Tíminn - 03.01.1962, Blaðsíða 5

Útgefandl: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjári: Tómas Arnason Rit
stjórar- Þórarinn Þórarinsson (áb ). Andrés
Kristjánsson Jón Helgason Fulltrúi rit
stjórnar- Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: Egil) Bjamasoíi - Skrifstofui 1
Edduhúsinu — Simar- 18300—18305 Aug
lýsingasimi: 19523 Afgreiðslusími: 12323
— Prentsmiðjan Edda h.f —
Askriftargjaid fct 55.00 á mán innanlands
í lausasölis kr 3.00 eintakið
Nýr , ,friðarengiir ’
Um leið og gamla árið kvaddi, lauk forsætisráðherra-
dómi Bjarna Benediktssonar. Seinasta embættisverk hans
var að flytja hina venjulegu áramótaræðu forsætisráð-
herra.
Þegar Bjarni stundaði framhaldsnám í Þýzkalandi fór
þar með völd stjórnmálamaður, sem öðru hvoru klæddist
gervi mikils friðarengils og þó einkum þegar hann haíði
allt annað í huga eða var búinn aö vinna verk, er sízt
horfðu til friðar.
Áramótaræða Bjarna var mjög í anda þessa lærimeist-
ara.
Bjarni kom að vísu allvíða við. Hann réðst óbeint á
dómarastétt landsins og lagði til að skertur yrði réttur
Alþingis til gagnrýni á stjórnarathöfnum. Aðalkjarninn í
ræðu hans var þó sá að látast vera mikill friðarengill.
Hann sagði, að lágtekjufólk ætti ekki að krefjast
ótímabærra kjarabóta, og stéttirnar ættu að reyna að
koma sér saman um slík mál, án þess að til alvarlegra
átaka þyrfti að koma.
Þetta er vissulega ekki illa mælt. En það er ekki nóg
að tala fallega um frið, heldur verða menn að sýna vilj-
ann í verki. Og hver hefur verið vilji Bjarna og nánustu
samherja hans í þessum efnum að undanförnu?
Ótímabærustu kauphækkanir, sem hér hefur verið bar-
izt fyrir um langt skeið, voru kauphækkanirnar, sem voru
knúðar fram sumarið 1958. Hverjir voru aðalforsprakkar
þeirra: Ólafur Thors, Bjarni Benediktsson og Einar 01-
geirsson. Tilgangurinn var ekki að bæta lífskjörin, heldur
að fella vinstri stjórnina. Eftir að það hafði tekizt, gerðu
Ólafur og Bjarni þessa kauphækkun strax að engu með
lagasetningu.
í framhaldi af því, voru svo kjör lágtekjufólks enn
stórkostlega skert með „viðreisninni“. Þegar lágtekju-
menn fóru fram á kjarabætur, var það aldeilis ekki hljóð-
ið í Bjarna, að nú ættu stéttirnar að reyna að semja og
lialda friðinn. Ríkisstjórnin reið á vaðið og neitaði um
allar kjarabætur og lét atvinnurekendur síðan gera hið
sama. Þetta var orsök verkfallanna á síðastl. sumri. Þá
voru það ekki friðarenglar, sem sátu í ráðherrastólunum,
heldur stríðsmenn, sem ætluðu að ganga milli bols og
höfuðs á verkalýðssamtökunum með löngu verkfalli, en
ef það tækist ekki, þá með bráðabirgðalögum um kaup-
bindingu.
Þessari viðureign lauk þannig, að samið var um mjög
hóflegar launabætur fyrir tilstuðlan samvinnufélaganna.
Á grundvelli þeirra samninga var hægt að tryggja vinnu-
frið og hagstæðan rekstur atvinnuveganna um lengri
tíma. En ríkisstjórnin var þá sannarlega ekki í friðarhug
og Bjarni allt annað en friðarengill. Með því að sniðganga
ákvæði stjórnarskrárinnar og fara á bak við Alþingi, vann
stjórnin það ofbeldisverk að fella enn gengi íslenzkrar
krónu og taka þannig aftur allt það. sem lágtekjumenn
höfðu áunnið með hinum nýju launasamningum. Reynslan
sýnir nú alltaf betur og betur, að þessi gengislækkun var
með öllu óþörf og ekkert annað en hefndarráðstöfun ríkis-
stjórnar, sem vill gera þá ríku ríkari á kostnað almenn-
irigs.
