Alþýðublaðið - 16.02.1940, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUD.VGUR 16. FEBR. 1940
52) Bóndinn braut ísinn með tréskónum sínum.
53) Og bar svo ungann heim til
konu sinnar. Þar var honum
ornað.
54) Börnin vildu leika sér við
hann, en andarunginn hélt, að
þau ætluðu að vinna sér mein.
55) Og hann hoppaði í hræðslu sinni beina leið upp í mjólkurfatið,
svo að mjólkin skvettist út 1 stofuna. Konan æpti og fórnaði
höndum.
Orðsending
tll kaupenda út um land.
Munið, að Alþýðubiaðið á að greiðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalls.
Þeir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.
Gjafir í refestrarsjóð björgunar-
skipsins Sæbjargar:
Safnað af Guðna Benediktssyni
Sandgerði, kr. 536,50. Gamli kr.
1. Bjöm Jömndsson, Hrísey, kr.
1000. Or ónafngreindu bréfi kr.
10. No. 461 kr. 10. Frá stúlku,
til minningar um Þuríði Sigur-
jónsdóttur og Lóló Þorsteins-
dóttur, kr. 50. Jónína Stefáns-
dóttír, Karlsskála, kr. 50. U. M. F.
Snæfell, Stykkishólmi, kr. 60.
Árni Jónsson, Norðurstíg 7, kr.
10. Akranesingur kr. 50. Karl
Einarsson, Túnsbergi, Húsavík,
kr. 50. Jóhann Þorleifsson, Eiríks-
götu 17, kr. 7. Bjarney Einars-
dóttir, ísafirði, kr. 10. Ingveldur
Guðmundsdóttir, Framnesvegi 19,
kr. 10. Áttatíu og þriggja ára
gömul kona kr. 2. N. N., áheit,
kr. 5. Guðjón Ásgeirsson, Kýr-
unnarstöðum, kr. 1Ö. Þórður Guö-
mundsson, Gerðum, kr. 100. Söfn-
un frá Tálknafirði, kr. 346,50.
Kvenfélagið á Akranesi kr. 200.
Kærar þakkir. J. E. B.
Drengjaföt, matrosföt, jakka-
föt, frakkar, skíðaföt. Sparta,
Laugavegi 10, sími 3094.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
UMRÆÐUEFNI
Prófessorarnir og launa-
bækkanirnar til þeirra.
Meirihluti bæjarstjórnarinn-
ar sveltir hina snauðustu.
Hversu langt á það að ganga
og hve lengi? Pressuball,
veitingarnar á kaffihúsun-
um, kaup á skrifstofum.
Fisksalan í bænum. Kjör
tollþjóna.
—o—
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
—o—
Ú eru prófessorarnir búnir að
fá kauphækkun. Oft hefir
verið taiað um „prófessoralaun“
eins og þau væru einhver ósköp,
en sannleikurinn cr sá, að prófess-
orarnir hafa haft svo lítil laun,
að þeir hafa alls ekki haft ráð á
því að koma þannig fram í öllum
greinum, sem staða þeirra krefur.
Þeir hafa haft mjög lítil tök á því
að afla sér þeirra bóka, sem þeim
hafa verið nauðsynlegar, eða fylgj-
ast með í því, sem hélt þeim í fullu
sambandi við þá fræðigrein, sem
þeir áttu þó að kenna öðrum.
VITANLEGA hefir þetta ástand
lengi verið óþolandi. Það er nauð-
synlegt að þessi stétt fái laun mið-
að við kröfur þær, sem gerðar eru
til hennar, en það er langt frá því
að svo hafi verið. Það er ríkis-
stjórnin, sem hefir ákveðið þessa
hækkun, og í því sambandi hefir
hún ekki eingöngu tekið tillit til
dýrtíðarinnar nú, heldur hefir hún
líka viljað lagfæra misfellur, sem
verið hafa á launakjörum prófess-
oranna áður.
