Alþýðublaðið - 04.01.1940, Page 3

FIMMTUDAGUR 4. JAN. 1940.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞVÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VAIiDEMARSSON.
í fjarveru hani:
STEFÁN PÉTURSSON.
I—í—• m
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
*------------------------♦
Kaupoppbót og
viunufriðBr.
ÞVÍ verður ekki með neinni
sanngirni neitað, að með
breytingartillögum þeim, sem
fluttar voru á alþingi í gær við
gengislögin að tilhlutun stjórn-
arinnar og afgreiddar sem lög
frá alþingi í morgun, hefir í öll-
um höfuðatriðum verið komið
mjög verulega til móts við þá
sjálfsögðu réttlætiskröfu verka-
lýðsins, að hann fengi með
kauphækkun þá dýrtíð upp
bætta, sem skapazt hefir af
völdum stríðsins, þó að há-
markskrafa hans, fullkomin
uppbót dýrtíðarinnar, fengist
ekki í þetta sinn.
Með breytingunum á gengis-
lögunum hefir nú öllum verka-
mönnum, sjómönnum, verk-
smiöjufólki og iðnaðarmönnum
verið tryggð kaupuppbót frá
þessum áramótum og síðan á
ársfjórðungsfresti út allt þetta
ár, kaupuppbót, sem í fyrsta
sinn kemur til með að nema
þremur fjórðu þeirrar verð-
hækkunar, sem orðin er, fyrir
þá lægst launuðu, og tveimur
þriðju eða minnst helmingi
verðhækkunarinnar fyrir þá
betur launuðu, en getur við síð-
ari kauphækkanir á árinu kom-
izt upp í 80% verðhækkunar-
innar fyrir þá fyrstnefndu og
70% eða minnst 55% fyrir þá
síðarnefndu. Og til þess að
nefna aðeins tvö dæmi þess,
hvaða þýðingu þessi nýju kaup-
gjaldsákvæði gengislaganna
hafa nú þegar fyrir þá lægst
launuðu, má geta þess. að tíma-
kaup Dagsbrúnarverkamanna
hækkar strax við fyrstu kaup-
uppbótina nú um áramótin úr
kr. 1,45 upp 1 kr. 1,58, og tíma-
kaup verkakvenna hér í Reykja
vík úr kr. 0,90 upp í kr. 0,98.
Það skal að vísu játa, að
þessi kaupuppbót fullnægir
ekki þeim kröfum, sem Alþýðu-
flokkurinn gerði fyrir hönd
verkalýðsins. Hann barðist fyr-
ir því, að dýrtíðin yrði bætt
verkamönnum, að minnsta
kosti þeim lægst launuðu, að
fullu, enda þótt hann teldi eins
og á stóð ekki rétt, að láta það
samkomulag, sem að endingu
fékkst, stranda á því, þótt sú
krafa næði ekki fram að ganga.
Þess verður vafalaust ekki
langt að bíða, að kommúnistar
komi og segi, að það hefði held-
ur átt að knýja fram kaup-
hækkun með verkföllum og að
kaupuppbótin myndi hafa orðið
meiri með því móti. En þar til
er í fyrsta lagi því að svara, að
það er ekki sjáanlegt, hverjir
hag hefðu af því, aðrir en er-
indrekar erlendrar ofbeldis-
stefnu og erlends árásarríkis
eins og kommúnistar, að inn-
anlandsfriðinum yrði á þessum
alvarlegu tímum stofnað í
Kutssinen, toppfígúran
i leppstjérn Rússa i
TerijotEi á Kyrjálanesi.
-—.— ■» --—
Hefir verið í þjónustu Stalins austur
í Moskva í meira en tuttugu ár.
♦
hættu með harðvítugum vinnu-
deilum. Og í öðru lagi eru engar
líkur til þess að jafnmikil og
almenn kaupuppbót og sú, sem
nú hefir náðst með samkomu-
lagi innan stjórnarinnar og á
alþingi, myndi hafa fengizt með
verkföllum. Það eru að vísu til
stéttarfélög, sem eru svo sterk
og vel skipulögð, að þau hefðu
með samningum eða verkföllum
getað knúið fram eins háa
kaupuppbót eða jafnvel hærri
en þá, sem ákveðin var á al-
þingi í morgun. Maður gæti
hugsað sér, að Prentarafélagið.
Sjómannafélagið og jafnvel
nokkur fleiri hefðu getað það.
