Tíminn - 01.02.1962, Page 6

111 iliililiiilli ít— r—i • !!!!!!! n
V 1 íf:* >í í.í. .•.. S »*** Krr J KLINNAí n! !!l!!!l lljl l!ll ' ÆSH OJNNAr í
ÚTGEFANDI: SAMBAND UNGRA FRAMSÓKNARMANNA
RITSTJÓRI: HÖRÐUR GUNNARSSON
Aukin tómstunda- og
æskulýðsstarfsemi
Grein sú, eftir ritstjórann, sem hér fer á eftir birtist í
Nútímanum, blaði Stórstúku íslands, síðast liðið haust. Var
grein þessi svar hans við spurningu, sem Nútíminn lagði
fyrir unga menn úr öllum stjórnmálaflokkum. Spurningin
var þessi: Hvað teljið þér að þurfi að gera til að bæta
ástandið í áfengismálum þjóðarinnar?
| - er ein leiSin til jiess að bæta ástand-
ið í áfengismálum þjóðarinnar
Því ber ekki að neita, að
nokkur vandkvæði eru á að
svara þepsari spurningu, enda
spannar hún víðtækt og marg
slungið vandamál, áfengis-
vandamálið. Ég mun ekki
ganga fram í þeirri dulinni,
að þau svör, sem ég gef hér,
séu einhlít til lækningar, en
ég tel eðlilegt að sem fiest
sjónarmið og tillögur komi
fram í þessu máli.
Það fyrsta, sem þarf að
breytast, er almenningsálitið.
Almenningsálitið er það afl,
sem lyft getur Grettistökum,
þegar það beinist í réttan far
veg, og það ætti að verða ríkj
andi skoðun, að áfengisnotk-
un sé hverjum manni til
minnkunar. En almennings-
álitið hefur sofið. Jafnvel
fregnir af geysilegum tjónum,
stór-slysum og mannlátum af
völdum áfengis, svo að ekkí sé
minnzt á svallsamkomur víða
í tilefni af því, að Samband bindindisfélaga í skólum
hefur starfað í þrjátíu ár 16. marz n.k. og allan þann tíma
verið með athyglisverðustu þáttum í starfi skólaæskunn-
ar, þykir Vettvangnum hlíða að geta samtakanna að
nokkru, i dag, 1. febrúar, á baráttudegi þeirra, og
birtir einnig ávarp sambandsins.
1. febrúar ár hvert hefur
Samband bindindisfélaga í
skólum, bindindissamtök
skólaæskunnar, helgað sér
sem sérstakan baráttudag til
framgangs stefnumála sinna.
Hefur svo verið undanfarna
áratugi, allt frá árinu 1934,
en 21. október 1933 fór fram
þjóðaratkvæðagreiðsla um af
nám áfengisbannlaganna frá
1909. Voru þau tvíþætt, ann-
ars vegar aðflutningsbann,
er kom til framkvæmda 1.
jan. 1912, og hins vegar áfeng
issölubann, sem tók gildi 11.
jan. 1915. Lögin voru þó ekki
óbreytt til 1934, því f.rá árinu
1922 var heimilt að flytja til
landsins hin svonefndu Spán
arvín, létt vín með áfengis-
styrkleika allt að 21%. Áfengi
íór að flytjast til landsins að
nýju eftir afnám bannlag-
laganna á árinu 1935, enda
hafði einkasala ríkisins notað
síðari hluta árs 1934 til undir
búnings þeirri framkvæmd.
Eins og fyrr er sagt ákvað
Samband bindindisfélaga í
skólum að gjöra 1. febrúar ár
hvert að baráttudegi samtak
anna. Þegar sú ákvörðun var
tekin, var sambandið enn
ungt að árum, stofnað 16.
marz 1932. Allar stundir síð-
an hafa samtökin staðið í
fylkingarbrjósti þeirra afla,
sem stuðla vilja að vaxandi
heilbrigði og menningu æsk-
unnar og landsmanna allra.
