Tíminn - 17.02.1962, Qupperneq 6

Nauðsynlegt að gefa bændum
kost á að sækja um að nýju!
2. umræðu um fruonvarpið um
staðfestingu á bráðabirgðalögun-
um um lausaskuldir bænda var
haldið áfram í gær. Voru umræð-
urnar mjög fjörugar og varð um-
ræðunni eldci lokið kl. 4 og haldið
áfram eftir fundarhlé kl. 5.
Fyrstur tók til rnáls Eysteinn
Jónsson. Eystewm sagði, að vegna
þrýstings frá Frams'óknarflokkn-
um og bændafundum hefðu þær
breytingar verið gerðar á málinu,
að vaxtabréfin eru að verulegu
leyti gerð gjaldgeng í bönkuim, og
gætu fleiri notið þessarar aðstoðar
en þeir einir, sem ættu beinar
skuldir í bönkum. — Ráðherrann
vildi ekki fallast á þetta, en það
er engin r/nnkun fyrir ráðherr-
ann að viðurkenna það, að hann
hafi tekið til greina réttmæta
gagnrýni og lagfært það, sem auð-
sjáanlega hafði aflaga farið. Ráð-
herrann segir hins vegar að ekk-
ert hafi verið gert, sem ekki var
ákveðið þegar í upphafi málsins.
Vitnaði Eysteinn til ræðu, er ráð-
herrann hélt 23. okt. sl, við 1.
umr. málsins, en þá var umsóknar-
frestur um Íánin útrunninn. Þá
sagði hann að aðeins væri mein-
ingin að semja við viðskiptabank-
ana um að taka við þessum bréf-
um upp í skuldir, sem bændur ættu
þar beint, en hins vegar myndi
ekki vera samið við verzlanir og
kaupfélög eða sparisjóði um að
taka við þessum bréfum — það
ætti að vera samkomulagsatriði
milli bænda og skuldareigendur
þeirra hvort þeir ekki gætu tekið
við bréfunum á einhvern máta og
Þingstörf í gær
Fundir voru í báðum deild-
um Alþingis í gær.
Fundur í efri deild stóð að-
eins í sjö mínútur.
Þar var tekið til 3. umr. frv.
um Iðnaðarmálastofnun íslands
og var það afgreitt til nd. Frum
varp um sveitarstjómarkosning
ar var tekið út af dagskrá að
ósk allsherjarnefndar.
í neðri deild talaði Bjarni
Benediktsson fyrir frumvörp-
um, sem afgreidd höfðu verið
í efri deild um eftirlit með skip
um, prentrétt, og almenn hegn
ingarlög. Þeim var öllum vísað
til 2. umr. og nefndar. Birgir
Finnsson hafði framsögu fyrir
nefndaráliti um frumvarp um
staðfestingu á bráðabirgðalög-
um um vátryggingarfélög fyrir
fiskibáta. Auk hans töluðu þeir
Björn Pálsson og Emil Jónssor
Frumvarpinu var vísað til 3. um
ræðu. Emil Jónsson hafði fram
sögu fyrir frumvarpi um breyt
ing á lögum um almannatrygg
ingar í samræmi við bráða-
birgðasamkomulag Sjúkrasaml
Reykjavíkur og Læknafélags
Reykjavíkur. Frumv. var vísað
til heilbr. og félagsm.nefndar,
O'g 2. umr. Þá var tekið fyrir
frumvarp um lausaskuldir
bænda og er greint frá umræð
um uan það mál hér á síðunni
vextir væru hafðir svo háir á bréf
unum til að auðvelda bændum
samninga við síkuldareigendur. Það
var þess vegna ætlunin í upphafi
að bændur sjálfir stæðu í þjarki
við einstaka lánardrottna um að
taka við brófunum. — Ráðherr-
ann komst siðan að raun um það,
að ekki væri stætt á málinu eins
og fyrirhugað hafði verið og þá
grípur hann dauðans angist ög
semur við Seðlabankann — og
reynir svo að segja nú, að alltaf
hafi verið meiningin að bréfin
yrðu gjaldgeng.
Þá benti Eysteinn Jónsson á, að
með hinum furðulega málflutningi
að bændum gerði ekkert til, hvað
vextir væru háir, því að neytend-
ur borguðu þá alla í vöruve ðinu,
væri eins hægt að halda því fram,
að það væri nákvæmlega sama,
hvað allar rekstursvörur landbún
aðarins kostuðu, neytendur
greiddu þær í vöruverðinu Hugs-
unarháttur landbúnaðarráðherrans
er með fleiru en einu móti furðu
legur. Með þessum hugsunarhætti
vorkennir hann líklega ekki bænd
um að kaupa dráttarvélamar á
viðreisnarverðinu, þar sem hann
telur, að það komi allt inn í verð-
lagsgrundvöllinn. Sannleikurinn
er hins vegar sá, að bændur hafa
átt í miklum örðugleikum með að
fá kostnaðarliði viðurkennda og
standa höllum fæti þess vegna.
