Tíminn - 26.05.1962, Síða 14

Fyrrí hluti: Undanhald, eftir
Arthur Bryant. Heimiidir eru
STRIDSDAGBÆKUR
ALANBROOKE
varizt þeim grun, að gangur stríðs
ins kynni að hafa orðið annar en
hann varð, ef Gott hefði stjórnað
áttunda hernum. Svo þreyttur sem
hann var, held ég að hann hefði
ekki haft þrek og orku til þess
að heyja stríðið eins og Monty
gerði.
Að miðdegisverði loknum sat ég
ráðstefnu með þeim forsætisráð-
herranum og Smuts. Eg vkrafðist
þess eindregið, að Montgomery
yrði látinn taka við af Gott. For-
sætisráðherrann var fremur með-
mæltur Wilson ,en Smuts studdi
mig og nú hefur ráðuneytinu verið
sent skeyti, þar sem Montgomery
er boðið að koma og taka við
stjórn áttunda hersins.
Harriman (Averell Harriman,
sérlegur fulltrúi Roosevelts for-
seta í Stóra-Bretlandi), kom í dag,
ásamt nokkrum Rússum. Þeir eiga
að fylgjast með okkur til Moskvu.
Sömuleiðis Maxwell, ameríski hers
höfðinginn ....
Málunum hafði nú verið ráðstaf
að eins og ég helzt vildi. Alex veitt
herstjórn í Mið-Austurlöndum og
Monty falin sljórn áttunda hersins.
Eg þekkti iþá báða vel og var viss
um að þetta samband þeirra myndi
reynast vel . . , . “
Enn var eftir að boða Auchin-
leck þau alvarl. tíðindi, að svipta
ætti hann herstjórnarstöðu sinni
— sem var ein sú miðilvægasta
innan hersins. Fyrir alla hlutað-
eigendur var sú ákvörðun ógeðfelld
og óæskileg. Allir dáðust að hon-
um sem manni, drenglyndum og
frábærum hæfileikum búnum og
báru til hans virðingar — og vin-
arhug ....
„8. ágúst. Eg var vakinn snemma
með þeim fyrirmælum, að koma
til svefnherbergis forsætisráðherr-
ans, þar eð honum hafði nú borizt
svar frá ráðuneytinu. Þeir höfðu
nú fallizt, treglega að vísu, á skipt
ingu herstjórnarinnar. Engu að
síður var útnefning Montgomery
ákveðin og sömuleiðis valið á K.
Anderson sem eftirmanni hans.
Því næst var Jacob sendur með
bréf forsætisráðherrans til Auchin
leck og sagt að koma aftur með
svar. Loks fórum við, forsætisráð-
herrann, Harriman og ég, með
Dick McCreery í heimsókn til 8.,
9. og 24. stórfylkisins, sem öll bíða
eftir úthlutun skriðdreka ....
Kom aftur hingað klukkan 2,30
e.m. og borðaði hádegisverð með
þremur rússneskum mönnum,
sem eiga að verða ferðafé-
lagar okkar til Moskvu. Talaði
lengi við rússneska hershöfðingj-
ann að hádegisverði loknum en
hélt því næst til bandarísku aðal-
bækistöðvanna, þar sem ég hitti
Maxwell hershöfðingja, sem skýrði
mér mjög nákvæmlega frá eftirliti
þeirra með Afriku-leiðinni.
Aftur til sendiráðsins til fundar
við þá Jacob og forsætisráðherr-
ann. Auchinleck hafnar nýrri út-
nefningu og kýs heldur að draga
sig í hlé ....
9. ágúst. Cairo. Hafði ákveðið að
borða morgunverð með forsætis-
ráðherranum klukkan 8,30 f.m. —
Klukkan 7 f.m. kom herbergis-
þjónninn hans (Sawyers) til að
segja mér að forsætisráðherrann
væri vaknaður og vildi fá að vita
hvenær ég ætlaði að borða morg-
unverð. Eg sagði klukkan 8,30 f.m.
eins og ákveðið hafði verið .Þjónn
inn varð óttasleginn og svaraði:
„En, Sir Alan, forsætisráðherrann
vill borða morgunverð, þegar hann
vaknar!“ Eg sagði að ef svo væri,
þá yrði hann því miður að borða
morgunverð sinn einn, þar eð ég
ætiaði mér að borða klukkan 8,30.
