Alþýðublaðið - 05.04.1940, Blaðsíða 2

FÖSTUDAG 5. Ai’JÍL 194«.
Meá því að fjöldi varð frá að hverfa síðast, endurtekur
KARLAKÓR REYKJAVÍKUR
í fríkirkjunni sunnudaginn 7. apríl kl. 8.15 e. h.
Til aðstoðar: BRENGJAKÓR, samleikur á fiðlu og orgel.
Einsöngvarar ög tríó.
Aðgöngumiðar á kr. 1.00 hjá Eymundsen, Bókav. ísafold-
arprentsmiðju, og Hljóðfærav. Sigríðar Helgadóttur.
SÍÐASTA SINN!
UM DAGINN OG VEGINN
Jónas reiðist að ástæðulausu. Bankaráðið, Kveldúlfúr og
Sambandið. Kolaverðið í Keykjavík, í Hafnarfirði og á
Akranesi. Verðið á varahlutunum til bifreiðanna. Sítrón-
urnar enn. Skortur á uppkveikju.
ATHUGANIR HANNESAR Á HORNINU.
HljénleikaF Margrét
ar Eiriksdóttir.
Tónlistarvinir' reykja-
VIKUR fjölmerratu í Gamla
Bíó á jiri'ðjudaginn, til pess að
klýða á list Margrétar Eiríiks-
ióttur. Á efnisskráuni voru full-
Irúar fimm pjóða, frá íslandi allt
tíl PóIIands og Austurrfkis, svo
*ð yfirgrip stílbrigðanna virtist
stórt. En Margréti tókst vel að
apera greinarmun á hinum fljót-
andi impressionisma Debussys og
Idnini viðamiklu byggiugarlist
Brahms, enda pótt stíll hius síð-
arnefnda væri meira að hennar
akapi; rnætti Iífea ætla, að pjóð-
ornislegur skyldleiki ylli par
Bofekru um.
Hljómleikarnir höfust með són-
ötu Op. 1 eftir Hallgrfm Helga-
íson, sem í fyxsta sinn er leikin
á konsert hér heiina. Heppnuð-
»ðust báðir hægu kaflarnir með
afbrigðum viel; flutningur peirra
iSar vott urn sérstiakla mýkt í „an-
slagi“ og sjálfstæðan skilning á
verkefninu; síðasti kaflinn var pö
Ieikinn eylítið of hratt, pannig,
að nokkuð vantaði á nákvæma
rás línunnar í aðaltemainu, en
arpeggio-parturinn var með
snöggu legato-spili sem meitlað-
ur út úr bergi.
Næsti liður efnisskrárinnar var
es-moll Scherzo eftir Brahms, en
á pessu verki hafði höfundurinn
sjálfur mjög miklar mætur, og
bar meðferð Margrétar á pví líka
vott um, að hún gerði sér mikið
fa:r um að gera pví g.ðð skil.
Verkið er að formi til mjög vel
iunniö, en í stíl bendir pað aftur
til Chopins, enda er petta verk
ungs manns, sem heyir harðvít-
ugt stríð víð klassiiskt form og
margbrotnar tántegundir. Allar
pessar táhnanir yfirvann Margrét
með prýði, prátt fyrir hið geysi-
hraða tempo, sem haldið var
með miskunnarlausri samkvæmni.
D-moll sónata Beethovenis er
eitt af peim verkum meistarians,
sem tiltölulega sjaldan heyrist
í h'Ijóm.Ieikasal; en pað er allra
pakka vert, að setja efnisskrá
sína einmitt sarnan með verkum,
sem nýung er í að heyra, opna
gluggana og hleypa frí&ku lofti
inri. Sónatan hefst á hægum inn-
gangskafla — sem aðeins er fáir
taktar — rís veifct upp úr djúp-
inu og vex smám samam að
styrkleika og hraða, petta endur-
tekur sig (leifar frá formvenju
klassisku, itölsku sónötunnar); í
kaflanum bnegður fyrir eins koni-
ar eintali Beethovens við sjálfart
sig, ein, sérstök rödd hefur sig
upp úr ys undirraddanna og
heldur í hendi sér framvindu
íkaflans, stöðvar í bili rás fylgi-
raddanna og lítur yfir farinin veg;
meistarinn slítur sig hér úr viðj-
um formsins og gefur sinni
innstu persónu fullt frelsi með
pessari innilegu „kadensu“, sem
afneitar fánýtum glans en skír1-
skotar til hjartalagsins. Miðkaflá
sónötunniar, Adagio, náði Márgrét
að endurskapa með viðkvæmum
cantabile-tón og hispurslausum
flutningi, en Allegretto-kaflinn
tapaði sér dálítið vegna Öeðli-
legs hraða, sem minnti á Allegro-
tempo. I pessum kafla er hið
hikandi upphaf fyrsta kaflans
að fullu yjirunnið og Beethov-
en leikur á alls oddi.
