Tíminn - 22.11.1960, Blaðsíða 5

5
TÍMINN, þriðjwdaginn 22. nóvember 1960.
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
! Framkvæmdastjón: Tómas Amason Rit-
stjórar: Þórarmn Þórarmsson (áb.i, Andrés
Rristjánsson Fréttastjóri: Tómas Karlsson.
Auglýsmgastj Egill Bjamason Skrifstofur
i Edduhúsinu — Símar: 18300—18305.
Auglýsingasimi: 19523 Afgreiðslusími:
12323 — Prentsmiðjan Edda h.f.
________________________________________—-----'
Hvar er hinn ,trausti
varanlegi grundvöllur’?
Um það leyti, sem ríkisstjórnin lagði efnahagstillögur
sínar fyrir Alþingi í fyrravetur, lét hún senda á hvert
heimili skrautlegan bækling með skjaldarmerki íslands
á kápusíðu. Bæklingi þessum hafði hún gefið nafnið
„Viðreisn“ og átti það að boða, að með efnahagstillög-
um stjórnarinnar væri mörkuð tímamót og nú væri hin
langþráða viðreisn að hefjast í efnahagsmálum lands-
manna. í upphafi bæklingsins 'er því lýst, að „megintil-
gangur þeirrar stefnubreytingar, sem stjórmn leggi til,
sé sá, að framleiðslustörfum og viðskiptalífi iandsmanna
sé skapaður traustari, varanlegri og heilbrigðari grund-
völlur en atvinnuvegirnii hafa átt við að búa undanfar-
in ár.“ Af þeim ástæðum verði ekki lengur þörf fyrii’
hinar árlegu bráðabirgðaráðstaianir sem undanfarið
hafi átt sér stað, né hina hvimleiðu áramótasamninga
milli ríkisvaldsins og útgerðarinnar um breytingar á
bótakerfinu, Bótakerfið verði afnumið og „framleiðsian
rekin hallalaust, án bóta og styrkja“.
Þetta var það, sem þjóðinni var lofað, þegar „við-
reisninni“ var hleypt af stokkunum, asamt mörgu fleiru.
Þótt ekki sé langt liðið síðan, er nú komin full reynsla
á, hvernig loforðin um „viðreisnina11 hafa gefizt að þessu
leyti.
Seinasta sönnunin um það, fékkst á fundi útvegs-
manna, sem kom hér saman fyrir nokkrum dögum. Út-
vegsmenn báru það einróma, að útgerðinm hefði ekki
vegnað verr um langt ske ð. Fiskverðið hefði orðið lægra
en lofað var, en verðlækkunin er engin afsökun í
þessu sambandi, því að hún var komm til sögu fyrir „við-
reisnina“. RekstrarkostnaÖur hafði einnig hækkað meira
en spáð hafði verið Af þeim ástæðum gæti útgerðin
ekki haldið áfram rekstri sínum að öbreyttum ástæðum.
Eftir alllangt þóf milli útvegsmanna og ríkisstjórn-
arinnar, fékkst sú niðurstaða að lokum, að ríkisstjórnin
lofaði að leysa útgerðarmenn undan öllum vátrygging-
argreiðslum á árinu 1960 og að feila niður innheimtu
á stofnlánum á þessu ári Með þessu hefur ríkisstjórnin
viðurkennt, að strax á fyrsta „viðreisnarárinu“ sé nauð-
synlégt að veita útgerðinni bætur, sem nema nær 100
millj. kr. árlega, og fella niður innheimtu lána að auki.
Útgerðarmenn töldu þetta þó hvergi nærri fullnægj-
andi. Þeir ákváðu að fresta fundi sínum til 12. næsta
mánaðar og nota tímann þangað tíi, til þess að semja
við ríkisstjórnina um rekstrargrundvöllinn fyrir næsta
ár. Jafnframt hótuðu þeir að stöðva skipin eftir áramót-
in, ef ekki næðust viðunandi samnmgar.
Þannig er „viðreisnin“ farin út um þúfur á þessu
sviði, eins og öðrum. Hinn „varanlegi grundvöllur“ sem
lofað var, er hvergi sjáanlegur. Áramótasamningarnir,
sem mest voru fordæmdir, eru komnir aftur Og begar
er byrjað á styrkjagreiðslum, svo að tugum millióna kr.
skiptir.