Meiri óheilla- og ófriðarráðstöfun er ekki hægt að
hugsa sér.
Það er eftir slíkan verknað, sem Bjarni flytur svo ára-
mótaræðu ,um stéttafrið!
Sjá ekki allir heilindin og tilganginn, sem hér býr á
Waltér Lippmann skrifar um alþjóðamál:
Sameinuðu þjóðirnar ómissandi,
þrátt fyrir vanmátt þeirra
ÞAÐ VÆRI erfitt að taka
ágreiningi vesturveldanna í
Sameinuðu þjóðunum og Atl-
antshafsbandalaginu með þögn
og þolinmæði, ef við vissum
ekki, að Sovétríkin og Kína
skrokkskjóðast áfram eftir enn
grýttari vegi. Fram hjá því
verður þó ekki gengið, að á-
greiningur vesturveldanna er
uggvænlegur. Hvernig geta hin
ar vestrænu þjóðir leyft sér
alla þessa sauðþráu einþykkni,
andspænis þungri ásækni
kommúnistaveldanna? Ég held
að svarið hljóti að vera það,
að innst inni í hugskoti sínu
trúi hinar einstöku þjóðir því
ekki, að ógnunin að austan sá
jafn alvarleg og þær láta þó í
veðri vaka. Ef þær tryðu því,
að ógnunin væri mikil og yfir-
vofandi, þá myndu þær láta
ágreininginn hverfa og samein-
ast Undir eins, án þess að hirða
um jafn fánýta hluti og metn-
að, hetjuskap, áhrifavald,
frægðarljóma og þrengstu sér-
hagsmuni. '
Sennilega er hægt að segja,
og það með miklum rétti, að
vesturveldin treysti því, að jafn
vægi skelfingarinnar viðhaldi
friðinum. Þar sem hin skelfi-
lega ógn kjarnorkustyrjaldar
sé örlítið fjarlægari en áður,
þá sé miklu minna knýjandi að
sameinast um aðra hluti.
JAPNVÉL þó segja megi að
kjarnorkustyrjöld sé ósennileg
eins og sakir standa, þá eru
mikilvæg viðfangsefni, sem
þarf að leysa og stórvægileg
mál, sem horfast þarf í augu
við. Ábyrgð Bandaríkjanna er
mjög mikil, og undan henni
verður ekki komizt. Nauðsyn-
legt er fyrir okkur að gera okk-
ur þess fulla grein, hvers vegna
Atlantshafsbandalagið og Sam-
einuðu þjóðirnar eru Banda-
ríkjunum nauðsynleg til þess
að þau geti staðið við ábyrgðar-
skuldbindingar sínar.
Atlantshafsbandalagið er hinn
hernaðarlegi miðdepill samfé-
lags Atlantshafsins, en það nær
til Norður- og Suður-Ameríku,
þess hluta Evrópu, sem andvíg-
ur er kommúnismanum, og
fylgiríkja þeirra í Afríku. Væri
Atlantshafsbandalagið ekki til,
þá yrði að stofna það til varna
samfélagi Atlantshafsins. Hvort
sem einstakt ríki eins og t. d.
Sviss, er meðlimur Atlantshafs-
bandalagsins eða ekki, þá er ör-
yggi þess og á að vera mikið
áhugaefni Bandaríkjanna.
Vegna þess getum við ekki
þolað gliðnun í einingu Atlants
hafsbandalagsins, og þegar
HAMMARSKJÖLD og U THANT
fram líða stundir og búið er að
hlýða á allan ágreining, ræða
hann og jafna, hlýtur áhrifa-
vald okkar að beinast ákveðið
gegn allri sérdrægni. Komi
nokkurn tíma til þess, þá munu
áhrif okkar ráða úrslitum.