Jónas Pétursson sagði að lögin
væru gallalaus og mætti ekkert
að þeim finna, en allir ættu að
þakka Ingólfi Jónssyni landbún-
aðarráðherra sérstaklega fyrir al-
veg einstaka framgöngu í málinu,
Gunnar Gíslason sagðist vilja
þakka landbúnaðarráðherra fyrir
vasklega framgöngu í málinu og
taldi alla bænd-ur landsins standa
í sérstakri þakkarskuld við hann.
Það væri illa gert af Framsóknar-
mönnum að í stað þess að þakka,
réðust þeir að ráðherranum með
gömlum ófrægingarsögum úr Tim
anum. — Óþarfi væri að skylda
Seðlabankann til að kaupa bréfin
— og væri það hrein móðgun við
þá stofnun, ef breytingatillaga um
það kemur til atkvæða ög skoraði
á Framsóknarmenn að draga hana
til baka. Firra væri að fara fram
á, að umsóknarfrestur yrði fram-
lengdur, yrði aðeins til að tefja
málið Bændur höfðu nægan tíma
til að sækja og áreiðanlega hafa
allir s'ótt, se.m þörf höfðu fyrir
aðstoð Eysteinn hefði átt að gefa
sér tíma tii þess frá verkfallabrölt
inu í sumar að aðstoða bændur við
S að sækja nm,-
i
Björn Pálsson sagði að frumvarp
ið hefði verið ófullkomið. þar sem
ekkert var tekið fram, hvernig
bændum yrði tryggt að losna við
i bréfin, enn fremur ekkert sagt
um vexti Verzlanir. kaupfélög og
sparisjóðir hefðu ekki treyst sér
til að taka við bréfunum ef ekki
væri tryggt að þau yrðu gjaldgeng
: í bönkum og hefðu bændur ma>-g
i ir ekki getað sótt þess vegna. Væri
því mikið ranglæti að gefa ekki
þeim bændum. sem ekki gátu sótt
í sumar vegna þess, hve allt var
Töluðu um luususkuldirnur
þá í óvissu um framkvæmd máls-
ins, kost á að sækja nú. Þetta ætti
Ingólfur Jónsgon að vita og enn
fremur að það væru sannkallaðar
„viðreisnar“skuldir, sem hér væri
um að ræða. Þá sagði Björn og, að
rétt væri að flokkar og menn nytu
sannmælis og ætti að þakka þeim
það, sem þeir gerðu vel, en hitt
ekki.
Ingólfur Jónsson sagði enga á-
stæðu til að ætla annað en að all-
ir bændur hefðu sótt um lán, þótt
ekki hefði verið fyllilega öruggt
i.fyrirfram, að fyrirgreiðslan yrði
látin af hendi. Ekki væri því rétt-
mætt nú að tefja framgang máls-
ins með því að opna umsóknar-
tíma að nýju. Það væri haldlaust
fyrir Eystein Jónsson að lesa upp
ræður eftir sig, Ingólf. um málið,
því að í þeim ræðum, sem hann
hefði haldið, væri hvergi minnzt á
það, að ríkisstjórnin hefði ekki
haft í hyggju að gera að'stoðina
fullkomna. Þá sagði Ingólfur, að
það væri ekki núverandi stjórn,
sem hefði fellt gengið, það hefði
vinstri stjórnin gert, en núverandi
stjórn aðeins skráð krónuna
Halldór E. Sigurðsson vitnaði til
ræðu Ingólfs um málið, þar sem
hann sagði, að ekki yrði tryggt,
að vaxtabréfin yrðu gerð gjald-
geng í bönkum og bændur yrðu
sjálfir að semja við verzlanir og
sparisjóði að taka við bréfunum.
Bændur margspurðu um þetta atr-.
iði og alltaf komu sömu svörin
Bændur spurðu meira að segja
ekki ómerkari mann en Ingólf
Jónsson landbúnaðarráðherra að
þessu á aðalfundi Stéttarsambands
bænda. og hann gaf sömu svörin
og við 1. umr að aðeins væri
tryggt að viðskiptabankarnir, þar
sem bændur ættú beinar skuldir,
myndu taka við þessum bréfum.
— Svo kemur ráðherrann nú og
segist aldrei hafa einu sinni hugs
að í þessa átt hvað þá meira. —
Það var hin þunga mótmælaalda,
sem yfir reið. sem stefnuhvörfum
hefur valdið og stöðug barátta
Framsóknarma-nna. enda varð ráð-
herranum ekki um sel og tók að
hugsa ráð sitt betur og fór svo,
að það tók hann þrjá mánuði að
undirbúa þetta mál undir aðra um |
ræðu, og er þó þessi ráðherra ekki
almennt álitinn feiminn hér á j
Alþingi
Þá deildi Halldór hart á láns-
kjörin og benti á að nauðsynlegt
væri að setja ákvæði á bréfin um
að vextir skyldu lækka jafnmikið
og almennir vextir ef til almennr
ar vaxtalækkunar kæmi. Fyrir 2
árum rúmum voru hér á landi
7'A% víxilvextir, en bændum er
ætlað að greiða 8% vexti af þess-
um aðstoðarlánum, VA% hærri
vexti en sjávarútvegurinn. Ef vext
ir verða lækkað'ir, getur svo farið,
að bændur sitja uppi með lán til
20 ára með hærri vöxtucn en víxil-
vextir eru í landinu. Deildi Halldór
á Jónas Pétursson á Skriðuklaustri
fyrir að telja vextina harla góða
og bað hann svara þvi, hvort hann
áliti þetta hagkvæmt fyrir bænd-
urna eins og frá því væri gengið.
