Tíminn - 29.06.1961, Blaðsíða 5
T í MIN N, fimmtudaginn 29. júní 1961.
5
Útgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Araason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: Egili Bjarnason. — Skrifstofur
í Edduhúsinu. — Símar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523. Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Þingrof og kosningar
Það er grundvallarregla lýðræðisskipulagsins, að lýð-
ræðisflokkur standi við þá stefnu, sem hann hefur lýst
yfir fyrir kosningar og kjörfylgi hans mótaðist af. Ef þessi
mikilvæga regla er brotin, er beinlínis skorið á lífæð lýð-
ræðisskipulagsins, sem er sú, að hver fullgildur þjóðfé-
agsþegn hafi rétt til að hafa áhrif á það, hvaða stefnu
er fylgt í þjóðmálum hverju sinni.
Sé þessi meginregla ekki brotin, er ekki á réttlátara
þjóðfélag kosið, meirihluti þjóðarinnar ræður höfuðstefn-
unni og löggjafarsamkoman er skipuð í samræmi við þjóð-
arviljann.
Núverandi ríkisstjórn og þeir flokkar, sem að henm
standa, hafa marg þverbrotið þessa meginreglu lýðræðis-
ins og menn minnast i því sámbandi hverjir það voru, sem
töluðu svo digurbarkalega um það fyrir kjördæmabylting-
una, að Alþingi þyrfti að vera skinað í samræmi við þjóð-
arviljann! Er Alþingi í samræmi við þjóðarviljann nú?
I hinum fjölmörgu mótmælasamþykktum, sem laun-
þegafélög hafa gert gegn efnahagsráðstöfunum ríkis-
stjórnarinnar, er kveðið skýrt á um það, að ríkisstjórnin
hafi ekki haft neitt umboð kjósenda til að gera þær, þar
sem þær séu þveröfugar við þau loforð, sem stjórnar-
flokkarnir gáfu fyrir kosningar. Flokkar þeir, sem standa
að núverandi ríkisstjórn. fengu einmitt umboð kjósenda
til að framkvæma allt aðra stefnu en þeir hafa verið að
framkvæma og hyggjast framkvæma. Þær ráðstafanir.
sem gerðar hafa verið í efnahagsmálum, eru því gerðar
í algerri andstöðu við meginþorra þjóðarinnar. — Síðustu
atburðir hafa sýnt það, svo að ekki verður um villzt. að
þjóðin vill ekki ssötta sig við þá þjóðlífshætti, sem nú
er verið að reyna að koma á. Hún vill ekki hverfa aftur
til „hinna gömlu, góðu daga“, — til þjóðfélags hinna
mörgu fátæku og fáu ríku.
Hótanir stjórnarflokkanna nú um að auka enn dýrtíð-
ina og fella gengi íslenzku krónunnar að nýju, eru
því að bera í bakkafullan lækinn. Þjóðin á skýlaust
heimtingu á því, að kveða upp dóm sinn um
það, sem gert hefur verið og hvert eigi að stefna.
Það er skylda stjórnarflokkanna sem lýðræðisflokka, að
skjóta málum undir dóm þjóðarinnar fyrst þeir telja sig
ekki færa um að stjórna landinu þannig, að almenningur
njóti mannsæmandi lífskjara.
Ekkert getur fremur grafið undan lýðræðinu og lýð-
ræðishugsjóninni í þjóðfélaginu, en flokkar, sem telja sig
lýðræðisflokka, en bregðast skyldu sinni sem slíkir og
þverbrjóta meginreglu lýðræðisskipulagsins.
Ekki bætir það svo úr skák, þegar þessir sömu flokk-
ar hrópa að frjálslyndum umbótaöflum, sem halda lýð-
ræðishugsjóninni i heiðri og standa fast við stefnu sína
og yfirlýsingar, að þau séu kommúnistísk niðurrifsöfl og
rugla þannig dómgreind almennings um eðli kommúnism-
ans. Með slíku framferði er vatni ausið á myllu kommú-
nismans og annarra einræðisafla, sem ná hvergi að skjóta
rótum, nema þar sem troðið er á lýðræðisskipulaginu og
það svívirt á umræddan hátt.
Vegna þeirra hótana stjórnarflokkanna um nýja geng-
islækkun og vegna úrræðaleysis þeirra og kreppustefnu,
hefur miðstjórn Framsóknarflokksins borið fram kröfu
um þingrof og nýiar kosningar í sumar. Málgögn stjórn-
arflokkanna hafa marg oft gefið það í skyn. beint og ó-
beint. að við núverandi stjórnarstefnu geti launþegar i
landinu ekki fengið mannsæmandi lífskjör. Stór hluti
þjóðarinnar hefur nú risið upp og krafizt kjarabóta Þvi
krefst Framsóknarflokkurinn nýrra kosninga og undir þá
kröfu tekur án efa mikill meiri hluti þjóðarinnar. — t.