Þetta kemur ekki þeim á óvart, sem vöruðu við ,við-
reisninni“ í fyrravetur. Hún var ekk; heldur miðuð við
þarfir framleiðslunnar, pótt svo væn látið heita í oiföi
kveðnu. Hún var fyrst og fremst nnðuð við að koma á
breyttum þjóðskipulagsháttum — að færa auðinn og
völdin 1 hendur fárra einstaklinga. Að því leyti mun
„viðreisnin“ líka heppnast, ef hennj verður "ylgt áfram,
en að engu leyti öðru
/
/
/
'/
'/
'/
'/
'/
}
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
}
'/
'/
'/
'/
}
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
}
'/
'/
'/
'/
'/
‘/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
j
ERLENT YFIRLST
Stevenson, Bowles eða Black?
Eía hljóta Bruce efta Fulbright utanríkisrá'Óherraembættií ?
EINS og skýrt hefur verið
frá í fréttum útvarps og blaða,
vinnur Kennedy nú kappsam-
lega að því, að mynda hina
nýju stjórn sína, sem á að koma
til valda eftir áramótin. Enn
hefur hann þó ekki tilkynnt
nema um einn ráðherrann, eða
þann, sem á að fara með stjórn
verzlunarmála. Sá, sem hlýtur
það embætti er Luther H.
Hodges, ríkisstjóri í North Car-
olina, en hann hefur sem ríkis-
stjóri unnið sér mikið orð sem
athafnasamur framkvæmdamað
ur. Varðandi aðra ráðherra
Kennedys er enn allt í óvissu,
en miklar getgátur eru um þá
menn, sem líklegastir þykja til
að hreppa þau.
Að sjálfsögðu beinist athygli
manna mest að því, hver muni
líklegastur til þess að hreppa
embætti utaniikisráðherrans.
Margir eru tiinefndir í því sam-
bandi og þykir rétt að rif ja hér
upp nöfn þeirra, sem oftast eru
nefndir í þessu sambandi.
UTAN Bandaríkjanna myndi
það vafalítið vekja mestu á-
nægju, ef Adlai Stevenson yrði
tilnefndur utanríkisráðherra.
Hann nýtur nú vafalaust mests
álits allra Bandaríkjamanna fyr
ir frjálslyndi og víðsýni. Hins
vegar myndi hann strax mæta
nokkuri’i andstöðu heima fyrir.
Republikanar og jafnvel ýmsir
flokksmenn Stevensons telja
hann líklegan til þess að vera
of fúsan til samninga við Rússa.
Þessi gagnrýni er þó vart á rök-
um reist, en í tvennum forseta-
kosningum hefur verið reynt af
andstæðingum hans að vekja
tortryggni gegn honum með
þessum röksemdum, og að sjálf-
sögðu hefur það borið nokkurn
árangur. Þá hefur verið heldur
kalt milli þeirra Stevensons og
Trumans og munu fylgismenn
Trumans heldur leggjast gegn
Stevenson, að því er talið er.
Ýmsir hafa það á móti Steven
son, að hann muni vart nógu
mikill athafnamaður til þess að
verða utanríkisráðherra. Sú hug
mynd virðist hafa allmikið fylgi
meðal demokrata, — og einnig
margi'a republikana — að Stev-
enson myndi njóta sín bezt sem
aðalfulltrúi Bandaríkjanna hjá
Sameinuðu þjóðunum.
Síðastl. vetur, lét Kennedy
þau orð falla, að hann teldi
hvaða forseta demokrata, sem
STEVENSON
væri, líklegan til að leita fyrst
til Stevensons sem'Utanríkisráð
herra. Eftir að Kennedy var út-
nefndur sem forsetaefni demo-
krata, neitaði hann hins vegar
að svara öllum spurningum um
það hver yrði utanríkisráðherra
hans. Stevenson studdi Kenn-
edy vel í kosningabaráttunni og
eftir kosningarnar hefur Kenn-
edy sagt, að Stevenson myndi fá
mikilvægt starf í stjórn sinni,
en neitaði hins vegar að svara
því, hvort hann yrði utanríkis-
r'áðherra.
BRUCE
SÁ, sem hefur engu sjaldnar
en Stevenson verið talinn iík-
legur til að verða utanríkisráð-
herra Kennedys, er Chester
Bowles, sem hefur verið sérstak
ur ráðunautur Kennedy í utan-
frá Kína gæti verið allra veðra
von.
