Tíminn - 27.01.1961, Page 16

Fðstuda.ginn 22. janúar 1961.
22. blað.
Sólhvarfahátíð
í Austurríki
Ævafornir siðir, grímu-
leikar og skrúðgöngur
:
Isiiil
Gömul norn, er stýrir nornadansi —
tákn myrkursins.
Þessi gengur á undan skrúögöngu
og bægir fólkið af götunni með út-
skorinni kylfu.
Kátlegur náungi með vörtu á nefinu
Ævagamíir siSir, sem eiga
rætur sínar langt aftur í forn-
eskju, eru enn í gildi víða um
lönd. Þetta kemur ekki sízt í
Ijós á ýmiss konar tyllidögum.
Alls konar furSulegar venjur,
sem iSkaSsr hafa veriS eins
lengi og sögur og sagnir
herma, þykja þá sjálfsagSar,
þótt fyrir löngu sé gleymt,
hvaS allt umstangiS á aS
tákna.
Það er einkum á meginlandi
Evrópu að margs konar þjóðsiðir,
af þessu tagi hafa verið lífseigir.'
Það er dæmi um þetta, hvernig
Austurríkismenn fagna hækkandi i
sóL Upp úr vetrarsólhvörfum eru ■
þar grímuleikir miiklir í hverju
þorpi og byggðarlagi. Meginhluti j
þorpsbúa tekur þátt í þeim, og
oftast linnir ekki gleði og gáska !
í nokkra daga samfleytt.
Hver fjölskylda á nokkrar grím-
ur til þess að nota á sólhvarfahá-
tíðinni, og oft minna þær á ein-
hvern hátt á sögulegan atburð inn-,
an ættarinnar á liðnum tíma. Þær j
eru skornar í tré, sumar mjög
lystilega gerðar, enda ættargr:pir,
sem ganga í arf frá föður til son-1
ar. Sumar eru jafnvel orðnar mörg !
hundruð ára gamlar.
í Nassereith í Týrólafjöllum,
sem dregur nafn af fæðingarbæ
írelsarans, enda ein fyrsta byggð
kristinna manna þar í fjöllunum,
er svokallað Schellerlaufen þriðja
hvert ár. Við það tækifæri ern
rotaðar grímur, sem allar eru
skornar úr heilum bol. íbúar þorps
íns klæðast þá líka mjög litrík-
(Framhald á 15. síðu).
Stórfellir í
Suður-Afríku
Síðan í sumar hefur ekki komið J
dropi úr lofti i norðvestanverðu
Höfðalandi í Suður-Afríku. Þar eru
sauðfjárhjarðir miklar, og eru mill-:
jónir sauðkinda að dauða komnar,;
en sums staðar er fellirinn þegar
orðinn svo stórkostlegur, að úldnir |
skrokkar iiggja eins og hráviði svo:
vítt sem augað sér á sviðnu og líf-j
vana beitilandinu. Á milli skrokk-
anna reika aðframkomnar skepnur,
sem hanga enn uppi, í steikjandi
sólarh Ita.
í haust var hafizt handa um brott-
flutning fjár af þurrkasvæðinu, og
voru notuð öll þau ökútæki, sem
kostur var á. Flutningatækin, sem1
flutt hafa féð brott, koma tll baka
með vatn og fóður, en hvorki brott-
flufningar né aðflutningar hafa
nægt til þess að forða ægilegum
felli. I
Radartæki sett
í Sólfaxa F.í.
Niðursetning radartækja í fiugvél fer fram
hériendis í fyrsta sinn
Á Reykjavíkurflugvelli er
nú veriS að vinna að þvi að
setja radartæki í eina af flug-
vélum Fluqfélags íslands, sky-
mastervélina Sólfaxa, sem inn
an tíðar mun halda til Nars-
arsuaq á Grænlandi. Er þetta
í fyrsta sinn, sem niðursetn-
ing radartækja í flugvél fer
fram hérlendis, og jafnframt
er þetta fyrsta flugvél F. í.,
sem búin er slíkum tækjum.
Eftir mánaðamótin heldur Sól-
faxi til Narssarssuaq á Græn-
landi og mun fljúga ískönnunar-
flug þaðan. Samningur um þetta
var gerður við Grænlandsverzlun
fyrir nokkru.
Bæði veður- og leitarradar
Radar þessi er jafnt veður- sem
leitarradar, og var hann fenginn
í sambandi við væntanlegt ískönn
unarflug. Komu tækin til lands-
ms fyrir nokkrum dögum.
Nokkrar breytingar verður að
gera á framhluta flugvélarinnar,
en radarnum er komið fyrir fram-
an á trjónu hennar. Lengist flug-
vélin um 20—30 sm við þessar
breytingar. — Starfsmenn F.í.
undir yfirstjórn Brands Tómas-
sonar, yfirflugvirkja, annast breyt-
ir.garnar og radíódeild F.f. niður-
setningu og tengingu radarsins.
