Alþýðublaðið - 23.09.1927, Qupperneq 2

ALP Yl UbJLÁtíIÖ
)
►
kemur út á hverjum virkum riegi. £
Algreiðsla í Alpýðuhúsinu við t,
Hvertisgötu 8 opin irá kl. 9 árd. >
til kl. 7 siðd. [
SSriístofa á sama stað opin kl. >
9’/s—10'/2 árd. og kl. 8 — 9 síðd. í
Simar: 988 (afgreiðs ani og 1294 t
iskriístoian). (
Verðlag: ÁskriftarverO kr. 1,50 á ►
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 f
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alþýðuprentsniiðjan {
(i sama húsi, sömu simar). >
Til ndnningar um
Sacco og Vanzetti.
Eftir Georg Brareting.
[Georg Branting, hinn frægi,
sænski lögfræðingur, sónur
„mesta stjórnmáiamanns Norður-
landa“, látna jafnaðarmannaíor-
ingjans og ráðherrans Brantings,
var sendurti! Bandaríkjarna á veg-
urn norrænju Sacco-Vanzetti-nefnd-
arinnar til að rannsaka mál þeirra
félaga. Eftir heimfcomuna skrif-
aði hann mikið um málið og
kvaðst algerlega sannfærður um
sakleysi þeirra. Og eftir aftök-
una skrifaði hann eftirfarandi
grein í sænskt blað.J
Golgatha er risið upp í Amer-
íku. Hið ótrúlegasta hefir gerst.
Hver vill trúa pví, að á pessum
menningar- og mannúðar-tímum
hafi. tveir mannvihir, saklausir og
hugsjónaríkir, verið teknir af lífi
að eins fyrir skoðanir sínar? En
—! Það er sannieikur. — ískald-
ur, .nístandi og bitúr sannleik-
ur. —
Kristur var krossfestur aftur
í Bandaríkjum Norður-Ameríku
hinn 23. dag ágústmánaðar árið
1927.
Úr barnalærdómi ykkar pekkið
pið píningarsögu Jesú Krists.'Með
honum voru krossfestir tveir ræn-
ingjar hvor til sinnar handar.
Athugið! Þeir voru toeir, en
Jesús einn.
Annar ræ, inginn sagði v,ð hinn,
meoan peir héngu á krossinum:
„Við erum hér með réttu, pvi
við fáum makleg gjöld fyrir
paö, söm- við höfum gerí, en
pessihefirekkerírangtaðhafst“.
Og Jesús Kristur, uppreisnar-
maðiu Snn mikii frá Na: aret, sagði;
,,Faðir! Fyrirgef pe-m, pví
jreirvita eigi, hvað peirgera“.
Það lílur út fyrir, að sorgarsaga
mannúðar og fraSsis endurtaki sig.
Um Leið og þessir tveir mann-
vinir og uppreisnarmenn, Sacco
ög Vanze-tti, voru líflátnir, var
etnn rænnigi tékinn af lífi.
Framförin er auðsæ(!).
Fyrir 1927 árum var e:nn mar.n-
vinur og toe'r ræningjar teknir
af lífi, en nú voru mannvinirnir
íoeir og ræníinginn að eins e'nn.
Madeiros var tekinn af lí‘i fimm
mínútum á eftir Sacco, en fimm
minúlum á undan Vanzetti. Ma-
deiros hafði játað á sig „sök“
Jreirra Saccos og Vanzettis, en því
var ekki skeytt hið minsta, 1
„dauðaherbergi“ rafmagnsstólsins
sagði Madeiros:
„Ég sjálfur hef i verið morðingi
og pjöfur, en ég veH, að pess-
ir tveir eru án saka“.
Vanzetti sagði, pegar h.ann var
settur í rafmagnsstólinn:, það
voru síðustu orð hans —:
„Ég vil að eins fyrirgefa peim,
sem hafa valdið mér kvala, en
ég hveí verkalýðinn til öflugr-
ar baráttu fyrir frelsi sínuu.
Tveir fátækir alþýðumenn urðu
píslarvottar göfugra hugsjóna. Og
fólkið, mannkynið, mun gefa peim
rúmi í hjarta sínu við hlið annara
göfugura píslarvotta ínannkyns-
sögunnar.
