Tíminn - 06.02.1960, Side 7

T í MIN N< laugardaginn 6. febrúar 1960.
7
Þessi mynd var tekin í neðri deild Alþingis í gær. Eysteinn Jónsson flytur ræðu sína.
Efnahagsmálafrumvarp rík-
isstjórnarinnar var til fyrstu
umræðu í neðri deild í gær.
Ólafur Tliors, forsætisráð-
herra mælti fyrir frumvarp-
inu, því næst kvaddi Eysteinn
Jónsson sér hljóðs og fara
hér á eftir helztu atriði úr
ræðu hans.
Eftir kosningarnar í haust, þeg-
ar Ijóst var orðið hverjir mundu
fara með völdin í landinu, leitaði
ég fyrir hönd Framsóknarmanna
eftir 'því að f-á upplýsingar um það,
hvernig efnahagsmál þjóðarinnar
stæðu og hverjar væru niðurstöður
sérfræðinga þeirra, sem þessi mál
hefðu verið að athuga. Mér var
Framsóknarmenn sögðu einnig
hvað fyrir stjórnarflokkunum
vakti. Þeir ætluðu að koma á sam-
dráttarstefnu og kveða niður
byggðastefnuna og til þess að
koma samdráttarstefnunni á
þyrfti að magna dýrtíðina og
minnka kaupgetu almennings.
SnúiS vift blaðinu
Ekki höfðu stjórnarflokkarnir
fyrr lokið kosningabaráttu sinni,
en blaðinu var algerlega snúið við:
Þjóðin hefði lifað um efni fram
Stórkostlegur halli væri á ríki -|
sjóði og útflutningssjóði. Greiðslu
lialli við útlönd hefð orðið 1000
milljónir ó 5 árum. Erlendar
skuldir væru orðnar óviðráðanleg-
ar og þjóðin væri að komast í
fengjust. Afborganir og vaxta-
byrðar væru orðnar svo þungar
að undir þeim verði ekki risið
og þjóðin hafi misst alla tiltrú
erlendis vegna þessa. ALLT
ÞETTA ER HREINN UPP-
SPUNI!
Það eðlilega er að lönd eins og
ísland taki lán til uppbyggingar.
OG HVER IIEFUR SAGT RÍKIS j
STJÓRNINNI ÞAÐ, AÐ ÞJÓÐ
IN GETI EKKI FENGIÐ FRAM
KVÆMDALÁN ERLENDIS?
VUÐVITAÐ ENGINN, ÞVÍ AÐ
ETTA ER TILBÚNINGUR.
Það verður aldrei metið til
tulls það tjón, sem ríkisstjórnin
er búin að vinna þjóðinni með
þessum óhróðri. Ríkisstjórnin
er áreiðanlega búin að stórspilla
fjárfestingu“ svokölluðu. Fyrsti
áfanginn var kjördæmabyltingin
en nú kemur þetta nakið fram,
svo að ekki verður lengur um
villzt.
Aft efla peningavaldií)
Framkvæmdalánin samrýmast
í em sé ekki samdrattarstefnunni.
Ég sé glöggt að nokkur halli er
á efnahagskerfinu eins og afkoma
ríkissjóðs og útflutningssjóðs sýn-
ir. Hættulegt ósamræmi minnkaði
samt stórkostlegg við efnahagslög-
gjöfina 1958, þegar 55% yfir-
færslugjaldið var lögfest. Vandinn
er hins vegar núna mun minni en
oftast áður, en auðstéttin ætlar
með hjálp Alþýðuflokksins að not
þurfti að hafa fleira með en rétta
og slétta gengislækkun.
Stefnubreyting
Við skulum skýra svolítið fyr-
ir okkur myndina várðandi
uppbyggingarstefnuna og f
hverju hún er fólgin, en einn
þáttur liennar er byggðastefnan.
Meginþáttur hennar er að beina
fjármagninu með opinberri íhlut
un til þýðingarmestu atvinnu-
greinanna. — Þau lán, sem tekin
hafa verið erlendis, hafa verið í
.mda uppbyggingarstefnunnar
eins og Sogsvirkjunin, Sements-
verksmiðjan, skipa- og bátakaup
og ræktun og annað það, sem
stuðlar að aukinni framleiðslu.
Vaxtapólitíkin hefur einnig ver-
Peningavaldið á að efla á kostnað almennings
neitað um þessar upplýsingar af
forsætisráðherra. Aftur var farið
fram á þetta eftir að núverandi
ríkisstjórn tók við völdum, en það
var enn neitað um allar upplýsing-
ar frá efnahagssérfræðingunum,
sem þessi mál höfðu verið að rann
saka, enda þótt þeir væru engir
einkaþjónar stjórnarinnar, heldur
launaðir starfsmenn ríkisins.
Það hefur því gefist naumur
tími til að rannsaka hvað stjórnin
hyggst fyrir, en þó má sjá stærstu
drættina. — Það er þó langt frá því
að öll kuri séu komin til grafar
ennþá.