Fjögur smærri verk ráku lest-
ina: „Procession" eftir Herbert
Howelis, skemmtiiegt salon-
sitykki, sem á að tákna óm-
inn af skrúðgöngu, „Les collimes
d‘ Anacapri" og „Jardins sous
la pliuie“ eftir Debussy og loks
Balliade í g-moll eftir Chopin.
Leikur Margrétar á verkum De-
bussys bar pess menjar, að hún er
af hreinu, norrænu bergi brotin
og ekki samirunniin hinum galliska
„esprit“, sem rikir í lögunum,
hin styrka hönd Brahms-spilar-'
ans setti sinn svip á piau; en
hljððfærið uppfyllti heldur alls
ekki pær kröfur, sem {gera verð-
ur til góðs konsertflygils, ekki
sizt í impressiioniskum verkum,
sem fetiga að sindrn ogr glitra
í öllum regnbogans litum. Það
koistaði pví riiikla eyðslu krafta
að ná fram pví, sem verkið út-
heimti, t. d. endi beggja laganna,
sem eins og hvíldi á rammgerð-
um stöplum.
Leikur Margrétar bar vott um
sjálfstæða listskoðun og persónu-
leg tengsl vlð verkin, sem kom
einna Ihtezt frtam í hægu Jkfjfl-
trnum. í hröðu páttumim gaf ung-
frúln sér oflítið tóon, til athug-
unar, og virtist ónógri ©inbeit-
ing við efnið um, að kenna, en
myndugleikur framselningarinnar
var engu að slður saninfærandi,
pví skapið er til, pótt pað kæmi
ekki fram nema til hálfs í petta
sinn,. Áheyrendur létu ánægju
sína óspart í ljósi, sem óx eftir
hið gáskafulla fyrra aukalag um
trúðana eftir Debussy, svo að
ungfrúin varð að leika annað til
viðbótar.
i Ari.
Bifreiðastöðin Bifröst
sími 1508, hefir næturakstur í
nótt.
INUR MINN og lærifaðir, Jón-
as Jónsson frá Hriflu hefir
orðið svolítið gramur út af orðum
— sem ég' skrifaði hérna um dag-
inn um bankaráð Landsbankans,
Sambandið og Kveldúlf. Ég skil
ekkert í jressu, þvi að þetta sem
ég sagði var svo sauðmeinlaust og
alls ekki til að reiðast út af. Hins
vegar sýnist mér að hann hafi mis-
slrilið þessi sárafáu orð mín. Hann
lætur svo í langri grein í blaðinu
sínu að ég hafi ráðist á Sambandið,
en þetta er alveg rangt því að ég
sagði einmitt að allt væri í lagi
með sambandið, ao minnsta kosti
vissi ég ekki annað.
HINS VEGAR sagðist ég ekki
vera alveg eins viss um það, hvort
allt væri í lagi með okkar ágæta
Kveldúlf, en á það mál minnist
Jónas minn ekki einu orði, en ef
til vill eiga ,,eftirlitsmennirnir“ að
svara fyrir það í næsta Tímablaði.
Ég hefði þó haldið, að formanni
Framsóknarflokksins hefði staðið
það dálítið nærri, að svara þess-
um orðum, því að það var hann,
sem „reddaði málunum“ eins og
Tíminn sagði, eftir kosningarnar
1937.