Hin gamla uppreisnarprungna
hugsjón kristandómsins: i burt
frá hugsunarhætti samtímans! h?f-
ir . -ritt augnablik sprengt viðjar
þæy sem auðva'dsandi kirkna na
hefir heft hana í. Tveir synir al-
pýðunnar, óþektir fátæklingar,
skósmiður og fiskimaður, sem
dreymdi og predikuðu um betri
heim, frelsi, bræðralag og mann-
úð, voru hneptir í fangelsi,
píndir og líflátnir. Þeir voru
handteknir ' af valdhöfunum,
af auðvaldinu. Þeir voru
hataðir af Fariseum, hinurri hræsn-
ancli og skríðandi Fariseum. En
bak við pá nudduðu gírugir víxl-
arar, valdhafar og okrarar hendu*
sínar.
Vei þeim fyrir ágirnd peirra!
Vei peim fyrir stórmensku peiira!
Vei þeim fyrir hina takmarka’ausu
blindni peirra!
Hvergi nema í landi, par sem
auðvald og stórmenskuæði gír-
ug:a valdhafa ræður, getur slíkt
og petta átt sér síað. I Ameríku
er alt rrietið á mælikvarðann, sem
„peningar“ nefnist.
Sacco segir í síðasta bréfinu tii
sonar síns: „Leitaðu aldrei gu.lls-
ins. Vertu aidrei præll pess, sonur
minn! Gerðu pað að præli pínum,
pví að pað færir pér aldrei ham-
ingju. Mundu það, að pað var
gullið, sem tók föður pinn af lífi.“
Meðan á hinum löngu og vafn-
ingasömu yfirheyrslum stóð ár-
iÖ 1921, reyndi ákærandinn að
hafa áhrif á pjóðernisrembing
dómarans og pvældi pví Sacco
með eftir farandi spurningum:
Ákœrandinn (Mr. Kntzman): ,,Er
ást yðar til lands vors fólgin í
öðru en þeim peningum, sem pér
eignist hér?“
Sacco: „Skoöanabræður mínir
elska ekkert land framar öðru og
ég hefi aldrei elskað peninga."
Og seinna útskýrir Sacco, hvers
vegna hann kom frá Mexiko til
BandarikJanna: „Ég gerði pað að
,-eins til að geta verið með konu
minni og börnum,“ sagði hann.
Ákar mlinn: „Þér álituð, að pér
gæíuð ferigið meiri peninga hér
en þar.“
Sacco: „Nei nei. Peninga! Pen-
inga. hefi ég aldrei hugsað um
.eir.s og pér. iheTra ákæ andi!“
Akœr .ndinn: „Hafa þá pmingar
aldrei fullnægt óskum yðar?“
Sacco: „Nei.“
Ákærandinn: „Þér ljúgið,
fangi!“
Sacco: „Það pýðir ekki að út-
skýi'a slíkt fyrir yður, Mr. Katz-
man! En þeir menn. sem eiga
hugsjónir að berjast fyrir, eiga
háleitari ■ óskir og vonir en þær
að klæðast fínum fötum og fylla
líkama sinn ineð góðri fæðu.“
Sacco og Vanzetti tilbáðu hug-
sjónir sínar, en ekki vö!d og gull.
Sacco var þannig í æsku, að
hann var mjög hneigður fyrir
vé'ar og kurini að fara með þær
ón mikillar tiisagnar. Sí'ðar í iíf-
inu koni hann til „vé'alands.ins"
og varð dugíegur verkamaður við
vé'arnar í sköverksmiðjunni, sem
hann vann í. Sacco var jákvæður
maður í bezta skilningi. Hann var
rniög íhugull nvaður og fastur
fyrir. Framkoma hans í fangels-
inu bar pess Ijósast vitni.
Vanzetti var mjög blóðheitur
maður, með eldlegum áhuga og
fljótur að verða hrifinn. Hann var
skálcl og dreymdi oft vöku-
drauma, eins og skáldum og til-
finningamönnum er títt. Hann var
fluggáfaður og fljótur að hugsá.
Þcir voru báðir framandi fugl-
ar í „dollaralandinu".
Ég, sem skrifa pessar línur,
hefi oít íengið tækifæri tii að
vera me'ð Sacco og Vanzetti og
tala við þá í fangelsinu. Ég gekk
ekki inn í klefa peirra með fyrir
fram ákveðnar skoðanir um pá.
