Þar tók hverinn
að gjósa, þar eru rætur þeirrar
lindar, sem svala þyrstum um all-
an heim. Á hverjum þrem mínút-
um sem líða er drukkið úr 120.000
flöskum af Coca cola, kannske
drekkur geisha í Japan úr einni,
Eisenhower forseti úr annarri,
síamskur fursti úr hinni þriðju,
íslenzkur sjómaður úr hinni fjórðu
og svo framvegis.
Löngu áður en fyrsta himinflaug
in var smíðúð, höfðu hugmynda-
auðugir teiknarar um allan hehn
leitt getum að því, hvernig gripur
sá myndi líta út. Og merkilegt
nok, að flestir teiknarar, hvar sem
þeir voru á jarðarkúlunni, teikn-
uðu flaugina í mynd Coca cola
flöskunnar.
Coca cola áhangendur vilja
halda því fram, að Coca cola sé
hið ameriskasta af öllu amerísku,
sem hingað til hefur komið fram.
Á fyrsta alþjóðaþingi Coca cola
framleiðanda, sem haldið var 1948,
gat að líta risastórt skilti í forsal
hússins, þar sem þingið var hald-
ið, með þessari áletrun:
COCA COLA
Þegar við rennum huga til naz-
istanna, dettur okkur í hug haka-
kross. Þegar vér hugsum til Jap-
ana, dettur okkur í hug sólarupp-
rás. Þegar við hugsum til komm-
únistanna dettur okkur járntjaldið
í hug, — en þegar þessar þjóðir
hugsa til lýðræ'ðisins — dettur
þeirn í hug COCA COLA.
Ef nokkur drykkur hefur orðið
alheimsdrykkur, er það bruggið
hans Doc gamla Pemberton. Eftir-
(Framhald á 9. síðu)
Ný mynd af Nonna
Nína Sæmundsson hefur að J
mestu átt heima erlendis síðan
Höggmyndin vav afhjúpuð við
látluasa athöfn á laugardaginn, og
var allmargt manna viðstatt. Á
eftir hafði listaverkanefnd bæjar j
ins boð inni í Sjálfstæðishúsinu. *
Formaður nefndarinnar, Tómas
Guðmundsson skáld, og ritari
hennar Sveinn Ásgeirsson, ávörp
uðu þar listakonuna viðurkenning
ar- og þakklætisorðum.