Tíminn - 06.09.1959, Síða 5

TÍMINN, sunnudaginn G. septembcr 1959.
i’
w

------GRÓÐUR OG GARÐAR
Ingólfur Davíðsson, grasafræðingur segir
ferðasögu af Vestfjörðum
Gömul vindmylla i Vigur, malaði fyrst korn, en síðar notuð
til rafmagnsf.ramleiðslu.
Þorskafjarðarheiði er held-
ur ömurleg yfirferöar í sudda
rigningu og þoku. Gróður er
litill og helzta tilbreytingin
eru smávötn og tjarnir, sem
koma í ljós hér og hvar milli
mela og urðarása. Við mætt-
um ríðandi manni Langadals-
megin; en slíkt og þvilikt er
orðin næsta sjaldgæf sjón á
íslenzkum þjóðvegum. Bíll-
inn leysir hestinn af hólmi.
Víða heyrist véladynur,
veldi fáks í rústir hrynur.
Feðra okkar var hann vinur,
vænsti þjónn og raunabót.
Gróa fornir götuslóðar,
gleymist hestamenning þjóð-
ar.
Bóndinn nú í bifreið ljóðar,
birtir hreyflum vinarhót.
Brautir nýjar bílar geysa,
byggð úr fjötrum vegir leysa.
Túnin stækka, týnist veisa,
tæknin sigrar holt og grjót.
Bakkasel er í eyði. Talsverð
túnrækt er i Langadal og á
Langadalsströnd, en garðrækt
sáralítil og garölaust með öllu
á mörgum bæjum. Menn lifa
á sauöfjárrækt og kúabú eru
nokkur, þar sem aöstaða er til
að flytja mjólk til fsafjarðar
með Djúpbátnum. Haft er
eftir miklum túnbónda, „að
kartöfluát 'væri leiður ávani.“
Menn voru að striða honum á
garðieysi!
Á Melgraseyri heíur lengi
verið mikil garörækt og er
nokkur enn, og á Laugalandi
í Skjaldfannardal er verið að
byggja 250 fermetra gróður-
hús í jarðhitamýri. — Yfir
Kaldalón er aðeins fært um
háfjöru. Fór Ármúlamaður á
undan á dráttarvél og vísaði
leið yfir hinar breiðu leirur,
þvi að frá merkjum hafði enn
ekki yerið gengiö snemma í
ágúst. Þarna er Drangajökull
að baki og kernbir víst æði oft
snjó fram af honum á vetrum
yfir Snæfjallaströndina og
færir allt í kaf. En gróöursælt
er samt hið neðra. Mun oft
stillt og all-hlýtt á sumi’rm á
þessuin slóðúm. Jörðin kemur
surns staðar græn undan s.njó
á vorin og gróðurinn þýtur
upp. Nú var allt vafið í grasi
á láglendi, en fjallahlíðar gróð
urlitlar hið efra og skaflar
þar á víð og dreif. Var búsæld
arlegt að sjá, t. d. á Bæjum,
Unaðsdal og Tyrðihnýri og
staðið í byggingaframkvæmd
um. Æðey liggur skammt und-
an landi græn og gróðursæl.
Þar búa þrjú barnlaus syst-
kini, öll um' og yfir sjötugt.
En líflegt var í gamla bænum.
Þarna dvöldu 8 eða 10 „sum-
arbörn“ og vaf sagt að þau
hefðu stundum verið fléiri
undanfarin sumur. Og þrenn
hjón gistu þar þessa nótt á
fornum slóðum.
í Æðey er mikið æöarvarp,
túnrækt og garðrækt. Vantar
bráðum ungan og dugmikimr
mann til að taka við þessari
gömlu hlunnindajörð.
Vigur er önnur hlunninda-
jörðin frá, en þar hefur aug-
legur sonur tekið við búsfor-
ráðum. Ræktun er mikil í Vig
ur og æðarvarp. TaliÖ var fyrr
um gagnslaust að reyna þar
kartöflurækt. En Siguröur,
hiim alkunni klerkur og þing-
skörungur, braut ísinn. Hon-
um heppnaðist kartöílurækt-
in og ritaði um það á sínum
tíma í Búnaðarritið greinina:
„Brekkan mín“.