En ég lærði að pekkja pá. Ég
skildi við þá fyrir mánuði. Ég
sé enn þá glampa hugsjónanna í
augum peirra, sem spegluðu svo
vel hreinleik sálar peirra og góð-
semi. Ég heyri enn þá á hið al-
vark’ga og um leið glaða mál
peirra. Þeir komu fram eins og
sjálfstæðir, frjálsir og góðir menn,
og ég fæ enn þá ekki skilið,
hvers vegna menn gátu líflátið
pá. Ég skil pað ekki og skil pað
aldrei.
En peir voru líflátnir, þessir
góðu vinir mínir, og ég hrópa út
yfir heiminn sömu ályktunina og
Upton Singclair:
„Ef Sacco og Vanziefti voru
sekir um morð, pá er ég einn-
ig sekur um sörnu morð!u
Ég beygi höfuð mitt af sorg.
Sacoo og Vanzetti eru dánir. Þess-
ir mildu og gætnu menn, sem
fórnu'ðu öllu, sem peir áttu, og
þar með lífi sínu í baráttunni
fyrir málefnum og hugsjónum
verkalýðsins, því að gieði hans
var gleði þsirra, sorgir hans sorg-
ir peirra, fátækt hans fátækt
peirra.
Þessi hreinu og góðu hjörtu
eru hætt að slá í samhljómi við
líf og tilfinningar hinna kúgu'ðu
bræðra peirra.
Vélamenningin setur pvnii-
kóróau á höfuð öreiganna.
Sacco og Vanzetti voru reyr.ðir
nlður í stólinn, og vé’am-ennmg-
in vann sigurverk fyrir auðvalds-
drottnana.
Straumur dauðans tætti í sund-
ur ijf peirra.
„Lengi Ii.fi vélamennjngin'(!!!)
Hvað?
Skammastu pín, Ameríka!
Burstir fegurstu halla pinna eru
litaðar bióði öreiganna.
Skammastu þín, Ámeríka!
Hvítir glófar drotna pinna og
glampandi há’smen tilclurdrósa
pinna eru roðin blóði verkalýðs-
ins.
Skammastu pín, Ameríka!
Þ.ú ert fyrirlitin, pví að merki
pitt er merki valdhafa pinna.
Og petta gerist á p.issum tím-
um!
Já; Sasco og Vanzetti voru börn
síns tíma. Tveir öreigar á tímabili
auðvalds, ágóðagræðgi og véla.
Og böðiar p-eirra leika knatt-
leiki sér til hressjngar og ganga
áhyggiulausir að teborðinu á eft-
ir. En íyrir utan grindurnar standa
börn öreiganna og syrgja brostnar
vonir og falska drauma um bjarta
claga og betra líf.
0g Ameríka er stærsta og vold-
ugasta ríki veraldar.
Ameríkumenn eru „guðs útval-
vn pjóð".
Einu sinni var það, að „guðs
útvalið fó!k“ hrópaði blóð píslar-
Vottsins yfir sig og börn sín. En
áður en Vanzetti dó vildi hanti'
fyrigefa öllum.
Alt, sem við höfurn heyrt síð-
ustu vikurnar, hefir verið stör-
kostlegt.
Ðauði þessara hetja hefir lýst
(upp afkima auðvaidsskipulagsins.
ÖII Evrópa hefir bannsungið
framferði ameríska auðvaldsins,
að örfáum undantekningum.*)
Suður-Ameríiía hefir mótmælt.
Sums sta'ðar hefir hnefi verka-
■ lýðsins verið reiddur tjl höggs.
Sacco! - Vanzetti!
Þið eruð hreysti og djörfung
verkalýðsins!
Þið voruð sendiboðar meðal
Mammons præia!
Þið voruð synir landsins, sem
ól Spartacus, Savanorola og Dan-
te!
Þið hafið ekki dáiÖ til einskis!
Fjöldinn. mun alt af muna pess-
ar hugrökku hetjur. Verkalýður-
inn gleymir aldrei pessum félög-
um sínum.
Qg páfinn lagðist á bæn til að
bjarga prirn! Ha, ha, ha, ha.
Ríki verkaíýðsins er ekki af
öðrurn heimi.
Þið dóuð án íhlutunar annara
heima.
Þið dóuð þrátt fyrir allar bæn-
ir.
En cvangeiíum ' verklýðshug-
sjónanna lifir.
Þrælandi fjöldinn horfir á eftir
yfekur. Hann réttír úr herðum sín-
um og kreppir barka'ða hnefann.
Hvjslaö er hægt milli tanna
hungiaðra alpýðumanna frelsi og
líf.
*} T. d. .Morguixhiaðið hér.