Tíminn - 19.11.1959, Blaðsíða 4

4
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarinssoa.
Skrifstofur 1 Edduhúsinu við Lindargötn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18303, 18305 og
18 306 (skrifst., ritstjómin og blaðamenn).
Auglýsingasíml 19 523. - Afgreiðslan 12 32J
Prentsm. Edda hf. Síml eftir kl. 18: 13 94C
Glíma við eigin afglöp
’ MORGUNBLAÐIÐ ræðir
það nú dag eftir dag með
stóryrtum lýsingum, hvílíkt
afreksverk það muni nú vera
að taka við stjórn landsins,
því að ástandið í efnahags-
málunum sé svo bágborið. —
Morgunblaðið kennir aðal-
lega um „arfinum“ frá
vinstri stjórninni, og telur
hann erfiðan viðureignar. En
Morgunblaðið gleymir því, að
til er annar „arfur“ sem er
yngri og mun valda tilvon-
andi ríkisstjórn meiri vanda
en hinn fyrri. Það er arfur
sá, sem kratastjórn Sjálfstæð
isflokksins skilur eftir sig.
Um hann segir Mbl. aðeins:
„Síðan hafa aðeins verið
framkvœmd bráðabirgðaúr-
rœði til stöðvunar verðbólg-
unni. Kaupgjald og verðlag
var að visu lœkkað lítillega
til þess að stöðva verðbólgu-
Jcapphlaupið. E?i meginráð-
stafanir hafa verið fólgnar í
því að auka verulega niður-
greiðslur á verðlagi. En í því
felst eins og alþjóð skilur nú
áreiðanlega betur en áður,
engin varanleg lœkning á því
meini, sem nú þjáir is-
lenzkt efnahagslíf“.
HÉR er vægt að orði kom
izt, þó að íhaldið þori ekki
annað en viðurkenna hald-
leysi þessara bráðabirgðaráð
stafana, og stjórnarflokkarn-
ir vita það eins og aorir, að
það eru þessar lcákráðstafan
ir, sem skapa meginhluta
þess vanda, sem nú er við að
eiga.
Lítum nánar á málin. —
Vinstri stjórnin fór frá
vegna þess að samstaða náð-
ist ekki með þáverandi stjórn
arflokkum um framhald var
anlegra ráðstafana í efna-
hagsmálum. Stjórnin hefði
þó mjög auðveldlega getað
setið áfram, ef hún hefði að
eins haft sömu úrræði og A1
þýðuflokksstjórnin, sem við
tók, að hlaupa í gamla farið
og auka niðurgreiðslurnar að
mun. En Framsóknarflokkur
inn neitaði að fara þá leið.
Hann krafðist framhalds
staðgóðra úrræða á þeim
grundvelli, sem lagður var
vorið 1958, en þegar þau feng
ust ekki, baðst Hermann
Jónasson lausnar. Helzti „arf
úrinn“ sem sú ríkisstjórn skil
aði af sér, voru nokkrir millj
ónatugir í rekstrarafgangi
rfkisins. Og þessi „arfur“
gerði stjórn íhalds og krata
fært að framkvæma kákráð-
stafanir sínar.. Það varð
fangaráðið að kasta þessu fé
í niðurgreiösluhítina í stað
þess að verja því til nytsamr
ar uppbyggingar, eins og
Framsóknarmenn lögðu til
og venja hafði verið.
ÁN þess að fá pennan
gilda sjóð í „arf“ hefðu
niðuargreiðslurnar orðið erf
iðar, og að minnsta kosti
komið miklu harðar niður á
þjóðinni. Og það var síður en
svo nokkurt snillibragð, sem
íhaldsstjórn Alþýðuflokksins
fann gegn dýrtíðinni. Það
hefði víst hver einasta ríkis-
stjórn — og vinstri stjórnin
líka — hæglega getað gengið
sömu braut, ef hún vildi
vinna það fyrir setu í ráð-
herrastólum eitt ár, að eyða
sjóðum þjóðarinnar i niður-
greiðslu verðlags og aðrar
kákráðstafanir, sem gerðu
byrðarnar aðeins enn þá
þyngri í framtíðinni. Þessi
leið var stjórn Hermanns
Jónassonar sannarlega opin
ekki síður en öðrum, en
hann neitaði að kaupa stjórn
sinni líf með þeirri skulda-
söfnun á reikning framtíðir
innar.
Sjálfstæðisflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn hikuðu
hins vegar ekki við það að
nóta slíkan lífeyri til stjórn
arsetu í heilt ár, en það ligg-
ur ljóst fyrir, að það var
einmitt „arfur“ fyrrverandi
ríkisstjórnar, tekjuafgang-
ur rikissj óðs, sem hjálpaði
núverandi ríkisstjórn að
stjórna með niðurgreiðslum
í heilt ár. Þessir flokkar
ættu því miklu fremur að
þakka „arfinn“ en kenna
öðrum um þau afglöp, sem
þeir hafa sjálfir drýgt. Það
er einmitt misnotkun,, arfs-
ins“ sem nú er þyngsta
lóðið á vogarskál ógæfunn
ar, svo að syrtir í ál fyrir
komandi ríkisstjórn. Það
sem verst'er við að fást í
dag, eru afleiðingar þess,
að um síðustu áramót tók
við ríkisstjórn, sem ekki hik
aði við að sigla hraðbyri
þær ógæfuleiðir, sem fyrr-
verandi ríkisstj órn neitaði
að fara — veg taumlausra
niðurgreiðslna. Vandi þeirr
ar ríkisstjórnar sem nú er
verið að mynda, verður því
að mestu glíma við eigin af-
glöp.
Ekki af baki dottnir
ÞAÐ I,EYNIR sér ekki,
að brezkir togaraútgerðar
menn eru síður en svo ánægð
ir með hinar ágætu ísfisk-
sölur íslenzkra togara í brezk
um höfnum að undanförnu,
og þykir þar hafa bætzt grátt
ofan á svart. Virðist auð-
sætt, að þeir hyggist leita
til rikisstjórnarinnar um ráð
stafanir til þess að koma í
veg fyrir að íslendingar
flytji fisk á brezkan markað.
Formaður sambands fiski
Skipaeigenda í Fleetwood,
H. Atkinson lét t.d. svo um
mælt í ræðu s.l. föstudag
að því er The Fishing News
segir:
„Það er óhugsandi, að ríkis
stjórn okkar telji sig geta
horft aðgerðalaus á það, að
jafnframt því, sem við miss
um öll hin helztu fiskimið,
sem við höfum nýtt undan-
farið, þá taki aðrar þjóðir
fiskinn af þessum miðum og
flytji hann á markað okkar“.
Af þessu sést, að brezkir
togaramenn hafa enn. í huga
aðgerðir gegn löndun ísl.