En fjöldinn allur af hinum veik-
ari félögum hefði áreiðanlega
ekkert bolmagn haft til þess.
Og útkoman hefði orðið sú, að
sá hluti verkalýðsins, sem bezt
er launaður, hefði fengið hæsta
kaupuppbót, en hinn hlutinn,
sem lægst er launaður og dýr-
tíðin kemur langharðast niður
á, hefði minnsta kaupuppbót
fengið eða alls enga. I því sam-
bandi má heldur ekki gleyma,
að mörg félög, þar á meðal
Dagsbrún, voru samningsbund-
in við atvinnurekendur fram á
vor eða sumar og gátu því enga
von gert sér um kauphækkun
fyrr en þá. En nú hefir öllum
slíkum félögum með breyting-
unum á gengislögunum verið
tryggð kaupuppbót tvisvar áður
en samningstímabil þeirra er
á enda.
Annars er yfirleitt engin á-
stæða til þess að gera sér nein-
ar tálvonir um árangur af
„frjálsum“ kaupsamningum
eða vinnudeilum á tímum
eins og þeim, sem nú eru, þegar
allar lífsnauðsynjar eru óðfluga
að hækka. Sú reynsla. sem
fékkst í heimsstyrjöldinni bæði
hér og annars staðar, er ótvíræð
sönnun þess, að kaupið hækkar
ekki nándar nærri eins ört og
verðlagið á lífsnauðsynjum. Ár-
ið 1914, áður en verðhækkunin
byrjaði af völdum stríðsins, var
tímakaup hér í Reykjavík 35
aurar. Það var ekki fyrr en eftir
tvö ár, 1916, að tímakaupið fór
upp í 45 aura, þó að vísitala
framfærslukostnaðarins væri þá
komin úr 100 upp í 155. Þegar
vísitalan var komin upp í 333
árið 1918 og dýrtíðin hafði þar
með meira en þrefaldast, hafði
tímakaupið, sem þá var komið
upp í 75 aura, ekki meira en
aðeins rúmlega tvöfaldazt. Og
það var ekki fyrr en árið 1921,
þegar verðlækkunin var aftur
byi-juð, að kaupið náði verð-
laginu, ef svo mætti að orði
komast, og verkamenn fengu
dýrtíðina að fullu bætta. En svo
lækkaði kaupið ekki heldur eins
ört aftur og verðlagið, þannig
að verkamenn unnu það upp á
árunum eftir heimsstyrjöldina,
sem þeir höfðu tapað við verð-
hækkunina á stríðsárunum
sjálfum.
Sumum kynni ef til vill að
detta það í hug, að þessi reynsla
okkar á stríðsárunum stafaði af
því, að hér hefði þá vantað öfl-
ug verkalýðssamtök. En ástæð-
an var önnur. Hlutfallið milli
verðlags og kaupgjalds raskað-
ist á nákvæmlega sama hátt í
Danmörku, þó að þar væru þá
komin upp sterk verkalýðssam-
tök. Sannleikurinn er sá, að á
slíkum tímum stígur verðlagið
á lífsnauðsynjum miklu örar en
kaupið, ef allt er látið „frjálst“,
eins og það er kallað, af því op-
inbera.
í þessari styrjöld hefir það
ekki verið gert. Bæði hér og
annars staðar á Norðurlöndum
hefir hið opinbera haft strangt
eftirlit með verðlagi og að
minnsta kosti hér einnig með
kaupgjaldi. Það verður ekki
með neinum sanni sagt, að
verkalýðurinn hafi skaðazt á
því. Þvert á móti. Það hlutfall,
sem nú hefir verið skapað milli
kauphækkunar og verðhækkun-
ar hér á landi með breytingun-
um á gengislögunum, er, þrátt
fyrir allt, sem út á það er að
setja, ólíkt betra fyrir verka-
menn en það, sem þeir urðu að
sætta sig við árum saman í
heimsstyrjöldinni. Að sú kaup-
uppbót, sem verkamenn hér á
landi hafa nú fengið, var á-
kveðin af því opinbera, er þeg-
ar á allt er litið, ekki nema
aukaatriði, enda þótt Alþýðu-
flokkurinn telji æskilegra og af-
farasælla, að verkalýðssamtök-
in semji sjálf við atvinnurek-
endur eins og hingað til og muni
beita sér fyrir því, að slík að-
ferð til þess að ákveða kaup-
gjaldið verði aftur upp tekin.