Enn fremur hafði Jónas sgat, að
ýmsir þi.ngmenn væru að flækjast
fyrir í þessu máli og taldi Jónas,
að betra hefði verið fyrir Jónas
að reyna að flækjast svolítið meira
fyrir, þegar verið væri að stytta
lánstíma og hækka vexti fjárfest-
ingarsjóða landbúnaðarins og
reyna að flækjast fyrir því nú, að
bændum yrði gert að greiða 8%
vexti af sínum lánum.
Björn Pálsson kvaðst vilja lýsa
því yfir að gefnu tilefni, að hann
áliti, að óhugsandi væri að málum
hefði verið unnt að koma í þetta
horf, þ.e. leiðrétt, ef Framsóknar
flokkurinn hefði ekki verið til.
Framsóknarflokkurinn er engan
veginn áhrifalaus, þótt hann sé
ekki í stjórn og það er af ótta við
fylgistap og vaxandi áhrif Fram-
sóknarmanna. sem tekizt hefur að
koma fram breytingum á frum-
varpinu.
Skúli Guðmundsson minnti ráð-
herra á, að hann hefði ekki fengið
nein svör við fyrirspurn sinni til
landbúnaðarráðherra um það,
hvers bændur ættu að gjalda, og
hvers vegna krafizt væri hærri
vaxta af bændum en útvegsmönn-
um. Þá benti Skúli á, að sparisjóð-
ir hefðu spurzt fyrir um það hjá
bönkunum, hvort þeir myndu geta
losnað við bréfin, ef þeir tækju
þau upp í lausaskuldir bænda og
þeir fengu þau svör, að ekki væri
hægt að treysta á neitt slíkt og
þess vegna hefðu sparisjóðir ekki
treyst sér til að taka við bréfun-
um. Þannig var ástandið í sumar,
er umsóknarfrestur rann út. Því
er nauðsynlegt að framlengja um-
sóknartíma, þegar viðhorfin hafa
breytzt og þess fastlega að vænta,
að sparisjóðir og fleiri aðilar
kunni að verða við beiðnum, sem
þeir ekki töldu sig geta orðið við
í surnar. Það er fjarstæða að halda
þyí fracn, að það muni tefja málið,
þótt umsóknarfrestur verði fram-
lengdur. Það er mjög auðvelt að
afgreiða þær umsóknir, sem fyrir
liggja nú og aðrar nýjar síðar, ef
þær berast.
Að ræðu Skúla Guðmundssonar
lokinni, kl. 4 | gær, var fundi frest
að til kl. 5. Fundi var þá fram
haldið og töluðu þeir Jónas Péturs
son, Ágúst Þorvaldsson og Halldór
E. Sigurðsson. Ekki eru tök á að
greina frá ræðum þeirra.
Landbrh. telur að áramótagrein Erlendar Einarssonar hafi
verið ósannindaþvæla. Einkum þó fullyrðingar um að afurða-
lán væru nú lægri út á landbúnaðarafurðir en sjávarafurðir
og að ríkissjóð’ur stæði ekki í skilum pieð útflutningsupp-
bætur. Ingólfur sagði að landbúnaðurinn fengi sömu kjör og
sjávarútvegurinn, hvað varðar afurðalán, en að útflutnings-
uppbæturnar verði ekki gjaldskyldar fyrr en eftir marga mán-
uð'i. þar sem ekki hefði verið ákveðið í fjárlögum um greiðslu
á þeim. — Eysteinn Jónsson rak þetta allt ofan í Ingólf aftur.
Landbúnaðurinn fær ekki nema um 50—55% afurðalán, en
sjávarútvegurinn samtals hjá Seðlahankanum og viðskipta-
bönkum ekki undir 75% en þó fremur allt að 90%. Varðandi
hitt atriðið vitnaði Evsteinn í stjórnlagafræð'i Bjarna Bene-
diktssonar. þar sem segir m. a. að meginregla sé að lögboðn-
ar greiðslur sé ríkissjóði skylt að ynna af hendi, þótt ekki
hafi um greiðsluna verið getið í fjárlögum. — Ingólfur svar-
aði því til. að það væru nú fleiri Iögfræðingar til en Bjarni
og þeir segðu nú bara allt annað um þetta atriði.
6