T í MIN N, fimmtudaginn 19. nóvember 1959,
Norðlenzki skólinn
Nýlega er komin út á vegum
Menningarsjóðs bók með þessu
nafni, sem Sigurður Guðmundsson
skólameistari Menntaskólans á
Afcureyri hafði lengi unnið að og
að mestu gengið frá skömmu áður
en hann dó. Eftirmaður, hans við
1 Menntaskólann nyrðra, Þórarinn
! Björnsson, skólameistari, hefur bú
' ið handritið undir prentun og að
öllum frágangi, innra sem ytra er
þetta hin merkasta bók. i
! Ég verð að játa, að ég hef oft
tekið mér bækur í hendur, um
uppeldis- og skólamál, en þó lesið
fæstar þeirra til enda. En þó
þessa bók Sigurðar skólameistara
fór á annan veg, hana las ég spjald
anna milli, án þess að áhugi fyrir
| efni hennar dofnaði. Kemur þar
einkum til hinn mikli fróðleikur
um skólamál landsins fyrr og síðar,
sem hún geymir, og hin Ijósa fram
setning höfundar á þróttmiklu,
fallegu og nær því alltof alþýðlegu
máli. Mannlýsingar Sigurðar skóla
meistara eru lika óvenjulaga glögg
ar, maður kynnist þar lifandi mönn
um með kostum þeirra og einstaka
göllum. Þar er bæði skýrt frá
þrautseigju og miklum afrekum,
og líka frá mistökum, sem stund-
um henda góða og greinda og
menntaða menn. i
| Bókin hefst með lýsingu á þeim
vesældar og armæðutímum þegar
Hólaslcóli er lagður niður, Auðunn
arstofa rifin ogbiskupstóll tekinn
af á Hólum og prentverkið burtu
flutt. En síðan er sögð saga hinnar
þrotlausu baráttu fyrir því að
stofna skóla á ný á Norðurlandi,
unz sigur vannst og skóli var sett
ur á stofn á Möðruvöllum í Hörg-
árdal og Jón A. Hjaltalín kvaddur
heim frá Englandi til að veita hon
um forstöðu. Ég hef kynnzt mörg-
um gömlum Möðruvellingum á
ferðum mínum um landið og oft
undrazt hve margir þeirra báru af
öðrum 'samtíðarmönnum að mennt-
uri og framkomu. Skólinn á Möðru
völlum hafði mótað þá þannig. Ef
lærdómur og menntun fylgjast að
Ðráttarbraut
í Stykkishólmi
Stykkishólmi í gær. — Hafnar-
nefnd Stykkishólms lætur nú
fara fram athugún á byggingu
dráttarbrautar fyrir 600—900 1.
skip í svonefndri Skipavik, sem
er skammt vestan við kauptún-
ið. — Að dómi sérfróðra manna
er aðstaða öll þarna góð og er
nú unnið að kostnaðaráætlun
og frekari athugun. Þetta er orð
ið mjög aðkallandi nauðsynja-
mál, því báta- og skipaflotinn
á Snæfellsnesi fer mjög ört vax
andi. En á Nesinu er aðeins ein
dráttarbraut fyrir 50—60 lesta
skip, og verða því öll skip þar
yfir, að leita til Reykjavíkur.
KG
togara hliðstæöar löndunar
banninu forðum daga, hvað
! sem úr verður.
Jafnframt þessu stendur
gefur það öryggi og þeir, sem
h\rort tveggja hafa hljóta að verða
frjálslegri í framkomu en hinir,
sem hafa farið þess á mis. Mont og
menntun getur aldrei farið saman
hjá einni mannveru. „Möðruvalla-
montið“, sem Sigurður skólameist
ari ræðir talsvert um í bók sinni,
hef ég ekki orðið var við hjá þeim
Möðruvellingum, sem ég hef
kynnzt.
í bókinni er fjöldi ágætra mann
lýsinga. Jón A. Hjaltalín kemur
þar mjög skýrt fram, allmjög mót-
aðnr af langri dvöl með Englend-
ingum, en þó ósvikið íslenzkt há-
karlaformannseðli inn við beinið,
maður, sem kunni bezt við að
stjórna skútunni sjálfur í stað þess
að láta hásetana — skólapiltana —
ráða stefnunni. Þá er og stórvel
gerð myndin af Stefáni Stefáns-
syni kennara og síðar skólameist
ara, glæsimenninu og kennara af
Guðs náð. Og ógleymanlegur verð
ur svipur alþýðufræðarans Guð-
mundar Hjaltasonar, hins óeigin-
gjarna hugsjónamanns. Margir
koma við sögu í þessari bók, konur
og karlar, sem gott er að kynnast
og saga norðlenzka skólans er rak
in þar til hinu milda taikmarki er
náð: Réttinum til að útskrifa
stúdenta, sem gátu haldið þaðan
áfram í æðstu menntastofnunina,
háskólann.