Störf sín hefur Samband bind
indisfélaga í skólum unnið i
kvrrþey, en hefur þó aldrei
skirrzt við að taka einarð- j
lega afstöðu og láta að sérj
kveða á opinberum vettvangi
i þeim málum, sem tilgangi
þess varðar. Þá hefur baráttu
dagur samtakanna 1. febrúar
verið ljós vottur þess, að þau
eru síung, framsækin en
reynslurikari í samræmi við
aukin árafjölda. H.G.
um land, sem landsfrægar
hafa orðið, nær tæpast lengra |
en rétt að ýta við almennings
álitinu á meðan þetta eru
dagskrármál, en síðan sofnar
það aftur. Seint vaknar sá,
sem aldrei vaknar, segir mál-
tækið. Það verður að vekia
almenningsálitið, þar sem full
sannað virðist, að það vakni
ekki af sjálfsdáðum. Fyrsta
sporsins í þessa átt er tvímæla- j
laust að krefjast af ríkisvald-
inu. Ríkisstjórnin, Alþingi og
ríkisstofnanir ættu ag vera í
fylkingarbrjósti baráttunnarj
við áfengið, og veita ekki í op
inberum samkvæmum, mót-
tökum eða samkomum, á-
fenga drykki, enda hygg ég,
að flestum skattþegnjpn þyki
nóg um þær íij—So piilljónir
króna eða meir, sem eytt er
árlega í þessú skyni af fram
angreindum aðilum og hlnta
upphæðarinnar betur varið í
aðrar framkvæmdir landi og
þjóð ti.1 hagsældar. Einnig
verður ríkisvaldið að auka og
HÖRÐUR GUNNARSSON
margfalda aðstoð sína við
bindindishreyfinguna, svo að
hún geti leyst hlutverk sitt
sem bezt af hendi, ag fylgja
eftir skrefi ríkisvaldsins, til
árangnrs. Því aðeins er bind-
indishreyfingin megnug þess, i
að vinna að mannbótastarfi
sínu, eins og eðlilegt getur
talizt, að ríkið styðji hana og
og styrki ósínkt. Ég hygg að
engum kæmi til hugar að
svipta slökkviliðið fjárstuðn-
ingi og leggja það niður. bótt
stórbruni ætti sér stað. sem
það vegna manníæðar' og
tækjaskorts réði ekki við,
heldur efla á alla lund. Gagn
stæð hugmynd hefur þó mynd
azt í hugum ýmissa um bind-
indishreyfinguna og þeir
segja, að vegna þess ástands
í áfengismálum þjóðarinnar,
sem ríkir í dag, ætti fyrsta
sporið að vera til lausnar vand
anum, að leggja bindindis-
hreyfinguna niður, hennar sé
vandinn. Ég vil taka það
fram, að ég lít á bindindis-
hreyfinguna sem „eina heild,
þótt innan hennar séu mörg
félög með mismunandi starfs
hætti. Öll vinna þau að sama
markmiði og, ef vegið er að
einni grein hreyfingarinnar,
er verið að veikja hana og
vega að henni í heild. Þegar
bindindishreyfingin yrði lögð
niður, myndi að sjálfsögðu
leggjast niður um leið það
starf, sem hún hefur unnið
við að gera sem flesta að betri
bióðfélagsþegnum. Til þessa
má því ekki koma.
Annað sem bæri að gera, er
að styð.ia sem bezt þá aðila,
sem efla vilja heilbrlgðar,
áfengislausar skemmtanir
yngra sem eldra fólks, ferða-
lög og tómstundastarf. Þær
tilraunir, er gerðar hafa ver-
ið hér í Reykjavík, sanna, að
grundvöllur er fyrir þetta
starf, aðeins þarf einhvern að
(Framhald a 12 siðu)
Eyðslusemi og óhóf fylgir ávallt
í kjölfar hvers kyns óreglu
Avarp Sambands bmdindisfélaga í
skéhm á bmdindisdaginn; L febrúar
Samband bindindisfélaga í
skólum var stofnað í Mennta
skólanum í Reykjavík 16.
marz 1932 og verður því 30 ára
gamalt á þessu ári.
f tilefni þessara tímamóta
vill stjórn sambandsins rifja
upp í fáum orðum tildrögin
að stofnun samtakanna og
viðgang þess á undangengn-
um þrem áratugum.