VIÐ GETUM 'ekki skotið okk
ur undan skyldunni til að varð-
veita Sameinuðu þjóðimar. Við
erum ekki lengur óumdeildir
leiðtogar Sameinuðu þjóðanna,
eins og var áður en um 50 nýj-
um ríkjum var veitt viðtaka.
Okkur hefur gengið ágætlega í
Kínadeilunni, en við getum
ekki ætlazt til þess, að við sé-
um alltaf ofaná, eins og við
fengum sannanir fyrir í Goa-
deilunni. Sumir Bandaríkja-
menn eru þannig sinnaðir, að
þeir vilja hætta leiknum ef
þeir sigra ekki alltaf í honum,
eins og skemmdu eftirlætis-
börnin. Ég vil halda því fram,
að „fullorðins“-viðhorf Samein-
uðu þjóðanna byggist á þeirri
skoðun, að ef fimmtíu ný ríki
séu okkur ósammála á vett-
vangi Sameinuðu þjóðanna, þá
mundi þau sennilega einnig
greina á við okkur utan sam-
takanna, og það jafnvel enn á-
kafar. Þessi nýju ríki væru til,
þó að engar Sameinaðar þjóð-
bak við? Það á að stimpla þá ófriðarmenn, sem vilja fá
það aftur, sem tekið var ranglega af þeim með gengis-
lækkuninni! Þeir, sem stóðu að henni, eru friðarenglarnir!
Er hægt að fara betur í fótspor þýzka meistarans?
En svona friðarhjal mun fáa blekkja. Ef friðartal
Bjarna er sprottið af einhverri alvöru, ber honum og
ríkisstjórninni að skila aftur því, sem var rænt af bænd-
um, launamönnum og útgerðarmönnum með hinni óþörfu
gengislækkun, t. d. með lækkun tolla og skatta. Annars
eru orð hans ekki annað en ógeðslegasta hræsni.
ir væru til handa þeim að
ganga í.
ÞRÁTT FYRIR ALLT, sem
sagt er um Sameinuðu þjóðirn-
ar, þá eru þær ómissandi vegna
þess, að þær halda opinni sam-
skiptaleiðinni milli gömlu stór-
veldanna og nýju ríkjanna, og
milli fjarlægra heimsálfa. Ræð-
urnar og ályktanimar í alls-
herjarþinginu eru manni oft til
armæðu. Framkvæmdir Sam-
einuðu þjóðanna eru stundum
ófullnægjandi eins og t. d. í
Kongó, og í einstökum tilfell-
um eru þær langt frá því að
vera æskilegar, eins og t. d.
gagnvart Goa. En það, sem
mesta þýðingu hefur, er sú
staðreynd, að svo margar þjóð-
ir, sem raun ber vitni, eiga full
trúa í einni og sömu borg sam-
tímis, þeir hafa viðurkenndan
stað, þar sem þeir geta hitzt og
þeir geta talað hver við annan
oft og óformlega í forsölum og
göngum almennra staða og í
einkaíbúðum og liúsum. Eng-
inn getur nokkru sinni mælt,
hve mikið gott þetta kann að
leiða af sér. Á því getur enginn
vafi leikið, að vegna þess, að
Sameinuðu þjóðimar eru í
New York, er ástandið mjög
miklu betra en það væri, ef
ekki væri til neinn samastaður,
þar sem svo að segja allur
heimurinn getur hitzt.
ÞAÐ ER OFT mjög erfitt að
fá bandalög og alþjóðastofn-
anir til þess að vinna sitt verk,
og þau valda oft höfuðverk,
sem aldrei virðist ætla að talca
enda. Heimurinn er í endur-
mótun. En ef við stöldrum við
og ireynum að hugsa okkur
hvernig hann liti út ef Sam-
einuðu þjóðirnar væru ekki til,
þá verður okkur ljóst, að við
komumst ekki af án þeirra.
TÍMINN, miðvikudaginn 3. janúar 1962.
5