SVO HELLIR þessi ágæti rit-
höfundur og kennari sér yfir AI-
þýðuflokkinn og Alþýðublaðið —
vegna þessara fátæklegu orða
minna. Hvers vegna? Ég fullyrði
það, að fá lán eru eins vel tryggð
í Landsþankanum og þau lán, sem
Alþýðuflokkurinn eða Alþýðublað-
ið hafa fengið þar, eða vill J. J.
halda öðru fram? — Annars finnst
mér að við gömlu mennirnir eig-
um að forðast að reiðast illa út af
smámunum. Það er gott að geta
gripið til reiðinnar, þegar stóru
málin þera á góma.
ÞAÐ VAR SKÝRT frá því hér
í blaðinu í gær, að hægt væri að
fá kolatonnið fyrir 94 krónur suð-
ur í Háfnarfirði. Nú berast fréttir
um það, að kol séu seld fyrir 64
krónur uppi á Akranesi. Nú spyr
ég, hvernig stendur á þessu? Er
flutningskostnaður svona miklu
meiri hingað til Reykjavíkur en til
Hafnarfjarðar eða Akraness, eða
eru hafnargjöldin hér í Reykjavík
svona margfalt hærri eða, eða? —
Maður gæti spurt næstum því ó-
endanlega.
KRON er vont út af því, sem ég
sagði í sambandi við það og sítrón-
urnar. KRON segist aðeins hafa
keypt sítrónur af heildsölum og
engar sítrónur flutt inn. Ég hefi
aldrei sagt annað. Það segist alls
ekki hafa selt sítrónur undir inn-
kaupsverði. Ég veit að það er rétt,
að allt of mikið er af sítrónum á
markaðinum og að það er aðal-
atriðið. Þetta eru afleiðingar frí-
listans. Og þjóðin í heild tapar fé
á því að borga erlendar vörur með
erlendum gjaldeyri og að vörurnar
jafnvel skemmast hér af því, að
allt of mikið er flutt inn af þeim.
Ég gat um þetta a£ því, að þaö er
ákaflega athyglisvert dæmi.
BIFREIÐ ARST J ÓRI skrifar
mér: „Ég þakka þér kærlega fyrir
fyrirspurnina um hámarksverðið á
varahlutina til bifreiða. Þú ert
nú orðinn næstum eini maðurinn,
sem hefir vakandi auga fyrir svo
mörgu, sem sumum finnst kannske
smámunir, en hafa stóra þýðingu
fyrir heilar stéttir og því hundr-
uð heimila. Ég get til viðbótar upp-
lýst þig um það, að varahlutir
hækka svo að segja daglega, og að
við getum að minnsta kosti oftast
nær ekki fundið neitt samband
milli verðhækkunarinnar og skipa-
koma.“
S. SKIÍIFAR: „Ég hefi oft orðið
þess vís, að það er miklum erfið-
leikum bundið, að fá eldsneyti til
uppkveikju. í verzlunum getur
maður stundum fengið tóma kassa,
en þeir eru dýrt eldsneyti og oft
ófáanlegir. Mér hefir í þessu sam-
bandi komið til hugar, hvort kaup-
menn og kaupfélög gætu ekki gjört
kaup á íslenzkum viði, (kvistum
og stofnum, sem grisjaðir eru úr
skógum landsins), og haft hann til
sölu í verzlunum.”.
„ERLENDIS er ætíð hægt að
Frh. af 4. síðu.
LejyndardómnrWoi;!
i7. piiii hallarinnar.
eskju um pað. En nýlega höfðu yfirvöldin komizt að
pví, að margir Englendingar hefðu verið myrtir á pessu
sívæði og rannsökuðu, hver orsökin væri. Kom pá upp
úr kafinu, að petta var hefndarráðstöfun gegn hvíta
kynpættinum. En peir vissu ekkert, hvað orðið hafði
af Evrópumanninum, sem hafði rænt líkneskinu og
drepið prestana. Hinir innfæddu höfðu lýst nákvæm-
lega líkneskinu, sem rænt var. Og pegar ég heyrði
lýsinguna, pekkti ég, að hún var af buddhalíkneskinu,
sem ég hafði séð á heimili Saint-Luces.
Hin hræðilega frásögn félagd míns hafði pá ekki
verið uppspuni. Hann hafði myrt, eins og hann sjálf-
ur sagði.