Walter Lippmann ritar um albióðamál.
Bann við atómsprengjutilraun-
um strandar á áhugaleysi Rússa
Ekki ólíklegt aS Mao heimti aS Kína veríi kjarnorkuveldi, og þaS valdi
aí nokkru stífni Rússa
Samningafundir um bann við
kjarnorkuvopnatilraunum hóf
ust að nýju í Genf 21. marz s.l
eftir að hafa legið niðri í u.þ.b
tíu mánuði vegna ósamkomu
lags þeirra Krústjoffs og Eisen-
howers, er kom í kjölfar hins
misheppnaða toppfundar í Par-
ís. En meðan fundirnir lágu
niðri, urðu mikilvægar breyting
ar á aðstöðu beggja aðila.
Stjórn Bandaríkjanna bjó sig
undar að bjóða eftirgjöf á kröf
um sínum og gekk nokkuð
langt í þessum efnum eftir að
hafa annars vegar reynt að
gera sér gre:n fyrir hvað Krust
joff teldi aðgengilegt og hins
vegar. hvað Öldungadeildin
teldi skynsamlegt En það, sem
hins vegar varð ekki séð fyrir
var, að á þeim tíu mánuðum
sem samningafundir lágu niðri.
átti sér stað róttæk breyting á
afstöðn Sovétríkjanna
Þetta einkenndist af kröfu
Sovétríkjanna um þrístjórn, þ
e.a.s. framkvæmdastjórn
þriggja manna. einum frá
kommúmstaríki, einum frá vest
rænum ríkjum og einum frá
hlutlausum. En þessu fylgdu
svo mörg merki þess. að Sovét
stjórnin hefði misst allan áhuga
fr hugmyndirmi um samkomulag
'við bárfn‘r'''kjarnorkuvopnati]
rauna.
ÞESSl skortur á áhuga um
að ná nokkru samkomulagi er
að mínu áliti miklu þýðingar-
meira atriði en ósamkomulagið
í Genf. Yfirlýsing sú, sem
Krustjoíf fékk forseta okkar í
Vínarborg 4. júní s.l. og birt
var 12. sama mánaðar, sýnir
okkur, að þrístjórnarhugmynd
in getur verið samkomulagsat-
riði, ef vilji til þess að gera.
samning er fyrir hendi. Þannig
neitar þessi sovézka yfirlýsing.
að Sovétríkin krefjist neitunar-
valds í eftirlitsnefndinni um
bann við tilraunum með kjarn-
orkuvopnum. Yfirlýsing Banda
ríkjastjórnar frá 17. júní, sem
er mjög traust, vísar ákveðið á
bug þeim atriðum sovézku yfir
lýsingarinnar, þar sem segir, að
’ekki skuli beita neitunarvaldi
gegn „eftirliti á tilteknum stöð-
um innan takmarka þess, sem
samkomulag hefur náðst um . .
eftir kröfu þess aðila, sem á-
huga hefur fyrir eftirliti án at-
kvæðagreiðslu í eftirlitsnefnd-
inni eða innan annarra vé-
banda“ En ágreiningurinn er
ekki svo mikill, að hann væri
ekki hægt að jafna, ef vilji væri
fyrir hendi
Það benda sterkar líkur tii
þess. að Sovétríkin vilji ekki
samkomulag eins og á stendur
og harmi á engan hátt. þótt
samningar renni algerlega út i
sandinn Þannig hefur Sovét-
stjórnin lagt til, að samningarn-
ir um bann við kjarnorkuvopna-
tilraunum skuli sameinaðir
samningum um afvopnun, sem
framundan eru Þetta jafngildir
því að stingr upp á óendaplegri
bið á því að samkomulag náist
Eg hef það enn fremur sterk
lega á tilfinningunni. að hér sé
um meira að ræða en að vekja
athygli á þrístjórnardeilunni,
sem vel mætti leysa innan
hinna þröngu takmarka banns
við kjarnorkuvopnatilraunum.
Þetta er gert sem eins konar
forleikur að miklu meiri átök-
um, sem framundan eru innan
vébanda S. Þ.
HIN STÓRA spurning forset-
ans, er hann mótar nú banda-
ríska stjórnarstefnu, er, hvers
vegna Sovétstjórnin er nú svo
áhugalítil um að gera samninga
Nokkuð svar við þessari spurn-
mgu, en þó hreint ekki endan-
legt. kann vel að vera það, að
MAO-TSE-TU NG
— heimtar kjarnorkuvopn
handa Kína og er þrösk-
uldur í vegi samkomulags
um bann við kjaraorku
vopnatilraunum
Kínverjar neita aðild að sam-
komulaginu um bann við kjarn-
orkuvopnum, þar sem þeir hafi
sjálfir ákveðið að gerast kjarn-
orkuveldi. Ef Krustjoff undir-
ritaði samning við Bandarikin,
gæti það haft í för með sér al-
varlega árekstra við Mao Tse-
tung.