Það er rétt að minna á það undir
hvaða kjörorðum núverandi stjórn
arflokkar gengu til kosninga á
síðastliðnu hausti, en þau voru:
Stöðvun dýrtíðarinnar án nýrra
skatta. Þetta var stutt með þeirri
ársreynslu, sem komin var á sam-
stjórn þessara flokka — útflutn-
ingssjóður hefði aldrei staðið bet-
ur og ríkisbúskapurinn í bezta
horfi og það var ekki höfð nein
tæpitunga um það, að eftir þessum
anda ætti að starfa eftir kosning-
ar og fólk beðið að efla þá til
valda til þess að svo yrði gert. Þá
var ekkert minnzt á að lifað væri
um efni fram og því vígorði slegið
ósleitilega fram, að leiðin til
bættra lífskjara væri að kjósa
Sjálfstæðisflokkinn. Framsóknar-
menn bentu strax. á að hér væri
um blekknigar að ræða og sögðu
þjóðinni satt um þessi efni —
stjórnarflokkarnir hefðu ekki
stöðvað verðbólguna, þótt þeir
héldu því leyndu í bili. Jafnframt
bentu Framsóknarmenn á, að unnt
væri að gera fullnægjandi ráðstaf-
anir i efnahagsmálum með því að
halda uppbyggingarstefnunni
ífram — án þess þó að kaupmátt
'ímakaups þyrfti að skerða frá því
sem hann var í okt. 1958 — sbr.
tillögur Framsóknarmanna í vinstri
stjórninni.
gjaldþrot vegna þeirra. Ekkert
væri þó eins liættulegt og lán til
skamms tíma. Menn yrðu því að
leggja mjög hart að sér til að forð
ast það að þjóðin færi fram af
hengifluginu og það yrði ao
grynnka á erlendu skuldunum.
Nú var skrattinn málaður á
vegginn til þess að hræða þjóðina
og beygja hana undir þá samdrátt-
arstefnu, sem þegar vakti fyrir
þessum flokkum við kjördæma-
breytinguna.
En hvað er þá hæft í því, sem
verið er að segja mönnum núna
um það, að leggja þurfi á stórfelld
ari álögur en nokkru sinni fyrr til
þess að bjarga við atvinnurekstr-
inum innanlands og forða greiðslu
þroti við útlönd? — Þetta er sams
konar uppspuni og tröllasögur og
fyrir síðustu kosningar um ,,stöðv-
un dýrtíðarinnar án nýrra skatta“
og að leiðin til bættra lífskjara
væri að kjósa með íhaldinu.
Hvað er þá hæft í greiðslu-
hallanum við útlönd? Þetta dæmi
sem Ólafur Thors nefndi um 1000
milljón króna greiðsluhalla á s.
I. 5 árum, er fengið þannig, að
afborganir af föstum lánum og
öll framkvæmdalánin, sem runn
ið hafa til Sogsvirkjunarinnar,
raforkuáætlunarinnar, Sements-
verksmiðjunnar, til kaupa á heil
um flota af kaupskipum og fiski-
skipum, ræktun og útihúsabygg-
inga, vinnslutækja, hafnargerða
o. s. frv. — allt á þetta að vera
greiðsluhalli við útlönd. Kannske
er þetta boðskapur um það, að
íslendingar eigi ekki að taka
framar erlend lán til uppbygging
ir í landinu, þar sem þau skapi
vo mikinn greiðsluhalla við út-
;önd á reikningi, sem svona er
ettur upp? f framhaldi af þessu
er því svo haldið fram, að nú
sé svo komið, að fslendingar
geti eng'in lán fengið erlendis,
enda stórhættulegt, þótt þau
aðstöðu íslands erlendis með
röngum frásögnum um greiðslu-
hallann við útlönd.
Hver trúir því, að sá maður hafi
tapað, sem hefur tekið sér 100 þús.
króna lán til kaupa á íbúð til eigin
afnota eða keypti sér bát eða ann-
að arðgefandi framleiðslutæki?
Ekki framkvæmdalán
heldur eytislulán
Er það ásetningur ríkisstjórnar-
innar að hætta lántöku? Ríkis-
stjórnin ráðgerir töku 20 millj.
dollara, 780 millj. kr-, lán til stutts
tíma. En þetta lán á ekki að fara
til uppbyggingar — það á að fara
til vörukaupa — kramvörulán til
stutts tíma. Það væri fróðlegt að
vita, hvernig stjórnin hyggðist
ætla sér að greiða þetta lán, þegar
hún telur þjóðina ekki rísa undir
þeim framkvæmdalánum, sem fyr-
ir eru. í greinargerð frumvarpsins
telur rikisstjónin, að það muni
engum vandkvæðum verða bundið
að endurgreiða þetta stórfellda
lán. Hver sér heila brú í þessum
málflutningi ríkisstjórnarinnar?
Framkvæmdalánin eru kölluð
greiðsluhalli, en eyðslulánin —
sjóður — gjaldeyrissjóður!