Óbeinlínis lýsir þessi stóra og
góða bók höfundi sínum Sigurði
Guðmundssyni ágætlega vel og það
verður ékki dregið í efa að 'hann
hefur verið einn allra merkasti
skólamaður landsins. En, énda
þótt þessi bók, Norðlenzki skólinn,
sé ágæt í alla istaði, má þó segja
með miklum rétti, að í hana vant-
aði síðasta kaflann: Kaflann um
Sigurð Guðmundsson skólameist-
ara Því þetta tímabil sem hann
lýsir þar er eiginlega ekki til enda
rakið fyrr en hann hverfur frá
Menntaskólanum og nýr maður tek
ur við. Það er stórþakkarvert af
Menningarsjóði að hafa gefið þessa
ágætu bók hins látna meistara út.
Og vel færi á að ekki yrði látið
dragast of lengi að skrifa og gefa
út kaflann um Sigurð Guðmunds-
son, meðan hann er mörgum mönn
um enn í fersku minni.
Ragnar Ásgeirsson.
ASalftindur Kennarafél Husstjórn

; svo yfir leyndarráðstefna
i sem brezka stjórnin hefur
boðað til í London með full
trúum þeirra ríkja, sem sam
stöðu eiga með henni í land
helgismálum og vilja berjast
gegn óskoraðri 12 mílna land
helgi. Eru ríki þessi að undir
búa samstöðu sína, vörn og
sókn á sjóréttarráðstefnunni
á næsta ári. Þetta eru athygl
isverðar fréttir fyrir islend
inga, og þeir hljóta að hug
leiða, hvort nokkuð svipað
hafi verið gert til þess að
treysta málstað 12-milna ríkj
anna og mynda sameigin-
lega vígstöðu þeirra.
Aðalfundur félagsins var hald-
inn að Laugarvatni, dagana 22.— j
25. ágúst s.l. Fundinn sóttu 33 j
skólastjórar og kennarar frá hús-
mæðraskólunum og hússtjórnar-
deildum gagnfræðastigsins.
Skólastjóri Húsmæðrakennara
skóla íslands, frk. Helga Sigurðar
dóttir. som hefur Húsmæðraskóla
Suðurlands að Laugarvatni á leigu j
annag hvort sumar fyrir skóla
sinn, sýndi félaginu þá velvild að
hýsa fundarkonur í skólanum og
veita þeim beina .Kann félagið
henni, svo og kennurum og nem
endum skólans alúðar þalckir fyr
ir hinar ágætu móttökur.
Fundarstjórar voru þær Hall-
dóra Sigurjónsdóttir og Dagbjört
Jónsdóttir, og ritarar Dagrún
Kristjánsdóttir og Þorgerður Þor
geirsdóttjr.
Aðal umræðuefni fundarins var
„mark og mið húsmæðrafræðsl-
unnar“. Var fundarkonum skipt
í hópa, sem ræddu um málið hver
í sínu lagi og skiluðu síðan áliti
á sameiginlegum fundi. Umræð-
ur urðu miklar og' þótti þetta fyr-
irkomulag takast vel.
Helztu niðurstöður umræðn-
anna voru að vinna beri afí því
að hafa kennsluna sem fjölþætt-
asta og hagnýtasta — og tll þess,
að það megi takast, þurfi að nota
nýtízku kennsluaðferðir og búa
skólana kennslutækjum og áhöld
um í samræmi við nútíma kröfur.
Voru fundarkonur sammála um,
að skólarnir væru á réttri leið, að
því tilskyldu, að kennarar fylgd-
ust vel með nýjungum og hag-
nýttu þær við kennsluna.
Rætt var um þörf á nýjum og
endurbættum kennslubókum og
stjórn félagsins falið að kjósa
nefnd til þess afj sjá um útgáfu
nýrra kennslubóka.
Þá var rætt um fjölbreytni í
mataræði og nauðsyn á hollum
matvenjum, skólareglur og launa
mál.
