Alþýðublaðið - 14.03.1940, Side 2

FIMMTUDAGUR 11. MARZ 19411.
ALÞfBUBLADIS
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS.
TINDÁTINN
STAÐFASTI.
6) Þarna er konuefnið mitt, hugsaði hann. En hún er mjög tigin-
borin. Ég verð að kynnast henni. Svo lagðist hann endilangur
bak við tóbaksdósir, sem voru á borðinu.
7) Svo leið að kvöldi og þá voru
allir dátarnir látnir í öskjurnar
og fólkið háttaði.
8) Nú byrjuðu leikföngin að
leika sér. Dátarnir léku sér í
öskjunni og griffillinn strikaði
spjaldið. Svo vaknaði kanarí-
fuglinn og fór að syngja. En þau
einu, sem ekki hreyfðu sig, voru
dátinn og dansmærin.
9) Hún stóð á tánni
og teygði út armana,
10) Og hann stóð á öðrum fæti og leit ekki
af henni. Nú sló klukkan tólf og þá hrökk
lokið af tóbaksdósunum, en það var ekk-
ert tóbak í þeim, heldur ofurlítil svört
tröllkona. — Dáti, sagði tröllkonan, —
viltu gera svo vel og horfa í aðra átt.
Armann, K. R. og !. R.
halda sameiginlegan skemmti-
fund á Hótel Borg föstudaglnn
15. þ. m. Það er gleðilegt að sjá
þess einhvem vott hjá íþróttafé-
lögunum, að þau reyni að efia
samstarfið sln á milli, sem ekki
hefir verið of mikið fram að
þessu. fþróttafélögin hafa ákveð-
ið, að láta allan ágóða af
skemmtifundinum renna til B/s.
„Sæbjargar", og fer vel á því.
Þegar maður fer að hugsa um
sundmng félaganna á undan-
gengnum ámm, hlýtur manni að
ídetta í hug, hvort ekki sé hægt
að gera meira til þess að efla
samstarfið, en til þess þarf meira
en einn skemmtifund. íþróttafé-
Kigin þurfa að koma á fót sam-
eiginlegum skemmtiferðum í
sumar, og þau þurfa að koma
upp úrvals fimleikaflokki (Reykja
víkurflokki) og jafnvel sameigin-
legum fræðslukvöldum um íþrótt-
4r og þjálfun. En sem sagt sam-
starfið er hafið, og vonandi verð-
ur framhald á þvi, og þess vegna
er æskilegt, að allir íþróttamenn
og þeir, sem hafa áhuga fyrir í-
þróttamálum, fjölmenni á þennan
fyrsta same'vinlega skemmíifund
íþróttafélpganna.
Ódýrt.
Matarkex 1.00 Vt kg.
Kremkex I.2S % kg.
Bjúgu, ný daglega.
Úrvals harðfiskur.
Sítrónur, ostar, egg.
Munið ódýra bónið í pökkun-
iim.
mWMKKSk
Vsvallagötu 1. Sími 1678.
TJARNARBÚÐIN. Simi 3570.
Vaxandi áhugi fyrir heima-
íþróttum. Bridge — Skák.
Hvað hefir valdið ósam-
komulaginu meðal skák-
manna og hvernig á að ráða
bót á því? Ósæmileg klám-
skrif í opinberu blaði. Vand-
látur Bændaflokksmaður
kvartar. „Málhreinsun“ og
rithöfundar. Skammir um
happdrættið frá manni, sem
litla trú hefir á vilja og viti
almennings-
ATHUGANIR
HANNESAR Á IIORNINU.
YMSAR HEIMAÍÞRÓTTIR fær-
ast nú mikið í vöxt hér í bæn-
um, ef til vill er réttara að
kalla það leiki, en mér líkar þó
hitt betur. Bridge breiðist ört út
og er nú spilað á fjöld heimila í
bænum og áhnginn fyrir þessu
skemmtilega spili virðist nú eiga
eftir að vaxa mikið enn, enda virð-
ist það vera eina spilið, sem hægt
sé að spila af ánægju. Öll gömlu
spilin hverfa og verða lítils virði
við hliðina á því.
