Tíminn - 20.11.1960, Page 8

Allt, sera hugurinn girnist
Smá saga eftir Ray Bradbury
Mennirnir tveir sátu hugsandi
hlið við hlið í vagninum og mælt-
ust ekki við meðan lestin ók
gegnum hráslagalegt desember-
rökkrið með viðkomu á hverr'i
smástöðinni á fsetur annarri.
Þegar lestin hafði lagt tólftu
stöðina að baki, tautaði eldri
maðurinn fyrir munn sér:
— HvíLrkt daemalaust fífl!
— Hvað þá? Ungi maðurinn
leit upp úr blaðinu.
Hinn eldri kinkaði kolli:
— Sáuð þér kjánann? Hann
hljóp eftir konunni sem angaði
af Chanel.
— Ó hún. Ungi maðurinn virt-
ist óviss um hvort hann ætti að
skella upp úr eða setja upp
mæðusvip. Ég eltist við hana
sjálfur fyrir eina tíð, sagði hann.
Hinn eldri r’æskti sig og lok-
aði augunum:
— Ég líka, sagði hann. Fyrir
fimm árum síðan.
Ungi maðurinn leit á sam-
ferðamann sinn eins og hann
hefði |undið vin þar sem hans
var sízt von.
— Fór eins fyrir yður þegar
þér komuð út af stöðinni?
•— Má vera. Segið mér frá.
— Þegar ég var kominn rétt á
hæla henni kom maður hennar
akandi með heilan bílfarm af
börnum. Bang! Hurðin skall aft-
ur ,og hún glotti við mér eins og
gamall tréskór þegar hún ók
burt. Ég varð að bíða í hálftíma
eftir næstu lest í hundakulda. En
ég lærði af þessu.
— Þér’ lærðuð ekki af því nokk
urn skapaðan hlut, sagði eldri
maðurinn þurrlega.
— Afi minn sagði ævinlega:
laglegur kroppur — lítið vit.
— Hann hefur verið klókur
maður. En hvað vitið þér’ um
hana?
— Konuna? Ó, hún vill ekki
annða en halda sér í æfingu.
Henni finnst hressandi að vita að
hún getur látið alla karlmenn
dansa kringum sig með því einu
að depla auga. Finnst yður ekki
að hún hafi allt sem hugurinn
girnist? Mann, börn go vitund-
ina um fegurð sína. Hana getur
hún sannað fimm sinum í viku
hér í lestinni án þess að skaða
nokkurn og sízt af öllum sjálfa
sig. En þegar allt kemur til alls
er hún ekki mikið augnayndi,
það er ilmurinn, sem skiptir
mestu.
— Þvaður, sagði eldri maður-
inn. Þessu trúi ég ekki. Hún er
kona, r'étt og slétt. Allar konur
eru konur ,allir karlmenn eru
griðungar. Þetta verðið þér að
gera yður Ijóst, annars eigið þér
í vandræðum með hormónana í
yður alla ævi og finnið enga ró
fyrr en þér eruð komnir yfir
áttrætt. En þangað til er gott
fyrir yður að vita ofurlítið um
sjálfan yður ef vanda ber að.
Fáir menn, sem gera sér ljós
þessi einföldu og óvéfengjanlegu
sannindi, hlaupa n'okkru sinni í
gönur. Spyrjið mann hvor hann
sé hamingjusamur, og hann held
ur óðara að þér séuð að spyr'ja
hvort hann sé ánægður.
Draumurinn um fullnægju er
paradís flestra karlmanna. Ég
hef sjálfur aðeins þekkt einn
mann, sem hafði tiltækt allt sem
hugurinn girntist, eins og þér
orðuðuð það.
— Drottinn minn, sagði ungi
maðurinn og augu hans ljómuðu.
Ég vildi gjarna heyra meir um
hann. ^
— Ég vona að við höfum tíma
til þess. Þessi náungi er ham-
ingjusamasti hrólfur í heimi.
Hann er kvæntur og á þó fjöld-
ann allan af vinkonum. Og veit
ekki hvað samvizka er.
— Ómögulegt, sagði ungi mað-
urinn. Maður getur ekki blásið
frá sér með munninn fullan af
mjöli.
— Hann getur það og gerir það.
Hann þarf ekki að ganga með
samvizkubit eftir hamingjunótt.
Viðskipti hans ganga vel. Hann á
íbúð á bezta stað í New York, í
hæfilegri hæð yfir götu, og in-
dælan sumarbústað úti á landi
þar sem glaðii' hjarðmenn vaka
yfir litlum lömbum. Ég kynntist
honum í fyrra heima hjá honum
í New York. Þá var hann ný-
kvæntur.
Við borðuðum miðdegisverð,
kona hans var stórkostleg, með
snjóhvíta arma og þrýstnar varir.
