Tíminn - 24.12.1961, Side 5

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóíi: Tómas Arnason Rit
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb ). Andrés
Kristjánsson .Jón Helgason Fulltrúi rit
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: Egil) Bjarnason - Skrifstofur 1
Edduhúsinu — Símar 18300—18305 Aug
lýsingasími: 19523 Afgreiðslusími: 12323
— Prentsmiðjan Edda h.f —
Áskriftargjaid kr 55.00 á mán innanlands
í lausasöiu kr 3.00 eintakið
í' jólafriði
Enn einu sinni boða jólin hrjáðu mannkyni frið á jörð,
flytja boðskap um nálægð guðs, þess sem sólina skóp,
þess afls, sem er og á að vera í öllum hlutum og öllum
skepnum, í hverri athöfn og hugsun manna, alisráðandi
guð í alheimsgeimi og guð í sjálfum þér.
Við getum kallað allt umstang manna hér á jörð, alla
viðleitni til betra lífs, alla framþróun tækni og vísinda,
allar tilraunir til betri sambúðarhátta mannfólksins leit
að guði, þótt hann beri ekki sama nafn í öllum álfum
heims. Allir menn eiga sinn guð og þjóna honum — leita
hans.
Jólin eru kristnum mönhum sem heimkoma í þessari
leit, stund heimtanna, þegar menn skoða hug sinn af
barnslegri einlægni og meta sinn hlut, það sem fundizt
hefur á áfanga eins árs.
Menn hafa háð mikið kapphlaup allt árið, einir sér
eða í félögum, stórum eða litlum, allt upp í alheimsfélag
Sameinuðu þjóðanna. Menn hafa brotið land, sáð og upp
skorið, sótt björg í haf, barizt við sjúkdóma, stundað rann-
sóknir og lagt sig alla fram um að ná nýjum sigrum í
tækni og vísindum. Menn hafa setið að samningum og
viðræðum um málefni manna, þjóða landa og heimsins
alls. Reynt að forðast árekstra, lægja deilur, sefa stríð.
bæta friðinn — sambúð mannanna.
Við teljum, að ýmislegt hafi áunnizt í þessari guðsleit
en vitum líka, að margt hefur mistekizt, við höfum goldið
afhroð. farið villir vegar og týnt sumu, sem áður var
fundið. Mat árangursins í heild er torvelt.
En þegar við horfum í augu barnanna í jólagleðinni og
skynjum einlægni þeirra og fögnuð, eða tökum undir efa-
lausan söng þeirra um helg jól um öll heimsins bþl, vakn-
ar áleitin spurning í huga okkar um orsakirnar til mistak-
anna í guðsleit heimsins — spurning um hatrið, sem eitrar,
banastungurnar, misklíðina, togstreituna. eigingh’nina --
um stríðið, sem sífellt geisar um allan heim, þótt það æði
ekki ætíð sem eyðandi eldur.
Við spyrjum áfram: Hefur þessi góðvilji okkar verið
nógu staðfastur, nógu fórnfús, nógu siálfsafneitandi. nógu
heill og kröfulaus og nógu laus við að réttlæta veilur sínar
með illgirni annarra?
Við vitum svörin — vitum hvað vantar. Við náum
aldrei aðaláfanga guðsleitarinnar — frið á jörðu með öll-
um mönnum, fyrr en þeir eru nógu margir — einstakling-
ar og stjórnendur þjóða, sem eru reiðubúnir til þess að
hætta lífi og lífshamingju til þess að halda leitinni hik-
laust áfram í fótspor meistarans. sem fæddist á jólum.
Þess vegna er jólagleði okkar niðurlút. fögnuður okkar
meini blandinn. Okkur langar til að fagna og fvliíia ióla-
syninum. mannsbarninu. í fölskvalausri einurð. en við
vitum að flesta brestur djörfung til fylgdarinnar þegar
vetur harðnar og gjár og fárviðri'mannlífs og sambúðar-
hátta á jörðu sækja að okkur. Þá sveigjum við undan til
þess að bjarga lífi okkar og skinni og látum mannssoninn
fara einan í dauðann á föstudaginn langa — krossfestum
hann á tré blevðimennsku og mannvonzku okkar siálfra.
Þess vegna geisar stríð enn í heiminum. af bví við
þorum ekki áð bióna lífinu af ótta við dauðann Þess
ve^na revnum við að létta af okkur bun<?anum bví
að ganga í hón barnanna á iólum bar sem pifðm er
fölskvalaus. af því að börnin hafa ekki enn skvníað binn
grimma sa'nnleik um endi ævintýrsins, sem hefst með
fæðingu jólabarnsins.
T f MIN N, sunnudaginn 24. desember 1961.