ÁHUGI FYRIR SKÁK fer mjög
vaxandi og fjölgar skákmönnum
hér í bænum með hverjum mánuði
og er allmargt ungra pilta meðal
þeirra og þeir eru ekki alltaf hin-
ir slökustu. Má til dæmis geta þess
að fyrstu verðlaun í fyrsta flokki
á skákmóti Reykjavíkur. vann
kornungur piltur, Sigurður Giss-
urarson að nafni, sem jafnframt er
talinn einhver snjallasíi hraðskák-
maður okkar. Meðal skákmanna er
hann oftast - kallaður „krakkinn“,
en „krakkinn" reynist skeinu-
hættur hinum eldri.
UNDANFARIN TVÖ ÁR hefir
verið mikil deyfð yfir Skáksam-
bandi íslands og virðist hún hafa
stafað af innbyrðis flokkadráttum
og persónulegum væringum, sem
almenningur hefir líka orðið var
við af opinberum blaðaskrifum. —
Vitanlega er allt slíkt ósamkomu-
lag, sem kemur niður á skákjþrótt-
inni og þróun hennar hér, þátt-
takendum til skammar og á ekki
að eiga sér stað. Um stjórnmál
samtaka skákmannanna ættu því
að fjalla helzt menn, sem lítinn
þátt taka í keppnum og mætti það
verða til að koma í veg fyrir úlf-
úð og sundurlyndi. Nú á að halda
aðalfund Skáksambandsins hér \
þessum mánuði og ætti þá að koma
málefnum þess á heilbrigðan og
fastan grundvöll. Má og vera að
útgáfa Skákblaðsins, sem þeir Óli
Valdimarsson og Sturla Pétursson
ætla að fara að gefa út — geti
hjálpað til þessa.
VANDLÁTUR Bændaflokksmað-
ur skrifar: „Ég legg ekki í vana
minn að standa í blaðaskrifum eða
amast við því, sem frá ykkur spek-
inguniim kemur á prenti, en þó
verð ég að þessu sinni að biðja þig
um rúm í dálkum þínum fyrir fá-
ein orð réttlátrar vandlætingar
minnar: í síðasta tölublaði bænda-
flokksblaðsins „Famsókn,“ byrjar
ritstjórnin á birtingu „snjallra til-
svara og kýmni.“ sem blaðinu
berst, og því helgaður sérstakur
dálkur í hinu sannkristna blaði.“
„VITANLEGA er ekkert við því
að segja, nema gott eitt, að hnittn-
um tilsvörum og stuttum gaman-
sögum um merka menn sé haldið
á lofti, og þá ekki sízt ferskeytl-
um snjallra hagyrðinga, enda mun
það hafa verið ætlun blaðsins skv.
formála ritstjórans fyrir dálk
þeim, er hér um ræðir. En hvernig
heppnast svo þessi nýja dálkafyll-
ing „Framsóknar“?“
„HAGYRÐINGUR SÁ, sem blað-
ið klykkir út með er rótarlegt
klámskáld og hvergi meðal siðaðra
manna ætti slíkur kveðskapur að
sjást á prenti. Mér hafa sjaldan
blöskrað jafn mikið blaðaskrif sem
þessi, og svo mun fleirum er lesið
hafa. Ef það á að kallast fyndni,
þegar merkir athafnamenn eru til-
greindir með fullu nafni, og um
þá birt versta tegund af klámi, þá
virðist vera full ástæða til þess að
lögreglan hafi framvegis eftirlit
og ritskoðun á hagyrðingum
„Framsóknar“ og ,,kýmni” þeirri,
sem blaðið hefir nú boðað í dálkum
sínum, — því sannast orða er það
mannskemmandi og langt undir
virðingu hvers sæmilega heiðvirðs
manns, að þola óþverra, sem þenn-
an, í opinberu málgagni.”
EKKI BÆTIR SVO ÚR, að við
hliðina á seinni og verri klámvís-
unni er birt með stóru letri nafn
ábyrgðarmanns blaðsins, en það er
umboðsmaður heilagrar kirkju,
séra Þorsteinn Briem. Er það
furðulegt, að smekkur og ábyrgðar-
tilfinning þess merka manns skuli
vera þetta götótt, og er slíkt sízt
til þess íallið. að auka kennimanna-
stétt landsins, álits.”
HÉR ER EKKERT OFSAGT.
Umræddur kveðskaþur er fyrir
neðau allar hellur og alveg óskilj-
anlegt, að nokkur maður skuli setja
slíkt og þvílíkt í opinbert blað.
Virðist mér að í þetta eina skipti
hafi Bændaflokkurinn sýnt meiri
dirfsku en hann hefir gert í
nokkru öðru máli frá stofnun sinni.
Hitt er svo annað mál, hvort þessi
verknaður hans er honum til
sóma.
