Alþýðublaðið - 21.05.1940, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐID
ÞRIÐJUDAGUR 21. MAI 19«
---------AIÞYÐBBLAÐIÐ ----------------------
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
í fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H , JF .
Reykjavíkurbörn upp í sveit.
4-
Eftlr Jén Blöndal.
AÐ VONUM hefir almenn-
ingur í bænum mikinn á-
huga J-yrir tilraunum þeim,
nú eru gerðar, til þess að koma
sem allra flestum börnum héð-
an úr bænum í sveit yfir sum-
artímann. Hefir þetta einna
gleggst komið fram í gííurlegri
aðsókn að skrifstofu Rauða
kross íslands.
Undanfarna daga hefir svo
að segja verið óslitinn straum-
ur af fólki til skrifstofu Rauða
krossins til að biðja forstöðu-
mann skrifstofunnar um aðstoð
til að koma börnum í sveit. Því
miður hefir skrifstofunni ekki
enn tekizt að verða við þessum
beiðnum, nema að sáralitlu
leyti, vegna þess, að framboð á
dvalarleyfi fyrir börn, frá
bændum landsins, hafa verið
mjög fá, hvað sem síðar kann að
verða.
Mjög margir af þeim, sem
leitað hafa til skrifstofu Rauða
krossins í þessum málum, hafa
einmitt tekið það fram, að þeir
vildu gjarnan greiða sanngjarnt
gjald fyrir dvöl barna sinnaá
góðum heimilum. Það er því alls
ekki því til að dreifa, að heim-
ili, sem taka börn, fái ekki
greiðslu fyrir þau, en auðvitað
eru heimilisástæður þannig á
fjölda mörgum heimilúm til
sveita, að þau geta ekki bætt
við börnum, jafnvel þó að fullt
gjald komi í móti.
Þetta hlýtur einmitt mjög að
vekja athygli stjórnarvaldanna.
Allir viðurkenna nauðsyn
þess að koma börnum héðan úr
Reykjavík í sveit í sumar og
það sem allra fyrst. Höfuðborg-
in er orðin full af erlendum
hermönnum. — Allir eru
líka sammála um það, að
sjálfsagt sé að ríkisstjórnin, á-
samt bæjarstjórn Reykjavíkur
og samtökum kennara, barna-
verndarráði og barnaverndar-
nefnd vinni saman að þessu
máli og því aðeins að svo
verði megi vænta verulegs ár-
angurs.
Fyrir ári síðan var Birni
Blöndal löggæzlumanni falið að
rannsaka alla gististaði á land-
inu og g'efa ríkisstjórnihni
skýrslu um þá. Sá, sem þetta
ritar, spurði Björn þess vegna í
gær, hvort hann teldi fært að
gististaðir yrðu teknir yfir sum-
artímann og gerðir að dvalar-
heimilum fyrir börn héðan úr
Reýkjavík eða úr öðrum kaup-
stöðum landsins. Björn svaraði
á þá leið, að það væri ekki að-
eins hægt, heldur væri það
sjálfsagt. Hann kvað marga
staði tilvalda einmitt til þessa
og að ekkert betra væri hægt
að gera við þá yfir sumartím-
ann en að taka þá fyrir dvalar-
heimili fyrir börn úr kaupstöð-
unum. Ef það ráð verður upp-
tekið er hægt að koma meira
en þúsund börnum úr Reykja-
vík á þessa staði.
Helztu staðir, sem til mála
geta komið, eru:
Varmahlíð í Skagafirði,
Reykjaskóli í Hrútafirði,
Reykholtsskóli í Borgarfirði,
Reykholtsskóli í Biskups-
tungum,
Skólinn í Hveragerði og
Laugaskóli í Þingeyjarsýslu.
Vitanlega geta margir fleiri
skólar komið til greina, þar sem
heitt vatn er, en það er sjálfsagt
heppilegast að hafa heitt vatn
þar sem fjöldi barna yrði sam-
an kominn. Sjálfsagt væri einn-
ig að eitthvað af þeim kennur-
um, sem fá nú frí vegna þess að
vornámið er stöðvað, fylgdi
börnunum á þessa staði.
Gera má ráð fyrir að mikill
fjöldi af foreldrum vildi gjarn-
an greiða fyrir börnin á slíkum
heimilum og að þannig mætti
fá allmikið upp í kostnað af
slíkri sumardvöl. En það verð-
ur að taka fram, að um flutn-
ing á börnunum yrði að koma
til kasta ríkisstjórnarinnar og
gæti hún haft það í huga í sam-
bandi við sérleyfin á ökuleiðum
í sumar .
Þörfin á því að koma sem
allra flestum börnum héðan úr
Reykjavík burtu í sveit í sum-
ar er svo brýn, að einskis má
láta ófreistað til þess að svo geti
orðið.
Skaðabætnr vegna
bifreiðasljss.