Opinberum starfsmönnum ber
að fá fullan samningsrétt
r
Ur ræðu Þórarins Þórarinssonar
við 3. umræðu fjárlaganna
ViS 3. umræðu fjárlag-
anna flutti Þórarinn Þórar-
insson ræðu, þar sem hann
minntist nokkuS á viShorf
ríkisins til starfsmanna
þess. Útdráttur úr ræðunni
fer hér á éftir:
Afgreiðsla fjárlaganna
— Fátt sýnir betur en af-
greiðsla fjárlaganna, hvernig
framkvæmdavaldið þ.e. ríkis-
stjórnin, er búið að draga allt
raunverulegt vald úr höndum
löggjafarvaldsins þ.e. Alþingis.
Ríkisstjórnin ræður orðið raun
ver'ulega öllu við afgreiðslu
fjárlaganna. Fjárveitingapefnd
er látin fjalla um þau til mála-
myndar, en meirihluti hennar
fer í einu og öllu eftir fyrir-
mælum fjármálaráðherra. Síð-
an fara fram tvær umræður
um fjár'lögin og tekur hvor
þeirra einn kvöld- og nætur-
fund. Önnur eru afskipti þings-
jns ekki af því, hvernig nær
tveimur milljörðum króna, sem
lagðar eru á þjóðina, er ráð-
stafað.
Þessi vinnubrögð mættu
vissulega vekja menn til um-
húgsunar um þ?.ð, hvernig hlut
A.lþingis er komið. Það er vissu
lega orðið nauðsynlegt að
skilja betur á mill'i fráfn-
kvæmdavaldsins og löggjafar-
valdsins, svo að hvort um sig
veiti hinu meira eftirlit og að-
hajd. Persónuleg .skoðun mín
hefur verið og er sú, að í þess-
um efnum sé bandaríska þing-
ræðiskerfið meira til fyrir-
myndar en hið evrópiska þing-
ræðiskerfi.
Hlutur opinberra starfs-
manna versnar
Ástæðan til þess, að ég
kvaddi mér hljóðs, var annars
sú, að ég vildi vekja athygli á
þv' áður en fjárlögin eru end-
anlega afgreidd, að hlutur op-
inberra starfsmanna er mjög
fyrir borð borinn.
í febrúarmánuði síðastl. birti
stjórn Bandalags staiísmanna
ríkis og bæja, greinargerð, þar
sem sýnt var fram á með glögg
um rökum, að síðan 1944 hefði
hlutur opinberra starfsmanna
versnað um 16.5 %, miðað við
aðrar hliðstæðar stéttir. Þessi
munur hefur enn aukizt í sam-
bandi við kauphækkanirnar í
sumar. Opinberir starfsmenn
fengu 13.8 % kauphækkun. en
ríkisstjórnin hefur haldið. þvi
fram í umræðum hér á Al-
þingi, að kaup hafi hækkað
hjá mörgum stéttum um 15—
18%. Óbreyttir verkamenn,
bændur, verzlunarfólk og opin-
berir starfsmenn báru minnst
úr býtum í sumar Sé tekið til-
lit til kauphækkananna í sum-
ar, mun láta nærri að opin-
berir starfsmenn séu nú alltaf
18—21 % lakar settir nú en
1944, þegar borið er saman við
aðrar hliðstæðar stéttir.
Þetta kann ekki göðri lukku
að stýra. Það hefur fljótt áhrif,
ef ríkið borgar lélegra kaup en
einkareksturinn. Beztu starfs-
kraftarnir leita þá annað. Op-
berir starfsmenn verða að leita
eftir alls konar aukastörfuní, og
geta því ekki gegnt eins vel
aðalstarfinu. Afleiðing þess að
launa opinbera starfsmenn
til lengdar illa, verður því
ekki - spamaður. heldur lélegri
vinnubrögð og aukið starfs-
mannahald.
Dæmið um kennarana
Nýlega var í neðri deild rætt
um launakjör dómara í Reykja
vík, sem hafa verið hækkaðir
í ár um tvo launaflokka. Öll-
um kom þá saman um, að þeir
væru of illa launaðir miðað við
hin ábyrgðarmiklu störf þeirra.
Því er ég fyllilega sammála.
En hvað er þá að segja um þá
opinberu starfsmenn, sem hafa
lægri laun Tökum t.d kennar-
ana. Eg efast um, að síðan hlut
ur heimilanna minnkaði í sam
bandi við uppeldi æskulýðsins,
gegni önnur stétt öllu ábyrgðar
meira starfi en einmtt kennar-
arnir. Hámarkslaun gagnfræða
skólakennara er nú 6500 kr. á
mánuði og barnakennara 6000
kr. Fyrir þessi laun verður
ekki lifað mannsæmandi nú-
tímalífi. Hvernig er hægt að
ætlazt til, að menn leggi á sig
langt og erfitt nám til þess að
fá störf, sern ekki eru betur
launuð? En hvernig verður
þjóðfélagið statt eftir lítinn
tíma, ef við fáum ekki til kenn
a; arfs menn, sem vilja
rækja það hlutverk af áhuga
og alúð?