Mikil óánægja kom fram á fund
inum um launakjör húsmæðra-
skólakennara. Töldu fundarkonur
það nauðsynlegt réttlætismál, að
'kennarar við húsmæðraskóla
fengju sömu laun og gagnfræða-
skóla fengju sömu laun og gagn
fræðaskólakennarar. Óviðunandi
væri það launamisrétti, er nú
væri ríkjandi ,enda mjög erfitt
að fá kennara að húsmæðraskól-
unum af þeim sökum. Er svo langt
gengið, að orðið hefur að ráða
danska kennara a^ skólunum á
þessu hausti. Hliðstætt launamis-
rétti á sér stað við Húsmæðra-
kennaraskóla íslands. Laun kenn
ara þar eru þau sömu og gagn-
fræðaskólakennara, en kennarar
við Húsmæðrakennaraskóla ís-
lands eiga .tvímælalausan rétt til
þess að vera í sama launaflokki
og kennarar við Kennaraskóla ís-
lands. Auk þess hefur hingað til
hvílt sú kvöð á kennurum Hús-
mæðraskóla fslands að vinna kaup
laust annað hvort sumar.
Að fundi loknum gengu fulltrú
ar fundarins fyrir menntamálaráð
herra til áherzlu kröfum sínum
um kjarabætur.
Fundarkonur ’ lýstu ánægju
sinni yfir hinni nýstofnuðu Vefn
aðarkennaradeild í Handíða- og
myndlistarskólanum, því að óvið
unandi er, að vefnaðarkennarar
verði að sækja menntun sína til
annarra landá. Skortur er nú á
vefnaðarkeinnurum.
Ýmislegt var til fróðleiks á
fundinum: Aðalsteinn Guðjóns-
son, verkfræðingur, flutti erindi
með myndum, um lýsingu í skól-
um og heimilum. Hjalti Geir
flutti erindi, með myndum, um
Kristjánsson, húsgagnaarkitekt,
húsbúnað. Halldóra Eggertsdóttir
námsstjóri, flutti erindi, með
myndum, um húsmæðrafræðslu í
Bandaríkjunum. Þá var sýni-
kennsla í matreiðslu, sem Katrín
Helgadótir, skólasjóri, og Dag-
björt Jónsdóttir, húsmæðrakenn-
ari, önnuðust.
Stjórnin var öll endurkosin, en
hana skipa: Halldóra Eggertsdótt
ir, formaður; Bryndís Steinþórs-
dóttir, ritari; Jakobína Guðmunc(s
dóttir, gjaldkeri, og meðstjórnend
ur þær Helga Sigurðardóttir,
Katrín Helgadóttir, Dagbjört Jóns
dóttir og Guðrún Jónasdóttir.
Töluvert fennt í Keldu-
hverfi
Kópaskeri, 12. nóv. — Ekki er
vitað með vissu um fjánskaða af
völdum óveðursins, en sennilega
hefur töluvert fennt í Kelduhverfi,
lítið í Axarfirði og eitthvað í Núpa
sveit. Leita menn nú mjög að fé
sínu en ekki er útséð um árangur
enn.
Tveir bátar slitnuðu upp í veðr-
inu, uppskipunarbátur kaupfélags-
ins og trillubátur. Trillubáturinn
er eyðilagður, en uppskipunarbát-
urinn lenti upp á isléttum sandi.
Ekki er hægt að fullyrða, hvort
skemmdir hafa orðið á honum, því
að hann getur hafa rekið í grjót
áður en hann lenti í sandinum.
Hér er mikill snjór og haglaust
með öllu. Bílar hafa brotizt hingað
'framan úr Axarfirði en ekki úr
Kelduhverfi.
Tveir menn lágu úti í sæluhúsi
á Axarfjarðarheiði á mánudags-
•nótt, en komust. til byggða á mánu
dag. .Margt fólk bíður hér eftir
Esjiuini austur um land. Þ. B.