POTTBROTA-HALLUR skrifar
mér eftirfarandi skammir: „O-já,
Hannes minn! Þú segist fyllast
uppreisnarhug, þegar minnst er á
hreinsun íslenzkrar tungu. Kæri
vinur! Ég vil benda þér á, að það
ætti að teljast sjálfsagt að reka þig
úr embættinu fyrir þetta. Lestu
bara aðra eins meistara og Einar
sál. Benediktsson, Helga Péturss
og Kiljan, sem skrifa þannig um
þyngstu Viðfangsefni, og smjúga
þannig hármjóstu heilakróka, að
hvergí verður ©rlendra eða ólið-
legra orða vart, þegar þeim tekst
bezt upp. Þetta sýnir, að íslenzkan
á nægan sveigjuþrótt og að ekki
þarf að innleiða nema örlítið af
allra hentugustu og beztu erlendum
Orðum og orðhlutum. Mér líkar
t. d. ekki við Kristján Albertsson
í síðasta Skjrni. Hann mælir allt
of mikið með dámafdrætti er-
lendskunnar. Eða viljið þið kann-
ske að rithöfundur fái styrk fyrir
orðið pressuball??”
„ÚR ÞVÍ AÐ ÉG fór að minn-
ast á styrki, dettur mér kynlegt
atvik í hug. Það er söguval
Menntamálaráðs i ár. Sultur eftir
Hamsun er að vísu snjöll saga. —
Hún segir frá fátæku skáldi, sem
fær enga hjálp. Þess vegna er hún
nú valin til útbreiðslu á íslandi í
sama múnd og því er haldið að
þjóðinni, að skáld eigi að bjarga
sér sjálf eða vera fátæk ella, og
öldungis öryggislaus í fjármálum
meðan kaupahéðnar, mörvambar
og þorskhausar, sem eru vægast
sagt mjög leiðinlegar sltepnur, —
fylla hýtir sínar af milljónum.
Hvað á þetta lengi að ganga? Ég
hugsa bara helzt, að þegar þjóðin
fer að bera saman Sult Hamsun’s
og Sögu Óíafs Kárasonar eftir Kilj-
an, þá verði sú síðari þyngri á
metunum, hvað sem tröllin tauta.”
„ÉG HATA skrumauglýsingar"
segir Þráinn í bréfi, ,,og ég álft,
að það eigi að banna þær, ekki
sízt núna í dýrtíðinni. Þó tekur
út yfir allt velsæmi, þegra Háskól-
inn tekur til að auglýsa dag eftte
dag sitt „fjárhættuspil“ með
skrumi, sem litla eða enga stoð á í
veruleikanum. Er það ekki nóg að
selja fólkinú seðlana, eftir þess
eigin ósk, án þess að beita aug-
lýsingaloddaraskap til þess að
reyna að ginna það til að láta, af
sínum fáu aurum, sem hjá fjölda
manns hrökkva ekki fyrir allra
brýnustu lífsnauðsynjum."
„EÍNHVERJIR munu segja: —
Fólkið er sjálfrátt. En þegar betur
er að gáð, verður það varla sagt.
Þvf þegar reynt er að eggja það og
gera það spennt, tilfærð eru höpp
hjá þeim fáu, er þau hafa hlotið,
og flaggað með þeim upphæðum,
sem fara í vinninga, en lítið talað
um hvað mikiö af vinningunum
fer til Háskólans sjálfs, því það
þykir ekki nóg að hann fái ágóð-
ann af þessu fyrirtæki. Hann verð-
ur lika að hljóta vinningana, sem
koma á þá seðla, sem ekki seljast.
Því alltaf er dregið um alla þá
seðla, sem selja má, hvort mikið
eða lítið selst af þeim. Segjum nú
til dæmis, að helmingur miðanna
seljist. Svo er dregið og hefir þá
sjálfur Háskólinn hinn helminginn
til að vinna á. Með öðrum orðum:
Svo getur verið, að Háskólinn
hafi jafnmikil skilyrði til að
vinna sjálfur við hvern drátt í
happadrættinu, jafnmikið eða meir
en allir þeir til samans, er miða
keyptu.”
