Tíminn - 31.05.1961, Page 8

TIMI i\ Ji, miSvikudaginn 31. maí 196L
m
Ólafur konungur V. tók við ríki
af foður sínum, Hákoni VII., 21.
sepfcember 1957. Þegar Ólafur kon
un'gur hafði unnið eið sinn, mælti
hann þessi orð: „Ég tek mér nafn-
ið Óíáfur V. og vel mér það kjör-
orð er var leiðarstjarna föður
míns: — Noregi allt“.
Ólafur konungur er fæddur 2.
júlí 1903 í Appleton House í Nor-
folk á Englandi, sonur Karls prins
af Danmörku. Þegar Noregur losn
aði undan veldi Svía 1905, kusu
Norðmenn prins Karl fyrir kon-
ung og Ólafur fluttist til Noregs
tveggja vetra gamall.
Sáfe
Eins og verðandi konungi Norð-
manna sæmdi hóf hann námsferil
sinn með því að iðka skíðaíþrótt-
ina og var hann þá þriggja vetra.
í menntaskólanum í Halling naut
hann engra forréttinda. Hann var
þar kosinn formaður skólafélags-
ins — og féll síðan úr þeirri tign-
arstöðu vegna ágreinings við skóla
féíaga sína. Sfcúdentsprófi lauk
hann 1921 með góðum vitnisburði.
Átj’án ára gamall sat hann ríkis-
sfcjOTÍnarfundi með föður sínum.
Ólafur útskrifaðist úr norska
herskólanum 1924 og hélt því
næst ta Oxford og lagði stund á
hagfræði og lögvísindi.
Ólafur konungur hefur alla tíð
notið geysimikilla vinsælda. Hann
er hvers manns hugljúfi, alþýðleg
ur í háttum og hefur lúmskt gam-
an að gríninu í mannlífinu, og er
þó gæddur ríkri ábyrgðartilfinn-
ingu. Það hefur enn aukið vinsæld
ir hans að hann hefur verið með
beztu skíðamönnum í Noregi og
marga hildi háð í þeiiri grein
bæði erlendis og á heimavígstöðv-
unum. — Hann hefur einnig hlot-
ið gullverðlaun á Olympíuleikjun-
um fyrir kunnáttu sína í siglingu.
SSt
21. marz 1929 gekk Ólafur að
eiga sænska prinsessu, Mörtu.
Brúðkaup þeirra var haldið með
miklum hátíðahöldum og gifting
þeirra átti drjúgan þátt í að koma
á fullum sáttum milli Norðmanna
og Svía eftir skilnaðinn 1905.
Sáfe
Þegar Þjóðverjar gerðu árásina
á Noreg 9. apríl 1940 og Noregs-
konungur varð að hverfa úr landi,
sannaði Ólafur þjóðhollustu sína
með því að bjóðast til að verða
eftir og þrauka hemámsárin með
þjóð sánni. Þessu boði hafnaði þó
forsætisráðherra Norðmanna Ny-
gaardsvold með þessum orðum:
„Stjómin og forseti. Stónþingsins
Frá Bodö i Norogi. Strandferðaskipin eru mlkilvægustu samgöngutækin í Norður-Noregi. Þar eru engar járn-
brautir.
Ólafur V. fyrstur Nor-
egskonunga til Islands
land sitt eftir eyðileggingu stríðs-
áranna, og komizt aftur í röð
fremstu menningarþjóða. Ólafur
konungur V. er í dag ástsæll þjóð-
höfðingi og í honum sameinast
beztu kostir Norðmanna, sem gert
hafa þá að mikilli þjóð. Ólafur
konungur hæfir þeim og þeir hon-
um.
Á þessum tímum, þegar heim-
urinn skiptist í tvær fjandsamleg-
skilur og virðir þá hollustu sem
fengið hefur hans konunglegu tign
til að færa fram þetfca tilboð, en
telja þó skyldu sína að hvetja
hans konunglegu tign til að vera
ekki kyrran í Noregi og falla
þannig Þjóðverjum í hendur".
Ólafur ríkisarfi fór því til Bret-
Heimsókn hans mun efla þau bönd, er tengja
íslendinga uppruna sínum og treysta vináttu
tveggja frændþjó'Öa
Stalheim-hótelið, eitt þekktasta og stærsta fjaHa-hótel í Noregi.
lands með konungi og ríkisstjórn,
en krónprinsessan fór með þrem-
ur börnum þeirra til Bandaríkj-
anna og voru þau gestir Roose-
velts Bandaríkjaforseta til stríðs-
loka.
Skik
í Bretlandi barðist Ólafur ríkis-
: arfi fyrir frelsi Noregs og var í
I stöðugu sambandi við andspyrnu-
hreyfinguna í Noregi og varð
: ásamt föður sínum aðalforingi
i hinnar hetjulegu baráttu Norð-
manna við hið þýzka ofbeldi.
j Sáfe
Árið 1944 var Ólafur gerður
æðsti yfirmaður norska hersins
og árið eftir, fáum dögum eftir
uppgjöf Þjóðverja, hélt hann heim
tii Noregs fyrsti meðlimur kon-
u ngsf j ölskyldunnar.