Að svo mæltu sneri ég mér til
veggjar og bjóst til að sofna aftur.
Klukkan 8,30 fór ég til fundar
við forsætisráðherrann. Hann
hafði þá lokið við að borða morgun
verðinn, en bar engan óvildarhug
til mín. Við áttum von á Alexand
er og ég vildi umfram allt hitta
hann og hafði því mælt svo fyrir,
að honum yrði strax vísað til her-
bergis míns. Svo illa vildi til, að
hann kom meðan ég var að borða
morgunmatinn. Þjónninn hvíslaði
í eyra mér, að hann væri kominn,
en forsætisráðherrann heyrði það,
og varð því að segja honum, að
Alex hefði farið inn í snyrtiklef-
ann.
Loks fékk ég tækifæri og flýtti
mér út til að hitta hann ....
10. ágúst: Borðaði morgunverð
með forsætisráðherranum og Alex.
Ræddi því næst við Wavell til há-
degis og snæddi því næst hádegis
verð. Tók á móti Gatehouse (Á.H.
Gatehouse hershöfðingi, yfirmað-
ur 10. herdeildarinnar) klukkan
3,30 e.m. Aftur til sendiráðsins,
til að ræða um flutninga og sigl-
ingar við forsætisráðherrann og
Lindsell, frá klukkan 5—6 e.m.
Eg hefi nú lokið við að ganga
frá farangrinum mínum. Þar eð
við leggjum af stað í Moskvuferð
okkar næstu nótt, laust eftir mið
nætti. . . . “
„11. ágúst 1942. Teheran. 6y2
klukkustund — 1300 mílur. Fór-
um frá Cairo litlu eftir miðnætti
og ókum út til flugvallarins, þar
sem þrjár Liberabors-flugvélar
biðu okkar. Ein fyrir forsætisráð
herrann með lækninn og annað
fylgdarlið hans. í flugvélinni með
mér voru Wavell, Tedder og Jacob.
Brottför okkar seinkaði til klukk
67
an 2 e.m., en um orsök þess veit
ég ekki . . .
Við lentum klukkan 8,30 c.m.
og ókum til sendiráðsins, þar sem
við þvoðum okkur og borðuðum
morgunverð. Ætlunin hafði verið
sú, að halda áfram ferðinni eftir
eina klukkustund, en vegna hinn-
ar seinkuðu brottfarar nóttina
áður, var augljóst, að við mynd-
um aðeins komast til Kuibyshev
þá um nóttina, en ekki alla leið
til Moskvu. Það var því afráðið,
að eyða deginum hér og leggja af
stað til Mtoskvu snemma næsta
morgun.
12. ágúst: Teheran. 2J/2 klukku
stund. 400 mílur. Vakinn klukkan
4,45 e.m., borðaði morgunverð
klukkan 5,15 og lögðum af stað
til flugvallarins klukkan 5,30. —
Vegna venjulegra tafa þar, var
ckki lagt af stað fyr en klukkan
6,45. Þegar flugvélin var komin
á loft, settist ég við gluggann og
naut hins góða útsýnis. Þegar við
höfðum flogið í cina klukkustund,
var okkur tilkynnt að ein vélin af
fjórum hefði bilað, svo að hreyf-
illinn snerist ekki .lengur. Við urð
um því að snúa við og þegar búið
var að athuga vélina, var okkur
sagt, að við gætum ekki lagt af
stað aftur fyrr en í fyrramálið.
Við fórum því aftur til sendiráðs-
ins. Raunverulega megum við
þakka forsjóninni fyrir líf okkar
og limi, þar eð bilunin var þannig,
að hún hefði auðveldlega getað
orsakað íkveikju í flugvélinni.
Eftir hádegisverð fór ég í bað
og svaf svo vært og lengi. Nú erum
við búnir að borða miðdegisverð
og ætlum að fara snemma í rúmið
þar eð ætlunin er að fara héðan
með rússneskri flugvél klukkan
5 e.m. Flugstjórinn okkar er Rúss
á leig sinni til Moskvu, meðan
við snerum aftur til Teheran. Mér
féll ekki vel að sjá hann fjarlægj
ast og hverfa mér úr augsýn án
þess a'ð vita, hvernig við gætum
fylgt honum eftir.
Nóttin í Teheran var ekki sér-
57
— Ner, vinur. Eg get ekki fylgt
þér nú. En ég treysti þér, sagði
frúin.
SýslumaSur gekk einn til fund
ar við Sigþrúði Hann vissi ekki
fyrr en hún gaf ákveðið neitandi
svar, að hún var heitin Guðmundi
Björnssyni. Hún sagðist vita, að
Þóroddur væri prýðilegur maður,
sjálfsagt bæði vænn maður og
En þrátt fyrir það hefði hún neit
að honum, þótt ólofuð væri. Hún
hefði ekki viljað verða stjúpmóð
ir barna Guðrúnar í Ási og lifa
í nábýli við jafn riklundaða konu,
sem gömlu frúna í Ási. Það hefði
orðið sér óbærileg kvöl, að sjá
hina ættstóru, drambsömu konu
gera mun á börnum sama manns
ins. En slíkt hefði áreiðanlega
orðið, ef þau Þóroddur hefðu
eignazt börn.
En því leyndi Sigþrúður, sem
einnig bjó í huga hennar, að hún
vildi ekki verða seinni kona
nokkurs manns. Og við það upp
gjör fann hún sárt til þess, að
í raun og veru var hún sjálf ekkja
þar sem hún hafði fætt barn. Sýslu
maður hvarf af þessú móti og
hlaut að segja Þóroddi svar Sig-
þrúðar, er væri heitbundin Guð
•úiundi Björnssyni, sem hvorki!
hann né kona hans höfðu vitað.
Þóroddur tók hryggbrotinu með
þeirri háttvísi, sem honum var
lagin. Bað hann fyrir kveðju' til,
Sigþrúðar og hamingjuóskir.
Þegar Þóroddur var að ríða út
með hlíðinni, sá hann mann koma
á skíðum ofan brúnina. Maðurinn
bar sig vel og stóð fallega hina
miklu brekku. Hann kom í veg
fyrir Þórodd. Þetta var Guðmund
ur Björnsson. Þóroddur kallaði til
hans og kvað hann skíðamann góð
an. Er þeir höfðu heilsazt sagði
hann Guðmundi erindi sitt í
Hvamm og óskaði honum til ham-
ingju með festarmey sína.
Kvaðst hann vona að þeir yrðu
vinir framvegis, þó að báðir hefðu
þeir beðið hinnar sömu stúlku.
Guðmundur Björnsson gladdist
innilega við þessa kvcðju. Og
voru þeir jafnan síðan vinir, hann
og Þóroddur.
XXI
Um vorið fluttu ungu hjónin
að Teigi. Þá jörð átti sýslumað-
ur. Var Teigur ein af fjórum jörð
um hans, sem lágu allar saman.
Var ein af jörðum sýslumanns á
milli Teigs og Hvamms. Upplýst
ist síðar að. Guðmundur fékk lífs
tíðarábúð á jörðinni.
Sveinninn litli varð eftir í
Hvammi. Var það látið heita svo
að sýslumannsfjölskyldan hefði
tekið svo miklu ástfóstri við barn
ið, að hún hefði ekki getað sleppt
hendi af honum. Og vel dafnaði
hann í umsjá frú Ragnheiðar.
Allt heimilið í Hvammi sá eftir
ungu hjónunum, og töldu margir
að sæti Guðmundar Björnssonar
á sýslumannss'etrinu yrði vand-
fyllt.
Þegar kom að því að Sigþrúður
skildi við sveininn brast hún í
sáran grát, því líkt sem hún væri
að bugast.
Frú Ragnheiður gekk loks til
hennar, og ræddust þær einar
við um stund. Svo leiddi frúin
hina harmþrungnu móður til
dyra. Þar kvaddi Sigþrúður heim
ilisfólkið. Sýslumannshjónin síð-
ast allra. Er kveðjum var lokið,
gekk bóndi hennar til hennar tók
hana mjúkelga í fang sér, og
lyfti henni í söðulinn. Fórst hon
um það ágætlega. Höfðu sýslu-
mannshjónin gefið henni hest og
reiðveri, hvort tveggja hið mynd
arlegasta. Kú höfðu ungu hjónin
einnig fengið í Hvammi. Og
margt annað eigulegt, töldu þeir
fram, sem bezt þóttust vita, um
heimanbúnaðinn frá Hvammi.
Guðmundur Björnsson bar sig
vel á kveðjustundinni. Var hann
kvaddur með hlýjurn huga og
árnaðaróskum.
Þegar riðið var úr hlaði, veif-
aði Sigþrúður til heimafólksins.