„HAPPDRÆTTIÐ er engin
hamingja fyrir almenning. Það er
alltaf aðeins lítil prósent .manna,
sem vinnur nokkuð sem um mun-
ar, þftss vegna ®r ®kki rétt að g®ra
neitt til þess að tæla fólk til að láta
kaup á happadrættismiðum sitja
í íyrirrúmi fyrir öðru. Miklu nær
sarmi væri að segja sem svo, að
þegar uppfylltar væru allar nauð-
synjar, væri afsakanlegt að kaupa
seðil. Og nú getur vel verið, Hann-
es minn, að þú viljið fara að fá
orðið, og það færð þá bráðum. En
áður en ég hleypi þér að, vil ég
segja þetta: Þú og sjálfsagt fleiri
hugsa og segja: Sá er laglegur!
Hann er á móti Háskólanum! — En
til þess að fyrirbyggja misskilning
um það, skal ég segja þér þetta:
Ég er á móti Háskólabyggingunni
eins og hún hefir verið gerð, þ. e.
svona helmingi of stór og dýr, sem
leiðir það af sér, að hún verður
eyðsluhít í rekstri. Það er þvl hró*
um Dungal, sem Jónas færði hon-
um til lasts, að hann hefði verið
éinn af fáum, sem byggj* vildi
eftir þörfum atofnunarinnar, ®n
ekki eins og glóparnir, sem ætla
að byggja Háskóla til 200 ára og
láta ríkissjóð eða landssjóð borga
rekstrarkostnað af þvi, sem óþarft
er í þessi 200 ár. Þetta er vit-
leysa, sem engir fjármálamenn
láta sér detta í hug.”
„ÉG ER MEÐ HÁSKÓLA, wm
sniðinn er við okkar hæfi og
starfræktur samkvæmt því, meö
þeim beztu kröftum, sem völ er
á í hverri grein og þar sem hvorki
kennarar né nemendur eru óreglu-
menn. Af þessu leiðir það, að ég
tel, að háskólabygging, sem full-
riægði okkar þörfum nú um nokk-
urt skeið hafi verið rétt að byggja
og jafnvel forsvaranlegt að afla tii
fé með happdrætti. En jafnvel þó
öll skynsemi hefði verið viðhöfð
hefði ég ekki keypt seðil fyrr en ég
hefði fætt og klætt mig, konu
mína og börn, borgað iðgjöld af
öllum þeim tryggingum, sem lög-
boðnar eru og ég reyni að hafa
mér og mínum til öryggis og þé
fyrst, en ekki fyrr, látið lítið korn
af mörkum í þarfa byggingu, én
minnstu vonar um persónulegan
hagnað. Og að síðustu þetta: Hafi
ég nú hneykslað þig eða aðra,
Hannes, þá viti þeir og þú það, að
á þessa leið er ég nú hefi lýst,
hugsa margir fleiri en ég. Hitt er
annað mál, að fáir hafa haft áræði
til að láta það koma fram og eftir
er að vita, hvort þú áræðir að
birta það.” í
SKÁRRI ER þáö nú ofsinn út í
happdrættið. Það er stofnaö skv.
lögum og það starfar að míklu
þjóðþrifamáli. Það er eins og ég
sjái allar skammirnar, sem happ-
drættið fengi, ef það auglýstl ekki
neitt. Ég hygg, að almenningi
myndi ekki líka það. Almenníng-
ur hefir sýnt það, að hann vill hafa
svona happdrætti, því að svo mé
segja, að salan fari alltaf vaxandi
í öllum löndum eru happdrætti og
það er óhætt að fullyrða, að óvfða
eru vinningsmöguleikar almenn-
ings jafn miklir og hér.
Hannes á herninií.
Drengjaföt, matrosífét, jatósa-
föt, frakkar, skiðaföt.
I .augavegi lö, simi 3094.
Lejmdardómnr WoglvtBjrrJ
a gðmln taaUariiinar
hrœða einhvem, þá þyrfti hann að ýlfra hærra, því að í nótt
var það til dæmis aðeins þú, sem heyrðir það.
Meðan við vorum að tala saman, kom maður á móti okkur.
Hár hans og skegg var hvítt og huldi nærri því allt andlitið.
Þetta var Antoine. Stór, svartur hundur gekk á eftir honum.
Ég vildi tala við geitsmalann, en Saint-Luce sagði, að það væri
vita þýðingarlaust. Hann nam staðar með hattinn í hendinni,
þegar hann sá greifann. Hundurinn horfði grimmilega á mig
og gapti, en kom ekki upp bopsi. Hundurinn var vita raddlaus.
Gamli geitasmalinn hafði starandi augnaráð. Hann var van-
astur því að horfa á himinninn og sjóndeildarhringinn. Við
urðum að tala hátt við hann, svo að hann gæti heyrt til okkar.
