Alþýðublaðið - 31.01.1940, Blaðsíða 1

BITSTJÓRI: F. E. VALÐEMARSSON
¦-¦;>©
ÚTGEFANDI: MJ»tÐUFL@KKÍJS®IN
XXI. ARGANGUR.
MIÐVIKUDAGUR 31. JAN. 19400.
25. TÖLUBLAÐ
"smsssma
Útgerðarmeno neita að hækka
lifrarhlut sjémanna pótt lýsið
hafi hækkað f Jverði um helming
—,— » —_ .
Þrir árangurslausir fundir hafa verið haldn-
ir milli fulltrúa sjómanna og útgerðarmanna.
Stféra Makvennafélans-
ins Fraisokn endurkosin.
Mlkil eíning ríkir f félaginu.

Fjárhagurinn er i góðu lagi og nema
eigiiir þess samtals um 21 þús. króna.
A ÐALFUNDUR Verka-
*^ kvennafélagsins Fram-
sókn var haldinn í gærkveldi
og var fundarhúsið fullskip-
að. Ríkti fullkomin eining og
eindrægni á fundinum.
Öll stjórn félagsins var endur-
kosin á fundínum, en hana skipa
þessar konur:
Jóhanna Egilsdóttir, formaöur,
Jóna Guðjónsdóttir, varaform.
HÓImMður Ingjaldsdóttir, ritari
Guðrún Sigurðardðttir, gjaldk.
Sígr. Hannesdóttir, fjárm.ritari.
Johanna Egilsdóttir, formaður
félagsins, flutti skýrslu um 'störf
félagsins á síðastliðnu ári.
I félagínu eru nú fullgildir
meðlimir 706 að tölu, en á aukar
skrá eru 45, það eru þær konur,
sém skulda meira en eitt ár. Um
80 konur eru að því komnar að
hveria úr félaginu vegna þess, að
ekki hefir tekist að finna pær,
én flestar þejrra munu fluttar úr
bænum, enda aðeins komið hing-
að til að stunda vinnu skamman
tfeia. 160 konur höfðu gengið í
félagið á árinu.
Fjárhagur félagsins er tiltölu-
lega gðður, þegar tekið er tillit
til hins lága árgjalds. Eignir þess
nenia samtals rúmlega 21 þús.
JÓHANNA EGILSDÓTTIR
formaður Verkakvennafélagsins.
kr., þar af í vinnudeilusjðði um
5 þús. kr. '
Samkvæmt skýrslu stjórnar fé-
lagsins höfðu atvinnurekendur
alloft á árinu reynt að hafa af
taxtakaupi verkakvenna, en stjórn
félagsins hafði allt af tekist að
lagfæra þær misfellur, þó að það
kostaðí stundum nokkuð þref.
Stjórn félagsins var þakkað vel
unnið starf með dynjandi lófa-
taki' '
Á fundinurh var sampykkt á-
skorun á bæjarstjórn um að auka
atvinnubótavinnu fyrir atvinnu-
lausar konur.
Hæstiréttur dæmir tvo lög-
reiiupjina vegna handtöku
Karls Jénssonar, læknis.
Undirréttardömurinn var þyngdur.
f MORGUN var kveðinn
* upp í Hæstarétti dómur í
málinu: Réttvísin gegn lög-
regluþjónunum Sigurði Thor
arensen og Þorkeli Steins-
s^ni. Þyngdi Hæstiréttur
dótti undirréttar.
^Mál þetta var höfðað vegna
handtöku Karls Jónssonar
ljeknis 27. okt. 1938. Höfðu hin-
ir' stefndu lögregluþjónar tekið
haun undir áhrifum víns að.
Hótel Forg, flutí hann upp í
hegningarhús, og hefir verið
skýrt frá því áður hér í blaðinu.
Dómur Hæstaréttar er svo
hljóðandi:
„Héraðsdómurinn í .- máli
þessu er kveðinn upp af ísleifi
prófessor Árnasyni samkvæmt
konunglegri umboðsskrá 8. des.
1938.
Það virðist mega telja sannað,
að ákærði Sigurður Thoraren-
sen hafi ekki farið að Karli
lækni Jónssyni, þegar hann
bauð Karli að hætta að syngja
Frh. á 4. síÖU.
11/í EÐ gengislögunum var
1 * ákveðið að taka skuli
upp sérstaka samninga milli
aðila í þeim starfsgreinum,
þar sem kaup er greitt að
nokkru leyti með hlunnind-
um, svo sem fæði, húsnæði,
aflaverðlaunum o. þ. u. 1, um
það, hvernig kaupgreiðslur
þ'eirra manna verði sam-
ræmdar ákvæðum laganna
um kaupgjaldshreytingar.
Náist ekki samkomulag um
þessa samræmingu er svo til
ætlast að ágreiningur um
hana sé úrskurðaður af sér-
stakri nefnd, kauplagsnefnd.
Stjórnir sjómannafélaganna í
Reykjavík og Hafnarfirði og út-
gerðarmenn togaranna áttu ný-
lega 3 fundi með sér til að ræða
um þessi mál og ýmsan ágrein-
ing í sambandi við framkvæmd
á samningum. Mesta ágrein-
ingsmálið varð, eins og áður
hefir verið sagt frá hér í blað-
inu, lifrin. Stjórnir sjómannafé-
laganna litu svo á, að lifrar-
þóknunin væri ekki fast kaup-
gjald, heldur aflahlutur, sem
yfirleitt hefði síðan lifrarþókn-
unin kom til sögunnar verið
samið um með tilliti til verð-
lags á Iifrinni.
í sambandi við þetta skalvþess
getið, að með fyrsta samningi
við Félag ísl. botnyörpuskipa-
eigenda 16. febrúar 1916 var
samið um 35 kr. lifrarþóknún
mánuðina marz—apríl og eftjr
þann tíma hið almenna gang-
verð hér í Reykjavík. En þegar
þessir tveir mánuðir voru Iiðn-
ir. vildu útgerðarmenn ekki
standa við það að borga hið al-
menna gangverð og út af því
"varð verkfallið á togurunum í
maí 1916, sem lauk með því, að
útgerðarmenn gengu inn á að
borga sjómönnum 60 kr. fyrir
tunnu, en það var tilboð. útgerð-
armanna, og gilti það allt vorið,
en samningar náðust aftur 21.
jan. 1917. Þá er gerður samn-
ingur, sem felur m. a. í sér, að
sjómenn fái 40 kr. fyrir tunn-
una. Þetta gilti líka 1918 og
fram til 27. desember 1919. Þá
var aftur gerður samningur og
hækkaði lifrin þá aftur upp í 52
kr. Allt fór þetta nokkurn veg-
inn eftir verðinu, sem fékkst
fyrir lýsið.
Þannig var lifrarþóknunin til
sjómanna á stríðsárunum. En
eftir stríðslok lækkaði lýsis-
verð og þar með aflahlutur sjó-
manna í lifrinni.
Öll árin síðan hafa sjómerœ
miðað kröfur sínar um lifrar-
þóknunina við íýsisverð og það
gera þéir einnig nú, þar sem
þeir líta svo á, að þessi þóknun
sé ekki fast kaup og komi því
ekki undir gengislögin.
Sem stendur hafa sjómenn
kr. 28,00 fyrir lifrina á salt-
fisksveiðum ogkr. 28.50 á is-
Frh. á 4. siðu.
Hitler talar.
Annar páttur stríðsins
að hef jast, seglr Hitler.
. » ...........,
Ræða í Sportpalast i Berlín f gær
á7 ára afmæliHitlerstiérnarinnar
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. KHÖFN í morgun.
T LANGRÍ RÆÐU, sem Hitler hélt í Sportpalast í Ber-
^- lín seinnipartinn í gæi* í tilefni af sjö ára afmæli naz-
istastjórnarinnar, tilkynnti Hitler, að annar þáttur styrj-
aldarinnar væri nú að hefjast.
Hann sagði, að aldrei hefði annað eins verið fram-
kvæmt í Þýzkalandi á^stuttum tíma eins og það, sem gert
hefði verið á síðustu fimm mánuðum til þess að undirhúa
úrslitaátökin í styrjöldinni, Þýzkaland væri viðbúið og við-
búnaður þess færi nú að bera ávöxt.
Englanð oa Frakkianð
skuiu fá að berjast.
BERLIN í morgun. FO.
„Þegar ég tók við völdum
1933," sagði Hitler, „var mér
ljóst, að það voru ekki lok bar-
áttunnar, því að takmarkið gat
ekki verið að koma á nizistísku
skipulagi í Þýzkalandi, heidur að
leysa þýzku þjóðina úr ánauð-
inni. Ég hefi reynt að ná þessu
takmarki með samningum, og
það hefir að vísu tekizt í ýmsum
greinum'i Það verður að viður-
kenna, að 1938 var sýndur nokk-
ur vilji á því að koma á sliku
samkomulagi, en eftir það náðu
stríðsæsingamennirnir yfirhönd-
inni. Frá Munchenfundinum fðru
menn heim til London og Paris
og hófu æsingastarfsemi sína.
Siðan hefir öllum samkomulags-
tilraunum verið vísað á bug.
'Dæmi þess eru Pólverjar. Þeir
vildu ekki samkomulag, þeir
vildu berjast, Einnig England og
Frakkland vildu berjast, og þau
skulu fá að berjast."
iimar páttur styvlaldar-
ionar er að hefjast.
„A 18 dögum," sagði Hitler,
„var Póllandsstyrjöldinni lokið.
Það var fyrsti þáttur stríðsins.
Nú hefst annar þátturinn, og
ChUrchill brennur i skinninu eftir
að hann hefjist.
ChUrchill gerir mikið úr þvi,
sem Bretar hafi aðhafzt siðustu
" fimm mánuði. Við vitum, hvað
þ«ir hafa aðhafst og einnig hvað
Frakkar hafa aðhafzt, en þeir
vita ekki, hvað vér höfum gert á
þessum tíma. Halda þeir ef til
vill, að vér höfum sofið? Eg get
Frh. á 4. síðu.
I Verðor kommúnlsta
íflokkarinn I Stí-
Þiðð bannaðnr?
Frá fréttarjtara Alþ.bl.
KHÖFN í mqrguh.
ÞÆ'R fregnir berast
frá Sviþjóð, að búizt
sé við því, að kommúnisía-
f lokkurinn verði innan
skamms bannaður.
Hann var talinn uppvís
að njósnum fyrir Rúss-
land, og hafa hváð eftir
annað komið í /Moskvaut-
varpinu fregnir um her-
flutninga og vopnaflutn-
inga innanlands á sænsku
járnbrautunum, sem ekki
geta verið annars staðar að
en frá njósnurum vlð járn-
brautirnar.
Gert er ráð fyrir að all-
ir kommúnistar, sem eru í
þjónustu þess opinbera.
verði sviftir sínum nóver-
andi stöðum og fluttir yfír
í önnur störf, þar sem þeir
eru óskaðlegir.
Tveir dómar i gær
fyrir éleynieoa a-
feoiisslln.
¥ GÆR voru I lögreglurétíi
* kveðnir upp tveir dömar fyrir
óleyfilega áfengissölu.
Solveig Sigurðardóttir Berg-
mann, Brekkustig 6, var dœmd í
10 daga fangelsi og 1000 króna
sekt fyrir sölu á heimabrugguðu
áfengi. Var það ítrekað brot.
Emi . fremur, var Guðmundur
Ragnarsson, Framnesvegi 14,
daamdur í 200 krðna sekt fyrir
ólöglega áfengissölu.
Dr. RSonvaldnr Pétnrsson
andaðist i Winnipeg í gær.
Í^R. Rögnvaldur Péturs-
't^ son andaðist að heimili
sínu í Winnipeg í Kanada í
gær, 67 ára að aldri.
Símskeyti um fráfall hans
bárust hingað í morgun.
*
Vestur-íslendingar hafa átt
þrjá mikla kirkjuhöfðingja.
Tveir eru löngu dánir: Séra Jón
Bjarnason og séra Friðrik Berg-
mann. Sá þriðji og síðasti, en
ekki sizti, séra Rögnvaldur
Pétursson, lézt í gær.
Fregnin barst hingað símleið-
is í morgun. Það er ekki nema
tæpur hálftími til stefnu, að
verða við bón Alþýðublaðsihs,
sem ég annars vildi fúslega sem
bezt gera, að minnast dr. Rögn-
valdar með fáeinum orðum, svo
að þau geti birzt í blaðinu í dag,
og fer þá eftirtekjan þar eftir,
því miður.
I *
- Dr. Rögnvaldur Pétursson
var fæddur 14. ágúst 1877, að
Ríp í Hegranesi. önnur móður-
ætt hans var Djúpadalsætt í
Skagafirði, en hin tvíþætt úr
Dr. RÖGNVALDUR PÉTURSSON
Hunavatnssýslu, Snæbjarnar-
ætt og Guðmundar Skagakóngs
í Höfnum. Dr. Rögnvaldur fór
kornungur með foreldrum sín-
um til Vesturheims og ólst upp
í N.-Dakota. Las guðfræði við
MeadviIIe og Harvard, varð
prestur Unitarasafnaðar í
Winnipeg skömmu eftif alda-
mót, og prestur og forseti Sam-
Frh. á 4. siðu.