Tíminn - 11.10.1961, Síða 8

8
T í M IN N, mið'vikudaginn 11. októbcr 1961.
Endurrit úr Sakadómsbók
Reykjavíkur ....
Ár 196.1, þriðjudaginn 29. ágúst,
var dómþing sakadóms Reykja-
víkur háð á Fríkirkjuvegi 11 af
Halldóri Þorbjörnssyni, sakadóm-
ara.
Fyrir var tekið:
Dómsrannsókn út af skrifum
Frjálsrar þjóðar og Tímans
um sjávarútvegsmálaráðherra.
Fram eru lögð þessi skjöl:
1. Beiðni saksóknara um dóms-
rannsókn.
2. Bréf sjávarútvegsmálaráð-
herra til saksókmara.
3. Frjáls þjóð 29. tbl., 19. ágúst
1961.
4. Frjáls þjóð 30. tbl., 26. ágúst
1961.
5. Tíminn 187. tbl. 19. ágúst
1961.
6. Tíminn 191. tbl., 24. ágúst
1961.
7. Alþýðublaðið 184. tbl„ 19.
ágúst 1961.
Mættur er kl. 14 Þórarinn Gunn-
leifur Jóhann Þórarinsson, rit-
stjóri, Hofsvallagötu 57, hér í
borg, fæddur 19. september 1914
i Ólafsvík.
Mættum er kynnt tilefni rann-
sóknarinnar og gætt ákvæða 2.
mgr. 77. gr. 1. nr. 27/1951.
Mættur kveðst vera ritstjóri dag
blaðsins Tímans og ábyrgðarmað-
ur og beri hann því ábyrgð á
greinum þeim í blaðinu 19. og 24.
þ. m., sem um ræðir í bréfi sjáv-
arútvegsmálaráðherra.
Mættur er spurður um heimildir
Tímans að umræddum skrifum.
Hann segir að greinin í blaðinu
19. ágúst byggist algjörlega á frá-
sögninni i 29. tölublaði Frjálsrar
þjóðar, en það blað kom út á föstu
daginn 18. ágúst, þótt dagsett sé
19. ágúst. Ber greinin þetta líka
með sér, þar sem hún er í raun
og veru aðeins frétt um það, hvað
Frjáls þjóð hafi sagt um mál
þetta.
Vakti það fyrir blaðinu að vekja
athygli á þessum alvarlegu ásök-
unum, án þess að taka sjálft af-
stöðu til þess hvort þær væru
sannar eða ekki, enda lýkur grein-
inni með áskorun um, að rann-
sókn fari fram um þær.
Síðari greinin (191. tbl.) er svo
framhald af fyrri greininni, með
hliðsjón af grein í Alþýðublaðinu
(184. tbl.), sem byggð er á við-
tali við sjávarútvegsmálaráðherra.
Mættur kveðst sjálfur ekki geta
gefið neinar upplýsingar um þau
viðskipti skreiðarsamlagsins, fiski-
mats ríkisins og sjávarútvegsmála-
ráðherra, sem gagnrýnd eru í um-
ræddum blaðaskrifum, en kveðst
óska þess, að þessi viðskipti séu
krufin til mergjar í þessari rann-
sókn.
Upplesið, játað rétt.
Vék frá.
Vottar:
Elísabet Guðjohnsen.
Haraldur Jóhannesson.
Magiiiís leggur fram
bréfið
Kl. 14,55 kemur í dóminn Magn-
ús Bjarnfreðsson, ritstjóri, Haga-
mel 41, fæddur 9. febr. 1934 að
Efri-Steinsmýri í Meðallandi.
Honum er kynnt tilefni rann-
sóknarinnar og gætt ákvæða 2.
mgr. 77. gr. 1. nr. 27/1951.
Mættur kveðst vera ábyrgðar-
maður Frjálsrar þjóðar og beri
hann einn ábyrgð á grein þeirri
í blaðinu 19. þ. m„ sem rannsókn
þessi snýst um og svo greininni
í blaðinu 26. þ. m. um sama efni.
Mættur kveðst að svb stöddu
ekki óska að greina frá heimildum
blaðsins fyrir gagnrýni þeirri á
hendur sjávarútvegsmálaráðherra,
er fram keraur í blaðaskrifmitum,
umfram það, sem greinarnar
bera sjálfar með sér. Kveðst hann
þurfa að ráðgast við lögfræðing
áður en hann tjáir sig endanlega
um þetta atriði. Mættur kveðst
munu óska þess, að rannsakað
verði rækilega hver ábyrgð hafi
borið á því, að orðið Offal var
numið úr merkingu á nokkru af
úrgangsskreið og kveðst hann , nú
þegar vilja benda á, að yfirheyra
þurfi Kristján Eliasson, yfirfisk-
matsmann, en síðar kann að vera,
að mættur bendi á fleiri, er hann
óski að yfirheyrðir séu og leggi
fram frekari gögn.
