Tíminn - 08.12.1960, Síða 6

TÍMINN, fimmtudaginn 8. desember 1960.
6
Sigfús Blöndal: Endurminn-
ingar. Hlaðbúð, Reykjavík
1960.
Allir íslendingar munu kannast
við Sigfús Blöndal, höfund hinnar
stóru íslenzk-dönsku orðabókar.
Hann er og einnig kunnur sem
Jjóðskáld. Eftir hann er Drottn-
ingin í Algeirsborg og önnur
kvæði, er út kom 1917 og Sunnan
yfir sæ, gömul og ný kvæði, er
komu út 1949. Hann þýddi úr
grísku sorgarleikinn Bakkynjurn-
ar eftir Euripides, og kom hún út
ú prenti árið 1923. Hann fékkst
og við sagnfræðiritun. Stærsta
sagnfræðirit hans, sem út hefur
komið á prenti, er Væringjasaga,
þ.e. saga norrænna. rússneskra og
enskra hersveita í þjónustu Mikla-
garðskeisara á miðöldum. Að
loknu stúdentsprófi frá Latínuskól
anum í Reykjavík, vorið 1892,
sigldi hann til háskólans í Kaup-
mannahöfn, þá aðeins 18 ára gam-
all. í Höfn átti hann síðan heima
allt til dánardægurs, árið 1950.
S’gfús Blöndal var einn af lærfS-
ustu og fjölmenntuðustu íslend-
ingum samtíðar sinnar. Sérstak-
lega var hann mikið lærður í mál-
um og sögu. Hann var cand. mag.
bæði í latínu, grísku og ensku.
Ifann var um nærri 40 ár bóka-
vörður við kgl. bókasafnið í Khöfn
cg lengi lektor í ísl. nútíðarmáli
við Kaupmannahafnarháskóla.
Hann sat í stjórnum ýmissa fræði-
og menhingarfélaga, og sá um út-
gáfur af Píslarsögu Jóns Magnús-
sonar, Ævisögu Jóns Indíafara,
Ódysseifskviðu Hómers, endur-
skoðaði þýðingu eftir Sveinbjörn
Egilsson, o. fl.
Lárus H. Blöndal, er skrifar
eftirmála við Endurminningar
Sigf. Bl„ segir að S. Bl. hafi ætlað
sér að skrifa ævisögu sína, en
honum entist eklri ævi til þess.
Ef honum hefði auðnazt að lúka
ævisögu sinni, hefði hún orðið
mikið mál, enda hafði hann kynnzt
fjölda mörgum merkum mönnum
og víða farið.
Endurminningar S.Bl. ná aðeins
fram til þess tíma er hann sigldi
til Kaupmannahafnar, haustið
1892. Þær ná því aðeins yfir
bernskuár hans og skólaár í Lat-
ínuskólanum. Þó eru þær nær
300 bls. með allmiklu leturmagni
á hveirri síðu. Þær hefjast á því,
ao hann segir frá ætterni sínu.
Föðurætt hans var hin nafnkunna
Blöndalsætt. Segir hann að ein-
kenni hennar hafi verið þau, að
sumir hafi verið fríðir menn og
bjartir, aðrir dökkir og þung-
brýndir. Þá segir hann að ætt-
gengt hafi verið að þykja vænt
um söng og skáldskap, og hafi
ymsir verið allvel hagmæltir menn
og sumir söngmenn með afbrigð-
um. Faðir hans var Björn Lúð-
víksson Blöndal, en móðir hans
Guðrún Sigfúsdóttir prests á Und-
ivfelli af Reykjahlíðar- og Blönd-
aisættum. Foreldrar hans bjuggu
að Hjallalandi í Sveinsstaðahreppi
er hann fæddisf árið 1874, en
Luttu árið eftir að Snæringsstöð-
um í Vatnsdal. Voru þau fremur
fátæk alla ævi. Jafnframt því er
S Bl. segir frá fyrstu bernskuár-
i'ffl sínum Iýsir hann ýmsum þjóð-
háttum þar nyrðra og getur þeirra
n:anna þar er honum urðu minn-
isstæðastir. En af þeim mönnum
er hann kynntist á bernskuárum
sinum í Vatnsdalnum ræðir hann
niest um séra Þorvald Bjarnason
á Melstað, er var mikill Iærdóms-
„Trúverðug og
óhlutdræg frásðgn^
Sigfús Blöndal
og fræðimaður. Hann keypti mihið
af bókum og lánaði föður Sigáús-
ar bækur, er hann las appirátt
fyrir heimilisfólk sitt á vedrrar-
kvöldum við grútarlampaljós eða
kertaljós. En mjög ungur hefur
S gfús sólgið í sig alls konar íróð
leik úr bókum og verið stálminn-
ugur á allt, sem hann heyrði ’lesið
eða las sjálfur. Foreldrar hans
fiuttu búferlum til Reykjavíkur,
er hann var á níunda ári. Hefst
nú frásaga hans af lífinu í fbeykja-
vík, veru hans þar og lýsmg og
frasagnir um fjöldamarga menn,
er hann kynntist þar. Tólf ára gam
al’ settist hann í Latínuskólann.