Hann var mjög fámæltur og kom það bersýnilega í ljós, að hann
var óvanur að tala.
— Hafið þér verið geitasmali hér lengi? spurði ég.
■— Bráðum fimmtíu ár. Ég var ungur, þegar ég byrjaði.
Er ekki óþægilegt að liggja úti á yðar aldri?
— Það kemst upp í vana. Þegar kalt er, eru skepnurnar
hafðar inni. í nótt var ég meir að segja að hugsa um að fara
heim.
— Hvers vegna? spurði ég og átti von á því. að hann hefði
orðið var við eitthvað, sem skaut honum skelk 1 bringu.
— Vegna þess, að það var svo kalt. Það er orðið svo fram-
orðið ársins.
— Sváfuð þér hér nálægt?
— Ég svaf þarna við tréð. Hann benti á gamalt tré skammt
frá höllinni.
— Ég fór allt í einu að hlægja. Saint-Luce horfði á mig, eins
og hann héldi, að ég væri genginn af göflunum. Það var auð-
vitað hundurinn. sem ýlfraði svona, þegar hann var að reyna
að gelta.
Ég horfði á hinn þögula hund, sem stóð hjá húsbónda sínum.
— Einkennilegur hundur að tarna! Geltir hann aldrei?
— Nei, það hlýtur að vera eitthvað að honum í hálsinum.
— En hann hlýtur þó að geta ýlfrað?
— Nei, hann hefir ekki getað komið upp hljóði þau tvö
ár, sem ég hefi átt hann.
— í tvö ár — einmitt jafnlengi höfðu þessi leyndardöms-
fullu hljóð heyrzt. Ég leit á vin minn og hann hleypti í brýrn-
ar, eins og hann ætlaði að halda með mér í þessu máli.
— Ef til vill er það bara hundurinn, sagði hann. — Við
skulum fara heim aftur.
En ég vildi ekki fara fyrr en ég hefði fengið að vita vissu
mína hjá geitsmalanum.
— Er hundurinn tryggur?
— Já, mjög tryggur.
—- Ég spyr aðeins vegna þess. að ég er ofurlítið hræddur
við hunda. Hann virðist vera grimmur eftir útlitinu að dæma
og ég vildi ógjarnan mæta honum einum hér úti.
— Hann víkur aldrei frá mér, það megið þér vera óhrædd-
ur um.
— Ekki heldúr á nóttunni?
— Hann er alltaf hjá mér, bæði á nótt og degi.
Það gat þá ©ftir þessu aS dauma »kki verið hundvmnn. Nú
var það Saint-Luce, sem byrjaði að hlæja. Hann snéri sér að
geitsmalanum.
— En þér getið ekki gætt hundsins ineðan þér soöð.
Svo fylgdumst við að heimleiðis. Þegar við komum inn í
garðinn, sagði hann:
— Það er auðvitað bara hundurinn, sem er að ílækjast úti
á nóttunni.
— Hvers vegna hefir þér aldrei dottið það í hug fyrr?
Hann hugsaði sig um stundarkorn áður en svarið kom.
— Þú hefir á réttu að.standa. En ég trúi því nú raunar
ekki að það hafi verið hann. Ég reyndi bara að telja mér trú
um, að svo væri. ... Nei. ef hundurinn væri að flækjast úti
á nóttunni, þá hlyti Antoine gamli að hafa tekið eftir því.
— Er hægt að treysta honum?
— Ég treysti honum. En þó þekki ég hann ekki vel, því að
ég er svo sjaldan heima. Þú veizt ekki, hvað ég vildi gef&
fyrir, að það væri hundurinn. Þessi leyndardómur þjáir mig
og þjakar mér hræðilega. Og þegar ég tók svo illa á móti þér
í fyrstu. þá var það af þessari ástæðu.
— Af þessari ástæðu! Ég skil ekki ...
— Herry! Ég ætla að segja þér frá öllu saman. Þú hefíf
tekið eftir því, að ég er sæmilega hugrakkur, er ekki svó?
— Jú.
— En þetta leyndardómsfulla mál kemur mjög við taugar
mínar. Og nú er ég orðinn hræddur.
—- En hvers vegna býrðu þá hér?
*— Ég skil það í raun og veru ekki sjálfur. Það er ósýni-
legur máttur, sem líkt og dregur mig út í glötunina, svo að
mig svimar. Ég er eins og troðinn djöfullegri möru. en íláið
get ég ekki.