EN MEIRIHLUTINN í bæjar-
stjórn Reykjavíkur lætur styrk-
þegana bíða. Styrkþegarnir hafa
enn sömu 85 aurana og þeir fengu
fyrir stríð. Annaðhvort er nú að
þessir 85 aurar á einstakling hafi,
að áliti meirihlutans, verið allt of
mikið — og styrkþegarnir því get-
að sparað saman fé á sínum „góðu
tímum“, eða þá að styrkþegarnir
eru nú sveltir með vitund og vilja
meirihlutans. Menn geta sjálfir
trúað því, sem þeim finnst trúleg-
ast í þessu efni. Um þetta þarf ekki
neinar rökræður, það er öllum
ljóst, að styrkþegarnir eru nú
kvaldir fyrir augunum á okkur
hinum, sem höfum þó til hnífs og
skeiðar, og'það-er gert af stjórnar-
völdum, sem þykjast kristnari en
við hinir og málsvarar smælingj-
anr.a. Þetta er vitanlega alveg ó-
þolandi og til ævarandi smánar og
áfellisdóms fyrir þá, sem þessu ill-
virki stjórna.
IIAUKUR í HORNI skrifar:
„Nú veit ég ekki, hversu velkomið
bréf mitt er yður, því að nú þarf
ég að finna að við Blaðamannafé-
lag íslands, sem yður er eflaust
annt um. Félagið efnir til „Pressu-
balls“ 29. þ. m. og verða þar for-
vígismenn í andlegu lífi þjóðar-
innar. Ég hefi áður hneykslast á
því, að bakarar auglýsa „pressu-
DAGSINS.
ger.” En hvað er það hjá því, að
vera boðið upp á ,,pressuball“. Ef
orðið „pressa“ væri nú almennt um
blöð og blaðaskrif, en svo er ekki.
Það er einungis þegar blaðið „fer í
pressuna“, að almennt er að nota
orðið í sambandi við blöð. Ungar
stúlkur og óuppfræddar fá orð í
eyra fyrir að segja „sætur“ eða
„voða garnan." En nú ætla sjálfir
blaðamennirnir beinlínis að „lan-
cera” orðinu „pressuballi,” orðið á
sem sé að festast í hinni göfugu
tungu vorri. En það er nægur tími
til að laga þetta, og það veit ég, að
blaðamennirnir gera fljótt og vel.
ÞÁ SKRIFAR HAUKUR ENN:
„Ennþá óafsakanlegra en hljóð-
vélarnar 1 bíóunum, sem ég skrifaði
yður um um daginn, og sem nú
er raunar búið að upplýsa nokk-
uð, er þó það, hvað eigendur veit-
ingahúsa í þessum bæ leyfa sér að
bjóða gestum sínum. Þó að smjör-
verðið sé orðið æðihátt, streitist ég
þó við að hafa srnjör á borðum
heima hjá mér. En komi ég á veit-
ingahús til þess að gera mér daga-
mun og borgi a. m. k. tífalt verð
fyrir tebollann á við það, sem hann
kostar mig' heima, fæ ég undan-
tekningarlaust smjörlíki á brauð-
ið, sem ég kaupi með teinu. ef
hægt er að hylja það með osti eða
öðrum mat.”
„FÓLK Á AÐ KVARTA, ef því
er fengin átakanlega óvönduð vara
fyrir rándýrt verð, það þarf al-
menningur að læra. Þetta, sem ég
minnist á, er aðeins eitt agnarlít-
ið dæmi. Svo er annað. Ég hefi
vitað til þess, að menn keyptu
beinlíns skemmda vöru, en hafa
ekki þorað eða nennt -— eða hvor-
ugt — að biðja um annað betra og
óskemmt. Þar, sem ég þekki til í
siðuðum löndum, eru verzlanir og
veitingahús til vegná almennings,
en ekki öfugt, eru þjönar almenn-
ings, en ekki herrar.”
TOLLVÖRÐUR SKRIFAR: ,12.
febrúar minntist þú á byrjunar-
laun lögregluþjóna. Það er rétt, að
launin eru 265 um mánuðinn með-
an þeir eru settir. Lögegluþjónar
hafa fram að þessu verið svo
heppnir að vera aðeins nokkra
mánuði settir. Fyrrverandi lög-
reglustjóri var svo vel vakandi og
hjálpfús lögregluþjónunum til
handa, að hann fékk þá skipaða eft
ir nokkra mánuði. Eftir að lögreglu
þjónn er búinn að fá skipunarbréf
sitt er hann kominn á full laun,
en þáð er 350 kr. um mánuðinn,
sem hækkar annað hvört ár þar til
mánaðarlaunin eru orðin 420 kr.
um mánuðinn, auk þessa fá þeir
sem aðrir starfsmenn bæjarins
vegna síhækkandi verðlags á öllu í
landinu 8% launauppbót. Þar næst
koma hin miklu hlunnindi, en þau
eru réttur til eftirlauna.”
„MIG LANGAR til, Hannes
minn, að bera okkur tollverðina
saman við lögregluþjónana. Alls
eru á landinu 30 tollverðir. Þar af
eru 22 í Reykjavík. Enginn af
þessum mönnum hefir skipunar-
bréf, þeir eru ráðnir af tollstjóra.
Laun tollvarða í Reykjavík eru og
hafa alltaf verið þau sömu; það
er 350 krónur um mánuðinn. Það
er ekki of mikið sagt, að tollverðir
eigi að vera ekki verr launaðir en
lögregluþjónarnir. Þeirra starf er
sízt vandaminna. Það þarf að taka
tillit til tollvarðanna; láta þá fá
ýms réttindi, sem þeir hafa ekki
nú. 1) Þeir eiga heimting á launa-
uppbót. 2) Þeir eiga að hafa rétt
til að verða skipaðir í stöðuríiar.
(Þeir eiga að hafa rétt til ' eftir-
launa). Ég treysti þér, Hannes
minn, að ganga í lið með okkur og
vinna með okkur að bættum kjör-
um okkur til handa.”
GERALDÍNA SEGIR: „Hvernig
víkur því við, að það er hreint
fyrirbrigði í Reykjavík, ef hægt
er að fá nýjan fisk. Fiskur sá, sem
þeir nefna nýjan, er æfagamall
togarafiskur, þunnildin dröfnuð.
En voru annars ekki nýlega sett
lög um það, að ekki mætti selja
eldri en eins dags fisk óslægðan,
og það mætti ekki selja marinn
eða úldinn fisk, en þetta selja þeir
manni allt saman með góðri sam-
vizku. Það er gott út af fyrir sig,
að lög eru sett til bóta, en það
væri ennþá betra, að það væri séð
um að þeim væri framfylgt.”
ÉG HELD EKKI að þetta sé
réttmæt ásökun. Nýr fiskur fæst
alloft, en það er vítanlegt, að oft
fæst hann ekki og vill þá við
brenna. að það sé selt, sem annars
enginn myndi kaupa, ef betra bið-
ist.
KARLMAÐUR, sem vinnur við
ræstingu í skrifstofu, skrifar mér
eftirfarandi: „Hannes minn- Eru
ekki allir þeir, sem hafa skrifstof-
ur, skyldugir til að greiða þessa
launauppbót, sem komið var á um
síðastliðin áramót. Ég er svo ó-
heppinn að vinna hjá fyrirtæki,
sem ekki vill borga uppbót og
varla kaup. Hvað á ég- að gera til
að fá uppbótina? Ég vil samt ekki
lenda í neinum illdeilum út af
þessu máli, en finnst þér ekki smá
sálarlegt að tíma ekki að borga
þessum fáu krónum meira á mán-
uði?”
VITANLEGA er hér um nagla-
skap af versta tagi að ræða.
Hannes á horninu.
Boroarvirki:
FrnmsýnlnglD í
fyrrakvðld.
ff'fc AÐ má fullyrða, að aliir
þeir, sem Iesið hafa hina
ágætu skáldsögu Cronins Borg-
arvirki og sáu söguna í kvik-
mynd við frumsýninguna í fyrra
kvöld í Gamla Bíó, hafi orðið
fyrir sárum vonbrigðum. Sagan
missir allt innihald við kvik-
myndatökuna, er eins og rifið
hafi verið blað og blað úr sög-
unni — og ýmsu gerbreytt frá
sögunni, enda missir myndin
allt gildi hennar.
Auk þessa er leikur myndar-
innar mjög slæmur. Eina hlut-
verkið, sem segja má að sé vel
leikið, er hlutverk Kristínar —
og ýmsar skemmtilegustu per-
sónur sögunnar sjást ekki, eins
og t. d. tannlæknirinn. Mest
mistökin verða með hlutverk
Dennys, hins drykkfellaa lækn-
is, það er gersamlega eyðilagt í
meðförunum. Venjulega verða
menn fyrir vonbrigðum þegar
þeir sjá góða sögu, er þeir hafa
lesið, í kvikmynd, en sjaldan
munu vonbrigðin verða önnur
eins og að þessu sinni.
V.
Nýtt skip í
flotann.
"ffNGVAR VILHJÁLMSSON
. útgerðarmaður og fleiri
hafa keypt skip frá Noregi. Er
það 120—140 tonna vélskip m'eð
Polar-Dieselvél, 95 hestafla.
Skipið er 12 ára gamalt, smíð-
að i Frakklandi. Heitir það Rök-
send. Kom það hingað í gær-
morgun með norskri áhöfn.
Skipið er kútterbyggt. Verður
það teki'ð upp í slipp og búið út
til flutninga og sildveiða.
Fiskafli Norðmanna
í ár mihltt meiri en
í fyrra.
Samkvæmt símskeyti til Fiski-
félagsins var fiskafli Norðmanná
13. þ. m. sem hér segir:
Fiskbirgðir 23584 smál., þar af
hert 3388' smál., saltað 8677 smál.
meðalalýsisframleiðsla 12688 ki.
og hrogn 1379 hl.
Á sama tíma í fyrra voru fisk-
birgðir 13967 smái., þar af hert
3342 smál., saltað 7759 srnál.,
meðalalýsisframleiðsla 5058 hl.og
hrogn 366 hl.
Bjarni Ásgeii’ssOn
alþingisma&ur flytur þingvísur
í útvarpið i kvöld.
Andrés Björnsson
stud. mag. les upp á kvöldvöku
útvarpsins í kvöld.
JQHN DICKSON CARR:
Morðin í vaxBtpdasafDiflB.
52.
— Eg á aðeins við það, að hafi morðinginn farið í gegnum
vaxmyndasafnið, þá hefir hann ekki verið meðlimur klúbbs-
ins. Eg var við aðgöngumiðasöluna allan daginn og það kom'
enginn meðlimur klúbbsins inn í safnið þennan dag. En hvað
þér eruð einkennilegur á svipinn. Hélduð þér, að honum gæti
aldrei skjátlast? Þetta hefði ég getað sagt yður fyrir löngu
síðan.
Ég heyrði naumast hlátur hennar. Allt hafði verið byggt á
þessu og nú hrundi þessi bygging í rústir.
— Hlustið á mig, sagði hún. — Ég held, að ég gæti orðið
betri leynilögreglumaður en þið báðir til samans.
— Bíðið andartak! Morðinginn hefir ekki getað komið aðra
]eið en gegnum vaxmyndasafnið.
Aftur hló hún. — Kæri vinur! Ég hefi aldrei neitað því, að
hann hafi komið inn um safnið. En þér eruð á rangri leið, ef
þér álítið, að hann sé einn af meðlimum félagsskaparins. En
nú get ég frætt yður á tvennu.
— Og hvað er það?
— í fyrsta lagi veit ég, hvar vopnið er falið, og 1 öðru lagi
þykist ég nærri því sannfærð um, að kvenmaður hafi drýgt
glæpinn.
