Tíminn - 19.11.1959, Blaðsíða 5

T í MIN N, fimmtudaginn 19. nóvember 1959.
Jón Brynjólfsson, 1. formaður
Um þessar mundir eru liðin
sextíu ár síðan Fríkirkjusöfn-
uðurinn í Reykjavík var stofn-
aður, en það sama ár var ■
KFUM stofnað, enda fór þá j
um vakningaralda til eflingar
trúarlífi Ástæðan til stofnun-
ar Fríkirkjusafnaðar er talin
hafa veríð sú fyrst og fremst,
að ýmsum þótti ríkið sitja yfir
rétti kirkjunnar. Þetta sama
ár var gjald til kirkju og
prests lækkað með lögum, og
,,offrið“ eitt var 4 kr. og
Mrkjugjöld öll miklu hærri að
tiltölu en nú er.
Nokkrir menn tóku sig þá til og
létu bera um bæinn undirskrifta-
skjal. Texti þess var á þá lund, að
undirritaðir væru óánægðir með
ýmislegt innan þjóðkirkjunnar og
teldu frikirkjufyrirkomulag heppi-
legra, ig vildu taka þátt í slofnun
fríkirkjusafnaðar.
Stofnendur safnaðarins eru tald-
ir 28, en talið er að það sé tala
þeirra, sem stóðu fyrir undir-
skriftasöfnuninni. Um 250 manns
gengu þegar í söfnuðinn við stofn-
un hans 19. nóv. 1899. 1 fyrstu
safnaðarstjórn áttu sæti Arinbjörn
Sveinbjörnsson bókbindari, Þórður
Narfason trésmiður, Sigurður Ein-
arsson, verkamaður, Jón Brynjólfs-
son kaupmaður og Gísli Finnsson,-
járnsmiður. í safnaðarráði voru
Jón G. Sigurðsscm og Ólafur Run-
ólfsson. Fyrsti prestur safnaðar.ins
var Lárus H. Halltíórsson, gáfu- og
Jiæfileikamaður, sem verið hafði
prófastur á Valþjófsstað og þing-
maður Norðmýlinga um tíma.
Hann viidi helzt ekki nota prests-
skrúða eða tón og taldi tildur og
prjál. Hann var heitur trúmaður
en óánægður með siðareglur þjóð-
kirkjunnar. Hann hætti þó fljót-
lega prestsskap og gerðist kennari
við Lærða skólann.
Eftir að þeir höfðu byggt kirkj-
lina við Tjörnina var þar hið sama
guðsþjónustuform við haft og í
ÞjóðkLrkjunni. Helgisiðabók henn
ar hafa og frikirkjuprestar allir
síðan notað. Söfnuðurinn var stofn
aður á öldungis sama trúargrund-
velli og nefndur frá upphai'i því
heiti, sem hann enn ber: H:nn
evangeliski Lútherski Frikirkju-
SÖfhuður í Reykjavik.
_ í 'afmælisgrein einni lýsir séra
Árni Sigurðsson hlutverki hans á
þessa leið: „Frík.söfn. er samtök
kristinna manna, sem vúja vinna
að því sama, sem kirkja Krists
frá upphafi vega sinna hefur num
ið að: að veita andlega upplýsingu,
trúarlega fræðslu, uppörvun og
hvatning til góðs og bróðurlegs
samfélags lífs, huggun og styrk í
erfiðleikum og and'streymi, fagr-
an og bjartan skilning kristindóms
ins í lífi og dauða. Fríkirkjusöfn-
uðurinn vill kjósa isér til handa
sem sannkiristnum söfnuði, sem
mesta sjálfstjórn og athafnafrelsi
og trúir því að frelsið sé hollast
og heillavænlegast þeim, sem með
kunna að fara“. Eflaust hefur sr. •
Árni komið hér prýðilega orðum
að hugsun þeirra, er voru i þess-
um samtökum frá byrjun. Og þess
ari stefnu hefur síðan verið haldið
fram alla tíð.
Fríkirkjusöfnuðurinn á nú 60
ára sögu. 'Ekki verður hún sögð
hér nema i fáum dráttum, enda
hefur hún á fyrri ínerkisafmælum
jverið rakin allýtarlega. Einnig er
nú í prentun saga Kvenféiags Frí
kirkjunnar, sem Jón Björnsson
rith. hefur tekið saman. Þar koma
fram helztu atriðin í sögu safnaö-
arins til þessa dags. Kvenféalgið

Sr. Lárus Halldórsson
an dag, þá fór óðum að fjölga í
söfnuðinum. Prestur hafði hann
áður verið í Selvogi, Holtaþingi
og Ö'lfusi. Sjálfur segist hohum
hvor öðrum bróðurhönd í öllu
starfi, og hefur svo jafnan verið“.
Sókn varð svo mikil í hina nýju
kirkju, að sama árið og hún var
fullsmíðuð var ákveðið að lengja
hana nærri því um helming. Hún
var 20 álnir á lengd og 18 á
breidd og kostaði 18,000 kr. Bæta
skyldi nú við hana 15 álnum, hvað
gert var á næsta ári- eftir upp-
drætti Rögnvalds Ólafssonar og
kostaði sú viðbót 12,500 kr. Sr.