Aðalatriðið er það, að verka-
menn hafa tiltölulega fljótt
fengið kaupuppbót vegna dýr-
tíðarinnar, sem eftir atvikum
má telja viðunandi, og trygg-
ingu fyrir því,' að kaup þeirra
haldi áfram að hækka í ákveðnu
hlutfalli við dýrtíðina á árs-
fjórðungsfresti allt það ár, sem
nú er að byrja.
Og að endingu má ekki
gleyma einu, að með samkomu-
laginu um kaupgjaldið hefir
þjóðinni verið tryggður vinnu-
friður í heilt ár og öllum þeim
hættum verið afstýrt, sem
henni gátu staðið af harðvítug-
um vinnudeilum á svo viðsjár-
verðum tímum. Það verður ekki
með neinum tölum talið, hvers
virði það er fyrir alla þjóðina.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
AÐ, að Sovét-Rússland hefir
látið gera O. W. Kuusinen
að yfirmanni bráðabirigðastjórn-
arinnar finnsku, sem Stalin hefir
stiofnsett, er að sumu leyti aðeins
herbragð. Það er bersýn-ilega til-
gangurinn að draga tengilínu til
byltingartímabilsins 1918, til þess
á þann hátt að skapa glundroða í
Finnlandi. En þetta herbragð
strandar á tveim staðreyndum.
Önnur er sú, að Finnland er í ár
allt annað en Finnland 1918-
Hin staðreyndin er sú, að Rúss-
land er í ár allt annað en áríð
1918.
Otto WilJhelm Kuusinen var
einn meðlimanna í finnsku bylt-
ingarstjórninni 1918. Hann var þó
ekki stjórnarfiorsetinn, enda þótt
ihann hefði átt sæti í finnsfea rífe-
isdegiinum frá þvi 1907 og forseti
ríkisdagsins um skeið. Leiðandi
menn finnsku byltingarstjórnar-
innar voru Kullova Manner, sem
var stjórnarfiorseti, Yrjö Sirola,
sem var utanrífeismálaráðherra og
Edv. Gylling, sem var fjármála-
ráðherra.
Þessir menn flýðu frá Finn-
landi ásamt mörgum fleirum, eft-
ir ósigurinn. Þeir settust að í
Rússlandi, oig þar hafa örlög
þeirra verið hin dapurlegustu,
nema að því er Kuusinen við-
feemur, ef maður kallar það ekki
clapurleg örlög að láta nota sig
sem böðul á lýðræðið í sínu eigin
landii. Og það er svo um þá
Manner, Sinola og Gylling, eins
og um fleiri ekki rússneska kom-
múnista, að. menn vita ekki hver
hafa orðið örlög þeirra. Menn
vita þó með nokkum veginn
visisu, að Manner var skotinn
fyrir nokkrum árurn. Aftur á móti
váta menn ekki með vissu um þá
Sinola og Gylling, hvort þeir eru
í fangelsi eða búið er að taka þá
af lífi. Ef þeir eru á lífi, þá opn-
ast þeim máske dyr frelsisins aft-
ur, ef þeir verða viljug verkfæri
í hömdum Stalins og láta mota sig
sem böðla á sína eigin þjóð. En
ef til vill er Stalin hræddur við
að sleppa þeim lausUm.
O. W. Kuusinen var sá af leið-
togum byltingarinnar 1918, sem
nneð mestri ákefð hneigðist að
klíku Stalins í rússneska kom-
múnistafliokknum, og var það
mjög í 'samræmi við afstöðu hans
til byltingarinnar frá stúdentsár-
um hans. Meðan þeir Kullowo
Manner og Gyllimg hvað eftir
annað létu í ljósi samúð sína með
hinmi sósíaldemokratisku hreyf-
ingu í Finfgandi, hallaðist Kuu-
sinen markvíst og ákveðið að
hinum rússmeska kommúnisma.
Rétt á eftir finnsku byltingunni
1918 birti hann þesisa afstöðu sín.a
með því að gefa út ritling um
fimnsiku byltinguna. Ritling þenn-
an kallaði hann „sjálfsgagnrýni".
t riti þessu fordæmdi hann það
fyrst og fremst, að verkalýðurinn
(Frh. á 4. síðu.)
De
pjóðfrægn vörnmerki
hafa staðið af sér
alla samkeppni.
H á aa - stangasápa
og undraefnið
Nýja Tip Top
eru merki hreinlætisins á íslandi.
Tip Top hvitur pvottur, aðeins ef notað er Tip Top.