Og á hinum fyrsta vetri 'hans í
Latínuskólanum drukknaða faðir
hans, en með hjálp góðra manna,
aðallega þó dr. Björns M. Ólsens,
er þá var kennari við Lattnuskól-
ann, Sighvats Bjamasonajr síðay
bankastjóra, dr. Jónasserrs, land-
læknis o. fl. gat hann haldið á-
fram námi. Tvö sumur yar hann
í Stafholtsey hjá Páli lækni Blön-
dal.
Fjöldamargir menn boma við
sögu í þessum æskuminningum.
Er höfundur góðgjarn í dómum
um menn, en segir þó fná einstaka
kátlegum atburðum um nafnfræga
roenn, svo sem um drykkjuskap
Benedikts skálds Gröndals, er var
kennari við Latínuskólann og var
vikið úr embætti vegna óreglu all-
mörgum árum áður en S. Bl. kom
í skólann. Ein sagan inn Gröndal
hljóðaði þannig:
„Einu sinn var Gröndal að
drekka inni í „káetunnfi“ (svo var
óæðri hlutinn kallaðui’ á „Hótel
í?land“) með einhverjum sjó-
mönnurn. Honum mislíkaði eitt-
hvað við þá og fór að skamma
bá, og kallaði þá „dón.a". — „Því
ertu að drekka með akkur, ef við
erum dónar?“ spurði einn. — „Það
skal ég segja þér, þalð er af því,
að ég get verið dóni líka“. sagði
Gröndal, „það er sem sé sá munur
á mér og ykkur, að þegar ég er
fullur, þá er ég dóni, en þið eruð
dónar bæði fullir ag ófullir.“
En höfundur segir að drykkju-
skapur Gröndals haíi samt aldrei
evðilagt hann, „en því miður fór
svo um marga í Rieykjavík. enda
var þar í rauninni mikil drykkju-
skaparöld". Segir hann að góð-
templarareglan hafi breytt miklu
ium lífið í Reykjavík, þegar hún
Ikcm, og verið á þeim tímum til
pnikilla bóta.
Mjög vel ber hann-þeim báðum
ísoguna, Jóni Þorkelssyni rektor og
i'Birni Ólsen. Lofar hann mjög
fkennslu Ólsens. Segir hann um
fþá: „voru vinir mínir og bjarg-
vættir, og báðir héldu tryggð við
mig til dauðadags". Ekki þótti Jón
Þorkelsson rektor eins fallinn til
skólastjórnar sem vísindaiðkana.
S. Bl. segir þó eina sögu er sýnir,
að hann gat á skemmtilegan hátt
jafnað deilur pilta:
Heimavistarpiltar er bjuggu á
„Litlalofti" og „Langalofti" lentu
kvöld eitt í harðvítugum slags-
málum, og barst leikurinn að íbúð
rektors, er kom fram til að hasta
á piltana. Hættu þeir allir slags-
málunum, nema einn, er kdllaður
var Eyvi sterki, á hann var kom
inn berserksgangur. Rektor kallar
ttl hans og segir: „Hættu, annars
ber ég þig“, og tók um leið upp
vasaklút sinn og blaktaði honum
á handlegg Eyjólfs. „Nei góði
rektor, meiðíð þér mig ekki!“,
sagði Eyvi. „Á, kenndirðu til?“
sagði rektor, „þú mátt sjálfum þér
kenna.“ Þá hlógu piltar og allt féll
í dúnalogn.