TVTýLEGA var kveðinn upp i
Hæstarétti dómur i málinu
Elías Sigurðsson gegn Sesselju
Sigurðardóttur, út af bifreiðar-
slysi.
Málsatvik eru þau, að þann
27. okt. 1938, kl. rúmlega 8 e. h.
var Sesselja á gangi í Lækjar-
götu. Þegar hún kom á móts við
hús Búnaðarfélagsins, vestan göt-
unnar, hafi hún ætlað að ganga
þvert austur . yfir götuna. Hafi
hún þá séð bifreiðina R. 715
koma suður Lækjargötu. Varð
hún fyrir bifreiðinni og meiddist
á vinstra fæti, mjöðm og báðum
hnjám. Kærði hún bílstjórann og
krafðist kr. 1575,00 í skaðabætur.
Undirréttur dæmdi bílstjóran-
um að greiða henni kr. 1435,00
í skaðabætur og kr. 200,00 í máls-
kostnað. Hæstiréttur lækkaði
skaðabæturnar ofan í kr. 1200,00
og kr. 500,00 í málskostnað í
héraði og fyrir Hæstarétti,
Jón Blöndal cand. polit
hefir sent Alþýðublaðinu
tvær greinar um frumvarp-
ið um innheimtu tekju- og
eignaskatts af vaxtafé. Fer
fyrri greinin hér á eftir, en
síðari greinin mun verða
birt á rnorgun eða einhvern
allra næstu daga.
I.
YRIR tveimur síðustu þing-
um hefir legið frumvarp um
innheimtu tekju- og eignaskatts
af vaxtafé, sem samið var af
milliþinganefnd í skatta- og tolla-
málum. Frumvarp þetta var upp-
haflega flutt af fjárhagsnefnd
efri deildar, og var framsögu-
maður þess við allar umræður í
efri deild Magnús Jónsson pró-
fessor, er sæti á í milliþinga-
nefndinni. Fylgdi hann því eftir
með festu og lipurð, og sætti það
litilli mótstöðu í efri deild, en í
neðri deild hefir málið tvívegis
verið stöðvað af fulltrúum
bankavaldsins innan þings og
utan.
í síðara skiptið var frumvarpið
borið fram af tveimur Framsókn-
armönnum i neðri deild. Meiri-
hluti fjárhagsnefndar, þeir Ásgeir
Ásgeirsson bankastjóri, Jón
Pálmason og Stefán Stefánsson,
skilaði ekki áliti um málið fyrr
\en í þinglok. Lögðu þeir á móti
framgangi þess, og rökstuddu
það einvörðungu með tilvísun til
umsagnar stjómar Landsbankans,
er fylgdi nefndarálitinu.
Mgbl. birti nýlega umsögn
þessa undir fyrirsögninni: „Van-
hugsað og háskalegt frumvarp“.
Þykir mér því rétt að gera les-
endum Alþbl. nokkra grein fyrir
frv. þessu og afstöðu Lands-
bankans til þess, þar sem ég átti
sæti í umræddri milliþinganefnd
fyrir hönd Alþýðúflokksins.
II.
Höfuðágallinn á núgildandi
tekju- og eignaskattslöggjöf okk-
ar, frá sjónarmiði réttlætis í
skattamálum, er sá, hve auðvelt
er að svíkja undan skatti suma
tekjustofna. Við það skapast til-
finnanlegt misrétti á meðal skatt-
þegnanna. Þeir, sem hafa fastar
og ákveðnar tekjur, t. d. eins og
allir þeir, sem laun og kaup taka
ab heita má, verða að greiða
skatt af hverri krónu, sem þeim
áskotnast, en ýmsar aðrar tekjur
er ekki hægt að finna jafn auð-
veldlega, og eins og mannlegt
eðli er nú einu sinni, em án efa
talsverð vanhöld á því, að slik-
ar tekjur séu taldar rétt fram.
En þegar skattarnir era orðnir
jafn háir og hér á landi, er það
ekki nema eðlileg krafa frá hendi
þeirra, sem verða að telja fram
hverja krónu, og þeirra, sem eru
svo samvizkusamir og heiðarleg-
ir, að þeir gera það, að þess sé
gætt til hins ítrasta, aö öðrum
skattgreiðendum haldist það ekki
uppi — ef annaö er hægt — að
draga stórar fjárhæöir undan
skatti. Því meira, sem dregið er
undan skatti, því meir verða
hinir heiðarlegu skattgreiðendur
fyrir barðinu á sköttunum, og
þykist þeir jafnframt vita, að
slælega sé gengið fram af hálfu
yfirvaldanna til að hafa hönd í
hári skattsvikaranna, er hætta á
þvi, að þeir falli einnig fyrir
þeirri freistingu, að tíunda ekki
rétt.
