Tíminn - 06.09.1959, Blaðsíða 2

T í MIN N, sunnudaginn G. september 1959.
Reykjavík
Frásögn aí sögulegnm atburSi fyrir 15 árum
Aðfaranótt liins G. septeinber 1944 féllu tveir mjólkurbílár Kaup-
■ élags Árnesinga af Ölfusárbrú í ána — í bílnum voru aðeins bíl-
tjórarnir, þeir Guðlaugur Magnússon, 32 ára og Jón Guðmundsson,
:0 ára.
bjarma á >á'na við Jóruhlaup, og
landið fékk all-t þennan einkenn-
andi haustsvip, sem ailir þekkja.
Um stund virtu þeir fyrir sér
Ölfusárbrú, þetta 53 áta mann-
virki, sem gjörbreytt hafði öll-
um samgöngum héraðsins, því að
allt íil ársins 1891 fór allur flutn-
ingur yfi,. ána á ferjum, en þær
ferðir voru oftlega erfiðar og
mörgtr mannslífinu hafðr verið
fórngð r ^baráttunni ‘ við þetta
vatnsfall,- sem um aldif 1 aðskildi
héraðið, því vöð eru :engin állt
frá ósum til efstu bæja.
Þeir félagar gættu að festing-
u’nni milli bííanna, lengdu á táug
inni, þannig að þungi þeirra
dreifðist á sem flest uppihöld, en
þau voru farin að gefa sig sem
eðlilegt mátti teljast.
Bílarnir mjökuðust af stað
niður brekkuna að brúnni. Dodge
inn stnndi og strengurinn lá stíf-
þaninn undan pallinum í grind
Fordsins. Guðlaugur notaði heml-
ana og gætti þess að átakið yrði
sem jafnast. -;
Haustið hafði verið stillt en
;ait,' stöðug norðanátt og
)jar.tviðri og næturfrost. en
njóa liaíði ekki fest á heið
nni.
Flutningarnir höfðu geng-
ð vel, og dagarnir voru lang
r af tiibrey'fíngarleysinu.
f’erðunjim til borgannnar
lafðí undanfarið veríð að
ijölga. fólkið hafði lokið sum
-rieyfum sínum, og lífið og
tilveran vovu að komast í
tetrarhorf.
Þennan dag, það var víst þriðju
lagur, hafði einn bíllinn, Fordbíll
•’ií árgerðinni ’41, bilað í brekk-
inni vig Árbæ, Hann hafði veriö’
jff’ köfmá úr bænum, hlaðinn af
' i'ré'féki.' þegar sveifarás brotnaði.
'Sílstjþrlhn, Guðlaugur Magnús-
-on; skildí bílinn eftir og tók sér
y ár til Selfoss.
Um kvöldíð lögðu þeir Guð-
" au|rin og Jón Guðmundsson, frá
' 3’Öxoissi" til Reykjavíkur, til að
;ækja Fordinn. Þeir voru á nýjum
Óbdgebíl, sem hlaðinn var mjólk
V’bfusum, sem fara átti til borg-
ifirmar.
Ferðin suður var tilbreytingar-
eysinu ofurseld. Ekkert gerðist
nnhað en það, sem átti ag gerast.
:■ Mjólkurstöðinni losrrðu þeir
írúsaria, én hlóðu bílinn með tóm-
ím mjólkurbrúsum, héldu síðan
,'3ins og leig liggur inn Suður-
l.andsbraut yfir Elliöaárnar og
nn að Árbæ. Klulckan var farin
að halla í ellefu og myrkrið skollið
á. Lítil umferð var um veginn, á
ineðan þeir bundu bílana isaman.
rryir herbílar fóru fram hjá,
rrrstur heiðina. Annar var lrlaö-,
nrin af hermönnum.
Eftir góða stund sriigluðust bíl-
rrnir af stað. Guðlaugur saf undir
stýri Fordsins, en Jón ók hinum,
-.em hafði verið keyptur urn vor-
:ð, mjög glæsilegur bíll meg tví-
"iijuptu dyifi.
. Ferðin rrpp. heiðina sóttisf.
‘rægt, 'eri jafn og þétt' þokuðust
•rílai'nir áfram . í dimmunni.
Fremri-j bíilinn var aðeins. með
I-ýSófum Fm-dsihs til að geta fylgzt
dráttákógjnu, og iðulega. v'arð
ý. iaan að nota hemlana til að halda
‘..'".áiXginni stren.gdri, en annað veif-
r.ilíTfykkti í,- svo;glamraði í brúsun-
- ;.tiri. á pallinum.
ÁrKambabrún námu þeir staðar
'li ,að rétta úr sér og athuga kað-
alinn. Gaðlaugur kveikti sér í
,'Hidlingi. IIæg norðangola var og
írollkalt. Himinninn var stjörnu-
jjartur, og í suðaustrinu skein
unglið á síðasta kvartili og kast-

Á usturbakka árinnar, undan
Iðnaðarmannahúsinu, stóð Stefán
Hallgrínisson
ferð bílanna
og fylgdist með
tveggja. Þag var
a'ði glampa á Flóann. Annars var mjög fátítt að sjá slíka ferð yfir
íjós hvergi sjáanlegt, en þegar brúna á þéssum árum. Margir veigr
seir voru komnir neðarlega í uðu sér vig því að fara í bíl yfir
kambá, komu tveir bílar með brúna og gengu heldur, og laug-
Ijósum út Ölfusið á móti þeim ardaginn um sumarið, í norð-
dg imdan Hveragerði mættust austan roki, hafði fjöldi bíla
peir. Bílarnir voru að koma úr safnazt við brúarendana og
Kumbaravogi með krakka, sem meiin lögðu ekki á brúna eins og
verig höfðu þar um sumarið, og lnin rólaði í storminum. Um síðir
krakkarnir veifuðu nm leið og lagði einn ofurhuginn á brúna,
Öílarnir fóm fram hjá. og aðrir fylgdu á eftir, en ein-
Hvergi va’r Ijós að sjá á Sel- hverjir snéru við, enda var ekk-
fóssi, þegar þeir Jón og Guðlaug- ert gaman að sitja í bíl á brúnni,
urstigu út á brekkubrúninni vest- sém rólaði fram og aftur í átta
an árinnar. Klukkan var að verða metra hæg yfir beljandi árflaumn
ívö. Tunglið varpaði fölgulum um.
Jón Guðmundsson
Stefán sá bilana þokast áfram,
hljóðlaust, því niður árinnar yfir-
gnæfði vélarhljóðið. Þeir liðu
yfir brúna, hægt og bítandi ....
Þungt högghljóð kvað við: Bil-
arnir tóku hnykk og í einni andrá
féllu þeir út af brúnni með mikl-
úm hávaða, þegar allt lauslegt
kastaðist af þeim. Þeir snérust í
loftkastinu. Dodgeinn, sem var á
undan, kom niður á þakið og
hvarf í ána, en hinn lenti á hjól-
unúm og staðnæmdist þannig, og
þarna týrðu framljósin út í myrkr
ið yfir beljandi vatnið, og uppi
j yfir hékk brúin á öðrum burðar-
strengnum. Hinn lá slakur ofan
frá stöplunum og brúargólfið lá
lóörétt, Ekkert sást af Dodge-
bílnum annað en mjólkurbrús-
arnir, sem flutu undan straumn-
um niður í hringiðuna.
Þegar Guðlaugur áttaði sig
eftir fallið, stóð hann á haus í
bílnum. Hurðirnar höfðu slegizt
llPP. og vatn flæddi inn í stýris-
húsið straummegin. Hann mundi
það síðast, er hann sá brúargóifið
hallast og bíl Jóns falla niður.
Síðan kom hriykkur á lians bíl
og allt rann í móðu.
Hann rétti sig við og fann
hvergi til. Hann leit út um opnar
dyrnar, niður í básinn og út um
framrúðuna. Hvergi gat hann
komið auga á bíl Jóns. Hann
hlaut að hafa lerit í gjánni við
austurbakkann og sokkið. Hann
reyni að gera sér blys úr tvisti,
en eldspýturnar voru blaufar, og
brátt komu menn á staðinn og
höfðu samband við Guðlaug. Það
var farið með kaðal út að bílnum,
vaðið frá veslri bakkanum og
með handfestu á kaðlinum komst
Guðlaugur í land, hjálparlítið.
Menn söfnuðust saman við brú
arendann. Sumir gengu niðu,. með
ánni og út á nesið. Átta menn
höfðu verið sendir niðnr með á
til að leita.
