Tíminn - 21.10.1959, Qupperneq 3

í f M I N N , miðvikudaginn 21. október 1959
„Fyrir mig er dauðinn hin
fullkomna gleymska, það að
verða að engu.“ Hann var ^
kallaður niður frá dauðaklefa
nr. 23. í vörzlu tveggja varð-
manna kom hann inn í her-
bergið, þar sem ég beið. Sjálf-
ur kom ég inn í herbergið,
sem var tvisvar sinnum tveir^
metrar í gegnum stáldyr, sem
var læst á eftir mér.
Við tókumst í hendur og sett
umst við borð í hinu grænmálaða-!
kalda herbergi. Aukastóll og ös'ku-
bakki á borðinu var allur útbún- j
aðurinn. Fyrir utan rimladyrnar.
sat varðmaður og horfði inn til'
okkar. Kannske heyrði hann á tal
okkar, kannske ekki.
Ég sat augliti til auglitis við
Caryl Chessman, hinn heimsfræga
fanga San Qentin fangelsisins.
„Hann stendur rólegur á
mörkum lífs og dauða“
segir sænski blaöamadurinn Arne Thorén í lok
krókum viS fyrir þann tíma
verð að fara með málið í gegnum
öll héraðsdómsstigin áður en ég
hef rétt til að skírskota málinu til
alríkisdómstóls.
IDersónuleiki. Ilann er án efa sér-
stæður maður. Maður, sem hefur
lifað með sjálfsöryggi, sjálfsstjórn
og einbeitingu hugsans1 í 11 ár fyr-
Málugur
Chessman er málugur. Hann
hlær og er fljótur til svars. Hann
gerir sér far um að tala ekkert
tæpitungumál: Dauðinn er dauð-
inn gasklefinn er gasklefinn.
Chessman er ellilegri en á flest-
um myndum, sem ég hef séð af
honum. Hann er ekki lengur með
hið þykka hrokkna hár, en er nú
kominn með burstaklippingu.
Hann situr í bláum jakka, ein-
kennisbúningi fangelsisins, og
augu hans hvarfla ekki frá mér
allan .tímann, sem samtal okkar
stendiu'. Ég tek strax eftir hönd-
unum á. honum. Þar sé ég merki
um taugaveiklun, enda væri annað
varla efflilegt.
,,Ég hugsa, að ég bjargi mér enn
einu sinni“ segir hann. „Ég trúi
á málstað minn. Hvernig gæti ég
annars haldið þessu áfram, sem
ég hef gert í 11 ár. Ég held ekki
að neinn árangur fáist út úr þeirri
beiðni sem ég nú hef sent til
æðsta dómstóls Californíu, en ég
Korn ræktað í
bátadokkinni
hann hefur þénað mikið á þeim
þremur bókum, sem þegar hafa
viStals vií Caryf Chessman, sem veríur tekinn k™úrk°wt.“l
af Hfi é föstudaginn, komi hann engum laga- Tíl
nemi að minnsta kosti meira en
150.000 dollurum samanlagt.
„Þó lifi ég nú á lánum og er
bláfátækur,“ segir hann. „Samt
hugsa ég að ég geti borgað lánar-
drottnum mínum með því, sem ég
fæ fyrir nýju bókina mína „The
kid is a killer“.“
Ég þakka Chessman fyrir þau
vingjarnlegheit að tala við mig.
Fangelsisstjórinn hafði sagt mér
að hann væri önnum kafinn við að
fá aftökunni frestað — og ég segi
honum þetta.
„Ég vil vera kurteis við mann,
sem er kominn svo langt að, en
Ef ég fengi tilboð um lífstíðar- ir framan dyr dauðans, dyrnar að
fangelsi án nokkurs möguleika á græna gasklefanum.
því að verða nokkurn tíma frjáls
aftur, og það er það eina, sem
ríkisstjórnin getur boðið mér, ef
ég fer fram á náðun, þá segi ég
nei takk.
Ég hef boðizt til að gangast
undir lygamælispróf. Ef sú próf-
un sýndi að ég gæti verið sekur,
myndi ég strax hætta baráttunni
og rólegur ganga inn í gasklef-
ann.