Sunnan Djúps er garðrækt-
in mun jafnmeiri. Á ísafirði
eru töluverðir „bæjargarðar"
og svo er einnig í Hnífsdal,
Bolungavík, Súðavik, á Flat-
eyri, Þingeyri o. fl. kaupstöö-
um Vestfjarða. Jarðhitagarö-
ar eru á nokkrum stöðum, t.d.
á Reykjanesi, í Heydal, Reý’kj
arfirði við Arnarfjörð og við-
ar. En víöast er jarðhitinn
lítt eða ekki nýttur til rækt-
unar. Sandgarðar allmiklir
eru á stöku stað, t. d. við
Höföa í Dýrafiröi Hvallátra,
og að Strandseljum inn frá
Ögri. Var þó miklu meiri hart-
öflurækt fyrir fáum áratugum
á Strandseljasandinum en nú.
Kartöflur þykja sérlega bragð
góðar úr sandi eins og kunn-
ugt er. En fleira kemur og til.
Víða urn land er boriö of mik-
iö köfnunarefni í kartöflu-
garðana.Kartöflugrösin verða
þá rnjög gróskumikil, en kart-
öflurnar mun bragðverri og
vatnsmeiri en ella. Kalí og
forfórsýruáburð má ekki
skorta, ef matargæði karlafl-
anna eiga að haldast. Allvíða
er tröllamjöl boriö í garöana
(svo sem viku eftir aö kart-
öflurnai- eru settar niður), til
að halda arfanum í skefjum-
framan af sumri. En ekki má
nota tröllamjölið í óhófi, því
aö þá hefur það slæm áhrif á
bragð kartaflanna. Verður og
að minnast þess, að tröllamjöl
ið verkafað nokkru leyti sem
köfnunarefnisáburður. En hóf
leg notkun tröllamjöls léttir
talsvert baráttuna við arfann,
eins og alkunnugt er. Karmex
er annað nýrrá illgresiseyö-
ingarlyf, sem ögn hefur verið
notað síðustu árin, en með all
misjöfnum árangri. Virðist
það lyf æði vandmeðfarið og
má engu skeika um notkun
þess, svo ekki hljótist verra
af. Það getur eytt arfa, á því
er enginn vafi. En allvíða sá-
ust skemmd gulflekkótt kart-
öflugrös, þar sem það hafði
Tröllahlöð á Reykjanesi
verið notað, og uppskeruvon-
ir virtust sáralitlar í slíkum
görðum, þar sem eitthvað var
í ólagi með notkunina (blönd
un, eða notkunartíma o. fl.
ástæður). Kann Carmex
fremur að vera gott gereyð-
ingarlyf, en hentugt arfaeyð-
ingarlyf í kartöflugöröum,
enn sem komið er. En vænta
má betri lyfja eða bættra
• geröa af þeim gömlu. — Er-
lendis eru gerðar áburðartil-
raunir i sambandi við bragð-
gæði ’tómata og virðast þær
benda til hins sarna og getið
var um við kartöflurnar, þ.e.
ofmikið köflunarefni dregur
úr bragögæðum, en nægilegt
ltalí bæt'ir bragðið stórum.
Blómagaröar og trjálundir
eru við nokkra bæi á Vest-
fjörðum, t. d. í liinum breiðu
byggöum Dýrafjarðar og Ön-
undarfjarðar. Einnig hér og
hvar á afskekktari stöðum,
svo sem á Sellátrum og í Trost
ansfiröi. Setur bjarnarkló
. víða svip á blómagarðana,
vöxtuleg vel meö stóra, hvita
blómsveipina. — Tæknin hef
ur haldið innreiðina. Jeppar
og dráttarvélar (eða annað-
hvort) eru á flestum bæjum,
og aðeins á einum stað sáum
við félagar hest undir bögg-
um. Það var á útengi aö
Skaröi í Bjarnarfirði.
Vegir eru sums staðar all
rosalegir, en „jafnvel inn til
hárra heiða, hrikaleiðir bilar
skeiða.“ Liggur vegurinn ým-
ist utan í snarbröttum hlíð-
um, eöa alveg niðri í fjöru
undir standbjörgum, t. d. á
„Spillinum" í Súgandafirði
og undir Svarthömrum utan
við Bíldudal — já, í „gegnum
gat“ til Súðavíkur. En
skemmtilegt er að ferðast á
þessum slóðum. Veiði er all-
víða í ám og munu margar
leigöar kaupstaðabúum. —
Byggðin færist heldur saman
óg afskekktir bæir fara í eyði,

• i) mm »<
t. d. milli Auðkúlu og Lokin-
hamra við Arnarfjörð —
nyrztu Vestfjarðasveitirnar.
Búsældarlegt' er þó víða og
hlunnindi. „Hvort viltu lield-
ur sætabrauð eða selakjöt?“
var sagt viö mig á einum bæn-
um. Var ég fljótur að velja
selakjötið. Maimafla skortir
víða til aðdrátta. Mun nú t.d.
lrætt að nytja Látrabjarg.
Virðast hinir 4 eða 5 bændur
á Hvallátrum aðallega lifa af
um 700 sauðfjár og nokkúrri
garðrækt. Sjór litt sóttur sök
um mannfæðar. Féð er vænt
og mun ganga úti aö mestu,
en allmikil vanhöld verða
stundum á því í bjarginu. Eru
þess jafnvel dæmi, að hestar
hafi hrapað fram af stöllum.
— Fornt mólag kemur þarna
fram milli blágrýtislaga. — Á
Hnjóti í Örlygshöfn sýndi Eg-
ill bóndi mér óvenju heilleg-
an og fallega;n steingerving
með skýrum blaðförum (trjá-
lauf), fundinn í Selárdal.
Kvað þar vera talsvert af slik
um og mun jarðfræðingum
þykja fróðlegt að athuga. Eg-
ill á lika fallegt safn gamalla
muna. — Á Sellátrum sá ég
Vestfirzkur grindah jallur
Seljalandi í Álftaíiröi).
(á
fallegar blómateikningar,sem
sem frú Guðrún Einarsdóttir
hefur gert (og sett á dúka)
ög skrautlega kassa og rannna
alsetta kuöungum og smá-
skeljum úr fjörunni.
Veður var sæmiíegt, en þó
heldur sólarlitiö meðan á
ferðinni stóð, aðeins óveður
einn dag. Var þá kveðið í
gamni:
„Komust þeir í krappan dans
í Kollafirði.
í heiftarregni og stríðum
stormi,
stunduðu leit að hnúðarormi.
Þá var ekki girnilegt að
gramsa í görðum.
í vonzku bændur velling átu,
veðurtepptir inni sátu!“
NmV.WAV.V.VÖV.VAVV.V.V.V.V.V.V.V.VM'AW I
Laugardalsvöllur
a
n
í dag kl. 4 leika
K.R. AKRANES
Dómari Jörundur Þorsteinsson •— Línuverðir:
Baldur Þórðarson og Árni Niálsson.
Þetta er síðasti leikur íslandsmótsins og einn af
stórleikjum ársins. :
Mótanefndin
lUVAV.V.V.V.V.VV.V.V.V.V.V.V.V.VVVV.'.V.W.V/Wv
Áuglýsingasími TÍM ANS er 19523
Gúmmistimpla r
Smáprentun
10615
Hverfisgötú 50 ■ Reykjerik
Hafnflrðingar!
Hafnfirðingar!
Karlakórinn Þrestir vantar söngmenn, aðallegr.
tenora. Uppl hjá Þórði B. Þórðarsyni í sínn,
50325- — 50083.
Verzlunin GNOÐ
selur málningu frá þremur verksmiðjum.
Fyrir eftirtalin hverfi er fljótlegast að
kaupa málninguna í verzluninni Gnoð. —
Fyrir Vogana, Langholtið og Heimana. Ennfremur fyrir Sogamýrar og Bústaðahverfi.
Bvggðina frá Blesugróf að Háaleitisvegi. Verzlunin Gnoð stendur við Langholtsveg
og Suðurlandsbraut. Verzlunin Gnoð selur snyrtivörur, smávöru, vinnufatnað. barna
fatnað og metravöru.
VERZLUNIN GNOÐ,
Gnoðavogi 78, sími 353P?