Tíminn - 06.01.1961, Blaðsíða 7

7
TÍMINN, föstudaginn 6. janúar 1961.
og ofsókn á Ákranesi
(Framhald af 1. síðu.)
dórs var ráðinn háttsettur ung-
k'atí, sem verið hefur hjá Dæn
urr á annað ár og hafði ekki einu
s:r.ni meistararéttindi. Halldór
Backman hetur verið yfirsmiður
of verkstjóri við byggingarfram-
kvæmdir bæjarins s.l. 5 ár og far-
izi það vel úr hendi, enda viður-
ktnndur röskleika- og dugnaðar
maður. Hann hefur á þeim tíma
seð um byggingu gagnfræðaskól-
ans, fiskverkunarhúss, vinnusals
fyrir rörasteypu bæjarins, mikil-
vægar breytingar á sjúkrahúsinu,
flutning á gömlum húsum, ásamt
fjölda mörgum öðrum verkefnum.
í sumar stjórnaði hann byggingu
á 75 m löngum steinsteyptum vegg
á innrásarker það. sem enn er
geymt í Akraneshöfn. Er þetta
mjög þýðiingarmikil framkvæmd
fyrir vélbátafiotann og þótti tak-
ast með ágætum. Halldór átti eftir
2—3 mánaða vinnu, svo að gagn-
f;æðaskólanum væri að fullu lokið
frá hans hendi, en það mátti ekki
einu sinni bíða þess tíma. Gagn-
fræðaskólinn er hin glæsilegasta
bygging 6000 rúmm. að stærð og
eni horfur á að kostanður verði
undir áætlun. Hefur verkum verið
hagað þannig að á 2. ári voru
4 kennslustoíur teknar í notkun
og s.l. haust komu 5 til viðbótar.
Er aðstaða skólans að verða hin
ágætasta eftir að þessum áfanga
er að fullu lokið, sem verður á
þessu ári. Þannig lofa verkin meist
arann og þau munu standa lengur
en ofbeldis- og braskstefna sú, sem
kratarnir hafa tekið upp í bæjar
málum Akraness og fyrirlitin er
af öllum almenningi, sem þegar
í upphafi lýsti eftirminnilegu van
trausti á bæjarstjórnarmeirihlut
ann, sem nú situr.
Ofbeldisstefna kratanna er því
i fullum gangi. Nú ,er aðeins
spurt, eins og einn ræðumannanna
gerði á borgarafundinum í sumar:
Ilver verður næst rekinn? Verð
ur það ég eða þú? Eru stjórnar
hættir þessir með öllu ósæmandi
og bæjarfélaginu til stórskamm-
ar Eiga þeir eftir að standa reikn
ingsskil ráðsmennsku sinnar, sem
ábyrgðina bera á þessu og öðru.
Cæjarsjóðurinn og
sWíSningsmennirnir
Ýmsir helztu stuðningsmenn
bæjarstjórans hæla sér af því að
hafa fengið greidd laun umfram
sr.mninga og barizt hefur »mrið
öiullega í bæiarstjórn fyrir því. að
fá aðra flutta í hærri launaflokka.
T.d. barðist H. Sv. fyrir því á
bverjum bæjarráðsfundi í haust,
að formaðuT ungra jafnaðar-
ir.anna á Akrunesii, sem annast
innheimtu hjá bænum fengi sömu
l;un og lögregluþjónar eftir 10
ára starf, og var að lokum fallizt
á það. Var þetta í ósamræmi við
allar launasamþykktir bæjarins.
En háttsettur krati varð að fá
sitt og hagsmunir bæjarsjóðs
eru þá algert aukaatriði. Eftir
er svo að sjá, hvort þeir reyn-
asf bænum oetur en aðrir. Meðan
þessu fer fram er andstæðingun-
nm vísað í burtu, enda þótt um
ágætis starfsmenn sé að iæða —
Þ^ffa er kallað kratasiðferði
á Akranesi.