Mér fannst hann vera sá lukk-
unnar pamfíll, sem ekki gæti
óskað sér frekari hamingju, og
sjálfur var hann greinilega á
sömu skoðun því hann gat ekki
sleppt hönd af konunni. Þegar
ég fór um miðnættið, mátti ég
gæta mín að þr'ífa ekki til hennar
eins og hver annar stóðhestur.
Það var eins og lífið fjaraði út úr
æðum mínum þegar ég brunaði
niður I lyítunni. Eg hneggjaði.
— Þér hafið fágætan frásagn-
arhæfileika, sagði hinn ungi sam
ferðamaður hans og dró þungt
andann.
— Ég sem auglýsingatexta,
sagði sá roskni. En áfram með
smjörið. — Fyrir einskæra til-
viljun hitti ég náungann — við
getum kallað hann Smith — aft-
ur hálíum mánuði síðar. Vinur
minn tók mig með sér í sam-
kvæmi sem hann var boðinn í,
og það reyndist vera í sumarbú-
staðnum hjá þessum sama Smith.
Og á miðju gólfi stóð kolbrún
fegurðardís við hlið hans, hún
var eins og tígrisdýr. Ég varð
svo steinundrandi að nafn henn-
ar fór fram hjá mér, en seinna
um kvöldið sá ég Smith taka um
hana eins og þroskaða drúfu
Bölvaður bjáninn, hugsaði é?
með sjálfum mér. Hamingi-
hrólfur, bætti ég svo við. E'~
kona í borginni, ástmær i sveit-
inni. Hún var dásamleg. En ég
vil ekki horfa upp á uppskeruna,
hugsaði ég með mér og lét lítið
á mér bera.
— Ég þoli þetta næstum ekki
lengur', sagði samferðamaðurinn
og reyndi að opna glugga.
— Þér megið ekki grípa fram
í fyrir mér, sagði sögumaður.
Hvert var ég nú kominn?
— Að uppskerunni.
— Já, alveg rétt. Undir lok
samkvæmisins heyrði ég loks
hvað dísin hét. Hún reyndist vera
frú Smith.
— Hann var þá skilinn og
kvæntur aftur?
— Það var varla mögulegt. Ég
stóð eins og steingervingur og
hugsaði með mér. Hann hlýtur að
eiga tvöfaldan vinahóp. Annar
hópurinn þekkir konu hans í
borginni, hinn þekkir ástmey
hans sem hann kallar konu sína.
Smith er ekki svo skyni skropp-
inn að vera tvíkvænismaður.
Þetta var eina lausnin, en engu
að síður var málið furðulegt.
— Haldið áfram, sagði ungi
maðurinn og bar ótt á.
Smit-h ók mér á járnbrautar-
stöðina um nóttina og var í bezta
skapi. Á leiðinni spurði hann
mig: Hvernig lízt yður á kon-
urnar mínar?
— Konur, í fleirtölu? spurði
ég.
— Já, fjandakornið, í fleirtölu,
sagði hann. Á síðustu þremur
árum hef ég átt tuttugu konur.
Hverja annari betri. Tuttugu,
teljið þér sjálfir. — Við stað-
næmdumst við stöðxna, og hann
dró upp þykkt myndaalbúm og
rétti mér. Hann hló við mér og
sagði: Nei nei, ég er enginn Blá-
-keggur, sem safnar konum sín-
únum dauðum á haaloftið. Sjáið
rér þefta?
Ég blaðaði fljótlega gegnum
albúmið. Ljóshærðar konur, dökk
hærðar, rauðhærðar, ævintýr'aleg
ar, keipalegar, himnablíðar kon-
ur. Þær horfðu á mig, brosandi
eða alvarlegar. Ég starði á mynd-
irnar forviða, síðan eins og dá-
leiddur. Eitthvað var við hver'ja
mynd sem mér virtist furðu
kunnuglegt.
— Smith, sagði ég. Þér hljótið
að vera vellauðugur að hafa ráð
á öllum þessum konum.
— Auðugur, nei. Lítið á þær
aftur.
Ég blaðaði aftur gegnum bók-
ina. Svo andvarpaði ég. Ljós
hafðj runnið upp fyrir mér.
— Sú frú Smith sem ég hitti
í kvöld er hin eina frú Smith,
sagði ég En konan sem ég hitti
í New York fyrir hálfum mán-
uði er einnig hin eina fr'ú Smith.
Og þar af leiðir að þær eru ein
og sama konan.
— Alveg hárrétt, hrópaði
Smith og hreifst af skarpskyggni
minni.
— Ómögulegt, hrökk út úr
mér.
— Nei, sagði Smith hreykinn.
Konan mín er öldungis ótrúleg.
Þegar ég kynntist henni var hún
ein fremsta leikkona okkar utan
Broadway. Af einskærri eigin-
girni bað ég hana að víkja af
leiksviðinu til að forðast þessa
eilífu afbrýðissemi, sem var að
gera okkur bæði örvita. Hún er
gædd styrkum persónuleik, en
ástin gerði hana bljúga: hún
skellti aftur búningsherbergi
sínu og við forðuðum okkur út
um bakdyrnar. Jörðin snerist
ekki fyrstu sex mánuði hjóna-
bandsins, — hún dansaði.
En ég er elskur að konum, og
þar kom að ég fór að líta eftir
öðrum konum, sem urðu á vegi
mínum. Kona mín stóð mig að
því að líta á klukkuna í -návist
hennar. Og sjálf var hún farin
að gefa leikhússauglýsingum
hýrt auga. Einn daginn fann ég
hana tárvota yfir leikhússgagn-
rýni í dagblaði. Vandinn var kom
inn í hámark. En hvernig gátum
við samræmt líf okkar, ás-tríðu-
full 1-eikkona og óforbetranlegur
kvenna-bó-si?
Eitt kvöldið, hélt Smith áfram,
kom ég auga á þrýstna hnátu og
sömu stundina feykti vindur'inn
gamalli leikskrá framan í konu
mína. Þessi atvik, sem g-erðust
í einu, feyktu tjöldum frá sái-
argluggu-m okkar og Ijósið
streymdi inn. Kona mín greip í
handlegg mér. Var hún kannskl
ekki miki-1 leikkona? Jú, vís-t var
hún það.
Hún sendi mig burt heilan sól-
arhring, og ég mátti ekki stí-ga
fæti inn í íbúðina meðan hún var
með undirbúning sinn. Og dag-
inn eftir þegar ég kom heim í
ijósaskiptunum, var kona mín
horfin. Suðræn fegurðardís rétti
mér höndina. Ég er vinkona
konu yðar, sagði hún, og allt í
einu kastaði hún sér í fang mér,
beit mig í eyrað og var rétt búin
að ri'fbr'jóta mig — þar til ég
ýt-ti henni frá mér og hrópaði
upp yfir mig: Það er ekki ókunn
kona, sem ég er m-eð, — þetta er
konan mín. Og við hnigum bæði
hlæjan-di niður á gólf.
Þetta var reyndar kona mín,
en ger'breytt í andliti, í nýj-um
fötum og gædd nýjum hreyfing-
um og málrómi. Leikkonan mín
sagði ég. Leikkonan þín, hló hún.
Segðu mér hver ég á að vera.
Carm-en? Allt í la-gi, ég er Carm-
Brynhildur? Hvers vegna ekki?
Ég skapa þær, og þegar þá ert
orðinn leiður á þeim, finn ég upp
á nýjum leik. Ég er komin á dans
s-k-óla. Ég ætla að læra að sitja,
standa og ganga á þúsund nýja
vegu. Ég er á kafi í talaafingum,
ég er kominn í Berlitz-skólann.
Eg er líka kominn í júdóklúbb.
—Drottinn minn, hrópaði ég.
Því þá það?
— Af þessu, sa-gði hún og k-ast-
aði mér öfugum upp í rúm.
— Já, sagði Smith. Upp frá
þessum degi hef ég lifað eins og
soldán. Ég hef kynnzt ótal kon-
um af öllum litarhætti og gædd-
um ótrúlegu-stu eiginleikum. Kon
an mín hefur loksins f-undið si-tt
rétta leiksvið, dagstofan okkar,
og rétta áhorfendur', mig. Hún
fullnægir þörf sinni, að vera
fremsta leikkona landsins. Eru
áhorfendur kannski of fáir? Nei.
smekkur minn er síbr'eytilegur
og gerir mér kl-eift að leika á
móti henni, hvaða hlutverk sem
hún velur. Veiðieðlí mitt er sam
stígt leikgáfu hennar. Eg er í
senn fangaður og frjáls. Þegar ég
elska hana, elska ég allar hinar.
E-g hef allt sem hugurinn girn-
is-t, vinur minn, allt sem hugur-
inn girnist.
Það varð augna-bliks þögn.
Lestin skrölti áfra-m í rökkr-
inu.
Ferðalangarnir tveir, hinn
ungi og hinn ros-kni, sátu og hug-
leiddu söguna. Að lokum kinkaði
ungi maðurinn kolli og kingdi.
— Vinur yðar Smith gat sann-
arlega leys-t vandann.
— Já, það má nú segja.
Ungi maðurinn hugsaði si-g um
ahdartak, síðan brosti hann.
— Ég á einnig vin sem lenti
í svipaðri aðstöðu — og þó ó-
líkri. Við getum kallað hann
Quillan.
— Já, sa-gði eldri maðurinn.
Verið þér fljótur, ég er að kon-
ast í áfangastað.
— Kvöld nokkurt, sagði ungi
maðurinn o-g bar ört á, var Ou-
illan úti. að skemmta sér með dá-
(Framhald á 13. síðu).