En ef prófunin sýndi, að ég gæti
verið saklaus, þá vildi ég fá málið
tekið upp aftur. Nærri sannleik-
anum en þetta er ekki hægt að
komast, hvort sem er, með þessum
prófunum.
Trúmál
Margir hafa spurt mig hvort ég
sé trúaður. Nei, ég er ekki trú-
leysingi. Miklu fremur efasemdar-
maður. Ég trúi ekki á annað líf
eftir þetta. Hvernig gæti ég ann-
ars hafa barizt jafnhart fyrir lífi
mínu og ég hef gert, ef ég tryði á
græn engi og himnaríki eftir dauð-
ann.
■ í mínum augum er bara ekkert
til eftir dauðann. En ég neita ekki
gagnsemi trúarbragða fyrir þá,
sem þarfnast þeirra. Á þessum
ellefu áum hef ég séð gildi trúar-
innar staðfest ótal, ótal sinn-
um ...“
j Ég hef lagt frá mér skrifblokk-
ina og þetta er ekki lengur beint
i viðtal.
Lifir á lánum
Við föum að tala um bækurnar,
sem Chessman hefur skrifað. Hann
vill ekki segja nákvæmlega hvað
Sunnan við Strandgötuna á Ak-
ureyri var til skamms tíma svo
kölluð Bátadokk. Var þar hið
versta öþverrabæli, grunnt, svo
þurrt var á fjöru og ógeðsleg for-
arvilpa, bæjarbúum til sárrar skap
raunar og óþæginda fyrir augu og
nef. í vor var <gerð nokkur bót á
þessu, dokkin fyllt upp og í hana
sáð grasfræi og byggi. Var hrak-
lega fyrir tiltæki þessu spáð, þar
sem uppfyllingin var eins og sand-
ur yfir að líta, auk þess sem síðla
var sáð. Er nú eigi að orðlengja
það, að eftir því sem tíminn leið
varð þárna æ fallegri kornakur,
sem bylgjaðist í andvaranum. Fyr-
ir skömmu varð byggið þroskað,
og var þá slegið og þreskt í Gróðr-
arstöðinni á Akureyri. Mun kornið
síðan verða gefið öndunum á Anda
pollinum til átu, en Andapollinn
kannast margir við, þótt utanbæj
armenn séu. Þykir nú vel hafa til
tekizt, þar sem Akureyringar hafa
losnað við vilpuna, hennar í stað
er kosninn fallegur akur, hvers af-
'gróði gengur til fóðurs fyrir þrif-
legar endur á fögrum andæ
polli. E.'D.
Dyr dauðans
Nú á Chessman aðeins' fáa daga
ólifaða. í 11 ár hefur hann barizt
fyrir lífi sínu og verið hvað eftir
anað á þröskuldi dauðans. Eitt sinn
munaði aðeins 16 tímum.
„Ég sendi beiðni mína um sann-
leiksprófun til Edmund Brown
ríkisstjóra og fékk það svar að
hann hefði ekki áhuga á smámál-
um“. Sakleysi er nú orðið „smá-
mál“.
Caryl Chessman, dauðadæmdur
fangi nr. 66565 í San Qentin fang-
elsinu síðan 3. júlí 1948 er mikill
......— -----— -----'—
Sænski blaðamaðurinn Arne
Thorén, heimsótti nýlega Caryl
Chessman í kiefa hans í San
Quentinfangelsinu í Kaliforníu.
í ellefu ár hefur Chessman setiS
og beðið dauðans, sem biður
hans í gasklefanum. Hér er frá-
sögn hans af heimsókninni.
auðvilað er ég einnig ánægður
yfir að vita, að fólk hefur áhuga
á mér, að ég er ekki gleymdur.