Kratarnir líta á bæjarsjóðinn
sem flokkssjóð eða einkaeign sem
þ? r geti ausið úr að eigin geð-
þ. : og öðrum komi ekkert við
AI': háttarrag þeirra bendir þá
á'' Valdataka kratanna kemur til
r . að kosta bæjarsjóðinn stór-
í, Aki Jakobsson tók kr 17 þús.
fyr.r þá 3 daga, sem það tók hann
ac koma Hálfdáni í stólinn og
seritakt uppgjör vegna bæjarstjóra
skiptanna kostaði kr. 45 þús. —
atærstu greiðsluniar og mestu mál
færslulaunin eru þó eftir. Ábyrgð-
artilfinning gagnvart þessum sam-
eiginlegu fjármunum bæjarbúa er
ekki til. Að vísu bar H.Sv. þá till.
fram í bæjarráði, að D.Á. skyldi
gert að greiða reikning Áka jafn
framt því að D. Ág. yrði sviptur
launum frá uppsagnardegi. Hins
vegar hafði bænum með dómi ver
ið gert að greiða upphæð þessa og
var vitinu komið fyrir H. Sv svo
hann neyddist til að falla frá til-
lögu sinni .
Engin f járhagsáætlun
lögcJ fram
Gert var ráð fyrir því að fjár-
hagsáætlun bæjarins fyrir árið
1961 yrði lögð fram á bæjarstj.-
fundi, sem haldinn var 29. des.,
en á henni bólaði ekkert Um mörg
undanfarin ár hefur það verið föst
venja á Akranesi, að leggja fjár-
hagsáætlunina fram í byrjun des.
og afgreiða hana við 2. umræðu
fyrir jól, hema 1960 var algert
samkomulag um að fresta 2. umr.
þar til gengið væri frá efnahags
málafrumvarpi ríkisstjórnarinnar.
í tilefni af þessari nýju óreiðu létu
bæjarfulltrúarnir Bjarni Th. Guð
mundsson og Sigurður Guðmunds
son gera svofellda bókun:
„Við vítum það að fjárhags-
áætlun Akranesskaupstaðar fyrir
árið 1961 nefur enn ekki verið
lögð fyrir bæjarstjórn, þar sem
það hefur verið föst venja und-
anfarin 6 ár að semja hana fyrir
áramót og flest árin hefur hún
verið samþykkt í desember að
loknum tveimur umræðum, enda
ber skilyrðislaust að gera það
samkvæmt lögum og samþykkt
um.“
Fer Akran eskaupsta'Öur
á ríkisframfærslu ?
Það var upplýst á bæjarstjórnar
fundi 21. nóv. að öll lán Akraness
hafnar, sem fallið höfðu í gjald-
daga eftir 1. sept. s.l., 9 að tölu
— lægju í vanskilum. En þau sem
áður höfðu fallið í gjalddaga —
11 að tölu — hefðu verið greidd
skilvíslegia. Síðan 21. nóv. hafa
nokkur hafnarlán fallið í gjalddaga
til viðbótar og munu þau einnig
liggja í vanskilum. Lánadrottnar
senda nú fcröfur sínar unnvörp-
um til fjármálaráðuneytisins, sem
ber ábyrgð á lánum þessum. Verð
ur nú víða þörf að greiða ábyrgð-
ir þegar Akraneskaupstaður er
þannig kommn á ríkisframfærslu.
S.l. 6 ár hefur engin slík krafa
borizt fjármálaráðuneytinu vegna
Akraneskaupstaðar.
Þar sem fyllilega er gert ráð
fyrir öllum þessum greiðslum á
fiárhagsáætlun bæjarins 1960 hlýt
ur fénu að hafa verið varið í ann
að eða að slakað hefur verið á
innheimtu á tekjum bæjarins eðá
enn aðrar orsakir liggi héir til
1 grundvallar. Hefur það enn ekki
verið upplýst En hver sem ástæð
an er, þá er hér um alvarlega ó-
stjórn að ræða, sem verður bæjar
félaginu hættuleg.