Höfundur segir frá mörgum
skólabræðrum sínum, er sumir
urðu síðar nafnkunnir menn, svo
sem Magnúsi Sæbjörnssyni lækni,
er var mjög mikill námsmaður,
séra Ásmundi Gíslasyni prófasti á
Hálsi, Þorsteinr Gíslasyni rithöf
undi og ritstjóra, séra Guðmundi
frá Gufudal o. m. k. Lýsir hann
skólalífinu með mikilli nákvæmni.
Skemmtilegar eru frásagnir höf.
af kynnum sínum við Grím skáld
Thomsen á Bessastöðum. Er sýni-
legt að Grími skáldi hefur fallið
veJ við hinn gáfaða, unga mennta
mann, er þegar á unga aldri
sökkti sér niður í lestur úrvals-
rita bæði íslenzkra og erlendra,
og var snemma vel að sér í forn-
bókmenntum Grikkja og Róm-
verja. En þótt þeir Grímur Thom-
! sen og Sigfús Blöndal hafi í mörgu
Aerið mjög ólíkir, bá var það sam
e.ginlegt þeim báðum að dá forn-
a.darbókmenntir Grikkja og báðir
1 voru lærðir í fornbókmenntum
Rómverja, en Sigfös dáði þær
meira en Grímur.
Tvö sumur var S. Bl. þing-
sveinn meðan hann var í Latínu-
skólanum, og þótti lionum það
skemmtilegt starf.
Ekki fannst honum Benedikt
Sveinsson sýslumaður vera mælsk-
asti maður þingsins, eins og sumir
áiíta hann hafa verið. S. Bl. fannst
hann of æstur. Telur hann Jón
Jónsson í Múla mesta mælsku-
roann þingsins á þeim árum, og
get ég trúað að sá dómur hans
sé réttur. Þegar ég var ungur
heyrði ég Jón í Múla tvisvar halda
ræður, og var ég hrifinn af rök-
vissum og snjöllum málflutningi
hans. Þá fannst höf. mikið til um
mælsku séra Sigurðar í Vigur.
Það má sjá af þessum minn-
ii'gum, að höfundur hefur ungur
byrjað að halda dagbók. Hann
nefnir fjölda rita á ýmsum málum,
er hann las á skólaárum sínum
og segir frá því hvernig honum
geðjast að hverju þeirra. Öll er
frásögn hans nákvæm og virðist
að öllu leyti mjög trúverðug og ó-
hlutdræg. Það sem helzt mætti
setja út á hana er, að hún væri
of nákvæm, því að sums staðar
hefði frásögnin má'tt vera styttri
að skaðlausu. En fegurðarþrá og
góðvild, fjölhæfni og frjálslyndi
speglast í allri frásögn hans.
Útgáfa bókarinnar er hin smekk
legasta, og er hún prýdd mör'g-
um myndum.
Þorsteinn M. Jónsson

Þrfár barnabækur
Bambi
Börnin hans
Bamba
Snati og Snotra
Vinsæl og falleg barna-
bók eftir Steingrím Ara-
son með snjöllum teikn-
ingum eftir Tryggva Magn
ússon. Þessi skemmtilega
bók vertiur hverju barni
kærkomin
VertS kr. 20,6k
Fallega ævintýrið um skógarhjörtinn unga sem
Walt Disney gerði svo glæsilega úr garíi. Eftir-
lætisbók barnanna VertJ kr. 20,60.
Ævintýri um Bamba og fjölskyldu haiis ? skóginum.
Skemmtileg og fögur bamabók. Verí kr 15,45
•i
Allar þessar bækur erti ágætar jólagjafir.
Bókaútgáfan Björk

HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLAND3
A laugardag verSur dregiS í 12. flokki.
i 2.630 vinningar aS fjárhæS 3.730 000 krónur. *
KAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLANDS