Alþýðublaðið - 19.01.1940, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGUR 19. JAN. 1940.
ALI»ÝÐUBLAÐIÐ
♦------------------------
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RTCSTJÓRI:
F. R. VAUDEMARSSON.
1 fjarveru h*n»:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Algreiðsla, auglýslngar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4908; Ritstjóri.
WM: V. S. Vílhjélms (heima).
4905: AlþýSuprentsmiðjan.
fjfWKS: Afgreiðsla.
(5021 Stefán Pétursson (heima).
1 ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
<»------------------------*
Oétanir Réssa
vlð Norðnrlðnd
R0SSAR hafa nú dagle'gia i hot
unum við Norðurlandaþjóð-
irnar fyrir þá hjálp, sem þær
veita Finnum í baráttu þeirra fyr-
ir frelsi og sjálfstæði lands síns.
Þeir bera Norðurlandaþjóðunum
það á brýn, að þær hafi gerzt
sekar um hlutleysisbrot með þess-
ari hjálp við bræðraþjóðina á
Finnlandi, og þar í liggur að
sjálfsögðu sú hótun, að Rúss-
land áskilji sér rétt til þess að
beita Norðurlandaþjóðirnar sama
ofbeldinu og Finna, ef þær hætti
ekki að styðja þá. Með öðrum
orðum: Rússland hótar Norður-
löndum stríði!
Norðurlönd hafa svarað, eins
og satt er, að sú hjálp, sem
Finnum hafi verið veitt af þeirra
hálfu, hafi ekki verið veitt af
neinum yfirvöldum, heldur af
frjálsum samtökum einstaklinga
og félagsheilda, þannig að um
hlutleysisbrot geti ekki verið að'
ræða. Norðurlandaríkin eru sem
ríki hlutlaus í styrjöld Rússa og
Finna, en einstaklingum og fé-
lagsheitum er heimilt að styðja
Finna bæði í orði og verki, ein-
staklingum meira að segja heim-
ilt að gerast sjálfboðaliðar í her
Finna til þess að berjast með
þeim gegn ofurefli hins rúss-
neska innrásarhers. Ef það er
kallað hlutleysisbrot, þá er það
fölsun á hugtaki hlutleysisins.
Það er ríkið, sem átt er við,
þegar í þjóðaréttinum er rætt
um hlutleysi og hlutleysisbrot, en
hvorki einstaklingar né samtök
einstaklinga.
En hver er það, sem hér leyf-
ir sér að bera Norðurlandaþjóð-
unum hlutleysisbrot á brýn? Það
er rússneska sovét-stjórnin, sem
réðist með milljónaher inn í Pól-
land að baki Pólverjum, meðan
þeir áttu í styrjöld við Þýzka-
land, og fyrirvarð sig þó ekki
að lýsa því yfir við svo að segja
öll Evrópuríki um leið, að Rúss-
land væri eftir sem áður hlut-
ilaust í þeim hildarleik! Er hægt
að húgsa sér öllu meiri hræsni
en þá, þegar sama stjórn ber
nú Nörðurlandaþjóðunum hlut-
leysisbrot á brýn fyrir það eitt,
að einstaklingar og félagsheildir
á meðal þeirra skuli styrkja hina
finnsku bræðraþjöð í baráttu
hennar fyrir lifi sínu og frelsi
með fjársöfnun, matvælasending-
um, hjúkrunarsveitum og jafnvel
sjálfboðaliðum? Og hvernig get-
ur slíkt yfirleitt talizt hlutleysis-
brot, þegar sovétstjörnin hefir
sjálf lýst því yfir, að Rússland
eígi ekki í neinu stríði við Finn-
land? Sér er nú hver samkvæmn-
in! En við hverju öðru er að bú-
ast af ofbeldisríki, sem með öðr-
um eins lygum og falsi hefir
ráðizt á.smáþjóð til þess að ræna
hana frelsi sínu, eins og Rússar
hafa ráðizt á Finna?
Lútttm það vera að sovétstjórn-
in reyni með slíkum vífilengjum
og blekkingum að bæta sinn
vonda málstað. Hitt er meira,
að til skuli vera á Norðurlönd-
Um, einnig hér heima hjá okk-
ur, ekki aðeins þeir ódrengir, sem
reyna að bera blak af hinni blóð-
ugu árás Rússlands á Finnland,
heldur og þeir svikarar við sín-
ar eigin þjóðir, að styðja álygar
Rússa um hlutleysisbrot af hálfu
NorðurlUnda í þeirri viðureign,
í þenn augljósa tilgangi að fram-
kalla og réttlæta fyrirfram rúss-
neska árás á Norðurlöndin öll!
Slikir menn eru ekkert annað en
landráðamenn, sem biða þess,
hver í sinu landi, að fá að leika
hlutverk Kuusinens og mynda þar
rússneska leppstjórn undir eins
og það væri hægt í skjóli rúss-
neskra byssustingja.
Norðurlönd verða í Idag að hörf
Ust í augu við þann möguleika
að Rússland ráðizt í fyrirsjáan-
legri framtíð á þau öll, ef þvi
skyldi takast að brjóta hina fræki
legu vörn finnsku þjóðarinnar á
bak aftur. Þannig er barátta
Rússlands „gegn stríði og fas-
isma“, og þannig verndin, sem
það lofaði smáþjóðunum gegn
yfírgangi fasismans! Það þóttist
ætla að vera sverð og skjöldur
friðarins, frelsisins, verkalýðs-
hreifingarinnar og smáþjóðanna
gegn þýzka fasismanum. En þeg-
ar til kastanna kom gerði þaó
bandalag við þýzka fasismann í
þeim tilgangi, sem nú er að koma
betur og betur í ljós: að gerast
böðull Norðurlandaþjóðanna, þar
sem friðurinn, frelsið og verka-
lýðshreifingin hefir áratugum sam
an átt öruggara heimkynni en
nokkursstaðar annars i heimin-
um og fasisminn aldrei getað
fest rætur!
Kaoplækkanirljgar
konnnúnists.
¥7" DMMONISTABLAÐIÐ endur-
tók þau ósannindi sín í gær,
að rikisstjórnin ætlaði að lækka
kaupið við Krýsuvíkurveginn nið-
;ur í veniulegt vegavinnukaup eða
úr Dagsbrúnartaxtanum, kr. 1,58,
niður i kr. 0,98 á klukkustund.
Jafnframt bætti það við þeim
nýju ósannindum, að fyrirhugað
væri að svifta vegavinnumenn
ókeypis bílferðum heim um helg-
ar í sumar.
Þessi ósannindi hafa þegar ver-
ið rekin ofan í kommúnistablað-
ið með opinberum yfirlýsingum
ríkissíjórnarinnar. En flestir munu
þó þegar, án þeirra, hafa séð,
til hvers refarnir voru skornir.
Kauplækkunarlygarnar áttu að
færa kommúnistum nokkur at-
kvæði í Dagsbrúnarkasningunni.
En meðal annarra orða:
Hvert væri kaup Dagsbrúnar-
manna i dag, ef þeir hefðu orðið
að sætta sig við þann samning,
sem Héðinn Valdimarsson var
svo forsjáll að gera fyrir þá fram
í júni næsta sumar? Það væri
kr. 1,45 á klukkustund.
Og hverjum er það að þakka,
að þeir voru leystir undan því
samningsákvæði strax um ára-
mótin og kaup þeirra hækkað
upp í kr. 1,58 á klukkustund?
Var það Héðni og kommúnista-
stjórn hans í Dagsbrún að
þakka? Eða Skjaldborginni og
þjóðstjörninni, sem Þjóðviljinn
hrakyrðir mest?
Þetta mættu þeir Dagsbrúnar-
menn, sem eftir eiga að kjósa,
vel hugleiða áður en þeir ganga
að kjörborðinu i kvöld.
Skemmtifélagið
„Gömlu dansarnir“ hefir dans-
leik í Alþýðuhúsinu við Hverfis-
götu n. k. laugardag. Vegna
þrengsla er fólk beðh) að vitja
pantaðra aðgöngumiða byrir kl.
O1/2 á laugardag.
6D0NIHCBN

Vöf/aí/pJ
'UArtaá
Wmsm.
AVTWCSPrNtl f KðlhJ
/I/ HLT
BRUXÍUES
Viðbótarhjálpinni til gamla
fólltsins var vísað til fram-
færslunefndar.
land vegna þeirra aðstöðu,
sem það er i, vigbúizt af mjög
miklu kappi. Og síðan striðið
brauzt út hefir það raunvemlega
verið undir stríð búið, HoIIenzki
herinn er nú 10 herdeildir, á*
gætlega vopnum búnar, með
samtals 300 000 mönnum og um
500 flugvélum,
Bein afleiðing þess, að ekki et
hægt að verja landssvæðið fyrir
norðaustan Zuidersjóinn og að
það hefir litla hernaðarlega þýð-
ingu, er, að þessi her hefir verið
dreginn saman fyrir sunnan Zui-
dersjóinn, fyrir aftan röð af
hindrunum, sem þarna eru af
náttúrunnar völdum og hafa ver-
ið bættar mikið og styrktar á
síðustu árum. Þessar hindranir af
náttúrunnar völdum eru fljót og
sund um landið þvert og endí-
langt, og ef fiððgáttirnar eru
opnaðar, hefir það oft áður orðið
til þess, að stöðva árásarþjóðina.
Fyrsta varnarlínan liggur frá
Zuidersjó bak við fljótin Yssel
og Maas til belgísku landamær-
anna við Liege. Fyrir norðan er
hægt að láta fljóta yfir láglend-
ið frá skurðakerfinu fyrir vestan
Yssel. Fyrir sunnan er hægt að
láta allt héraðið Pee verða að
kviksindi, með þvi að hleypa
yfir það vatni, sem er 2—6 fet á
dýpt. Síðasta aðalvarnarlinan er
hið fræga flæðiland, sem liggur
frá Zuidersjónum austur um Ut-
recht og umlykur meginhluta
Hollands, með hinum stóru borg-
um og höfnum Amsterdam, Haag
og Rotterdam.
Flæðiland þetta er þannig, að
hægt er að láta flæða yfir frá
mörgum skurðum. Á venjulegum
tímum tekur þetta töluverðan
tíma, þvi að fyrst þarf að metta
jarðveginn, áður en flóðið hækk-
ar. Og enda þótt það sé mjög
kostnaðarsamt, hafa Hollending-
ar nú þegar opnað fyrir sumar
flóðgáttirnar, þannig, að jarðveg-
urinn er þegar mettaður og full-
komið flóð komið eftir 48
klukkutíma.
Jafnvel þó að svæðið bak við
flæðilandið sé aðeins hlutí af
Hollandi, er það þó bæði hern-
aðarlega og hagfræðilega séð
þýðingarmesti hluti landsins. Hol-
lendingum er ljós sú hernaðar-
lega þýðing, sem lega landsins
hefir fyrir báðar stríðsþjóðirnar
og það, að hér er aðallega rætt
um hættuna af þýzkri árás, er
vegna löngunar Þjóðverja til þess
að ná sér niðri á Englendingum..
1 því tilfelli, að Vesturrikjunum
veiti betur, verður auðvitað að
taka til greina þann möguleika,
að þau reyni að komast meðfram
Siegfriedlínunni gegnum Holland.
Hollendingar, sem hafa neitað
því að láía nokkra hemaðarþjóð
ábyrgjast sjálfstæði sitt, reka
hlutleysispólitík á báða bóga og
Frh. á 4. síðö.
Bæ j arst j órnarmeirihlutinn
sá sér hins vegar ekki fært að
samþykkja að svo komnu til-
lögu Alþýðuflokksins um að
bæta þeim upp, sem fá ellilaun
og örorkubætur, 1 samræmi við
ákvæði gengislaganna um kaup-
uppbót. Tillögunni var vísað til
hinnar nýju framfærslunefndar
ríkisins.
í sambandi við þessa tillögu
sagði Haraldur Guðmundsson,
Á ströndinni við Zuidersee, flóann, sem Hollendingar eru vanir að veita vatninu úr inn
yfir landið þegar ófrið ber að höndum.
10 ¥élsklp, isframlelðsluhús og hraðfrystistðð.
——......—
En nppbótonnm til gamla Vólfesins var
vísað til framíærslnnefndar ríkisins.
Fjárhagsáætlun Reykjavik-'
ur afgreidd um kl. 2,30 i nótt.
FJÁRHAGSÁÆTLUN REYKJAVÍKUR var afgreidd á
bæjarstjórnarfundi í nótt kl. 2. Hafði fundurinn þá
staðið síðan kl. 5 í gær með tveimur hléum og hefir aldrei
íekizt að afgreiða fjárhagsáætlun hæjarins á jafnskömm-
um tíma.
Þegar hefir hér í blaðinu verið skýrt frá aðalatriðum
fjárhagsáætlunarfrumvarpsins og afstöðu Alþýðuflokksins
til þess — og fjárhagsáætlunin er eftir afgreiðslu hennar
mjög á sömu lund og frumvarpið var.
Jafnframt var hér í blaðinu
skýrt greinilega frá afstöðu Al-
þýðuflokksins til fjárhagsáætl-
unarinnar.
Hún ber vitanlega svip þeirra
tíma, sem við lifum á. Þetta
kom og fram í framsöguræðum
Jóns Axels Péturssonar og Har-
alds Guðmundssonar í gær-
kveldi. Stefnan hlýtur að vera
sú, að stefna að lífrænni at-
vinnu og aukningu framíeiðsl-
unnar. Nú er einmitt líka tæki-
færi fyrir bæjarfélagið að
leggja inn á þessa hraut, sem
svo hart hefir verið barizt um
á undanförnum árum.
Mikil vinna er framundan
fyrir verkalýð bæjarins og því
ekki eins lífsnauðsynlegt að
eyða jafnmiklu í venjulega at-
vinnubótavinnu, en því meiru
fé ber að verja til þess að stuðla
að annarri atvinnu.
10 vélskip, ísframleiðsluhús
og hraðfrystistöð.
í beinu framhaldi af þessari
skoðun bar Alþýðuflokkurinn
fram tillögu um að bærinn legði
fram fé í samráði við ríki og
einstaklinga til kaupa á 10 vél-
skipum til útgerðar héðan úr
Reykjávík og að bærinn hefði
samvinnu við Fiskimálanefnd
um byggingar íssframleiðslu-
húss og hraðfrystistöðvar.
Þau tíðindi gerðust í sam-
bandi við þessa tillögu, sem kom
til umræðu á bæjarráðsfundi,
sem haldinn var s.l. þriðjudags-
kvöld, að samkomulag varð um
að bæjarráð í heild flytti til-
lögu, sem gengur í svo að segja
sömu átt, og Alþýðuflokkurinn
sættir sig að minnsta kosti vel
við.
Tillaga bæjarráðs var svo-
hljóðandi:
„Bæjarstjórn heimilar bæjar-
ráði að ábyrgjast eða að taka að
láni og leggja fram allt að kr.
150 000,00 til framl'eiðslubóta
og atvinnuaukningar, svo sem
framlag til hraðfrystistöðvar og
til kaupa á fiskiskipum, enda
fáist tilsvarandi framlag annars
staðar frá.“
Var þessi tillaga samþykkt á
bæjarstjórnarfundinum, og var
þetta aðalbreytingin, sem gerð
var á fjárhagsáætluninni, eins
og hún lá upphaflega fyrir.
Samþykkt þessarar tillögu
mun af fjölda mörgum í þess-
um bæ þykja mikil og góð tíð-
indi. Er þess nú að vænta, að
öllum undirbúningi verði hrað-
að eins og mögulegt er, enda
mun nú unnið að þessu af full-
um krafti.
að það væri alveg eins hægt
fyrir bæjarstjórnina að sam-
þyltkja þessa tillögu nú þegar,
því að það hlyti að vera öllum
ljóst, að bæjarstjórn yrði að
taka þetta mál upp innan
skamms tíma og afgreiða það í
samræmi við tillöguna. Það
yrði t. d. að hækka framfærslu-
styrki í samræmi við dýrtíðar-
uppbætur og bóksaflega ekkert
réttlæti væri í því að skilja eftir
það fólk, sem nýtur ellilauna og
örorkubóta, enda myndi þetta
fólk verða að öðrum kosti að
leita til bæjarins um viðbótar-
hjálp. Mun ástæðan fyrir því,
að tillögunni var vísað til fram-
færslunefndar rxkisins, sem er
nýmynduð, vera sú, að hún mun
hafa til athugunar þau mál, er
snerta hækkun á framfærslu-
styrkjum.
Ilúsmæðra- og starfsstúlkna-
skólinn.
Soffía Ingvarsdóttir talaði fyr
ir till. Alþýðuflokksins um að
kjósa 5 manna nefnd, þar af 3
konur, er gerði tillögur um
rekstur og fyrirkomulag hús-
mæðra- og starfsstúlknaskóla
hér í bænum. Hvatti hún mjög
til þess að þessi tillaga væri
samþykkt, því að nauðsyn væri
á því að koma upp hér 1 bænum
Frh. á 4. síðu.
MisflMii era traistnsta
visgtrðingar HoUendinpa.
OTN HERNAÐARLEGA þýð-
■*■■■■ ing Hollands eins og nú er
ástatt, hvílir að sumu leyti á
því, að landið liggur þar að, sem
Sigfriedlínan og Maginotlínan,
landamæravíggirðingar Þjóðverja
'og Frakka, liggja, og að sumu
leyti á þvi, að strandlengja
Handsins liggur gegnt ensku
ströndinni.
Þýzk innrás í Holland gæti því
orðið til mikils hernaðarlegs
hagnaðar — og yrði þá vinstri
ormur belgisku varnarlínunnar
við Liége ekki aðalatriðið, því að
sú varnarlína hefir verið lengd í
norðvesturátt til Antwerpen. Þó
að þýzk árás yrði stöðvuð við
þessa varnarlínu, gæti vel heppn-
luð árás fyrir norðan hana, á
strönd Hollands, orðið hættuleg
Englandi og þannig orðið stuðn-
ingur Þjóðverjum til þess að ná
takmarki sínu. Því að þótt strönd
Hollands norðaustur af Zuider-
sjónum hafi ekki mikla þýðingu,
munu þýzkar flugvélastöðvar og
flotastöðvar á hinum stóru og
góðu höfnum í Vestur-Hollandi
hafa þá þýðingu, að hættan fyrir
Kort af Hollandi og Belgíu.
Strikuðu svæðin á Hollandi
sýna héruðin, sem hægt er að
veita vatni á.
England og siglingaleiðina í gégn
urn Ermarsund er orðin ískyggi-
lega mikil.
Frá því árið 1935 hefir Hol-