Bæjarútger'Sin
Rekstur bæjarútgerðarinnai í
sumar byggðist á fölskum ávísun-
um og óheiðarlegum slætti. Enginn
fundur hefur verið haldinn í út-
gerðarráðj síðan um miðjan ágúst
og bæjairfulitrúar fá ekkert að
’íita um rekstur útsjerðarinnar.
Var H. Sv. þó kosinn formaður
útgerðarráðs í febr. s.i eftir að
hafa undirriiað skuldbindingu um
fundi hálfsmánaðarlega. Allt hefur
þetta verið svikið og telst víst
ekki mikið í samanburði við ýmis
legt annað. Fréttir hafa þó borizt
um það að b.v. Bjarni Ólafsson
sé í skuldafangelsi í Bretlandi en
klössun lauk á honum þar 1. des.
s.i. og að b.v. Akurey liggi í Reykja
vík. Skipstjérinn hefur ráðið sig
verkstjóra hjá Fiskiver h.f. Báðir
hafa togararnir legið undir hamr-
inum í allt sumar, jafnframt því
sem bæjarsjóður hefur tekið a sig
beinar ábyrgðir þeirra vegna að
upphæð kr. 7—8 millj. á s.l. ári.
Við reikninga útgerðarinnar
1959 gerðu endurskoðendur bæjar
ins 40 athugasemdir og telja kunn
ugir að þær hefðu þurft að vera
helmingi fleiri. Á bæjarstjórnar-
fundi 21. nóv. var samþykkt að
| gera yfirlit um áhrif athugasemd
. anna á rekstur útgerðarinnar
; 1959. Það hefur verið svikið eins
og allt annað. Er nú krataforingj-
, unum sem stjórna bæjarútgerð-
| inni alveg srma, því Sjálfstæðis-
: menn hafa vottað þeim sérstakt
I traust fyrir stjórnina á bæjarút-
gerðinni og fellt tillögu um rann
sokn á fjárreiðum hennar. Bæjar-
búar mega hins vegar borga fyrir
stjórnleysið og óreiðuna. Mun það
væntanlega skýrast betur á næst-
unni. D- Á.
Er það sambæriiegt
7
Alltaf er landhelgisdeilan ofar-
lega í hugum manna, enda nýlega
lokið útvarpsumræðum um hana á
þingi og svo hún aftur ger'ð að um-
ræðuefni, aðalræðumanna fullveld
isdagsins 1. des.
Stjórnin heldur því fram, að við-
ræður við Bretann nú um málið
séu jafn eðlilegar af hendi íslands
og í upphafi þess 1958. Og það
sem Hermann hafi þá haft að
semja um, en Bretinn neitað að
fallast á, sé mjög það sama og
Bretinn vilji nú gangast inn á.
Þetta sé í alla staði sambærOegt
og ástæðu laust af Hermanni að
snúast gegn.
En hér er ólí'ku saman að jafna,
renni maður huganum yfir helztu
alriði í þessu máli frá 1958 og þar
til nú og beri saman aðstöðu ísl.
þá við málsveg þeirra nú.
1958 höfðu ekki margar þjóðir,
og þær flestar áhrifalitlar aði'ar en
Rússar, tileinkað sér 12 mílna
mörkin. Þá var verið að þreifa fyr-
ir sér um möguleika á útfærslu
landhelginnar, sem vitað var að
var þyrnir í augum ýmissa þjóða
og sérstaklega illa séð af fiskveiði
þjóðum á Norður-Atlantshafi.
Nú hafa þær viðurkennt útfærs-1
una í verki, aðrar en Bretar og
sumar þeirra hyggja sjálfar á út-
færslu.
1958 neituðu Bretar með þótta
umræðum á samningsgrundvelli,
sem Hermann spurðist fyrir um
hvort þeir gætu fallizt á.
Nú bjóða. þeir viðræður á samn-
ingsgrundvelli.
1958 sýnast þeir hafa trúað á
áhrifamátt sinn á aðrar þjóðir —
um hernaðarmátt sinn hafa þeir
all'.af verið sér meðvitandi.