Og hver er svo reynslan af þess
um vörukaupalánum? Það hefur
verði reynt fyrir nokkrum árum
að taka slík lán til stutts tíma hjá
E.U.P. Og hefur reynzt auðvelt
að endurgreiða þau? Nei, það er
ekki búið að greiða þau enn. Það
eru þessi kramvörulán, sem eru
hættuleg, því að þau draga úr
möguleikum til að fá framkvæmda
lán til nauðsynlegrar uppbygging-
ar.
En af hverju er ríkisstjórnin
að söðla um í lánamálunum? Það
er til þess að unnt sé að koma
í samdráttarstefnunni. Það er
einnig nauðsynlegt til þess að
koma byggðastefnunni fyrir katt
arnef og stöðva hina „pólitísku
færa sér þennan vanda til að efla
sjálfa sig, efla peningavaldið í land
inu í öllum greinum.
Þeim vanda, sem nú er fyrir
höndum er unnt að mæta með
tvennu móti, alveg eins og þegar
einstaklingur velur á milli, þegar
hann þarf að brúa bil í sínum bú-
skap.
Með áframhaldandi upp-
byggingu, sem miðar að fullri at-
vinnu allra og fyllstu notkun allra
möguleika — djarfa stefnu — og
þeir skakkar sem fyrir hendi eru,
þá jafnaðir með þvi að draga
úr þeirri fjárfestingu efti vali,
sem helzt má missa sig eða bíða
— miðað við almannaliag — og
með því að skattleggja þá eyðslu,
sem er uinfram nauðsyn og skatt-
leggja þá, sem mest mega sín.
Þetta er önnur leðin og hin eina
rétta og þessi leið er vel fær.
Það samrýmist einnig þeirri
leið að halda uppi kaupgetu tíma-
kaups eins og hún var í okt. 1958
og komast út úr uppbótarkerfinu
í áföngum eins og byrjað var á
1958.
Hin leiðin, sem stjórnarliðið hef
ur valið er samdráttarleiðin. —
Hún er fólgin í því að magna dýr-
tíðna I landinu svo stórkostlega
með öllu í senn — gengislækkun,
álögum og vaxtahækkún — að al-
menningur hafi ekki ráð á að
leggja í framkvæmdir né kaupa
vélar og áhöld og neyzluvörur eins
og verið hefur. — Koma þannig á
„jafnvægi" skulum við segja með
því að draga stórlega úr fram-
kvæmdum, atvinnu og neyzlu.
Hún miðar að minni þjóðartekjum
en vera þyrfti og rýrir lífskjörin.
Höfuðástæðan fyrir því að þessi
leið er valin, er sú, að hún færir
peningavaldinu í landinu. sem stýr
ir Sjálfstæðisflokknum. völdin í
atvinnu- og efnahagslífi í vaxandi
mæli. Og einmitt vegna þessa
ið rekin í þessuin anda. Til þess
að stuðla að uppbyggingunni
hafa verið hafðir lágir vextir
af stofnlánum og lánum til fram
leiðsluatvinnuveganna og til
íbúðabygginga. Þetta er snar
þáttur af uppbyggingarstefnunni,
sem leitasl viðað gera semflestum
fært að vera sjálfstæðir • starfi,
og lifa sjálfstætt í eigin húsnæði.
Það hefur verið mjög veigamikið
fyrir uppbygginguna í landinu,
að liið opinbera hefur stuðlað að
því, að vextir væru lágir á slík-
um lánum, svo hinn almenni borg
ari gæti lagt í nauðsynlegar
framkvæmdir og orðið efnalega
sjálfstæður. — Þá hefur ríkis-
valdið stuðlað að uppbygging-
unni með því að veita fjármagn
til atvinnuaukningar á þeim stöð
um þar sem atvinna er lítil en
fjármagnsþörf rík. Ríkið hefur
einnig tekið á sig ábyrgðir, eins
og t. d. við hafnargerðir og aðrar
þær frainkvæmdir, sem eru und
irstaða undir atvinnulífi á hin-
um ýmsu stöðum.
Hver á svo að verða stefnan í
þessum málum.
Það á að fæla þjóðina frá því
að taka framkvæmdalán, en taka
' staðinn evðslulán.
Ein grein frumvarpsins kveður
á um að ríkisstjórnin fái það vald
í hendur að ákveða án íhlutunar
Alþingis vexti og lánstíma
srofnlánasjóða atvinnuveganna svo
og íbúðafána og lána til
verkamannabústaða. Með einni
flagagrein upp á sex línui á að af
nema heila lagabálka, sem unnið
hefur verið að í áratugi á Alþingi.
Það á að afnema þessa mikilvægu
og fjölþættu löggjöf með einni
lagagrein og ríkisstjórnin er ekk-
ert að draga fjöður yfir það, að
vcxtir eigi að hækka.
í fjárlögunum er sama sagan, —
verklegar framkvæmdir á að draga
(Framhald á 15. síðu).