Ólafur vígði hana í 2. sinn 12.
nóv. 1905. Alltaf stækkaði söfnuð-
urinn. Þegar sr. Ólafur lagði niður
prestskap við Fríkirkjuna hér
1922 og sr. Árni Sigurðsson var
kosinn, voru 4000 manns á kjör-
skrá. Var þá farið að tala um að
stækka þyrfti kirkjuna enn. Og
1924 þegar söfnuðurinn var 25 ára
var það igert í þriðja sinn og í það,
form, sem hún nú hefur. Bætt var,
við hana myndarlegum kór, steypt j
um og hvelfing hækkuð um 5 áln’
ir eða upp í 15. — Um 1100 manns
rúmar hún í sæti og er það lang-
rnesta sem nokkur kirkja og sam
Sr. Ólafur Ólafsson ,
voru 5900 á kjörskrá. En þar höfðu
kosningarétt allir, sem orðnir voru
15 ára. Þannig mun einnig hafa
verið þegar sr. Árni var kosinn
í R.vík sextugur
Stofnaíur af mönnum, sem fjótti sjöld ríkis-
kirkju fjung og voru óánægðir meS starfsemi
og helgisiÖi hjóðkirkjunnar
komuhús hér á landi tekur. Hall-
grímskirkjan fyrirhugaða á aðeins;
að fara frarn úr henni um 100
manns. Uppdrátt að þessari breyt
ingu og stækkun Fríkirkjunnar
gerði Einar Erlendsson húsameist
ari, en yfirsmiður var Sigurður
Halldórsson. sem síðan varð um
langt árabil formaður safnaðar-1
stjórnar. Sr. Ólafur vígði hina end
urbyggðu kirkju í 3. sinn 21. des.
1924. Flann var þá að vísu hættur
þjónustu fyrir 2 árum, en sjálf-
sa.gt hefur þótt að hann vígði hana
í þetta sinn eins og áður.
Sr. Árni Sigurðsson var kosinn-
fríkirkjuprestur 23. júní 1922 og
vigður 27. júní. Á hans prestskap-
artíð (1922—1949) hélt söfnuður
'nn enn lengi áfram að vaxa og
náðj þá því fjölmenni, _sem hann
hefur mest haft. Sr. Árni hafði
líka flest það til að bera, sem
glæsilegan. klerk má prýð'a — útlit,
gáfur og lærdóm. Hann var og
raddmaður ágætur og gat predikað
af tilfinningahita ekki síður en
forveri hans — þó með öðrum
hætti. Hann stofnaði 1942 kristi-
legt fé'lag ungra manna Fríkirkj
unnar og hélt fundi með þeim
annan hvern sunnudag yfir vetr-
ármánuði, en barnaguðþjónustu
þess í milli. Föstumessur flutti
hann alla laupföstu á miðvikudags
kvöldum og er svo enn. Þegar
sr. Árni féll frá mjög um aldur
fram 1949, þá mun hafa verið í
söfnuðinum á 9. þús. manns. Við
prestskosninguna í byrjun árs 1950
1922. Allir, sem búa innan lögsagn
arumdæmis Reykjavíkur, Seltjarn-
arneshrepps cg Kópavögsbaejár
hafa rétt til að vera í Fríkirkju-
söfnuðinum — ef þeir vilja, og
um alR þetta svæði er hann dreifð
ur nú-
Árið 1926 varð Páll ísólfsson
organisti við kirkjuna og var það
til 1939. Þá tók Sigurður bróðir
hans við. Hann er organisti nú og
verður vonandi enn lengi. Fyrsti
organistinn var föðurbróðir þeirra
Jón Pálsson (1903—15), næsti var
Pétur Lárusson Halldórssonar frí
kirkjuprests (1913—19) og sá
þriðji Kjartan Jóhannesson (1917
—26). AUir hafa þessir 5 menn
veitt söínuðinum mikla og góða
þjónustu. Einníg hefur kirkjan
alltaf haft góðum söngkór á að
skipa.
Árið 1935 var byggt íbúðarhús
fyrir prestinn. Það 'S-tendur við
Garðastræti. í þvi er lítil kapella
til að skíra i cg gifta. Fyrir nokkr
um árum voru ný hitunartæki
sett í kirkjuna. Kostaði það yfir
60 þúsund krónur. Og nú nýlega
rafi.nagnstæki til að hringja með
klukkunum. í þessum fra-mkvæmd
um safnaðar:ns að kalla öllum er
varla ofmælt að kvenfélag hans
hafi verið lífið og. sálin. Þá hefur
ekki heldur Fóstbræðraféla.gið,
sem stofnað var 1950, látið sinn
hlut eftir Lggja. Þó að það félag
eigi sér ekki enn langa sögu, hef
(Framh. á 7. siðu.)