Nú hefur áhrifavaldið brostið
og hernaðarmættinum beitt til
vansa.
Þrátf fyrir allan áróður og allar
aðferðir Breta og styrktarmanna
þeirra á báðum Genfarráðstefnun-
um, og þó hvað helzt á þeirri
seinni, um að ná áskildu atkvæða-
magni til að fá viðurkennda land-
helgi og fiskveiðilögsögn 6+6-Í-6
náðist það ekki, en hitt var sýnt,
að 12 míla mörkunum óx þar stöð-
ugt fylgi.
Þrátt fyrir það að frá upphafi
hefur sí og æ þrengt að málstað
Breta í þessu máli, en okkar ráð
vænkast telja stjórnarflokkarnir
það þrákelkni hjá Hermanni og
meinfýsni í garð stjórnarinnar að
standa ekki fast í sömu sporum um
samningagrundvöll og 1958. Að-
staðan sé sambærileg þá og nú og
því, ekki ástæða til að vera kröfu-
harðar'i með skilmálana nú en þá.
— Það er ekki vandgert við menn-
ina.
Það var strax vitað, eins og líka
hefur reynzt, að Bretar mundu
þverastir okkur í þessu máli. Og
að þeirra dæmi og þeirra afstaða
gæti mótað álit oð framkomu ann-
arra þjóða. Það var því U1 nokkurs
að vinna ef takast mætti að ná
viðhlítandi samkomulagi við þá í
upphafi. En ekki tókst það. Þeir
munu hafa hugsað að_ í skarpri
andstöðu við þá kæmu íslendingar
12 mílna fiskveiðilögsögunni aldr-
ei í framkvæmd. Ofríki þeirra og
drottnunargirni yrði þá sem fyrr,
annarra rétti ríkari ef andstæður
var þeirra hagsmunum. En íslend-
dingar komu landhelginni á. Aðr'ar
þjóðir mótmæltu að vísu atvinnu-
skerðingu sinna manna, sem af því
hlytist, en létu þó ísland njóta
réttar síns og laga. En Bretinn i
öslaði inn í landhelgina með fisk-!
veiðiflotann og setti hann þar íi
herkví varðskipa sinna. Sjálfsagt’
hafa þeir vonað að dirfð þeirr'a og
„hreysti“ hleyptu öðrum þjóðum ^
kapp í kinn og fylgdu „foringjan j
um“ og á þann hátt fengi hann
„siðferðislegan“ stuðning óg viður|
kenningu á tiltæki sínu. En Bret-
inn einangraðist. Hann sat einn að
vansæmd og skaða. Nú er hann
kominn í þá klípu að hans er vand
inn mestur að smeygja af sér eig-
in herfjötri, sem hljóðlegast og á
minnst áberandi hátt. Þá býður
hann nú það, sem hann hafnaði í
upphafi. Það dylst ekki að Bretar
líta allt öðrum augum og yfirlætis
minni á málsveg sinn nú en 1958.
1958 var slétt yfirborð að kalla
í samskiptum íslands og Bretlands
og því líklegt að sæmilega tækist
um framkvæmd samninga ef náðst
hefðu þá. Nú eru ýfingar og kergja
af hendi Breta í okkar garð. Má
því búast við að hálfgildings nauða
samningar við þá nú mæti nokkr-
um hefndar ráðstöfunum í fram-
kvæmd, yrði því komið við. Lík-
legt vær'i að Bretum yrði þá ósárt
um þó viðskilnaður þeirra, að
fullnuðum veiðiréttartímanum, ef
svo semdist, yrði sá. að íslandi
yrði ekki öllu meiri not fiskveiði-
svæðis þess, er þeir hyrfu frá, en
þeim sjálfum.