Mættur afhendir dóminum nú
bréf það sem mynd er af í 30. tbl.
Frjálsrar þjóðar. Bréf þetta er nú
lagt fram sem nr. 8, bréf Fisk-
mats ríkisins.
Mættur kveðst að svo stöddu
ekki hafa neitt frekar fram að
fæia í þessu máli.
Upplesið, játað rétt
Vék frá.
Dómþingi slitið.
Halldór Þorbjörnsson.
Vottar:
Elísabet Guðjohnsen.
Haraldur Jóhannesson.
Ár 1961, mánudaginn 4. sept-
ember, var dómþing sakadóms
Reykjavíkur háð á Fríkirkjuvegi
11 af Halldóri Þorbjörnssyni, saka-
dómara.
Kristján Elíasson skýrir
málavexti
Fyrir var tekið:
Dómsrannsókn út af skrifum
Frjálsrar þjóðar og Tímans
um sjávarútvegsmálaráðherra.
Mættur er í dóminum kl. 14 sem
vitni Kristján Elíasson, yfirfisk-
matsmaður, Kleppsvegi 6, 50 ára
að aldri. Brýndur á vitnaskyldu.
Mættur er starfsmaður Fisk-
mats ríkisins, og er yfirmaður
skreiðarmatsins. Yfirmaður stofn-
unarinnar í heild og þar á meðal
yfirmaður mætts er Bergsteinn
Bergsteinsson. fiskmatsstjóri.
Dómurinn óskar nú skýringa
vitnisins á merkingunni Offal á
skreið.
Offal — úrgangur
Um þetta segir vitnið: Reglur
þær sem Fiskmatið fer eftir um
merkingu á skreið eru sniðnar’
skemmdir aðrar, svo sem verulega
rotnun o. þ. h„ en í lakari flokk-
inn kernur þá sú skreið, sem ekki
fullnægir þessum skilyrðum. Þó
getur skreiö verið svo gerónýt að
hún sé alls ekki tekin til útflutn-
ings.
Fiskmatið heíur ekki sett regl-
ur um merkingu til að greina að
betri og verri flokk Offal-skreiðar,
en látið útflytjendur um það.
Hefur Skreiðarsamlagið auðkennt
betri flokkinn með orðunum
„Blaek Sk:nned“, svo og aðrir út-
fiytjendur nema Þóroddur Jóns-
son sem notar sérmerkinguna B
& Y (það þýðir Black and Yell-
ow). Fiskmatið hefur sem sagt
ekki sett þessar reglur, heldur
lagt áherzlu á að öll úrgangs-
skreið, þ. e. sú skreið er ekki nær
flokkun Afrika (III. fl.) væri
merkt Offal.
Merkingiin er sett á umbúða-
striga vörunnar með gúmmí-
stimpli eða málað gegnum plötu.
Vitnið er nú spurt um það at-
riði er um ræðir í skrifum Frjálsr-
ar þjóðar og Tímans, þ e. breyt-
ingu á merkingu Offal-skreiðar.
Farií fram á breytingu
Vitnið segir að í vor, líklega
síðari hluta maí, hafi framkvæmda
stjóri Skreiðarsamlagsins, Bragi
Eiríksson, snúið sér til vitnisins
með beiðm um að breytt yrði
nafni á skárri flokknum af Offal-
skreið, þannig að hann yrði ekki
merktur orðinu Offal. Um þetta
ræddi vitnið við þá Braga og Ingv-
ar Vilhjálmsson, stjórnarformann
Skreiðarsamlagsins. Skýrðu þeir
svo frá að viðskiptafirma samlags-
ins erlendis hefði farið fram á, að
þessi flokkur skreiðar yrði fram-
vegis ekki merktur Offal. Stungu
þeir upp á að flokkurinn yrði fram
vegis kallaður Blaek.Skiuned
Round Cod. RæddU^-þeiYí'hú 'iim
þetta frekar, en ekki kveðst vitnið
liafa viljað fallast á þessi tilmæli.
Vitnið kveðst hafa fengið að sjá

■ - *
eftir norskum fiskmatsreglum.
Samkvæmt reglum þessum er út-
flutningsskreið flokkuð í 3. flokka:
1. fl. (prima), 2. fl. (secunda) og
3. fl. (Afrika). Upphaflega var
ekki flutt út önnur skreið en sú
sem komizt gat undir þessa flokk-
un. Úrgangsskreið, er ekki náði
3. fl. var ekki flutt út. Framan
af var úrgangsskreiðin aðeins lít-
ill hluti skreiðarinnar. En hin síð-
ari ár hefur úrgangsskreiðin
verið verulegur hluti af skreið-
inni, einkum í úrkomusömum ár-
um. Þá var farið að athuga mögu-
leika á að selja úrgangsskreiðina.
Fiskmatið setti þá þær reglur, að
slík úrgangsskreið skyldi merkt
með enska orðinu OFFAL.
Reglur þessar er að finna i
skriflegum (fjölrituðum) leiðbein-
ingum Fiskmatsins til fiskmats-
manna, sbr. 8. gr. reglug. 124/
1953. Hefur síðan á árinu 1954
eða 1955 eða þar um bil verið
flutt út nokkurt magn af slíkri
úrgangsskreið. Síðustu ca. 2 ár
hefur fiskmatsmönnum verið sagt
að greina Offal-skreiðina í tvo
fiokka, og er þá gert ráð fyrir að
i skárri flokkinn komi skreið sem
hefur jarðslaga, en ekki veruilegar
bréf viðskiptafirma samlagsins, og
fékk afrit af því.
Síðar átti Hjaiti Björnsson, um
boðsmaður erlenda firmans, við-
tal við vitnið, og mæltist eindregið
til þess að orðið yrði við tilmæl-
um firmans. Vitnið hélt við fyrri
afstöðu.
KrisJján synjar skriflega
Nokkru síðar bað Bragi Eiríks-
son vitnið um skriflega staðfest-
ingu þess að ekki yrði orðið við
tilmælum samlagsins, og kvaðst
þurfa á henni að halda til að
senda hinu erlenda firma. Vitnið
sendi Skreiðarsamlaginu þá bréf,
þar sem það rökstuddi afstöðu
sína. Seinna fckk vitnið frá sam-
Iaginu enska þýðingu þessa bréfs
ásamt bréfi er samlagið sendi með
því.
Næst gerist það, að einhvern
tíma um 10. júní biður ráðuneytis-
stjóri í sjávarútvegsmálaráðuneyt-
inu, Gunnlaugur Briem, vitnið að
koma til fundar. og gerði vitnið
það Á fundi þessum sem fram
fór í ráðuneytinu voru auk vitnis-
ins og Gunnlaugs þeir Bragi Ei-
ríksson og Ingvar Vilhjálmsson.
Þarna höfðu þeir Bragi og Ingvar
enn uppi fyrri tilmæli um merk-
ingu á betri tegund Offal-skreiðar,
og skýrðu sjónarmið sín. Töldu
þeir að verulegir erfiðleikar yrðu
á sölu nefndrar tegundar skreiðar,
ef hún yrði áfram kölluð Offal,
og hætta á að hún seldist ekki
nema þá eins og lélegri flokkur-
inn af Offal-skreið. Vitnið skýrði
einnig sjónarmið Fiskmatsins í
samræmi við áðurnefnt bréf til
Skreiðarsamlagsins. Ráðuneytis-
stjóri virtíst styðja það, að leyst
yrði úr vandræðum samlagsins
með einhvers konar brgytingu, og
vildi að athugað væri, hvernig
það væri hægt. Hann tók þó fram
að ráðuneytið vildi ekki taka fram
fyrir hendur Fiskmatsins í mál-
inu.
Þarna var rætt um ýmsar leiðir
um þetta við Jón Sigurðsson, full-
trúa, því að ráðuneytisstjóri var
ekki við. Síðan sendi vitnið ráðu-
neytinu bréf, þar sem greint var
frá þessu nýja viðhorfi og óskað
úrskurðar ráðuneytisins um það,
hvað gera skyldi í málinu. RÁÐU-
NEYTIÐ STAÐFESTI f TVEIM-
UR BRÉFUM, DAGS. 25. JÚLÍ
AÐ HALDIÐ SKYLDI VIÐ FYRRÍ
ÁKVÖRÐUN. EFTIR ÞETTA
SENDI VITNIÐ ÚT TIL SKREIÐ-
ARMATSMANNA OG ÚTFLYTJ-
ENDA BRÉFIÐ Á DSKJ- NR. 8.
Vitnið segir að nefndar breyt-
ingar hafi alltaf verið miðaðar við
eftirstöðvar á framleiðslu ársins
1960 og ekki annað, eða svo hefur
vitninu skilizt. Þá v»r um það
rætt á fundinum í ráðuneytinu að
breytingin yrði fyrst um sinn til
Rannsóknin
/
Rannsóknin staðfestir, að Emil Jóns-
son, sjávarútvegsmálaráðherra, tók
af skarið um merkisbreytinguna
gegn vilja og ráðum Kristjáns Elías-
sonar, yfirfiskimatsmanns.
til lausnar á málinu en einkum
kom tvennt til greina:
Kristján neitar aS fella
niíur
1) Að breyta flokkuninni á betri
flokki Offalskreiðar, þannig að
orðið OFFAL yrði numið úr nafni
lians en hann auðkenndur ein-
hverju öðru nafni, svo sem Black
Skinned, eða Afrika 2. Af þessu
hefði leitt að bæði væri breytt
merkingu á vörunni og nafni
hennar í matsvottorði því er vör-
unni fylgir. Á þessa lausn kveðst
vitnið alls ekki hafa viljað fallast.