XVI. KAFLI.
DAUÐUR MAÐUR OPNAR GLUGGA.
Þetta þóttu mér ekki svo litlar fréttir.
— Einmitt, sagði ég eftir langa þögn.
— Þér virðist vera mjög undrandi.
— Eruð þér að gera að gamni yðar?
*—- Síður en svo, sagði hún og strauk hár sitt.
— Jæja, þér segist hafa íundið vopnið.
— Ég veit, hvar það er. Ég hefi ekki snert á því. En segið
mér fyrst, hvað þér heitið.
— Ég heiti Marle.
— Leitaði lögreglan um allt safnið, án þess að finna vopn?
— Já.
— En þeim hefir yfirsést, herra Marle, vegna þess, að þeir
gleymdu gamalli reglu. Hnífurinn lá rétt fyrir framan nefið
á þeim, en þeir sáu hann ekki. Fóruð þér ofan í hryllingar-
deildina?
— Já, rétt áður en ég fann líkið.
— Tókuð þér eftir vaxlíkneskinu af Marat, þar sem hann
er stunginn til bana í baðkerinu? Marat liggur hálfur út úr
kerinu, hnífurinn er brjósti hans og blóð drýpur úr sárinu.
Jæja, kæri minn, sumt af þessu blóði var raunverulegt blóð.
— Þér eigið við . . .
— Ég á við það, að morðinginn fór ofan í þetta herbergi.
Hann tók hnífinn úr brjósti Marats. Þegar faðir minn bjó til
þetta líkneski, notaði hann beittasta hnífinn, sem hann gat
íengið. í vaxinu var engin hætta. á því, að ryð félli á hnífinn
eða bitið slævaðist. Þegar morðinginn hafði lokið verki sínu.
lét hann hnífinn aftur á sinn stað. Lögreglan horfði á hnífinn
og mörg hundruð manns hafa séð hann í dag, en enginn hefir
tekið eftir þessu.
í huganum renndi ég augunum yfir hið ömurlega umhverfi i
kjallara vaxmyndasafnsins. Og þá datt mér skyndilega nýtt.
í hug. Það var einmitt þar, rétt fyrir framan myndina af Ma-
rat, sem ég hafði heyrt dropahljóðið. En seinna hafði ég álitið,
að dropahljóðið hefði stafað frá líkinu, sem lá í fangi hafur-
fætlingsins. En að betur athuguðu máli sá ég að ekki gat skeð,
að ég hefði getað heyrt dropahljóð í svo mikill f jarlægð. Dropa-
hljóðið hafði hlotið að stafa frá myndinni af Marat.
— Einmitt, sagði ég. — En hvernig stóð á því, að þér veittuð
þessu athygli?
— Jæja, svo að þér 'grunið mig þá ennþá? Viljið þér gera
svo vel og rétta mér vindling. Nei, það gat ekki hjá því farið,
að ég veitti því eftirtekt. Herra Marle! Ég hefi átt heima í
vaxmyndasaíninu frá því ég fæddist. Og ég tek eftir hinu
smávægilegasta, sem út af ber.
— Einmitt það?
— Þegar ég leit yfir safnið í morgun, sá ég ýmsar breyt-
ingar. Skrifborði Marats hafði verið ýtt um fjórðaparti úr
þumlungi til vinstri. Einhver hafði komið við kjól Charlotte
Corday’s og sett brot í hann. Og hnífurinn hafði ekki verið
rekinn upp að hjöltum í vaxið, og rétt hjá krananum var blóð,
sem ekki var málað.
— Þurrkuðuð þér það burt?
— Nei. ég ætlaði að lofa lögreglunni að sjá það. En ég
bjóst ekki ' við því, að hún tæki eftir því fyrst um sinn.
— Það hljóta að vera fingraför þar einhvérs staðar.
— Ef til vill, sagði hún og virtist ekki hafa mikinn áhuga