Að nokkru leyti getur því ver
ið til að dreifa, að ef við neit-
um samkomulagi vegna þess, að
við viljum ekki fallast á þrí-
stjórn. værum við landið, sem
aftur stofnaði til tilrauna með
kjarnorkuvopn, sem hlutlausu
ríkin óttast og hata vegna þess
að við neituðum hlutlausum að
eiga aðild að yfirstjórn fram-
kvæmdar bannsins. Eg held þó
að þetta atriði svari ekki spurn-
ingunni nema að mjög litlu
leyti og sé ekki þungt á metun-
um. Eg get ekki varizt þeirri
hugsun. að veigameiri ástæður
en þær, sem nefndar eru, liggi
til grundvallar því, að Sovét-
ríkin hafa misst allan áhuga á
bví að semja.
EN e.t.v. liggja hinar veiga-
meiri ástæður í því að kanna
hlutfalislega yfirburði um sig.
ef núverandi einhliða banni
væri aflétt í fyrstu yrði það
starf sérfræðinga að meta það.
en ekki myndu þeir verða sam-
mála og leikmenn og þá forset-
inn sjálfur yrði að gera upp á
milli álitsgerða þeirra. Ákvarð-
anir þær, sem forsetinn svo
tæki, yrðu að grundvallast á ná-
kvæmri rannsókn og saman-
burði á álitsgerðum sérfræðing
anna.
Hið einasta, sem öruggt er í
öllu þessu róti, er að við meg-
um ekki ganga að því sem
gefnu eins og sumir meðal okk-
ar gera, að tilraunir með kjarn-
oikuvopn að nýju myndu verða
Bandaríkjunum til góðs, en Sov
étrikjunum ekki. Við megum
ekki slá þessu föstu, því ef hag
kvæmnin væri annars aðilans,
mvndu Sovét'íkin vera áfjáðari
að ná samkomulagi um bann við
tilraununum. Því að það meg-
um við vera viss um. að Sovét-
ríkin hafa hreint ekki í hyggju
að hjálpa Bandaríkjunum.
Mér hefur verið tjáð af þeim,
sem til ættu að þekkja, að á
sama tíma og sovézkir vísinda-
menn og tæknifræðingar standa
iafnfætis okkur eiu vopn okkar
og tæknifræði fullkomnari í
raun og margslungnari en
þeiyra En ef þetta er rétt. þá
er spurningin nú. hvort Rúss-
arnir muni reynast jafningjar
okkar eða jafnvel enn fremri. er
tilraunir væru hafnar á ný. Því
við verðum að muna. að ef nú-
verandi banni léttí. væru til-
raunir ekki aðeins leyfilegar
neðanjarðar heldur hvar sem
væri.
VIÐ GETUM reitt okkur á
það, held ég, að ákveði Sovét-
stjórnin að tilraunir í lofti séu
nauðsynlegar öryggi Sovétríkj-
anna. þá verða slíkar tilraunir
gerðar Við vitum einnig með
allmikilli vissu, að Sovétríkin
hafa mestan áhuga fyrir stærstu
gerðum kjarnorkuvopna, en
ekki hinum minni. Því að hluti
af stefnu Sovétríkjanna er, að
taka ekki beinan þátt í smá-
styrjöldum eins og t. d. í Kóreu
á sínum tíma. Það er og stefna
Sovétríkjanna að halda herliði
sínu vopnuðu almennum her-
búnaði innan síns eiginlega
áhrifasvæðis.
Enn fremur eru Sovétríkin
vegna vfirburða sinna á sviði
eldflauga hvergi nærri jafn
áhugasöm og við um smærri og
léttari vopnabúnað. Sovétríkin
líta svo á, að þurfi að nota
kjarnorkuvopn á annað borð,
skuli þau vera nægilega öflug
til þess að ráða úrslitum. Allt
kann þetta að skýra nokkuð,
hvers vegna Sovétríkin hafa s-vo
litlar áhyggjur af því, þótt til-
raunir með kjarnorkuvopn hæf-
ust að nýju.
ÞAÐ sannar svart á hvítu, að
ákvörðun sú, sem forseti okkar
verður nú að taka, liggur hvergi
nærri fyrir, að á sama tíma og
hann beinir þeim orðum til
Sovétríkjanna, að náist ekki
samkomulag, verði hafnar til-
raunir að nýju. hefur hann enn
ekki fyrirskipað að byrja þær.
Forsetinn verður sem sé fyrst
að hafo gert sér fulla grein
fyrir þvi hvort mismunurinn á
yfirburðum hvors aðila fyrir sig
reynist okkur í hag.
<
>
'>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
r
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
(
>
>
>
>
>
/
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
t
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>