Saga frá fyrsta hernámsárinu
rifjaðist upp fyrir mönnunum.
Hermennirnir, isem dvöldust’
þárna höfðu verið að koma sér
fyrir. Fimm fóru á járnpramma
yfir ána til að leggja símastreng
yfirum, en á leiðinni hvolfdi
pramanum, og hann sökk. Einn
hermannanna komst af, ungur
Norðmaður, sem var sjálfboðaliði
í hernum. Ilann var dreginn upp
úr ánni, rét r.eðna við brúna,
vestanmegin. Hinir týndust’.
Klukkan var ag ganga fimm.
Enn klúktu men nvið brúarend-
ann, þögulir. Þeir horfðu niður
ána, undir brúna, niður í básinn.
Mjólkurbrúsum hafði verið að
skjóta up pí hringiðunni og ein
og ein 'texplata flaut á lygnunni
við ne&'i'd. Aðrair voru flot/iar
langt niður á.
Hreyfing komst á hópinn við
brúna. Tveir leitarmanna komu
frá Selfossbænum og fóru hratt.
Annar hélt til læknishússiíns.
Hinn sagði, að Jón væri kominn,
að Selfossi einn og óstudur.
Hann væri eitthvað skadaður á
höfði. Annars væri ekkert að hon-
um ag sjá.
Menn héldu út’ að Fossi, og
læknirinn kom. Jón sat uppi í
rúminu og spurningum rigndi
yfir hann.
Þetta gerðist leiftursnöggt. Ég
sá allt snúast við og í fallinu sá
ég ljósin frá bílnum skella á
brúnrii. Hún snéri öfug. Ég held,
að bíllinn hafi komið niður á þak-
ið, og þannig tók hann að sökkva,
en snérist við í vatninu. Hann
hefur áreiðanlega lent í gjánni
vig austurbakkann, en þegar hann
tók að fylla, reyndi ég að komast
út. Ég barði á framrúðuna, en
gat ekki brotið hana. Þá fór ég
að vinistri rúðunni og gat ýtt
henni niður og komst út. Þá fékk
ég skurðinn á höfuðið.
Þegar ég kom upp á yfii’borðið
gat óg lítið greint. Mjólkurbrús-
arnir flutu allt í kringum mig,
og ég náði taki á einum þeirra.
Það var erfitt ag hemja hann í
vatninu. Seinna náði ég taki á
varadekkinu og á því hékk ég
alla leið. Það hefur ekki- liðið
langt þar til ég kom niður í bás-
inn, en í Iygnunni fram með nes-
inu var ég lengi. Annars var ekk-
ért hægt ag gera sér grein fyrir
tíriia. Ég kallaði á Guðlaug, en sá
lítið og heyrði ekkert annað en
niðinn í ánni.
Versti kaflinn var niður hávað
ana. Þar endastakkst ég þrisvar
og tsaup mikið vat'n. Mér var ekki
kalt’, fann aldrei til kulda í ánni,
en þarna var ég hætt kominn.
Dekkið fékk sömu útreið á flúð-
unum, við fylgdumst alveg að.
Þag var lánið.
í lygnunni neðan við hávaðana
áttaði ég mig aftur. Ég liélt enn
á hjólinu og synti með fótunum
að auslurlandinu. Það gekk hægt,
en á land komst ég, og hjólinu
sleppti ég ekki fyrr .en á þurru.
Þannig var saga Jóns í stutu
máli. Hann var hress, þrátt fyrir
volkið, en þegar líf fór að fær-
asct í líkama hans, tók hann til
að skjálfa. Það var eðlilegt, eftir
að hafa verið í ánni í tæpa þrjá
stundarfjórðunga og eftir að hafa
farið á annan kílómetra niður
eftir þessari vatnsmestu á íslands.
Margur hefði skolfið af minnu.
Og þannig endaði þessi eftirminni
lega ferð þeirra félaga fyrir rétt-
um fimmtán árum og í mörg ár
síðan óku þeir yfir heiðina, þessa
sömu leið. Allt varg aftur hvers-
dagslegt, þótt ýmislegt kæmi fyrir
í löngum ferðum, en tilbreyting-
arleysið varð áldrei rofið jafn
rækilega og í þessari næturferð.