Samkvæmt lögum urn tekju- og
eignaskatt ber að greiða skatt af
vaxtagefandi eignum og vaxta-
tekjum, hverju nafni sem nefnast.
Það hefir lengi verið almanna-
rómur, að ekki muni öll kurl
koma til grafar með framtöl á
þessum eignum og tekjum.
MiIIiþinganefndin rannskaaði
þetta mál nokkuð og varð niður-
staða hennar sú, að sá granur
myndi fyllilega á rökum reistur.
• Enda þótt ýmsir erfiðleikar,
sem ekki er kostur á að rekja að
þessu sinni, séu á því, að gera
sér nákvæma grein fyrir því, hve
miklum vaxtagefandi eignum sé
skotið undan, má þó fullyrða,
að þær skipti tugum milljóna og
að það sé mikill minni hluti
þeirra, sem taldar eru fram til
skatts. Þetta ástand er algerlega
óþolandi. Til þess era lög, að
þau séu haldin. Annaðhvort verð-
ur því að tryggja betri innheimtu
á skatti af þessum eignum og
tekjum með sérstakri skattheimtu-
aðferð, eins og gert er ráð fyrir í
fyrrnefndu frumvarpi, eða taka
upp öruggara eftirlit með fram-
tali þeirra. Verði hvorag þessara
leiða talin fær, sé ég ekki að
hægt sé annað að gera, en að
sleppa vaxtaeignum og tekjum
algerlega við skatt. Það er ó-
sæmilegt að viðhalda sérskatti á
heiðarleika nokkurs hluta skatt-
greiðendanna, og gera engar ráð-
stafanir til þess að lögin verði
látin ná til þeirra, sem skjóta sér
undan skyldunum. Spurningin er
því aðeins: Er hægt að ná til
þessara manna? Ef það er hægt
með góðu móti, verða það að
vera þung rök, sem á móti eru
færð, til þess að það megi undir
höfuð leggjast.
III.
Enda þótt skattur sá, sem gert
er ráð fyrir í frv., sé nefndur
vaxtaskattur, er hann það aðeins
að forminu til; eins og nafn
frv. segir til um, er einungis um
að ræða sérstaka aðferð um inn-
heimtu tekju- og eignaskatts af
vaxtafé. Hún er fólgin í því, að
vaxtagreiðendum er gert að
skyldu að halda eftir 1/4 af vöxt-
um af innstæðum, verðbréfum og
veðskuldabréfum og greiða
‘ til ríkissjóðs. Hafi vaxta-
tekjurnar verið taldar fram, fær
hlutaðeigandi skattgreiðandi frá-
drátt á tekju- og eignaskatti á
jafnhárri upphæð og vaxtaskatt-
inum nemur. Hann greiðir því
nákvæmlega jafn háan skatt og
áður, og er því hér ekki um neinn
nýjan skatt að ræða. Sáf sem
hefir sleppt vaxtatekjunum i
framtali sinu, fær hins vegar eng-
an frádrátt og verður þvi raun-
verulega að greiða vaxtaskattinn.
Nú eru að vísu ýmsir vaxta-
eigendur, sérstaklega smáspari-
fjáreigendur, sem ekki greiða
tekju- og eignaskatt, eða ekki
jafnháa upphæð og vaxtaskattin-
um nemur. Þessum mönnum þarf
því að endurgreiða. Ti'l þess að
gera ekki of mörgum skattgreið-
endum óþarfa fyrirhöfn, er svo
ákveðið, að bankar og aðrar láns-
stofnanir, skuli einungis halda
Úi vaxtanna sem geymslufé, en
ekki greiða þá til ríkissjóðs fyrr
en skattanefndir hafa gert upp,
hverjir ættu að fá endurgreiðslu
og hve mikið.
Eins og sjá rná af framan-
sögðu, er skattur þessi því í raun
réttri aðeins skattur á skattsvik,
og er erfitt að sjá, að nokkur
geti í sjálfu sér haft á móti slík-
um skatti. Annað mál er um þá
ágalla, sem kynnu að vera á frv.
að öðru leyti og skal nánar
rætt um þá hlið málsins i næstu
grein.
Þar sem Alþýðublaðið hefir
áður sagt frá efni frv., skal ekki
farið nánar út í það, en i fram-
haldi þessarar greinar skal áÖur-
nefnd urnsögn Landsbankans
gerð að nokkra umræðuefni og
ýms atriði frv. í sambandi við
hana.
Harðfisknr
sérstaklega góSur.
EGG, lækkað verð. s
BJÚGU, daglega ný.
KOMIÐ — SÍMIÐ — SENÐIÐ.
BREKKA
Ásvallttgötu 1. Sítni 1678
TjarnarbAðin
Sími 3570.

leikið annað kvöld í Iðnó kl.
8%.
Aðgöngumiðar seldir í dag kl.
4—7. Sími 3191.
Pgnnað fyrir börn,