Nú getur verið, að ef samningar
takast ekki, hverfi Bretar að upp-
teknum hætti með yfirgang og
sendi herskip sín inn á íslendinga,
telji sæmd sína liggja þar við, að
slá ekki undan kotungunum. Og
vel getur verið að sumir kalli þá
hyggilegt að bjóða ekki ofureflinu
byrginn, semja heldur, til að firr-
ast vandræði. Mönnum yrði ósjálf-
rátt að minnast málsháttarins:
„Heiðraðu skálkinn, svo hann
skaði þig ekki“. Kannske sú áminn
ing sé sönn, jafnvel nú til dags,
og hyggileg til eftirbreytni?
Ef samið yrði við Breta nú,
setjum við okkur í óþægilega að-
stöðu gagnvart öðrum þjóðum,
vegna þeirrar virðingar og tillits-
semi, sem þær hafa sýnt okkur.
Svo má telja víst að það ylli okk-
(Framhald á 13. síðu.)
Á víðavangi
Jesúbarnií og Hálfdán
Á Akranesi var veður á
jólum og nýári hið begta eins
og víðast hvar á landinu.
Bærinn bar hátíðarsvip eins
og vera bar. Þremur jóla-
trjám var komið upp á opn
um svæðum og voru 2 þeirra
gjafir frá vinabæjum á Norð
urlöndum. Margir komu upp
jólaljósum við hús sín. Menn
höfðu undirbúið jólahátíðina
hið bezta og bærinn í fögr-
um hátíðabúning. Fánar
voru víða dregnir að hún
á jóladag og nýársdag,
en þó ekki á ráðhúsi bæjar-
ins svo sem venja hefur ver
ið undanfarin ár. Hins vegar
sendi hinn nýkjörni bæjar-
stjóri mynd af sér til fjölda
bæjarbúa á jólunum — í
stað Jesúbarnsins.
Ritstjóri Alþyðublatisins
svívir'ðir kjósendur sína.
Skipstjórnarmenn á Akra
nesi 44 að tölu eða allir sem
þar eru búsettir og til náð-
ist, sendu frá sér mótmæli
um áramótin gegn undan-
haldi í landhelgismálinu og
þess krafist að fast yrði stað
ið á rétti íslands og ekki sam
ið um nein sérréttindi fyrir
Breta innan 12 milna mark-
anna. Þessir sömu menn áttu
veigamikinn þátt í því með
samþykkt sinni að Sjálfstæð
isflokkurinn snéri vð blað-
nu 1. sept. 1958, þegar fisk-
veiðireglugerðin tók gildi.
Áskorun þessi var send dag-
blöðunum sem birtu hana
sl. þriðjudag öll, nema Alþ.-
blaðið. Benedikt Gröndal ætl
aði að stinga þessu áhuga-
máli kjósenda sinna undir
stól. Þegar hann sér svo að
Mbl. birti sjálfa áskorunina
— án undirskriftanna — hef
ur hann skammast sín and
artak og sagði frá þessu í
Alþýðublaðinu degi seinna á
sama hátt og Mbl. gerði.
Hljóp Emil á sig?
Alþýðublaðið hefur þagað
þunnu hljóði, síðan á gaml-
ársdag, er það myndskreytti
og sló upp á forsíðu, þeim
útreikningum Emils Jónsson
ar, „toppkrata“, sem birt-
ust í áramótagrein hans, að
fiskverð gæti hækkað um
20 aura pr. kíló vegna 2%
vaxtalækkunarinnar og af-
náms útflutningsskattsins
sem nú er sannar að aldrei
var þörf að leggja á. Eftir
þessum útreikningum Emils
liggur ljóst fyrir að vaxta-
okrið eitt hefur rænt sjó-
menn og útvegsmenn á síð
asta ári um upphæð sem
nemur ca. 28 aurum á hvert
kíló — eða með öðrum orð
um, vaxtaokrið samsvarar
280 milljón króna álögum á
útgerðina í Iandinu.
Seðlabatikinn — altari
„viðreisnarguSsins"
Þrátt fyrir það, að ráðhen
um virðist svo ljóst sem Emil
vitnar um, hvað vaxtaokrið
er útgerðinni og sjómánna-
stéttinni í landinuu þung-
bær, á enn á þessu ári að
halda áfram vaxtaráninu,
(Framhald á 13. síðu.)