Fullnægjartdi samnings-
réttur
Þótt ég áliti samkvæmt fram
ansögðu, að hlutur opinberra
starfsmanna sé mjög fyrir borð
borin, flyt ég ekki að sinni
neina tillögu um launahækkun
þeirn til handa Eg álít slíkt
þýðingarlaust, þar sem vitað er
fyrirfram, að slík tillaga er
dauðadæmd Eg álít það líka
árangursríkast eins og hlut
opinberra starfsmanna er kom-
ið, að hafin verð'i barátta fyrir
því. að þeim verði veittur full
nægjandi samnimgsréttur Þeg-
ar til lengdar lætur, mun það
ar þeimál? ETAOINETAOTN
reynast vænlegast til að
tryggja þeim iafnræði við aðra
í þessum efnum. ,
Sem sönnun um þetta, skal
ég aðeitis nefna það. að áhafnir
á strandferðaskipum og varð
skipum ríkisins tryggðu sér
27% kauphækkun á sdðastliðnu
sumri meðan aðrir opinberir
starfsmenn fengu ekki nema
13,8% Munurinn liggur í því.
að sjómennimir á ríkisslcipun-
u,m hafa fullnægjandi samnings
rétt og krefjast sömu kjara og
einkafyrirtækin veita. Þetta
litla dæmi sýnir. að opinberir
starfsmenn munu bezt geta
tryggt jafnrétti sitt við aðrar
stéttir með fullnægjandi samn
ingsrétti. Það er líka ekkert
annað en mannréttindamál, að
þeir sitji við sama borð og aðr-
ir í þeim efnum
13 ára afmæli mannreftindaskrár S.Þ.
Hinn 10. desember s.l. voru 13
ár liðin síðan Mannréttindaskrá
Sameinuðu Þjóðanna var sam-
þykkt á Allsherjarþingi samtak-
anna, sem haldið var j París 1948
Af þáverandi 58 aðildarríkjum
greiddu 48í henni atkvæði, en 8
ríki sátu hjá og tvö voru fjarver-
andi.
í tilefni afmælisins sagði forseti
Allsherjarþingsins, Mongi Slim:
„Þegar við í dag höldum hátíð-
legt 13 ára afmæli mannréttinda
skrárinnar hérna í Sameinuð þióð-
unum. þá hyllum við þessi sam-
tök fyrir þolgæði beirra og óbrigð
ula viðleitni við að fá bessi rétt
indi endanleaa og almennt stað
fest og viðurkennd í öllun-i heim-
inum.
Verðmætasta eign mannsins er
án efa ,sæmd 'nans og sjálfsvirðing
ásamt þeim náttúrlega rétti, sem
hann, á tilkall til frá fæðingu af
því að hann er mennsk vera, án
tillits til kynþáttar, kyns eða hör
undslitar.
Við getum fagnað því að hafa
þegar komizt álitlegan spöl af
leiðinni. sem liggur í rétta átt, og
á þessum vettvangi er mannkynið
sífellt að ná nýjum áföngum á
öllum breiddargráðum hnattarins.
En þessi uppörvandi sigurganga
er engan veginn komin að Ieiðar-
lokum. Án þess að sýna á okkur
nokkur þreytumerki verðum við
að halda henni áfram. hvar svo
sem þörfin kann að vera brýnust
Ekkprt tillit til kvnþáttar hörunds
litar eða kyns má koma í veg fyrir
bað.
Enginn siðgæðislega heilbrigður
maður sem vill vera heiðarlegur
gagnvart sjálfum sér, getur fylli-
lega gert sér grein fyrir víðtæki
eigin virðingar sem manneskja,
fyrr en hann hefur lagt sinn per-
sónulega skerf til þeirrar við
leitni að koma á um gervailan
heim þeim réttindum til handa
meðbræðrum hans. sem hann tel
ur sjálfur sjálfsagðan hlut í lífi
sínu.
Þegar hin stórkostlegu' og há-
leitu markmið eru höfð í huga,
er þetta verkefni sannarlega þess
vert, að við leggjum af mörkum
það sem við getum til að greiða
fyrir og efla sanna hamingju
mannkynsins.
í dag get ég með stolti tilkynnt
fyrir hönd Sameinuðu þjóðanna,
að 16 bing þeirra hefur nú lokið
við að ganga frá uppkasti að al-
bjóðlegum sáttmálum um mann-
réttindi. þar sem öll aðildarríkin
hafa í óþreytandi samvinnu fellt
(Framhaíd á 15. síðu).
5