Engir fangar
Borin hefur verið til baka sú
fregn, að í Rússlandi. séu ellefu
fangar af bandarískri flugvél, er
Rússar skutu niður við landamæri
Tyrklands og Sovétríkjanna árið
1958 og sökuðu um njósnaflug.
Slagveður
í nótt mun hafa verið aust
an rok og rigníng, en
sennilega gengur veður
niður ( dag. — Ekkert
skíðafæri enn!
Úr gröfum Egyptalands
Tómas Guðmundsson hefur haft orð á því, hve hjörtum
mannanna svipar saman í Súdan og Grímsnesinu Það virðist
einnig sannmæli, að maðurinn breytist ekki svo ýkjamikið,
þótt aldir renni. Stúlkan, sem við sjáum hér á myndinni, er
nefnilega ekki uppvakningur úr egypzkn forngröf, heldur er
þetta tízkumynd frá Rómaborg. Greiðslan og höfuðbúnaður-
inn er eftirlíking þess, sem fínt þótti meðal drottninga Fara-
óanna og hefðarkvenna þeirra, sem þeim þjónuðu fyrir bús-
undum ára.
Kemst Indíánastúlka
í tölu dýrðlinga?
Frakkar námu í öndverðu
land í Kanada, brutu veiði-
lendur Indíána undir sig með
vopnavaldi og hófu landnám
og trúboð meðal frumbyggj-
anna. vUpp úr miðri átjándu
öld hófst ófriður á milli
Frakka og Englendinga. sem
girntust meiri yfirráð vestan
Atlantshafsins, og árið 1763
lauk þeim ófriði með því, að
Englendingar lögðu Kanada
algerlega undir sig.
Samt sem áður drottnar frönsk
tunga og franskir siðir enn í dag
í austurfylkjum Kanada, og lík-
lega hafa Frakkar heima fyrir
ekkr enn fyrirgefið Englending-
um til fullnustu, að þeir skyldu
svipta þá yfirráðum landa vestan
hafs. Að minnsta kosti gera Frakk
ar sér enn rhjög títt um menn
og málefni í þeim hlutum Kanada,
bar sem frönskumælandi fólk býr.
! Það mun hafa verði fyrir áhrif
frá Frakklandi, að Jóhannes páfi
jlét taka til umræðu í Vatíkaninu
■ hinn 19. janúar, hvort hefja skai
í helgra manna tölu Indíánastúlku
eina, sem dó í frönsku nýlendunni
í Kanada fyrir þrjú hundruð ár-
um, og það er í fyrsta skipti, að
til tals kemur, að gera Ijidíána að
dýrðlingi.
Þessi stúlka hét Kateri Teka-
kvíta og var af ættkvísl frókesa.
Faðir hennar var herskár og
hraustur höfðingi ættkvíslar sinn-
ar, nefndur Hjörturinn fljúgandi,
er. móðir hennar hét Sléttublómið.
Ættkvíslin átti heima á bökkum
St. Lawrencefljóts, og þar fæddist
Kateri árið 1658.
írókesar vörðu lönd sín af mik-
illi hreysti gegn ásælni frönsku
landnemanna, en loks kom þar,
að nýlenduherinn hrakti Hjörtinn
fljúgandi á flóttá eftir harða bar-
daga, og var hann drepinn á flótt
anum. Hermennirnir handsömuðu
dcttur hans- sem þá var á æsku-
. skeiði, og var henni komið í fóst-
j ur hjá trúboðum.
I Það kom fljótt í Ijós, að telpan
var greind og glögg. Indíánar,
sem voru henni samtíða, gáfu
henni nafnið Tekakvíta — sú, sem
flýtir sér hægt. Hún varð mjög
hugfangin af trúarsiðum kaþólsku
kirkjunnar, og 18. apríl 1676 var
hún skírð til kristinnar trúar. Þá
var hún átján ára. Presturinn í
Lamberville gaf henni nafn hinn-
ar heilögu Katrínax, er hún hafði
kosið sér að verndardýrðlingi
Indíánarnir kölluðu hana Kateri
Kateri reyndist nijög starfsöm
í trúboðsstöðinni, og brátt fékk
hún að taka þátt í trúboði meðal
Indíána. Henni stóð til boða að
giftast Skellótta refnum og Stóru
fjöðrinni, en hún hafnaði þeim
kostum, því að hún vildi helga
trúboðinu alla krafta sína. Á þeim
tima var mjög sjaldgæft, að Ind
j. íánar fengjust við trúboð og al-
gert einsdæmi, að stúlka af kyni
(Framh. á bls. 15.)