Eins og ég hefi áður sagt, var ég ekki vanur
að víla fyrir mér pó að torfærur væru á Ieið minni.
En í petta skipti fór á aðra leið. Það sem fyrir
mig hafði borið í höll Saint-Luoes hafði haft pau
áhrif á mig, að ég var orðinn hræddur við petta
hættulega svæði. Ég sneiddi pví hjá pví.
Þetta er allt og sumt, sem ég get sagt um dvöl
mína í Indlandi. Og meðan ég var par fékk ég
engar fregnir af Saint Luce.
Ég kom heim fyrir viku síðan. Einn kunningja minna,
blaðamaður nokkur, fékk pá ein'kennilega flugu í höf-
uði'ð. Hann hélt, að hann gerði mér greiða með
pví að skrifa um ferðalög míu. Ég hafði komið með
fáein sjaldséð dýr handa dýragarðinum, eins og veiði-
menn gera oft. Og pað var engin ástæða til pess að
hafá pað í hámælum, svo að vinur minn, biaðamaður-
inn, hefði vel getað sparað sér blekið. En auðvitað
gat hann. ekki vitað . . .
Ekki meira um pað. Aðalatriðið var pað, að Saint-
Luoe komst á pennan hátt að raum um, að ég var
kominn héim. Ég hafði ekki hugsað mér að heilsa
honum. Það, sem ég hafði frétt í Indlandi olli pvi,
að mig langaði ekki til að heimsækja hann. Og
ég átti ekki heldur von á, að hann kærði sig um
að hitta mig.
Ég varð pví mjög undrandi, pegar hann heimsótti
mig, daginn eftir að ég kom heim. Ég tók eftir pví,
að hann var orðinm töluvert ellilegur,
— Hvar áttu heima? spurði ég.
— í höllinni.
Hann litaðist um og hélt svo áfram.
— Það hefir verið svo lengi í eign ættarinnar.
— Hvað varð um Sonju?
— Hún er hjá mér.
— Hvernig líður henni? I
— Vel, hún kann vel við sig í einverunni.
— En Carlovitch?
— Hann hefir ekki sést síðan hann hvarf.
— Heyrast ýlfrin ennpá?
— Já.
— Heyrast pau oft?
— Ég hefi ekki jafngóða heyrn og pú, en ég hey.ri
pau tuttugu til prjátíu sinnum á ári. Þú myndir
vafialaust heyra pau oftar.
— Er nokkuð að hjá pér?
— Það er ef til vill ekki annað en hrekkir. En ég
er orðinn mjög taugaveiklaður í einveruuni í höllinni.
Ég hzefði átt að ferðast burtu. Nú skaltu fá að
heyra.
Hann tók bréf upp úr vasa. sínum. Þar stóð: —
skilaðu buddhalíkneskinu eða pú skalt deyja. Láttu
líkneskið við merkjasteininn utan við höllina, og pegar
pú ert búinn að pví pá hengdu vasaklút efst á hallar-
hliðið. —
Ég hefði átt að ferðast burtu. Nú skaltu fá að
ins hafði skrifað pað með vinstri hendinni. Var hann
hræddur um, að Saint-Luce pekkti sig.
En pó rak ég augun í einm mun á pessu bréfi og
hinu bréfinu. Hitt bréfið var mjög skakkt skrifað, en
petta var rétt skrifað-
— Mér datt í hug, að verið gæti, að Carlovitch hefði
á pessum fjórum árum, sem liðin voru, lært frönsku.
— Getur pað verið Carlovitch? spurði ég.
— Ef til vill. Væri ég viss um paðv myndi ég ekki
skipta mér af pví meira.
— Það er vafalaust hann.
— En hvernig veit hanm á hvaða • hátt ég náði
líkneskinu?
— Þú sagðir mér einu sinni frá pví uppi í bóka-
salnum, og ég man pað vel, að lianm sat pá úti í
horni og var að blaða í hefti, enda pótt of dimmt
væri til pess að hægt væri að lesa. Ég er viss um,
að hann viar að hlusta á okkur.
— En ef svo hefir verið, hvers vegna bieið hann
ipá í fjögur ár eftir hefndinni?
— Hann hefir ef tiil vill verið á ferðakgi.
— Ef til vill.