Það sama mælir gégn Bowles
og Stevenson sem utanríkisráð-
herra, að hann mun strax mæta
nokkurri andstöðu hægri
manna heima fyrir. Hann þykir
líklegri til athafnasemi en Stev-
enson. Nokkuð hefur verið rætt
um, að Kennedy kunni að gera
hann að yfirmanni þeirrar starf-
semi, sem beinist að því að að-
stoða efnalitlar þjóðir til við-
reisnar.
ÞRIÐJI maðurinn, sem oft
hefur ver’ið nefndur sem vænt-
anlegur utanríkisráðaráðherra
Kennedys, er Fulbright öld-
ungadeildarmaður, sem nú er
formaður utanríkisnefndar öld-
ung'adeildarinnar. Hann er svip
aðrar skoðunar og þeir Stev-
enson og Bowles í utanríkis-
málunum. Hann hefur það um-
fram þá, að hann þekkir vel til
í öldungadeildinni, en nauð-
synlegt er fyrir utanríkisráð-
herrann að geta haft gott sam-
starf við hana. Hins vegar hef-
ur Fulbright oft gagnrýnt ut-
anríkisstefnu Eisenhowers-
stjórnarinnar og gæti það orðið
til þess, að republikanar yrðu
honum erfiðari en ella.
Þeirrar skoðunar hefur gætt
nokkuð í seinni tíð, að Kennedy
mun helzt vilja fá mann í utan-
ríkisráðherramebættið, sem lít-
ill eða enginn styrr hafi staðið
um heima fyrir. Sennilega yrði
þá helzt valinn einhvér embætt-
ismaður, en raunverulega yrðu
það þá þeir Kennedy, Stevenson
og Bowles, er mótuðu stefnuna
bak við tjöldin. Ef þessi yrði
niðurstaðan, hafa tveir menn
einkum verið tilnefndir sem ut-
anrikisráðherraefni, en það eru
þeir Eugene Black, sem er aðal-
bankastjói’i Alþjóðabankans, og
David Biuce, sem er nú sendi-
herra Bandaríkjanna í Bonn, en
hann er eini demokratinn, sem
gegndi meiriháttar embætti í
utanríkisþjónustunn í tíð Eisen-
howers. Áður hafði hann verið
í miklum metum hjá Truman
og er það enn.
Eins og málin standa í dag,
þykir líklegast að einhver þess-
ara fimm manna verði næsti
utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna. Endanlegt val Kennedys
getur farið nokkuð eftir því,
hve mikla áherzlu hann leggur
á nána samvinnu við r’epublik-
ríkismálum síðan Kennedy gaf ai ia í utanrikismalum. Þ.Þ.
X J ‘ :‘K' . ' fyrst kost á sér sem forsetaefni.
Chester Bowles nýtur engu síð-
ur mikils álits utan Bandaríkj-
anna en Stevenson, en er hins V-.. mm
3|E. vegar minna þekktur. Bowles
V j . er 59 áfa gamall, var
í um skeið ríkisstjóri í Connecti-
cut, síðar sendiherr^ í Indlandi
' og loks þingmaðnr, en bauð sig
^ % vmfÍM ekki fram í kosningunum í
haust til þess að geta helgað >v,
sig utanríkismálunum. Bowles T
1 er vel efnaður maður, því að
hann græddi mikið á auglýs-
mts ';|É|g ingastofnun, er hann rak um
i skeið. Á síðari árum hefur hann
skrifað mikið af bókum um ut-
anríkismál og þykir að ýmsu
! leyti róttækari en Stevenson.
Hann er t. d. sá Bandaríkja-
? íá maður, sem hefur talað opinská
ast um það að Bandaríkin verði
að breyta um stefnu í Kínamál-
unum. í blaðaviðtali, sem hann
átti nýlega, lét hann í ljós þá
' skoðun, að hann teldi Rússa ó-
BOWLES
líklega til að hefja styrjöld, en
BLACK
/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
>
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
‘/
'/
'/
'/
'/
'/
}
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
■'/
'/
'/
}
}
}
f
}
'/
'/
'/
'/
'/
}
'/
'/
}
}
}
}
}
f
}
}
/
/
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}
/
/
■>N ••VV>V>X>VX.>