Guðmundur reið við hlið hennar
Allt í einu heyrðist daufur barns
grátur frá bænum. Sigþrúður
kipptist við og stöðvaði hestinn.
Guðmundur lét sem hann yrði
þess ekki var og hottaöi á hest-
inn.
— Drengurinn minn, drengur-
inn rninn,, kveinaði móðirin.
— Hann er í góðum höndum,
Sigþrúður mín, sagði bóndi henn-
ar.
— Ó þetta er svo átakanlegt,
veinaði móðirin.
— Lífið er nú svona, góða mín
sagði Guðmundur.
— Má ég ekki snúa við og sjá
hvort nokkuð er að?
— Ætlarðu þá að koma með
barnið, og gefa mér það með þér?
sagði Guðmundur.
— Það get ég ekki, góði minn
því er nú verr.
— Þá höldum við áfram, góða
mín, og biðjum guð fyrir hann
og okkur, sagði Guðmundur.
— Ó stundi móðirin. Svo var
haldið áfram.
Bærinn á Teigi var fremur ves-
aldarlegur. Stór var hann, hafði
áður fyrr verið allreisulegur, en j
var nú allur af sér genginn. Og |
svo var einnig um flest önnur
hús þar. Ein skemma var þó ný-:
BJARNI ÚR FIRÐI:
Stúdentinn
Hvammi
leg Guðmundur vissi vel hvemig
umhorfs var á býlniu. En Sig-
þrúði brá er hún sá húsakost
býlisins. Hún vissi að sönnu að
það myndi ekki jafnast á við stór-
býlið í Hvammi. En aldrei hafði
hana grunað að svona aum vistar
vera mætti henni á nýja heimil
inu. Guðmundur átti lítið tjald,
og i því sváfu ungu hjónin fyrstu
næturnar á Teigi. Þrjár röskar
stúlkur komu d,aginn eftir og
gengu þær í það að þvo baðstof-
una hátt og lágt. Svo kom röðin
ag öðrum bæjarhúsum. Húsbónd
inn ungi reyndi að laga það, sem
hrörlegast var. Suma torfveggina
varð hann að hlaða upp að mestu.
Hann fór snemma á fæt.ur og
gekk seint til náða. Þó hélt hann
kyrru fyrír um helgar, svaf þá
mestallan sólarhringinn. Hann
var hress í máli, hægur og glað-
vær í senn. Sigþrúður hafði
aldrei þurft að leggja hart að sér
Henni ofbauð áframhald bónda
síns og óttaðist um þol hans.
Hann vildi að hún tæki lífinu létt
ari tökum. En henni fannst að
með því brygðist hún honum, og
herti sig það hún gat. Hún von-
aðist að þegar byrjunarörðugleik-
unmm, væri rutt úr vegi, félli
starfið í lygnari farveg. En þetta
fyrsta sumar á Teigi, fékk hún
að reyna það, að verkefni hlóð-
ust jafnt og þétt, uxu lát-
laust en minnkuðu ekki. Þar sá
ekki högg á vatni þó að unnið
væri nótt sem dag. Guðmundur
naut sín í starfinu og gladdist
við vaxandi umsvif. En húsmóðir
in unga kenndi kvíða og vanmátt
ar, vig þrotlaust erfiði. Túnið á
Teigi var ekki stórt. Nokkrix hól
ar að mestu sléttir með skjól-
sömum brekkum. Það var allt
túnið. Stóð bærinn á neðsta hóln-
um, þar var og fjósið. Fjárhúsin
voru á einum hólnum við túnjað
arinn. Hesthúsin; tveir litlir kof-
ar stóðu saman við utanverðan
túngarðinn. Um túnið mitt féll
lækjarsytra, Þangað var drykkjar
vatnið sótt. 'Var aðfenni mikið að
læk þessum. Það sá Guðmundur,
og leitaði fyrir sér um brunngröft
Eftir talsverða leit tókst honum
að finna vatnsæð. Þar var ágætt
neyzluvatn. Hann gróf þar og
hlóð brunninn að innan. Og fyrir
veturinn hafði hann byggt brunn-
hús yfir brunnpennan. Og fór það
aldrei i kaf. Milli túnhóianna var
kargaþýfi. og upp úr því -stóðu
víða stór björg. Hafði Guðmund-
14
T f M I N N, laugardagurinn 26. maí 1962.