I Og nú hafa Norðmenn einnig
unnið friðinn og hafa endurreist
ar fylkingar milli austurs og vest-
urs og margir ærast af amerískum
viðhorfum eða blindast af rúss-
neskum áróðri, er okkur íslend-
ingum hollt að efla sem mest þau
bönd, sem tengja okkur uppruna
okkar og frændþjóðum á Norður-
löndum, — og sízt ættum við að
skera nokkurs staðar á þær ræt-
ur, sem dýpst liggja í sögu okkar
og menningu.
Þess vegna fögnum við í dag
af heilum hug komu hins fyrsta
Noregskonungs, sem nokkru sinni
hefur stigið á íslenzka grund. Við
fögnum komu Ólafs konungs V.
og bjóðum hann velkominn til
þess lands, sem hann er sízt út-
lendingur í af erlendum þjóðlönd-
um. Koma hans mun enn treysta
vináttu þessara tveggja frænd-
þjóða og efla menningarleg sam-
skipti íslendinga og Norðmanna.
í þúsund ára sögu Norðmanna
jaiaraiEiajBiBiBraiaiaiagJBigiaaiiigigiBraiHiHiaigiaiaiaiHrjHiarararaíaiafgfEiBrararaiBjaiaiafBiajaraiafgiHígiHiataiHreiiiBiaiaiEfBiEiEraraiaigiEfBiafgiarerEiHraiaraiHiHiaraiBfafaiHj
Fyrirheitna iandið
Sumarið 1924 sigldi ungur og
félaus fslendingur utan til Noregs
ákveðinn í að gerast rithöfundur
á hinni framandi tungu, þar sem
heimálandið bauð ungu skáldi
ekki upp á neitt annað en brauð-
strit og misskilning. Kraftaverkið
skeði. Hinn ungi íslendingur varð
þekktur rithöfuhdur og bækur
hans þýddar á meir en þrjátíu
tungumál. Kristmann Guðimunds-
son er þannig fetaði í fótspor
hinna gömlu íslenzku skálda, lýsir
í eftirfarandi kafla komu sinni til
lands feðranna og nefnir hann
Fyrirhejtna landið.
Dúnalogn og ládauður sjór eftir
þriggja sólarhringa hamfarir.
Stuttur kafli úr bók Kristmanns GuSmundsson-
ar „Dægrin blá“ er fjallar um fyrstu kynni
skáldsins af Noregi
Kyrr’ðin var svo alger, að ég vakn
aði við hana og var góða stund
að átta mig, hvað var eiginlega á
seiði? Vorum við komin í land-
var?
Það hafði verið foráttusjór mest-
an hluta leiðar og ég illa haldinn
af sjóveikinni, svo að lokum kom
upp úr mér blóð. En ég var of
sljór til að gefa gaum að, hvort
það koní úr lungum eða maga,
jafnvel ótti gamals berklasjúkl-
ings við blóðhóstann megnaði ekki
að hrugga við mér. Og nú var ég
allt í einu stálsleginn- og glor-
hungraður. Ljós logaði í skips-
klefanum, þar sem félagar mínir
tveir hrutu hvor í sinni koju.
Ekki vissi ég, hvort var nótt eða
dagur, en það skyldi brátt leitt
í Ijós. Ég snaraðist fram úr og
dreif mig í fötin.
Úti var snemmær morgunskíma
yfir gljákyrru hafi. Og allskammt
framundan risu lágir, vingjarnleg-
ir fjallgarðar vafðir mjúkri hill-
ingamóðu líkt og sjórinn, það var
eins og að sjá allt í gegnum blá-
mistrað gler.
Þegar ég gáði betur að, voru
þarna lágar eyjar og sker allt í
kringum okkur, skiítin sker, sem
vöktu eftirtekt mína. Þau voru
öðruvísi en fslenzkir hólmar.
Hvert er ég eiginlega kominn?
hugsaði ég. — Himinninn var
móðublár og skýlaus, en engin
sól á lofti, þó var hlýtt eins og á
júnídegi heima.
Einhver gekk framhjá mér og
bauð góðan daginn, svo bætti
hann við á syngjandi vestur-
norsku: „Ja sá er vi i Norge da!“
Norge! Ég starði til landsins, og
hugur minn fylltist mikilli kyrrð.
Hafði ég í raun og veru nokkru
sinni trúað því, að til væru önnur
lönd handan við hafið? Ég hafði
vitað það, en trúað því? — mér
er nær að halda ekki. Nú rann
allt í einu upp fyiir mér sá skiln-
ingur, að Noregur hafði fram að
þessu verið ævintýri og draumur,
en enginn veruleiki. Hann var
eins' og fyrirheitna landið í helgi-
sögnum þjóðanna: spásögn nærð
af þrá, von, sem má helzt ekki
rætast. En þarna birtist hann
reyndar, perlugrátt fjallaland, ris-
ið úr brosmildum spegilsjó, vafið
hlýindamóðu.
Sólin kom upp. Farþegarnir
fóru að tínast út á þilfarið. Her-
bergisfélagar mínir heilsuðu mér,
og Norðmaðurinn bauð mig vel-
kominn til Noregs. „Þú hittir svei
mér vel á“, sagði hann. „Það er
hvorki meira né minna en seytj-
ándi maí, þjóðhátíðardagurinn!"
Mér hafði fallið vel við þennan
náunga á leiðinni og æfzt dálítið
í norsku á því að tala við hann.
Reyndar átti hann bágt með að
skilja mig í fyrstu, en þá gaf hann
mér gott ráð: „Talaðu bara dönsk-
una nógu illa, þá verður norska
úr henni".
Nú voru víðivaxnar eyjar á báð-