2. Að nafni flokksins yrði ekki
breytt, þannig að það væri fram-
vegis óbreytt í matsvottorði, en
orðið Offal yrði numið úr merk-
ingu vörunnar sjálfrar. Kveðst
vibnið að vísu enga® veginn hafa
verið ánægt með þessa breytingu,
en talið hana þó skömminni til
skárri en hina fyrri, og varð sú
niðurstaðan að vitnið kveðst hafa
fallizt á hana, ófúst þó. Lauk svo
fundinum. Kveðst vitnið hafa
tekið fram, að það væri óánægt
með ráðstafanir þessar, þótt það
gengi inn á þær.
Sjávarútvegsmálarn sinn-
ir ekki víðvörunum
Nokkru seinna fékk mættur
bréf frá Iljalta Björnssyni, þar
sem hann skýrir frá því að borizt
hafi frá Nigeríu kvörtun út af
Black Skinned Round Cod Offal,
og óskar cftir athugun Fiskmats-
ins á skreið úr þessum flokki, sem
óútflutt var. Vithið átti eftir þetta
tal við Braga Eiríksson er lét vitn-
inu í té afrit af skoðunarvottorði
frá Nigeríu. f vottorði þessu kem-
ur fram, að skoðunarmenn hafi
verið kvaddir til að skoða skreið
merkt Black Skinned Round Cod
Offal, en eftir því sem vitninu
skildist, hafði verið beðið um að
meta skreiðina sem „usual Ice-
landic Africa quality and not Off-
al-type stockfish.“ Þetta fannst
vitninu benda til að verið væri
að selja Offal-skreið sem III. fl.
skreið (Africa). Fannst þvi nú
breytt vera viðhorf til breytinga
á merkingunni, þeirra er áður var
um rætt. Fór vitnið því í sjávar
útvegsmálaráðuneytið og talaði
reynslu, og þannig kveðst vitnið
hafa fallizt á ákvörðunina.
Þegar bréfið barst frá Hjalta
Björnssyni, hafði ekki enn verið
gerð nein breyting á merkingu á
skreið.
í tilefni af ósk Hjalta Björns-
sonar sendi vitnið matsmann með
honum til að athuga magn af
Black Skinned Round Cod Offal,
sem var einhvers staðar suður með
sjó. Ekkert reyndist athugavert
við flokkun á þessari vöru.
Aðspurt segir vitnið að til Afr-
íku sé aðeins flutt skreið úr gæða-
flokkuim Africa og Offal-skreið.
Skreiðin sem er úr III, fl. (Afr-
ica) er aðeins merkt Round Cod,
(þegar um bolþorsk er að ræða)
en í matsvottorði kölluð Round
Cod, African quality.
Uppl., játað rétt.
Vék frá.
Dómþingi slitið.
Halldór Þorbjörnsson.
Vottar:
Emelía Úlfarsdóttir.
Davíð Hálfdánarson.
Ár 1961, þriðjudaginn 5 sept-
ember, var dómþing sakadóms
Reykjavíkur háð á Fríkirkjuvegi
11 af Halldóri Þorbjörnssyn.,
sakadómara.
Fyrir var tekið:
Dómsrannsókn út af skrifum
Frjálsrar þjóðair og Tímans
um sjávarútvegsmálaráðherra.
Kl. 10 kemur í dóminn sem
vitni Bragi Eiríksson, fram-
kvæmdastjóri, Melhaga 16, 46 ára
að aldri. Brýndur á vitnaskyld-
unni.
Vitnið er framkvæmdastjóri
Samlags skreiðarframleiðenda
(SSF). Þetta eru frjáls samtök
skreiðaríramleiðenda, og mun um
65—75% skreiðarframleiðslunnar
hér á landi vera í höndum með-
lima samlagsins.
SjónarmiÖ SkreiÖarsam-
lagsins
Vitninu er kynnt tilefni rann-
sóknarinnar.
Vitnið skýrir svo frá að undan-
farin ár hafi samlagið verið að
reyna að fá breytt merkingu á
þeirri tegund skreiðar, er seld
hefur verið undir nafninu Black
Skinned Round Cod Offal. Hefur
samlagið óskað þess að orðinu