Sr. Þorstelnn Bjarnsson
FRIKIRKJAN
er aðeins sex árum yngra. Um! svo frá í minningaritinu: „Ýmigust
starfsemi safnaðarins og vöxt skal urinn og m'sskilningurinn, sem
þessa getið: áður hafð bóiað á ekki svo lítið,
eyddist og hvarf eins og nætur-
A prestskapararum sr. Larusar þoka.n fyrir morgunsól: góð- og
voru guðsþjónustur haldnar í vingjarnleg samvinna hófst á milJi
Góðtemplarahúsinu, Hin fyrsta var I Þjóðkirkju- og fríkirkjuprestanna;
flutt 1. sunmudag í jolafostu eða, studdu þeir hvor annan og réttu
3. des. 1899 og mun siðan h'afal
verið messað hálfsmánaðarlega.;
Sr. Lárus gaf einnig út anánaðar-
■ritið „Frí!kirkjan‘‘ í hálft fjórða
!ár 1899—1902. Merkisrit, sem nú
er í fárra eigu. Áður en konungleg
staðfesting fékikst fyrir safnaðar-
mynduninni höfðu .stofnendur orð
ið að heita' því að koma sér upp
viðunandi híbýlmn til guðþjón-
ustuhalds, sem allra fyrst. Höfuð
verkefnið var því að sjálfsögðu
kirkjubygging. Þétta reyndist
býsna anikið átak. Söfn. var fá-
mennur í byrjun og ekki heldur
af !efnafólki saansettur. Kirkjan
var því ekki komin upp fyrr en í
ái’slok 1903. Þá var sr. Lárus hætt
ur -prestskapnum, en sr. Ólafur
Ólafsson tekinn við. Hann var
•einnig þegar frægivr "iklerkur,. ér
hann varð ’ frikirkj up.restur. Og .eft
ir að kirkjan varr fullgerð, sem
hann sjálfur vigði 22. febrúar 1904 i
■og var síðan messað í -hvera helg- Sr. Árnl Slgurðsspn
ára: Ingíbjörg Daníelsdóítir
á VigdísarstöSum
í dag er 80 ára Ingibjörg Daníels
dóttir, búsfreyja á Vigdísarstöðum
í Kirkjuhvammshreppi í Vestur-
Húnavatnssýslu.
Hún fæddist að Hrtausakoti í
Miðfirði og foreldrar hennar voru
Daníel Jósíasson og Kristín Guð-
mundsdóttir.
Ingibjörg ólst upp hjá móður
sinni til 12 ára aldurs, en fór þá
að vinna fyrir sér og var í vistmn
í Vatnsdal og víðar í Austur-Húna
vatnssýslu fram yfir tvítugsaldur.
Árið 1904 igiftist hún - Sigurði
Bjarnasyni frá Vigdísaiistöðum.
Fyrstu hjúskaparárin voru þau á
Brákku í Þingi og á Hjallalandi,
en fluttust þaðan að Vigdísarstöð-
um árið 1906 og bjuggu þar meðan
bæði lifðu. Þau munu hafa sett
■saman bú.af litlum efnum og jöi-ð-
in, sem þau fengu til ábúðar, er
■lítil, og var á þehn tíma kostarýr.
Má það kallast þrekvirki hjá þeim
hjónum, að framfleyta stóru heim
ili vlð þær aðstæður. Þau eignuð-
ust, mörg þörn og auk eigin barna
ólust upp hiá þeiim nokkur fóstur-
börn. Gamait fólk átti líka gott
athvarf á heimili þeirra. Umhyggj
an- fyrir börnum og gömlu fólki
ber glöggan - vott um mannkosti
þeirra hjóna, Ingibjargar og Sig-
urðar.
S'gurður á Vigdísarstöðum lézt
árið 1941.
Ein af dætruim þeirra Vigdísar-
staðahjóna, Kristín, dó á þrítugs-
aldri en sex börn þeirra eru á lífi. -
Þau eru:
Frúnaiin, búsettur í Reykjavik.
Sigríður á Vlgdísarstöðum. Hún
var gift Magnúsi Sigurgeirssyni,
en hann lézt 1943. Börn þeirra cru
þrjú, til heim'lis hjá móður sinni.
Margrét á Vigdísarstöðum.
Bjarni, bóndi á Vigdísarstöðum.
Hólmfríður og Sigurlaug, giftar
og búsettar í Reykjavík.
Á Vigdísarstöðum er snyrtilegur
og góður búrekstur hjá börnum
Tngibjargar. Þar hafa verið gerðar
miklar umbætur á síðari árum,
svo að iörðin ber nú gott og gagn-
samt bú. Á þessuna bæ hefur Ingi-
björg átt heima síðastl. 53 ár og
þar hefur hún gott skjól hjá börn-
um sínum á elliárunum. Enn mun
henni sjaldan falla verk úr hendi,
■þrátt fyrir háan aldur. Hún spinn-
■ur og priónaa-. og alltaf hafa börn-
in .og. áðrir .þörf fyrir s'kjólgóð^r
flíkur,- Þannig heldur gaanla kon-
an áfraan að vinna og hlynna afl
öðruaai meðaai kraftarnir endast.
i ■ Góðir verði henni- ævidagarnír,
sem eftir ea-u. Hún vea-ðskuldar
það.
1 Skúli Guðmundsson. i