„Ef fólkið í skólunum lærir
að fara skynsamlega með fjár
muni sína, heilsu og gáfur, þá
lærir öll þjóðin það,“ sögðu
vitrir menn og þeir, sem stofn
uðu bindindisfélögin töldu
sjálfsagt að reyna þetta. Þeir
sögðu, að heilsuhreysti og
heilbrigði byggðust á tvennu:
annað væri m. a. að drekka
ekki áfengi og reykja ekki.
Hitt væri að kappkosta allt
það, sem héldi heilbrigðiiini
við og stældi líkamann,
stunda leikfimi, sund, göngur
kappleiki ýmiss konar, vera
mikið úti, reyna hæfilega á
sig. Á þennan hátt töldu þeir
unnt að halda vanheilsunni
burtu.
Og, þegar þeir, bindindis-
mennimir, í skólunum, bentu
á, að eyðslusemi og óhóf
fylgdi ævinlega í kjölfar
drykkjuskapar og hvers kyns
óreglu, vakti það svo mikla at
hygli, að lá við blóðugum ó-
eirðum.
í þessu andrúmslofti urðu
fyrstu bindindisfélögin í skól-
um til, hið fyrsta var stofnað
í menntaskólanum í Reykja-
vík en síðan fleiri í öðrum
skólum. Mættu félögin mikilli
andstöðu þegar i upphafi, og
urðu þau að heyja langvinna
og harða baráttu fyrir til-
verurétti sínum, en þeirri bar
áttu lyktaði alls staðar með
sigri bindindismanna.
Þegar bindindisfélögin höfðu
^ starfað um nokkurt skeið i
1 mörgum skólum Reykjavíkur, J
i sáu forvígismenn þeirra, að
þeim var nD.uðsynlegt að
mynda samtök, stcrk samtök,
! sem með sameinuðum átök-
um allra bindindisfélaganna
myndu vinna stórum meira
gagn, en ef þau ynnu dreifð.
Myndi þá hvert félag vinna
eftir sem áður í sínum skóla,
en öll ynnu þau innan ramma
þessara samtaka og undir yfir
stjórn þeirra. Þannig varð
Samband bindindisfélaga í
skólum til.
Á þessum þrjátíu árum hef-
ur starfsemi samtakanna ver-
ið fjölbreytileg og með ýmsum
hætti. Ríkastur þáttur starf-
seminnar hefur þó fræðslu-
starfið verið, öll árin. Það hef
ur einkennzt af fræðslukvöld
um og erindaflutningi um
bindindismál fyrir æskufólk.
þá hafa hinir færustu menn
verið fengnir til að fara út
um land í fyrirlestraferðir
um bindindismál og til að
kynna sambandið. Hafa ferð-
ir þessar gefið jóða raun.
Haldin hafa verið skemmti-
kvöld og kaffifundir og efnt
til íþróttamóta. Einnig hefur
blaðaútgáfa verið fastur liður
í starfsemi sambandsins og
þar verið ritað um bindindis-
mál og birtar greinar úr ýms-
um skólablöðum.
Samband bindindisfélaga í
skólum hefur átt því láni að
fagna, að til forystu hafa val-
izt framsæknir menn og á-
ræðnir, en þó forsjálir, sem
hafa óhikað lagt í, á stund-
um, langvinna baráttu til
framgangs stefnumálanna. En
sigur hefur ekki jafnan unn-
izt með atfylgi forystumann-
anna einna heldur komið til
samstarf og einhugur allra fé
lagsmanna. Hlýtur svo ávallt
að verða.
Stjórn Sambands bindindis
félaga í skólum þakkar öllum
þeim, sem unnið hafa að mál-
um samtakanna eða stutt á
annan hátt á fyrstu þrjátíu
árum starfstíma þeirra.
Stjórn Sambands bindindis
félaga í skólum hvet.ur alla
félagsmenn til ag vinna að
því, að 30. ár samtakanna
verði S.B.S.-ár.
TÍMINN, fimmtudagur 1. febrúar 1962