Ég va rdæmdur eftir að hlut-
drægur dómari hafði ráðlagt kvið-
dómnum að dæma mig sekan og
mæla með dauðarefsingu. Síðan
hef ég barizt, hingað til án árang-
urs fvrir að fá dómsskjölin dæmd
ógild. En þau skjöl eru að mestu
leyti unnin af drykkjusjúkling,
sem er frændi ákærandans.“
„Segjum sem svo, að málið yrði
tekið upp að nýju. Myndir þú þá
geta sannað sakleysi þitt?“
„Ég get að minnsta kosti skýrt
málið frá mínum bæjardyrum.“
Hraustlegur
Chessman horfir á mig, meðan
hann nýr saman hvítum, litlum
höndum sínum. Ég tek eftir að
hann lítur hraustlega út.
J „Já, ég lifi að minnsta kosti
reglusömu lífi og hef góða matar-
í Jysí-
Ég er stóiskur í hugsun. Á ann-
an hátt heppnast mér aldrei að ná
því marki, sem ég hef sett mér:
Að s'leppa við dauðann.“
Samtalinu við Chessman er lok-
ið. Vörðurinn fyrir utan opnar
klefadyrnar. Ég hef í þá tvo daga,
sem ég hef verið í San Quintin
tekið eftir því að menn dást að
Chessman bæði starfsfólk og sam-
fangar. Rólegur stendur hann á
landamærum lífs og dauða.
Einasta von Chessmans er nú,
að hæstiréttur Bandaríkjanna fall-
ist á beiðni hans um endurupjctöku
málsins og hefur verjandi hans
þegar lagt fram slíka beiðni. Það
er 10. beiðni Chessmans til hæsta-
réttar um nýja málsrannsókn.
Bréf streyma aS
Seinustu dagana hefur bréfa-
straumufinn til Brown fylkisstjóra
þar sem beðið er um náðun fyrir
Chessman aukizt. Fylkisstjórinn
lýsti hins vegar yfir í dag, að lík-
urnar fyrir sekt Chessmans væru
svo sterkar, að hann teldi óverj-
andi að gefa honum upp sahir.
Chessman hefur hins vegar lýst
yfir, að hann vilji heldur deyja í
gasklefanum, en láta breyta
dauðadóm sínum í lífstíðarfang-
elsi.
Greind hans er frábær
í bókum þeim, sem Ches'sman
hefur skrifað og sumar hafa orðið
metsölubækur, játar hann að hafa
drýgt ýms afbrot, en þó ekki fram-
ið þá glæpi, sem dauðadómurinn
gegn honum byggist á. Ei* þar
fyrst og fremst um að ræða tvær
nauðganir. Önnur stúlkan, sem
hann er’ sakaður um að hafa
nauðgað, var aðeins 14 ára og hef-
ur síðan verið á geðveikrahæli,
sennilega vegna þessa hræðilega
atburðar.
I Chessman er nú 38 ára gamall.
Hann ólst upp í fátækrahverfum
Los Angelesborgar og strax í barn-
æsku lenti hann á öndverðum meið
við sanvfélagið. Þróaðist þá í sál
hans blíkt hatur og tilfinninga-
kuldi, að vakið hefur undrun og
skelfingu sálsýkisfræðinga. Greind
hans er frábærlega góð —sve góð,
að samkvæmt skilgreiningum sál-
fræðibóka um greindarþroska
mundi hann lenda í flokki með
geníum.
LagasérfræSingur
Han hefur öðlast heimsfrægð
fyrir bækur sínar og þó einkum
baráttu sína fyrir að fá dómi sín-
um breytt. Hann er orðinn svo
lærður í bandarískum lögum, að
hann er talinn fullkominn sérfræð-
ingur á því sviði. Hefur hann stöð-
ugt fundið nýjar krókaleiðir til
að tefja framkvæmd dómsins. Nú
horfir svo að leikurinn sé þrátt
fyrir allt tapaður, en þó er ekki
talið óhugsandi, að hæstiréttur
bjargi honum á seinustu stundu.
Ekkert hefur frekar heyrzt hvort
rétt sé sú fregn, sem barst fyrir
nokkru, að sænska lögreglan hafi
handtekið ítalskan mann, sem ját-
ar á sig glæpi þá, scm Chessman
hefur hingað til verið sakaður um.