Fordbílnum var bjargað úr
ánni og hann gerður upp, og
meira að segja að segja tók Guð-
laugur við honum um vorið og
ók þessum sama bíl yfir þessa
sömu brú allt til þess, að hún var
rifin veturinn 1945.
Af hinum bílnum sást ekkert
utan það, þegar áin ruddi sig um
vorið, kom hjól up ó flúðunum,
sem Jóni höfðu orðið erfiðastar
um haustið. En þegar á átti að
sækja hjólið, hvar þag og hefur
ekkert komið upp síðan
^usrlvsií í Tímanuro
Veiöiþjófnaö-
ur í Hvítá
Eins og kunnugt er liggur hann
við að net séu höfð í laxveiðiám
j frá því á föstudagskvöldum kl. 9
' og fram til kl. 9 á þriðjudags-
j morgni. Liggja þung viðurlög við
þessu ef brotið er, frá 1000—15000
króna sekt eftir því hversu gróft
brotið’ er. Nú bar það til tíðinda
austanfjalls fyrir nokkrum vikum
að veiðivörður kom að Hvítá kl. 6
á þriðjudagsmorgni, og fann hann
þar net í ánni. í netinu voru 12
laxar, og hafði það því sýnilega
legið alllengi í ánni. Þetta var í
Hraungerðishreppi, og á bær einn
þar í sveit veiðiréttinn í Hvítá á
þessum slóðum. Veiðivörður gerði
þegar viðeigandi ráðstafanir, og hef
ur sýslumaður Árnessýslu tekið
málið upp, en dómur er enn ekki
fallinn í því.
Veiðiþjófnaður sem þessi sætir
kannske ekki ýkja miklum tíðind
um. Hitt er athyglisvert að þessi
löghlýðni veiðimaður er einmitt
stjórnarmaður Veiðifélags Árnes-
sýslu.
Brælir eystra
Á Raufarhöfn var sunnan-
bræla 1 gær og síldveiðiskipin
lágu inni. Eitt skip, Haförninn
kom með 350 tunur í fyrra-
kvöld. Veðurbrevtingar ekki
fyrirsjáanlegar 1 gær.
Á Eskifirði var st’ormur og ekki
veiðiveður. Nokkur skip voru að
landa smásíld úr firðinum. Biluri
varð í tsíldarverksmiðjunni í
morgun, en viðgerð mun fara
fram fljótlega. Þróin e’r sem sagt
full og stöðugt verið að bræða.
1B punda lax
í þorskanet
Reyðarfirði 1. sept. — I gær veidd
ist 18 punda lax í þorskanet hér
inni í firðinum, undan miðjum
bænum. Það voru þeir Grafarfeðg
ar sem fengu þennan væna lax og
var hann fljótunnari en ef hann
hefði fengist á .stöng, en eins og
kunnugt er, eru slíkir stórkarlar
seindregnir mjög. M.S.
Ungmennasambandíð
(Framhald af 12. síðuj
gæta þess að hann kulnaði ekki
þótt árin færðust yfir. —- Kom
sr. Eiríkur niun víðar við í ræðu
sinni þótt ekki sé rúm til að rekja
það að sinni.
HeiSursfélagar.
Þá- var tveimur nýjum heiðurs-
félögum UMFÍ áfhent heiðursfé
lagaskjöl félagsins. Voru það þeir
Jón Helgason og Guffbrandur
Magnússon. — Að því loknu var
gengiff til dagskrár. Forsetar þings
ins voru kosnir Jón Hjartar og
Guðjón Irigimundarson, ritarar
Gestur Guðmundsson og Stefári
Jasonarson. í kjörbréfanefnd voru
kosnir þeir Axel Jónsson, Óskar
Ágústsson og Grímur Nordal.
Kveðja frá ÍSÍ.
Auk fultrúa voru' ýmsir gestir
mætir á þínginu, þa.r á meðal
þeir Steingrímur Steinþórsson
búnaðarmálastj., Benedikt Waage,
forseti ÍSÍ og Þorsteinn Sigurðs-'
son, formaður Búnaðarfélags ís-
lands. Flutti Benedikt Waagé
þinginu kveðju og þakkir fyrir
hönd ÍSÍ. — Fundi var fram
haldig í gær, og lýkur þinginu í
dag. Nánar vorður sagt frá þvl
eftir helgina-